Þjóðviljinn - 06.10.1950, Blaðsíða 3

v
f*v* ~~
Y: Y: 11' ktíV € Ö v. í5.
.' Föstudagur 6. október 1950.
ÞJÖÐVILJINN "" " . r" " ' r"'" ' 'r v" ' "'f

LSK^AnMnMnAMnnMMAMAwwwwwwmMMWwwMMnnnvuwuvymwMflM
■J %
ÍÞRÓTTIR
RlTSTJÓRl: FRlMANN HELGASON
Noregur tapaði fyrir Svíþjéð í Oslo
3:1 en vann B-landsl. í Jönköping 5:1
19 ár fangi í bandarisku
geðveikrahæli
Læknar og umsjónarmenn siðlausir
drykkjurútar
Fyrir tæpum mánuði kom danskur maður, Peter J. Krabbe
að nafni, heim til Kaupmannahafnar, eftir 19 ára nauðungar-
dvöl í bandarísku geðveikrahæli. Hann hefur aldrei geðveikur
verið, en furðu gegnir, að hann skyldi ekki missa vitið af með-
ferð þeirri sem hann varð að sæta í hælinu. Svo má heita að
tilviljun ein hafi valdið því að hann losnaði nokkurntíma.
Svíþjóð sendi þrjú landslið
til keppni í knattspyrnu þann
24. f m. — Aðalliðið var sent
til Osló að keppa við Norðmenn
og unnu Svíar þar 3:1. Næsta
lið var sent til Helsingfors og
keppti þar við Finna og unnu
þar einnig 1:0. Þriðja liðið lék
við landslið Norðmanna í Jön-
köping í Svíþjóð og töpuðu
Svíar þar fyrir Norðmönnum
5:1.
Fyrri hálfleikur Norðmanna
í Osló var talinn mjög góður
og hvað leikni og staðsetning-
ar og samleikur hafa verið mun
betri en Svíanna. Síðari hálf-
ieikur var aftur á móti lakari
og komu öll mörkin í þeim hálf-
Rússar góðir
hnefaleikamenn
Hafa mikla sigurmögu-
leika á O.L. í Heisinki
1952 segir form. finnska
hnefaleikasambandsins
„Ef Rússland tekur þátt í
Olympíuleikunum 1952 er það
vafalaust með mikla möguleika
til að verða besta hnefaleika-
þjóð leikanna", sagði Viktor
Smeds formaður Finska hnefa-
leikasambandsins, og formaður
Alþjóðahnefaleikasambandsins
um langt skeið. Hann lét þessi
orð falla í sambandi við lands-
keppni í hnefaleilc milli Rúss-
lands og Finnlands fyrir
nokkru, en þeirri keppni lauk
með sigri Rússa í öllum flokk-
um eða 8:0. Smeds, sem kann
fullkomlega rússnesku notaði
tækifærið og spurðist fyrir um
það hvort hnefaleikamenn
Rússa mundu taka þátt í næstu
Olympíuleikjum. Þeir töldu að
það væri full fjótt að ákveða
það.
Eins og áður var sagt unnu
Rússar í öllum þyngdarflokk-
um:
Fluguvigt unnið á rothöggi
í annarri lotu.
Bantam: unnið á stigum.
Fjaðurvigt: unnið á stigum.
I íétfvigt: Finninn dæmdur úr
leik í þriðju lotu.
Veltivigt: unnið á stigum.
Millivigt: unnið á stigum.
Þungavigt: unnið á rotliöggi
í fyrstu lotu. Finnanum hafði
ekki tekizt að koma á Rússann
einu einasta höggi þegar hann
féll fyrir hörðu sveifluhöggi á
vangann.
leik. Það kemur fram í norsk-
blöðum að leikur Svíanna hafi
verið harður og all ólaglegur
— og sigur sinn hafi Svíar
fengið að þessu sinni vegna
meiri keppnireynslu. Ásbjörn
Halvorsen framkvæmdastjóri
knattspyrnusambandsins segir
um leikinn:
1. Það gladdi mig að sjá að
norska liðið sýndi í þetta sinn
meiri leikni en það sænska.
2. Það giaddi mig álíka mik-
ið að sjá að hliðarframverðim-
ir höfðu svo mikið vald á miðju
vallarins sem raun bar vitni
og sem skapaði svo góðan leik.
3. Það gladdi mig ekki að sjá
Svíana nota Suðuramerískar
aðferðir og sýna svo ólöglegan
leik að maður gat ekki trúað
að slíkt væri hægt í norrænni
keppni.
Svíþjóð séi um heims-
meistaza mói kvenna á
skautum — Landskeppni
milii Svía og Hússa um
sama leyii
Alþjóðaskautasambandið lief-
ur falið Svíþjóð að sjá um
Heimsmeistaramótið á skautum
1951. Svíar töldu það ekki lík-
legt til að bera sig, þar sem
þeir ættu fáar skautakonur. —
Rússneski fararstjórinn fyrir
flokk Rússanna á E.M.-mótið
í Brússel, Gusjev, sem er vara-
fulltrúi í íþróttastjórn Rúss-
lands, lagði til að auk þess að
senda kvennaflokk gætu þeir
sent liarlaflokk til landskep_pni
við Svía. Með þessu breytta
viðhorfi áleit talsmaður Sví-
anna, Sven Laaftman, að þeir
mundu taka að sér að sjá um
þetta mót um miðjan febrúar
1951.
Sparfak
fsl Osló
Frá því var sagt í „Sports-
manden“ f. nokkru að „Liga“
meistararnir Z.W.K.A. gætu
komið til Osló til keppni 24.
sept. Sá dagur var Norðmönn-
um mjög óheppilegur þar sem
þeir voru að keppa við Svía
þann dag. Nú segir blaðið 28.
sept. að hið vinsæla knatt-
spyrnulið Spartak frá Moskvu
sem er nr. 2 i ,,Ligunum“ sé
fúst til að keppa i Osló 6.
okt. og keppir það þá við fé-
lagið „Sagene“ í Osló og fer
leikurinn fram við rafljós á
Bislet. Gert er ráð fyrir að
þeir leiki tvo aðra leiki í Noregi.
Fram vann 4. fl.
Knattspyrnumót 4. flokks er
nýlokið og sigraði Fram þar.
Vann alla fjóra keppinauta sína
en fékk ekkert mark á sig. Er
það vel gert hjá þessum ungu
Frömurum. Það má líka benda
á að það sé líka góð frammi-
staða hjá nýja félaginu Þrótti
að komast í úrslit á mótinu; því
þeir kepptu við Fram í úrslita-
leiknum.
flrgentína keppir
við England í vor
Frá Buenos Aires kemur sú
frétt, að Argentína keppi við
England í knattspyrnu í Lond-
on á næsta vori, eða nánar til-
tekið 2. maí. I sama mánuði
er ákveðið að fara til Skotlands
og gera tilraun til að sigra
Skota heima.
í fréttinni segir, að ritari
argentínska sambindsins hafi
staðfest að allir samningar um
þetta væru komnir í kring og
keppnin ákveðin.
Knattleikir gáfu
Zatopek kraft
Hinn heimsfrægi langhlaup-
ari Emil Zatopek frá Tékkó-
slóvakíu hefur verið rannsak-
aður af læknum til þess að
reyna að skýra í hverju yfir-
burðir hans sem hlaupara séu
fólgnir. Þeir halda því fram
að lykillinn að árangri Zatop-
eks á hlaupabrautum víða um
lönd liggi í sterku og þó hægu
starfi hjartans. Hjarta Zatop-
eks slær 56 slög á mínútu,
sem er um 14 slögum hægara
en í „venjulegum“ manni. Við
rannsóknina var Zatopek lát-
inn „hoppa á staðnum“ í 5 mín.
stöðugt og voru hjartaslögin
síðan talin og reyndust vera
70.
Þegar Zatopek hafði hlaupið
5000 m á‘14j26 sló hjarta hans
148 slög á mínútu en aðeins
tveim mínútum eftir hlaupið
voru slögin komin niður í 112 á
mínútu, og lækkuðu hratt úr
því.
Þessi tékkneski hlaupari
byrjaði sannarlega ekki á lang-
hlaupum fyrr en hann var 19
ára, en hann er nú 28 ára. Að
áliti læknanna þroskaðist hann
svo mjög á þátttöku í öðrum
íþróttagreinum sem hann stund-
aði í æsku, sérstaklega knatt-
spyrnu, handknattleik og skíða-
göngu.
Málsatvik eru þau, að árið
1930 ætlaði Peter Krabbe að
hoppa upp í járnbrautarvagn
en missti taks og slasaðist svo
mikið, að tekinn var af honum
annar fóturinn. Þegar hann
vaknaði eftir svæfinguna, stóð
yfir honum fulltrúi járnbrautar
félagsins og krafðist þess að
hann undirskrifaði játningu um
að hann hafi ætlað að reyna
að ferðast án þess að greiða
fargjald, og væri þvi járn-
brautarfélagið ekki skaðabóta-
skylt. Þetta gerði hann, en það
var ekki nóg. Skömmu síðar
var þess krafizt að sálarástand
hans yrði rannsakað. Þar sem
hann hafði ekki efni á að fá
sér lögfræðing né lækni, reynd-
ist þýðingarlaust fyrir hann að
halda því fram, að hann værí
með fullu viti. Honum var
stungið inn í geðveikrahæli
Kansasríkis í borginni Topeka.
I þeirri deild sem hann lenti
í voru 500 — fimm hundruð —
sjúklingar en aðeins einn lækn-
ir. Þegar hann hélt því fram
að hann væri heilbrigður börðu
umsjónarmennirnir hann. Ef
hann krafðist þess að verða
látinn laus var honum stungið
í einangrunarklefa.
Fyrir tíu árum tókst honum
að flýja, en þá varð hann fyrir
því óláni, að sárið á fætinum
tók sig upp, svo-að hann varð
að leita læknis. Þá byrjuðu
yfirheyrslur, og honum var
stmrgið inn í geðveikrahælið á
nýjan leik. Hann átti ekki fé
til þess að greiða læknishjálp,
og því var ekki um neitt annað
að ræða en hælið, og þaðan átti
hann ekki afturkvæmt, því að
heiður þessa eina læknis var í
veði, ef upp kæmist að honum
hefði yfirsézt.
Sá sem varð til þess að losa
Peter Krabbe úr prísund þess-
ari var danskur læknir, Ebbe
Linnemann. Hann hafði farið
til Bandaríkjanna til þess að
kynna scr eitt hið fullkomnasta
sálsjúklingahæli sem til er í
þessum heimi, en það er einka-
hæli — staðsett í borginni
Topeka í Kansasríki, rétt hjá
Topeka State Hospital, og hefur
verið þar síðastliðinn aldarf jórð
ung, þó að sérfræðingarnir þar
hafi látið sig litlu varða það
sem fram hefur farið í hinu
hælinu, ríkisspítalanum, rétt
við nefið á þeim.
Þó atvikaðist það svo, að
ríkisstjórnin í Kansas féllst á
að láta 5 nýja lækna rannsaka
ástandið í geðveikrahæli ríkis-
ins, og var Linnemann einn
þeirra.
Skítugii og allsberir
sjúklingar höfðu ekki
séð dagsljós í 20 ár
„Það var alveg ótrúlegt
kæruleysi sem kom í ljós“,
segir Linnemann. „Húsin voru
hryllilega vanrækt. Göt voru á
gólfi og veggjum, og allstaðar
fullt af rottum. Læknirinn og
umsjónarmennimir voru sið-
lausir drykkjurútar. Þeir höfðn
verið ráðnir vegna þess að þeir
höfðu gefið kost á sér fyrir
lítil laun, en aftur á móti akör-
uðu þeir eld að sinni köku á
kostnað stofnunarinnar, en um
sjúklingana var ekkert hirt.
Þeir óðu voru hafðir einir i
klefa, og komu aldrei út. Þeir
voru allsnaktir, klefamir sauri
ataðir hátt og lágt. Matnum
var fleygt inn til þeirra eins
og gripa. Þeir sjúklingar sem
minna voru veikir, voru látnir
setjast i ruggustól á morgni
hverjum, og þar urðu þeir að
dúsa til kvölds. Þeir máttu
ekkert aðhafast, ekki svo mikið
sem yrða hver á annan. Ef
þeir þurftu afsíðis, áttu þeir
að rétta upp hönd og biðja
leyfis. Átakanlegt var að koma
inn í stofnun þessa, þar sem
grafarþögn ríkti, og sjúkling-
arnir sátu í endalausum röðum.
Meðal þeirra voru menn sem
ekki höfðu séð dagsins ljós
árum saman. Ég gleymi aldrei
þeirri stund er þeir drukku i
sig sólskin og hreint loft, utan
við sig af fögnuði, en tárin
runnu niður teknar kinnarnar.
Sjúhlingax barðix
til bana
Mér var falin stjóm deildar
þar sem vom 500 sjúklingar.
Þar hafði enginn læknir verið
í heilt ár. Ef sjúklingarniT
kvörtuðu við umsjónarmennina
voru þeir barðir. Skömmu áðirr
en ég kom höfðu varðmennirnir
sparkað tvosjúklinga til bana“.
Við þessi kjör átti Peter
Krabbe að búa — og auk hans
margir aðrir heilbrigðir menn,
Sumir þeirra höfðu þó fallið
saman af margra ára dvöl á
þessum hryllilega stað. Sjúki-
ingarnir vom lengi að átta sig
á því, að þeim væri leyfilegt
Framhald á i7 .síðu. j