Þjóðviljinn - 06.10.1950, Blaðsíða 6

8
ÞJÓÐVILJIN N
0<í8-; -tjtífMjíö .0
Pöstudagur 6.
október 1950.
ími JH ‘í.ssn'Sííi írr’<
Seldur flokkur
Framih. af 5. síðu
voru út 1000 eint. af þessú bréfi,
og var ætlunin að fá með þeim
hvorki meira né minna en 3000
áskriftargjöld, en það sam-
svarar um hálfri milljón á ári!
Fimmmenningarnir voru þann-
ig einnig stórtækir í fjárkúg-
uninni eins og fyrirmyndir
þeirra fyrir vestan haf.
- S - . -f — r t • • - • * ^
.. ' i L -.^í • * * < Cí' - ■
flokkurinn hefur neyðzt til að
afhenda íhaldinu mjög veruleg-
an hluta af völdum sínum í
verkalýðshreyfingunni, eins og
öllum er í fersku minni. Næsta
skrefið er svo það að Alþýðu-
flokkurinn fer í ríkisstjóm á
ný, við minni völd og krappari
kost en nokkru sinni fyrr.
'Je Uppdráttardauðinn
blasir við
• r*"^ >. í'ar* ;v
jp
• •’.:-V
Gertrud Lilja:
Hamingjuleitin
gg JJ 4GUR
^ Aðeins einn
kostur eítir
En þetta örþrifaráð bar samt
engan árangur. Alger uppreisn
varð meðal „áhugasamra
flokksmanna og annarra vel-
unnara blaðsins“. Fjárkúgun-
inni var yfirleitt ekki anzað og
menn neituðu að borga skatt-
inn. Gegn svo almennri upp-
reisn voru allar fyrirhugaðar
refsiaðgerðir auðvitað tilgangs-
lausar og fimmmenningamir
stóðu uppi félausir og ráð-
lausir.
Nú var aðeins einn kostur
eftir. Fimmmenningamir gengu
á fund Ihaldsins í Reykjavík,
tilkynntu því hvemig málum
væri komið og spurðu hvort
auðmannastéttin vildi að Al-
þýðublaðið hætti að koma út
fyrir fullt og allt og Alþýðu-
flokkurinn leystist upp í ekki
neitt. Það vildi Ihaldið að sjálf-
scgðu ekki. Var síðan gengið
frá formlegum samningum, Al-
þýðublaðið hóf göngu sína
reglulega á ný, brýnustu skuld-
irnar voru borgaðar, Ingólfs-
café var endurreist og hresst
upp á aðrar mjólkurkýr flokks-
ins.
Endurgjald Al-
þýðuílokksins
Endurgjald Alþýðuflokksins
hafa menn séð síðustu mánuð-
ina. Fyrsta kvittunin var hið
alræmda bréf Alþýðusambands-
stjórnar, þar sem snögglega
var tilkynnt að ekkert tilefni
væri til „róttækra aðgerða“, nú
þyrfti aðeins að „knýja fram
vinsamlega framkvæmd gengis-
lækkunarlaganna". Síðan kom
herbragðið með vísitölufölsun
ríkisstjcmarinnar sem átti að
koma og kom í veg fyrir bar-
áttu alþýðusamtalianna g'egn
gengislækkuninni. Forsprakkar
sjómannafélagsjns hófu sundr-
ungaraðgerðir sínar í togara-
deilunni með níðskrifum um
sjómenn og síoar raunveru-
legum stuðningi við „sáttatil-
boð“ útgerðarauovaldsins. Og
síðast en ekki sízt: Alþýðu-
Þannig lauk tilraun Alþýðu-
flokksins til að hækka gengi
sitt með stjómarandstöðu. Hin-
ir glöðu dagar frjálsra við-
skipta eru löngu liðin fortíð,
fcrsprakkarnir hafa að fullu
verið bandaðir af auðmanna-
stéttinni í Reykjavík. Þeir
kannast að vísu við taumhald-
ið, en einnig hið takmarkaða
frjálsræði er farið veg allrar
veraldar. Reiðhestarnir hafa
verið gerðir að vagnhestum og
áburðarjálkum.
Og vonin um aukið gengi á
stjómmálasviðinu er einnig
farin Veg allrar veraldar. Eng-
um viti bornrnn manni dylst
hvað gerzt hefur, enda þótt
viðskiptin hafi ekki verið form-
lega auglýst í Lögbirtingablað-
inu. Eftir þetta getur þróun
Alþýðuflokksins aðeins orðið
á eina lund. Reynt verður að
halda flokksbrotinu saman með
gamalkunnum aðferðum bitl-
ingakerfisins með síversnandi
árangri. Og uppdráttardauðinn
blasir við.
Yfirlýsing
Kosning hófst í éag kl. 13.00
í Sjómannafélagi Hafnarfjarð-
ar. Tveir listar eru í framboði
merktir A og B. B-listinn er
framborinn af 32 mönnum. Af
þeim eru þrír flokksbundnir
sósíalistar, en stuðningsmenn
listans eru yfirleitt ungir og
upprennandi sjómenn í Hafnar-
firði og engir aðrir þeirra
flokksbundnir í neinum póli-
tískum flokki. Þess vegna eru
ummæli Alþýðublaðsins um
kosninguna dauð og ómerk, og
krefst ég þess að sá sem þau
setti í Alþýðublaðið láti nafns
síns getið, að öðrum kosti verð-
ur málið athugað á öðrum vett-
vangi. Mættu Alþýðuflokks-
menn í Hafnarfirði minnast
þess að ég talaði á samkomu
hjá Félagi ungra jafnaðar-
manna í vetur og lýsti því þá
yfir ‘að ég væri hvergi flokks-
bundinn, og svo er enn.
Hafnarfirði, 5. október, 1950,
. Markús Þorgeirsson,
Vitastíg 6.
Halvatne mánen skrider jámt och skrider,
Grátögda stjárnor gá alltjámt och gá....
Ég fleygði mér fram og tilbað. Ég skamm-
aðist mín og bar forláts á fimmtán ára af-
skiptaleysi og kæruleysi. Og sama er að segja
um Goethe. Þegar ég var búin að lesa Faust með
miklum erfiðismunum og fleygja honum í vegg-
inn rakst ég á t)ber allen Gipfeln ist Ruh. Ég
fylltist iðrun, þurrkaði af Faust og setti hann
aftur upp í hillu“.
„Þú ýkir....“
„Ýki? Ég segi afdráttarlausan sannleikan,
Það eru ekki blóðdropamir rauðu, ekki helsært
hjartað sem skapar ódauðleikann, það eru heilir
bálkar og hetjuljóð: trum, trum, tara, trum!
Það er hreinasta hending ef maður finnur litla
rúbíninn, eðalstein skáldsins, dropann úr þymi-
kórónunni í allri þeirri orðamælgi sem hefur
skapað frægð hans“.
Menn þögðu lengi og hugsuðu. Hilla brosti
við. 1 rauninni hafði Hallin lýst hennar eigin
hugsunum um skáldskap og frægð. Loks spurði
hún:
„Hvers vegna hafa sænskir rithöfundar ekki
áhuga á stjórnmálum? Þeir minnast aldrei á
þjóðfélagsmál í bókum sínum....“
Enginn svaraði í fyrstu. Henni fannst hún
hafa vakið máls á viðkvæmu efni.
„Sú verður áreiðanlega ekki raunin á eftir
nokkur ár“, sagði Köhler loks. „Það er erfitt
að hafa taumhald á fólki með gamansögum, þeg-
ar hús þess* er að brehna. Maður fyllist viðbjóði
á sjálfum sér....“
„Enn viðbjóðslegra stjórnmálum, stríði og
einræði er mannlegt eðli“, sagði Hallin. „Að það
skuli ekki vera til einn einasti maður sem hægt
er að treysta. Ef ég vissi, að til væri sá maður
sem væri ekki reiðubúinn að svíkja bezta vin sinn
og helgustu tilfinningar sínar fyrir hvatir sínar,
metorðagirnd og hagnað, þá mundi ég hvorki
barma mér yfir stríði né einræði, þá vissi ég
að það væri aðeins af tilviljun“.
Hilla reis hljóðlega á fætur og bauð góða
nótt. Löngu eftir að hún var háttuð hljómuðu
síðustu orð Hallins fyrir eyrum hemiar. Þau
héldu vöku fyrir henni.
Hún heyrði óminn af röddum þeirra gegn-
um lokaðar dyrnar. Nú gátu þeir líklega rætt
þau vandamál, sem þeir höfðu raunverulega
áhuga á.
Rádberg bjó í glæsilcgri tveggja herbergja
íbúð við Norrmalmstorg, rétt við lögfræðiskrif-
stofu sína, og kvöld eitt bauð hann Hillu, Þór
og Iris heim.
DAVÍÐ
„Hrar býr Iris?“ spurði Þór og leit í kring-
um sig.
Iris hló frjálslega. Hún opnaði einar skáp-
dyrnar í svefnherberginu og benti á kvennátt-
föt.
„Hilla fer hjá sér“, sagði Rádberg. |
„Hilla?“ Rödd Þórs var hæðnisleg.
Hilla brosti vandræðalega. Þór hafði rétt fyrir
sér. Hvaða tilefni hafði hún til að fara hjá sér?
En raddhreimur Þórs hafði sært hana. Það var
smekklaust og ruddalegt af Þór að dylgja um
fortíð þeirra. Og það lýsti skorti á mann-
þekkingu: Hilla var ekki ein af þeim konum, sem
fannst eðlilegt og sjálfsagt að geyma náttföt
af sér í hirzlum kunningja sinna. Ef til vill
hafði hún ekki af neinum dyggðum að státa
í borgaralegu lífi, en í eðli sínu var hún.dyggð-
ug' og viðkvæm: hún hafði ekki breytt sam-
kvæm eðli sínu þegar hún bjó með Þór áður
en þau gengu í hjónaband, hún hafði brotið
gegn eðli sínu.
Rádberg virti hana fyrir sér í laumi. Hann
leiddi hana að lítilli styttu sem stóð á bóka-
skápnum, styttu af fallegu, saklausu barni.
„Ég er farin að halda að þú sért utanveltu
hér“, sagði hann.
„Hvernig þá?“
„Mér finnst þú eiga heima á prestssetri“.
Hilla horfði á hann. Hún vissi ekki hvort
hún átti að reiðast eða hlægja, en hann horfði
á hana svo alvarlegur og íhugandi, að hún
gat ekki varizt brosi.
„Það er hægt að laga sig eftir umhverf-
inu“ sagði hún.
Eins og ævinlega þegar Þór bragðaði vín,
varð hann brátt f jörugur, alltof fjörugur. Hann
fór að röfla og varð auk þess óstöðugur á fótun-
um.
Hann tók upp litla skál, sem stóð á einu
borðinu, fallega litla skál með perlumóðugljáa
og hélt henni kæruleysislega milli fingranna.
„Nei, heyrðu, mér er annt um þessa skál“,
sagði Rádberg. Og í sömu andránni datt skál-
in í gólfið og brotnaði.
Þór hló og sparkaði í brotin.
Hilla hljóp til og ætlaði að taka þau upp.
Rádberg kom til hennar.
Hafnarbíó:
Helena WUlfiier
Fyrir tólf árum var
|| Helena Willfuer dag-
!| legur gestur hjá les-
![ endum Þjóðviljans
!; nokkra vetrarmánuði
<; og þeim varð mörgi-
um hlýtt til stúlkunn-
J| ar; lifsást hennar,
kjarkur og þrek kom
mönnum vel í skamm
deginu og þeim fannst
<; hún vel að sigrinum
I' komin — og prófess-
ornum í sögulok.
Vicky Baum tekur í
sögu þessari á miklu
efni, baráttu bláfá-
j tækrar konu sem sæk
1 ir fram til mennta og
1% sjálfstæðs vísinda-
i starfs, í þjóðfélagi
, sem ekki er meira en
svo um að fátækar
konur leggi á þær
brautir og lætur
marga óþarfa hindrun
á leið þeirra. Meðferð
þessa efnis er að visu ]>
ekki djúptæk í sög- ]j
unni Helena Willfiier, ]]
en þó lyftir það henni í
stundum upp úr reyf- <1
arablænum sem ein- j!
kennir aðrar sögur j>
höfundarins. j
I frönsku kvikmynd Í
inni á Hafnarbíó sem <!
byggð er á sögunni er j>
það aftur á móti reyf- J>
araatriðin sem látin J
eru varða mestu, sögu J;
fólkið er flutt yfir i !;
heim franskra stúd- !;
enta, og tilflutningur- !!
inn á þessu þýzka <!
fólki tekst ekki sem ;!
bezt. Þrátt fyrir ;>
franska raunsæi og J;
kvikmyndatækni, og J;
leik IMadeleine Reyn- !;
aud, Jean-Louise Barr !j
ault og Constant !j
Remy er myndin sund ;!
urléitari og síður sann ;>
færandi en oftast er J>
um franskar myndir. J;
I. T. !;