Þjóðviljinn - 22.11.1951, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 22. nóvember 1951 — ÞJÖÐVTLJINN — (5
Bókmeimta-
kynning í
Hafnarfirði
Bókmenntakjmning verður
í Bæjarbíó í Hafnarfir'ði næst-
komandi sunnudag (24. þ.m.)
kl. 1.15 e.h.
Kristmann Gúðmundsson,
Þórbergur Þórðarson og Guð-
mundur G. Hagalín munu lesa
þar upp úr verkum sínum. Les
Kristmann kafla úr óútkominni
bók, öðru bindi skáldsögunnar,
ÞOKAN RAUÐA. Þórbergur
mun lesa upp úr ævisögu Árna
Þórarinssonar og Guðmundur
G. Hagalín les úr 1. bindi ævi-
sögu sinnar, sem út kom fyrir
skömmu og hann nefnir: ÉG
VBIT EKKI BETUR.
Þá munu tveir ungir leikarar
Baldvin Halldórsson og Gíerður
Hjörleifsdóttir lesa úr ljóða-
þýðingum Magnúsar Ásgeirsson
ar og úr ljóðasafni Magnúsar.
Stefánssonar (Amar Arnarson-
ar).
Loks mun ungur Hafnfir'ðing
ur, Jón Þorsteinsson að nafni,
syngja nokkur lög milli atriða,
en hann stundar nú söngnám.
Aðgöngumiðar að bókmennta
kynningu þessari eru seldir í
bókabúðum í Hafnarfirði og í
Bæjarbíó og kosta áðeins 5 kr.
Það er ungt fólk, sem stend-
ur að bókmenntakynningu þess-
ari og væntir það þess, að
Hafnfirðingar bregðist nú vel
við og fjölmenni í Bæjarbíó á
sunnudaginn kemur, þar sem
hér er um að ræða góða og
vandaða skemmtun, en aðgangs
eyri mjöa í hóf stillt.
Bryn nauðsyn að bæta fiskveiðaað-
íslenzkra
Grænland
Þingsályktunartillaga flutt af Lúðvík Jósefssyni í sam
einuðu þingi
Lúðvík Jósefsson flytur í sameinuðu þingi tillögu
til þingsályktunar um fiskveiðaaðstöðu íslenzkra skipa
við Grænland:
„Al,þingi ályktar að skora.á ríkisstjórnina að gera nú
þegar nauðsynlegar ráðstafanir til þess aö tryggja ís-
lenzkum fiskiskipum sem bezta útgerðaraðstöðu á Græn-
landi.“
I greinargerð segir:
Á j'firstandandi ári hófu ís-
lenzkir togarar fiskwiðar við
Grænland í aílstórum stíl. Veið-
in á þessum nýju miðum hefur
gefið góða raun, og nú má telja
það víst, að á næsta ári leiti
íslenzki togaraflotinn aftur á
þessi mið.
Reynsla íslenzku togaranna
af veiðunum við Grænland er
góð. Fiskimiðin eru stór og
víða hægt að leita fyrir sér.
Fiskmagnið virðist vera mjög
mikið, og fiskurinn er góður.
Þann tíma, sem íslenzku togar-
arnir stunduðu þessar veiðar í
ár, eða ágúst, september og
októbermánuð var tíðarfarið
mjög gott og miklum mun
betra en hér á heimamiðum.
En reynslan af þessum veiðum
hefur líka leitt í ljós, að að-
staða íslendinga til veiða við
Fasisfaaðferðir og
ráð gegn þeim
Það er að vonum mikið rætt
um brottvikninguj ivagnstjór-
anna sjö frá starfi. I Reykja-
vík munu flestir fordæma þess-
ar starfsaðferðir, eftir að sú
skýring kom fram, að menn
þeir, sem hér um ræðir og ýtt
var til hliðar, hefðu reynzt
dyggir í staifi. Farþegar þeirra
höfðu ekki yfir neinu að kvarta.
Hér var því ekki verið að
breyta um til batnaðar eða ver-
ið að binda endi á hneykslis-
sögu einhvers. Þvísíður um-
hyggja fyrir fyrirtæki bæ.iar-
ins. En það var dálítið varhuga-
vert háttalag þessara sjö vagn-
stjóra: Þeir höfðu staðið fram-
arlega í verkfallinu s. 1. vet-
ur og því líkpr til, að þeir
yæru kommúnistar. Enda njósn-
að um stjórnmálaskoðanir
þeirra af dyggum leiguhjúum
íhaldsins. Hver getur verið ó-
hultur fyrir þvílíkum fasista-
aðgerðum? Hitler sálugi hafði
þennan háttinn á við andstæð-
inga sína. Öllum er sárt að
missa atvinnu sína, ekki s*'zt,
þegar það er af manna void-
um. Það er nokkuð mikið til í
þessarx vísu eftir Kristján
skáld frá Djúpalæk:
,.Þó að andi Kári kalt
krýni landið fönnum.
bár mun standa þúsundfáit
þyngri vandi af mönnum.“
Brottrekstur stirætisvagn-
stjóranna er upphafið að nýrri
ferð afturhaldsins til að kúga
íslenzka aiþýðu. Výr skidum
þ-.ú víabúast af kappi gegn þess-
um kúgunaraðferðum. Hvert
það stéttarfélag. sem verður
fyrir slíkum ofsóknum og bil-
stjórarnir, verður að neyta sam-
takamátt.ir síns og knýja fas-
istaöflm til undanhalds'. Ver-
um nú 3amtaka að raæta næsta
áhlaupi íhaldsins. Hver verður
næstur, veit enginn.
Maður er nefndur Helgi Lár-
usson frá Kirkjubæjarklaustri á
Siðu. Hann er gamall Fram-
sóknarmaður og bauð sig eitt
sinn trran til Alþingis á mcti
föður siaum, er fylgdi Bæn-la-
flokknum að málum. En Ht'lgi
elur í brjósti sér sömu hug-
sjónir og svörtustu afturha’ds-
seggir. Hann hefur verið einn
af þtúm hriúnskilnustu, er bar-
izt hafa gegn sósíaiistum Þa)
er lærdóms:'kt að lesa kltrs-
ur Helga í Landvörn hriflu-
jcnasar Hann taldi að rétt yeri
að bolia. ö|,um sósíalistum frá
þeim eml:æitum, er þeir nú
hafa. Sérstaklega voru það
barnakennarar, er Helgi taidi
að þyrftu að víkja, en eins og
kunnugt er munu margir barna-
kennarar vera róttækir í skoð-
unum. Helgi á þann kost að
vera hreinskiiinn. þess vegr.a er
bardagaaðférð hans svo aug-
Ijós, að auðvelt mun að verj-
ast henrH. Hitt er öllu verra
að varast, þegar njósnað er,
eins og um hina brottreknu
vagnstfóra. Af því að ég fór
að minnast á bamakennara í
þessu sambandi er rétt áð ég
minnist á svipað mál í sam-
bandi við bá stétt, ef það kynni
að verða tíl þess a1 gera fóiki
nánar grein fyrir þv' se-.i er
að gerast og Helgi frá Klaustrí
mú skoða aem önilla fy'i.iig
óska sinna.
I Reykjavík eru árlega aug-
lýstar nokkrar lausar kennara-
stöður. Um þær sækja að von
um margir, því að enn beinist
aðalfólksstraumurinn til Rvík-
ur, hvað sem seinna verður.
Til þess að geta fengið stöðu
við bamaskóla, þarf m. a. að
FnönhsW 4 7.
Grænland er ekki góð hvað
eðlileg viðskipti við landið snert
ir.
Héðan að heiman og á Græn-
landsmið er löng leið. Skipin
eru yfirleitt 3—6 sólarhringa,
eftir því, hvar veitt er við
Grænland. Veiðiferð á þessi
fjarlægu mið er því gerð
þannig, að skipin haldi sem
lengst úti að mögulegt er vegna
olíu og vista. En margt getur
komið fyrir í svona veiðiferð-
um, þannig að leita verður
lands. Skip geta orðið fyrir á-
föllum, skipverjar orðið illa
veikir, olía eða vatn eyðzt ó-
eðlilega eða vistir reynzt ónóg-
ar. Og þá er óhjákvæmilegt að
leita til lands. Nú er öll að-
staða í þessu efni hin veráta.
Langar leiðir getur þurft að
fara til þess að hægt sé að fá
nauðsynlegt vatn eða að leita
megi læknis. Verzlunarviðskipti
í þeirri einu höfn, sem heimilt
er að leita í, eru vægast sagt
erfið, og ýmislegt bráðnauðsyn-
legt virðist ekki mögulegt að
fá.
Aðalkeppinautar okkar í fisk
veiðum, Norðmenn og Færey-
ingar, hafa búið um sig í Fær-
eyingahöfn. Þangað leita þeirra
skip og geta bæði losað þar
farma og fengið þar vistir. fs-
lendingar eiga þarna engan
fyrir, og afstaða þeirra er hin
versta.
Fari svo, sem margt ber.d-
ir til, að mikill hluti íslenzka
togaraffotans stundi veiðar
á Grænlandsmið'uni næsta
sumar og liaust, þá verða
þar sennilega um 40 skip
með um 40 mönnum hvert,
eða 1600 íslendingar. Þetta
er æði mikill hópur og ekki
sæmandi að láta aðstöðu
þeirra vera á þá lund, sem
hún er nú.
Það væri á margan hátt
eðlilegt, að íslendingar
sendu stór fiskffutningaskip
til Grænlands sem tækju
þar saltfisk af togaraflot-
anum og færðu skipunum
jafnframt salt og vistir, svo
að hægt væri að komast hjá
því, að veiðiskipin séu að
flytja fiskinn úr hverri ferð
til útlanda. Á þann hátt
gætu þau haldið sér að veið
unum og aflað meira. En til
þess að slíkt sé mögulegt,
þarf að tryggja fslendingum
rétt til þessa atvinnurekstr-
ar í höfn á Grænlandi.
Hér hefur einvörðungu verið
rætt um veiðar togara við
Grænland. En það er vitað, að
ein'nig er mikill og vaxandi á-
hugi bátaútvegsmanna fyrir
fiskveiðum við Grænland. En
þar til tekizt liefur að skapa
sæmilega góða útgerðaraðstöðu
fyrir íslenzk skip í höfn á
Grænlandi, getur varla orðið
úr veiði báta þaðan, en tog-
araflotinn mun leita þangað,
jafnvel þótt engin aðstaða til
bóta fáist frá því, sem nú er.
Mér er það ljóst, að það kann
að vera ýmsum örðugleikum
bundið að tryggja íslendingum
góða útgerðaraðstöðu á Græn-
landi. fifargir íslendingar eru
þeirrar skoðunar, að okkur en
ekki Dönum beri eðlilegur yfir-
ráðaréttur yfir Grænlandi. Rík-
isstjórnin hefur þá hlið þess-
ara mála til athugunar, en hér
er um að ræða þá eðlilegu sann-
gimiskröfu íslendinga að fá
sæmilega frjálsa aðstöðu til
þess að athafna sig í grænlenzk
um höfnum og eiga þar venju-
leg viðskipti, og svo þess, að
njóta sambærilegrar aðstöðu
og Norðmerin t. d. njóta í Fær-
eyingahöfn.
Það er skoðun mín ,að ríkis-
stjórnin eigi að taka þetta mál
til skjótrar athugunar, og
mætti þá kannski takast að
gera aðstöðu okkar betri á þess
um þýðingarmiklu, nýju fiski-
miðum.
ujlri^injj&r
srw* 'WCJF -«*C il 1 '0
•jc Fyrir nokkrum áriun
gerðust þau tíðindi í Svíþjóð
að aðalblað sósíaldemókrata
skipti uni nafn. Það hét áður
Social-Demokraten, en var einn
góðan veðurdag skýrt Morgon-
Tidningen. Ástæðan var sú að
í nafni blaðsins mátti ekki leng
ur vera neitt sem minnti á sós-
íalisma, enda voru helztu marx-
istísku einkennin á stefnuskrá
flokksins þurrkuð út um sama
leyti. Og enn var nafni blaðs-
ins breytt. Samkvæmt banda-
rískri fyrirmynd — en í Vest-
urheimi er fjöldi fólks hættur
að nenna að lesa orð — var
nafnið skammstafað MT, og
það varð síðan liið opinbera
heiti blaðsins. Kvöldblað sem
flokkurinn stofnaði um þessar
mimdir var svo upphaflega
skírt Afton-Tidningen, og
skammstafað AT. En þróunin
frá Social-Demokraten í MT
var táknræn um þróun sænska
flokksins og málgagns hans.
Nú hafa þúbræðumir
íslenzku tekið upp hin ytri tákn
sömu þróunar. Blað þessa
floldks getur nú ekki lengur
heitið Alþýðublaðið, livernig
ættu hinir fínu, hálaunuðu em-
bættismenn að geta kennt sig
við alþýðustéttina lengur? I
gær var nafninu breytt í AB,
samkvæmt sænsk-bandarískri
fyrirmynd. Gamla nafnið, Al-
þýðublaðið, er raunar prentað
undir stöfunum með miklu
smærra letri, til þess að breyt-
ingin verði ekki of snögg, en
auðvitað hverfa þau merki um
forn viðskipti bitlingamann-
anna við aiþýðuna fljótlega. En
sem stendur er hið eiginlega
nafn sem sagt AB-Alþýðublað-
ið, og úr þvi ber auðvitað að
lesa: Atlanzhafs-Bandalags-Al-
þýðublaðið.
■fr Hafi menn sagt A, verða
þeir einnig að segja B, segir í
erlendu máltæki. Alþýðnflokk-
urinn íslenzki er að renna skeið
sitt til enda, þannig að jafn-
vel forsprakkarnir sjá sér ekki
annað fært en hafa hin ytri
form í samræmi við þróunina.
Bráðum verður Alþýðublaðið
skírt ÆÖ. Og hvað tekur svo
við?
Bæjartogaramir í HafnarHrÍi sigla nt með aflann
þótt nm eitt hundrað menn séu atviimlausir
Emil Jónsson veltir yöngum yfir gefnum loforðnm
Fyrir nokkru lýsti Emil Jónsson yfir því á bæjar-
stjórnarfundi í Hafnarfirði að a.m.k. annað skip bæjar-
útgerðarinnar yrði látið veiða framvegis fyrir innan-
bæjarvinnslu til þess að vinna bug á hinu alvarlega
atvinnuleysi í Hafnarfirði. Þetta loforð hefur þó verið
gersamlega svikiö. S.l. mánudag komu t.d. báðir bæjar-
togararnir, Júní og Júlí, inn með afla sinn, en sigldu
svo rakleitt með hann til Englands.
Á sama tíma og Emil Jónsson og Co. svíkja þannig
loforö sín, mun mega fullyrða að atvinnuleysiö nái nú
til 100 manna í Hafnarfirði.
Á bæjarstjórnarfundi í
fyrradag i Hafnarfirði gerði
Kristján Andrésson fyrirspurn
um það til Emils Jónssonar,
hvernig á því stæði að togar-
arnir væru enn látnir sigla báð
ir tH Englands, á saxna tíma
og atvinnuleysið magriaðist
stöðugt, og hvort væntanlegt
væri að nokkrir aðrir togarar
legðu upp afla sinn í Hafnar-
firði í staðinn.
Emil Jónsson svaraði því til
að þeir befðu verið með miklar
vangaveltur í útgerðarráði um
það hvort togararnir ættu að
leggja hér upp eða fara út
með aflann, og það hefði orð-
ið ofan á að senda aflann til
Englands. Einnig lýsti Emil
yfir því að elckert hefði verið
gert af hálfu bæjarstjórnar-
meirihlutans til að fá aðra tog
ara til að leggja upp í Hafn-
arfirði. Hins vegar kvað hann
það rétt að liægt væri að láta
togara afla fyrir frystihúsin.
hallalaust, og lofaði í annað
sinn að bæjartogari yrði sett-
ur til þeirrar framleiðslu —
Þó er hætt við að Emil eigi
nokkrum sinnum eftir að velta
vöngum, ekki síður en Ihaldið
í Reykjavík, áður en til þess
kemur.