Þjóðviljinn - 18.11.1952, Side 1

Þriðjudagur 18. nóvember 1352 — 17. árgangur 261. tölublað
Félagar! GætiS þess að glata
eliki flokksréttindum vegna
vanskila. Greiðið þvi fiokks-
gjöidin skflvíslega í byrjun
hvers mánaðar. Skrifstofan er
opin dagiega kl. 10—12 f. h.
nSovéfnkin framar auByaldsrikjun-
um á sviSi k}arnorkuv!sindau
Kjarnorkumálanefnd Bandaríkjanna staðfesti í fyrra-
kvöld þær lausafréttir, sem undanfarlið hafa borizt um
stórfellda kjarnorkusprengingu á ey nokkurri í Kyrrahafi.
Af tilkynningunni má ráða, að um vetnissprengju hafi
verið að ræða.
I tilkynningunni er ekkl sagt
berum orðum að vetnissprengja
bafi verið reynd, en sérfræðing-
ar þyk jast • geta ráðið það af
orðalaginu, að sú hafi verið
raunin. Kjarnorkusprengingin
fór fram á Eniwetokeyjum í
Kyrrahafi. -— Sjónarvottum á
skipum, sem voru í nánd við
eyjarnar, þegar sprengingin
fór fram, ber saman um, að
hún hafi verið ofsaleg.
Eins og glóandi járn
Einn þeijrra', sem var á
skipi um 50 km frá sprenging-
arstaðnum, sagði, að andartak
hefði sér fundizt glóandi járn
lagt á bak sér. Annar sagði,
að sprengjumökkurinn hefði
verið 20 km_ á hæð, en þriðji
sagðist hafa séð eldtungur, 3
km a*ð ummáli, teygja sig 8
km upp í loftið.
Vísindamenn draga þá álykt-
un af ummælum sjónarvotta
og öðrum gögnum, að sprengj-
an hafi verið 25-50 sinnum öfl
og stéííarkoiir
Þrífylking afturhaldsins í (
verkalýðshreyfingunni Iegg- j
ur nú á það mikla áherzlu i
að drífa alla heildsala- og <
kaupmannastétt Reykjavík-
ur inn í Alþýðusambandið'
og FuIItrúaráð verkalýðsfé- -
laganna. Um þetta eru ÁB- [
broddarnir
og llokkur
Hie^.dsaíanna
hjartanlega
sammála.
(WSMí&ÆM Þeir eru ]
sammála um ,
fteira. Þeir
eru einnig
sammáia um '
' rauðsyn
þess að flæma hin raunveru-
legu stéttarfélög verkalýðs- (
Ins út úr samtökunum. i
Uannig er t.d. Iðju, félagi1
verksmiðjufólks haldið utan [
Alþýðusambandsins og ráða-
gerðir uppi um aff ste’a Iög- (
lega kjörnum fulltrúum af (
Verkamannafélagimx Dags-1
brún.
Þjóðviljinn birtir hér1
inynd af einum hinna vænt-
anlegu nýju meðlima Al- (
þýðusambandsins úr heiid-1
salastétt. Samkvæmt boð-
skap þrífylkingarinnar ber1
verkamönnum hér eftir að1
líta á Björn Ólafsson, ráð- (
1 herra og coeacolaheildsala (
sem samher ja og stéttar- (
bróðnr!!
ugri en fyrsta kjarnorku-
sprengjan. Þó telja þeir, að hér
hafi ekki verið um hina eigin-
legu vetnissprengju að ræða,
heldur minni gerð hennar, en
þessi tilraun sé bending um
það, að hafin sé nú framleiðsla
vetnissprengjunnar.
Hleypt af með „venjulegri"
kjarnorkusprengjú
Það var vitað, að eyðiiegg-
ingarmáttur vetnissprengjunn-
ar mundi margfaldur á við
venjulega plútóníum eða úraní-
umsprengju, en það var talið
hæpið af mörgum vísindamönn-
um, að hægt yrði að gera slíka
sprengju. Til að „hleypa af“
slíkri sprengju þarf svo mikla
orku, að hana er einungis að
fá í ,,venju!egri“ kjarnorku-
sprengju. Vandleystustu erfiö-
leikarnir við framleiffslu
vetnissprengjunnar voru talin
þau, að hiti og þrýstingur
,,venjulegrar“ kjarnorkuspreng-
ingar entist svo stutta stund,
að hæpið væri að hægt yrði að .
„hleypa af“ vetnissprengjunni
með því móti. Það virðist nú
hafa tekizt.
FRAMAR AUÐVALDS-
RÍKJUNUM
Sovétvísindamaðurinn Glúst-
énkó sagði á fundi kínverskra
vísindamanna nýlega, að Sovét-
ríkin væru komin miklu fram-
ar auðvaldsríkjunum á sviði
kjarnorkuvísinda. Gátur, sem
enn hafa ekki verið ráðnar í
anðvaldsheiminum, hafa verið
leystaj- í Sovétríkjunum. Glúst-
énkó er ritari sendinefndar
sovétvísindamanna, sem nú er
á fei'ð um Kíina.
■<mmtws i
§£ v ;iá / KwÍíí < «<• w. >. * -• • •■ s t
Lester B. Pearson, forseti sjöunda þings SÞ, sem nú er háð í
New York, sést hér í miðjunni á milli Trygve Lie (til vinstri)
sem nýlega hefur sagt af sér ombætti framkvæmdastjóra sam-
takanna og Andrew W. Cordier, eins af nánustu samstarfs-
naönnum Lies.
Ein stcraukna útgáfa félagsins vekur
almenna athygli
Ljóðabók Snorra. Hjartarsocaar, Á Gnitaheiði, er þegar upp-
seld, en hún var ein af bókunum í kjörbókaflokki Máls og
menningar, sem út kom fyrir skömmu.
Þjióðviljinn sneri sér í gær til
Kristins E. Andréssonar og
spurðist fyrir um það hverjar
undirtektir hin stóraukna út-
gáfa -Máls og menningar hefði
fengið hjá féiagsmönnum.
Hana kvað undirtektirnar hafa
verið mjög góðar, síðan kjör-
bækurnar komu út hefði komið
skriður á félagsmenn að útvega
sér þær, og er fyrsta bókin þeg-
ar uppseld, eins og að ofan
greinir. Það er svo að sjá sem
langflestir félagsmenn vilji
eignast sinn skerf, og menn
telja að val bókanna hafi tekizt.
vel og frágangur þeirra sé all-
ur hinn smekklegasti.
Nú þegar er allmjög gengið
á upplag flestra bókanna, þann-
ig að búast má við að fleiri
þeirra hverfi fljótlega úr búð-
um. Ljóðabók Snorra mun
verða gefin út í nýrri útgáfu,
ef nægilega.margir óska eftir
henni í Bókabúð Máls og menn-
ingar. Hins vegar verður þess
enginn kostur að prenta allar
bækurnar upp, þannig að ör-
uggast er fyrir félagsmenn og
aðra að hafa hraðan á.
Saman munu þjóðirnar
finna ieiðina fil friðar
12 desember n.k. hefst í Vínarborg hið mikla
friðarþing, sem boðað er til af Alheimsfriðarráð-
inu. í því tilefni hefur það sent út eftirfarandi
ávarp, ssm samþykkt var einróma í Vín 16. þ. m.:
Ásltorun Allheinisfriðan-áðsins eiga sér stoð í frlðarvilja þjóð-
um Ráðstefnu þjóðanna hefur anna, ræði málin sín á milli.
vakið mikla athyg'li um allan Ráðstefna þjóðanna, sem Al-
heim og þegar fengið góðar heimsfriðarráðið boðar til,
undirtektir. Beiting afis í al- verður alþjóðaþing, þar sem
þjóðaviðskip.tum hefur orsakað munu hittast menn og konur
tvísýnt ástand, og með hverj- frá ólíkum löndum með ólíka
um degi sem líður verður ljós- lífshætti.
ari sú hætta sem því fylgir. Þátttaka þeirra, bæði þingfull-
Það er þess vegna, að félags- trúa, gesta og áheyrnarfulltrúa,
samtök af ólfkustu tegund, felur ekki £ sér, að þeir vei \
einkum stjórnmála-, verka- Friðarhreyfingunni fylgi sitt.
lýðs-, trúar- og friðarvinafélög Ráðstefna þjóðanna mun leit-
liafa komið sér saman um, að ast við að finna með frjáls.um
leið verði að finna, svo að og árangursríkum umræðum
komizt verði úr ógöngunum. sanngjarna lausn á þeim
Hvernig er Iiægt að binda endi vandamálum, sem mi kljúfa
á ]>ær styrjaldir sem nú eru heiminn.
liáðar? Verði komizt að samkomulagi,
Hvernig er hægt að binda endi jafnvel aðeins um eitt atriði,
á kalda stríðið? mun það auðvelda samkomu-
Hvernig er hægt að tryggja lag um önnur og þarmeð yrði
sjálfstæði þjóða og öryggi sér- lagður fram skerfur til að
hvers Iands? draga úr þeirri spennu, sem nú
Svörin við þes.sum spurningum ríkir í alþjóðamálum.
fúst aðeins með því nfóti, að Saman munu þjóðirnar flnna
þau samtök, sern með réttu leiðina til friðar.
Svertmgi dæmdtir fyrir að
horfa á hvíta komi
Bæmdtis: fyrii Ilkamsárás, -
þegas „árásiíi" átti séE stað
vai 25 m há
12 kviödómendur í Noröur Karólínu í Bandaríkjunum
lýstu í síöustu viku ákærðan svertingja sekan um árás
á hvíta konu, — enda þótt fullsannaö væri, aö hann heföi
ekki snert hana.
Bandaríska fréttastofan AP
segir mál þetta meðal þeirra,
sem mesta athygli hafi vakið
í seinni tíma sögu bandarísks
réttarfars. Svertinginn heitir
Maclngram. Hann er 55 ára
að aldri og á níu börn. Hann
vaf upphaflega ákærður fyrir
árás í nauígunartilangi en á-
kærunni var seinna breytt í ein-
falda líkamsárás.
Konan er kornung stúlka.
Bæði sækjandi og verjandi eru
sammáia um, að þegar „árás-
in“ átti sér stað, hafi Maclngr-
am verið í 25 metra, fjarlægð
frá stúlkunni. Ákærandi og
kviðdómendur byggja úrskurð
sinn á því einu, að stúlkan
hefur borið að Maclngram hafi
,,gónt dónalega“ á sig. í lög-
um Norður Karólínu er hægt
að sakfella mann fyrir ár.ás,
enda þótt engin líkamleg snert-
ing hafi átt sér stað.
Kviðdómendurnir voru allir
hvítir á hörund. Þeir felidu úr-
Erindi Einars Olgeirs-
sonar um ættarsamíélög
og upphaí ríkisvalds á
íslandi heldur áíram í
kvöld: Rætt verður sér
staklega um þróun ríkis
valdsins í Noregi.
skurð sinn eftir einnar stund-
ar umhugsun. -— Ingram var
dæmdur í sex mánaða fangelsi
og á auk þess að greiða allan
málskostnað. Hann lýsti því
yfir þegar í stað, a'ð hann
myndi áfrýja dómnum til
hæstaréttar Karólínu.
Fygking Papagos
Afturhaldsfylking Papagos
hershöfðingja vann mikinn sig-
ur í kosningunum á Grikklandi
á sunnudaginn, fékk 241 þing-
sæti af 300 og um helming
atkvæða.
Flokkar rikisstjórnarinnar
biðu herfilegan ósigur, og náði
Venizelos forsætisráðherra einn
kqsningu af öllum ráðherrum.
Adcnauer og 011-
euhancr mótmæía
Adenauer og Ollenhauer, for-
ingi vesturþýzkra sósíaldemo-
krata, sátu á fundi í gær ti! að
undirbúa sameiginleg mótmæli
vegna kosninganna í Saar, Til-
kynnt var að þsir myndu skora
á þýzka ibúa Saarhéraðs að
greiða ekki atkvæði eða skila
auðu í mótmælaskyni við ,,of-
beldisráðstafanir Saarst jórnar-
innar“ ,