Þjóðviljinn - 28.11.1952, Blaðsíða 4
4) _ ÞJÓÐVILJINN — Fö3tudagur 28. nóvember 1952
Föstudagur 28. nóvember 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5
þJÓOVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Óiafsson,
Guðmundur Vigfússon.
Augiýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19. — Simi 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði í Reykjavik og nágrenni; kr. 18
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
„Efnahagssamvinna“
Þegar íslendingar geröust aðilar aö marsjallkerfinu
var það fyrst og fremst rökstutt af stjórnarvöldunum
með því að þannig yrði komið á mikilvægri og ástríkri
efnahagssamvinnu vestrænna þjóða og íslendingum yrðu
tryggðir markaðir og góð kjör meðal vina sinna. Þetta
var einnig eina röksemdin sem frambærileg var og eina
ré.ttlæting þess að íslendingar tækju í mál að koma ná-
lægt þessu kerfi, og var það mjög ýtarlega rakið af
Einari Olgeirssyni þegar marsjallsamningurinn var rædd-
ur á þingi í upphafi. Hins vegar kom fljótt í ljós
að allar frásagnirnar um efnahagssamvinnu voru orða-
gjálfrið eitt, og það reyndist þvert á móti eitt af mark-
miðum marsjallkerfisins að eyðileggja möguleika íslend-
inga í Vestur-Evrópu. Einn sérfræðingur marsjallstefn-
unnar var meira að segja svo hreinskilinn að lýsa því
yfir að eftir nokkur ár „hefði framlag íslendinga litla
þýðingu“ á fiskimarkaði Vesturevrópu, og er það nú
komið á daginn. Enda hafa Bretar og Bandaríkjamenn
lagt á það ýtrasta kapp að gera út sem stærstan þýzkan
ránsflota á íslandsmið og veita Vesturþjóðverjum öll
hugsanleg forréttindi framyfir íslendinga.
En við þetta hefur ekki verið látið sitja. Nýjasta
dæmið um „efnahagssamvinnuna“ er löndunarbann það
á íslénzkan togarafisk sem skipulagt er af Uniliver-
hringnum í samstarfi við brezk stjórnarvöld. í annarri
grein marsjallsamningins, 1. d., skuldbinda öll þátttöku-
ríkin, þar á meðal Bretland sig til
„að hafa samvinnu við önnur þátttökuríki um að
auðvelda og efla vaxand'i skipti á vörum og þjónustu
milli þátttökuríkjanna og við önnur ríki og að draga
• úr hömlum af háifu einstaklinga og þess opinbera
í viðskiptum milli rikjanna og gagnvart öðrum ríkj-
um“.
Þetta er sem sé samningsbundin skuldbinding, ein
forsenda „efnahagssamvinnunnar“, og er nú eins þver-
brotin af Bretum og nokkur kostur er. Ef allt væri
með felldu hefði því mátt vænta þess að yfirstjórii
marsjallstefnunnar tæki rösklega í taumana þegar hinar
fögru skuldbindingar samningsins eru fótumtroðnar á
jafn blygðunarlausan hátt og dæmin sanna. En þaðan
heyrigt ekki hljóð úr horni, enda mála sannast að ef
sú stofnun léti til sín taka yrðu viðbrögð hennar eflaust
þau að styrkja Br-eta sem mest og veita þeim lán og
gjafir til að bæta upp þann þorsk sem kann að leynast
innan nýju landhelgislínunnar.
En það er nauðsynlegt að íslendingar geri sér ljóst
eðli hinnar margrómuðu „efnahagssamvinnu“ og hætti
að vænta þaðan einhvers trausts. Enda eiga íslendingar
mest traust hjá sjálfum sér í deilunni við brezka heims-
veldið. Ef það tekst að skapa nægilega öflug samtök
til að hindra allan innflutning á brezkum vörum til
íslands, er það miklu meira tap fyrir Breta en þorskur sá
sem þeir sakna af fiskimiðum íslendinga. Verði öllum
brezkum togurum neitað um aðra fyrirgreiðslu en þá
sem skyldugt er að láta í té samkvæmt alþjóðalögum
yrði mjög torvelt og kostnaðarsamt fyrir brezka út-
gerðarauðvaldio að stunda áfram veiðar á miðum kring-
um landið.
Hér- í blaðinu hefur margsinnis verið lögð rík áherzla
á þessar ráðstafanir, og þær hafa hlotið fyllsta stuðning
almennings. Ýms samtök hafa þegar lýst yfir vjlja sín-
um ti.1 að taka þátt í þessu samstarfi. — en frá stjórn-
arvöldunum heyrist ekki orð um jafn sjálfsögð svör við
br-ezku ofbeldi, aðeins almennar yfirlýsingar sem kunnar
eru að versta haldleysi af sárri reynslu. Þess vegna verð-
ur þjóðjn sjálf að treysta sem bezt samstöðu sína og
ganga það tryggilega frá öllum hnútum að málstaður
íslands verði ekki svikinn í þessu máli.
Vígahnettir og fljúgandi diskar — Fleiri barna-
leikvelli — Ýsa og kvenhylli
ÞAÐ HEFUR orðið hjótt um
„fljúgandi diska“ 1 borgara-
blöðunum síðan þeir marsbú-
ar Morgunblaðsins tóku að
leggja leið sína til íslands.
Nú er bara talað um vága-
hnetti, sem hafa verið það vel
þekktir á íslandi að orðið yfir
þá er æði gamalt. Æsifregn-
imar um undirskálar þessar
eru gott dæmi um móðursjúk-
an fréttaflutning hinnar vest-
rænu pressu og heimildir ís-
lenzku hægri blaðanna. Elíin
er sá háttur á með mörgum
fslendingum að vitleysan þyk-
ir trúleg ef hún kemur utan
úr heimi enda gjarnan vitn-
að í merka vísindamenn og
fyrixTnenn, sem enginn hefur
þó heyrt getið, til -þess að
gera rosafréttir sennilegri. En
lesendur Morgunblaðsins eru FISKSAUAR eru heldur léttari
þó ekki orðnir brjálaðri en á brúnina en endranær þessa
anlega vanti bamaleikvöll í
Vesturbæinn. Býr hún við
Garðarstræti og eins og vitað
er verður að sækja leikvöll
alla Ieið upp að Hringbraut
og börnum er það frágangs-
sök. Þeir sem búa við fjöl-
farnar götur eru sem von er
í stöðugum ótta út af böm-
um sínum sem hafa ekki ann-
að en þessar götur að leik-
velli. Bömin eru meiri auð-
æfi en þorskur og þau má
ekki afrækja. Allt kapp þarf
að leggja á að búa sem bezt
að þeim og vinda bráðan bug
að því að fjölga Ieikvöllum,
þar setn þau geta verið ör-
ugg við leiki.
svo að þeir missa áhugann
jafnskjótt og efniviðurinn í
fréttir af marsdraugum eða
rússneskum leynivopnum fara
um túngarðinn.
★
HÚSMÓÐIR hefur fært í tal
við Bæjarpóstinn hve tilfinn-
dagana. Það fæst stundum
ýsa sem er orðin gullsígildi
með Reykvíkinspim á borð við
lax. Og vinkonurnar eru aftur
farnar að segja „elsku Pétur
minn“, að minsista kosti
þangað til þær komast að
raun um að engin ung feit
ýsa leynist undir borðinu. Að
morgni dags eru fisksalar
þeir menn sem njóta -hvað
mestrar kvenhylli, — þegar
vel veiðist, og senn mun ástin
ná hámarki því að bráðum
fáum við hrogn, lifur og kút-
maga.
FRÆNDI skrifar; Heill og sæll
frændi. Nú á dögunum kom
til mín maður og hafði all-
langa viðdvöl. Fór hann að
lésa Morgunbl. oe svo Þjóð-
viljann. Að loknum lestrinum
spyr ég: Við hvorn þeirra
líkar þér betur? Hann svar-
aði samstundis:
Mogginn breiðir ofaniá
allar frillur sínar.
Þjóðviljinn svo þrífur frá
þessar dulur fínar.
Þó að dökkt sé þar að sjá.
þraukar eðlishvötin.
Heldur vil ég horfa á
holdið sjálft, en fötin.
Mér þótti vel svaráð og tel
vísumar prenthæfar þar sem
þetta er aðeins einn maður
sem segir fyrir sig en ekki
aðra. Ég býst þó varia yið
að Moggi vilji birta þær. Ég
er nefnilega ekkert, sem tal-
izt getur, skyldur Halldótí á
Kirkjubóli. Sný ég mér því
til þín, Bæjarpóstur góður.
Með fyrirfram þökk fyrir góða
fyrirgreiðslu. — Frændi.
Um BÆKUH og annad
Eluard, Maurras, Croce, Hedin, — allir nýlátnir.
Paui FJuard
Fj
JÓRIR menn, sem skilið
hafa eftir sig spor á ritveilinum,
eru nýlátnir, einn sænskur, tveir
franskir og fjórði ítalskur. Það eru
þeir Sven Hedin, Benedetto Croce,
Charles Mauri-as og Paul Eluai'd.
Mjög voru þeir ólikir, maður
gæti freistazt til að segja að þeir
hafi átt það eitt sameiginlegt, að
dauða þeirra bar að um svipað
leyti. Þeir fyrsttöldu voru allir
orðnir gamlr menn, komnir á ní-
ræðisaldur, Eluard var á sextugs-
aldri.
ast erfitt að finna eftirmanninn, í
Svíþjóð virðast vera svo margir
sem til greina gætu komið.
ÖTENEDETTO Croce rit-
aði um dagana á sjöunda tug
bóka um sögu, listir og heim-
speki. Hann var fulltrúi borgara-
legrar hámenningar, frjálslyndis
og mannúðar, — þó kaus hann að
búa við fasismann, lifði alla
stjórnartið Mússólínis á ítalíu og
fékk að vera óáreittur. Hann var
ljóst dæmi um það, hve lítils
menntun, mannúð og frjálslyndi
mega sín, ef þessir mannkostir
eru ekki notaðir i. þjónustu þess
þjóðfélagsafls, sem ber framtíðina
í skauti sínu. Rússneska stúlkan
í sögu Nordahls Griegs „Vor um
alla veröld" hefði kallað hann
gúmanista.
AnNAR þeirrar franskra
rithöfunda sem nú eru nýlátnir,
Charles Maurras, svipaði um sumt
til Hedins. Báðir gengu þeir á
hönd nazismanum, Maurras var
hvatamaður og ieiðtogi fasista-
samtakanna frönskú „Actjon
Francaise", og eftir stríðið var
hann dæmdur fyrir þjóðsvik.
Hann átti einn hvassasta penna
Frakklands og beitti honum ó-
spart í þágu þess glæpalýðs. sam
um stund lá við að hefði stöðvað
framþróun mannsins.
ÞaÐ tíðkast í Frakklandi
að rithöfundar skrifi undir öðr-
um nöfnum en þeim voru gefin í
skírninni. Paul Elúard hét réttu
nafni Eugene Grindel. Hann var
eitt ástsælasta ljóðskáld Frakka.
Fæddur 1895, gaf út fyrstu ljóða-
bók sína 26 ára að aldrii Þá var
fyrri heimsstyrjöldinni nýlokið,
— hann var af þeirri kynslóð, sem
sagt hefur verið um að hún hafi
hrasað þegar hún' lagði af stað
útí lífið. Eluard varð súrreaiisti,
einsog Aragon, einsog Tristan
Tzara, —- og einsog þeir fann
hann lausn á fánýtisgrufli súrre-
alismans í baráttunni gegn mann-
hatri fasismans, á stríðs- og her-
námsárum tók hann sér stöðu í
forystusveit þjóðar sinnar og þar
var hann að finna alla tíð síðan.
Myndun þjóðíylkingar er leið íslands
út úr niðurlægingartímabilinu
Ályklun flokkssfjórnar
Þróun síðastliðins árs hef-
ur að fullu staðfest þær á-
lyktanir, sem gerðar voru
í ávarpi 8. þings Sósialista-
flokksins til islenzku þjóð-
arinnar og í samþykkt þess
um nauðsyn stefnubreyting-
ar í atvinnumálum íslend-
inga.
Sítefna ríkisstjórnarinnar
hefur leitt til þess, að enn
meira hefur sigið á ógæfu-
hlið. Enn fleiri íslenzkar
fjölskyldur búa nú við fá-
tækt og daglegan ,skort.
Samdrátturinn í íslenzkri
framleiðslu verður æ meiri,
útflutningsafurðimar hrúg-
ast upp óseldar og atvinnu-
leyai fer sívaxandi. Hin
skipulagða lánsfjárkreppa
hvilir eins og mara á at-
vinnulífinu.
Sósíalistaflokkurinn hefur
starfað á þeim grundvelli,
sem lagður var á 8. þinginu
og það hafa þegar náðst
nokkrir mikilsverðir árangr-
ar, sem gefa góðar vonir um
að takast megi sú þjóðar-
vakning, sem þingið taldi
frumskilyrði þeirrar stefnu-
breytingar, sem íslenzku
l; þjóðinni er lífsnauðsyn. Má
þar fyrst og fremst nefna
undirskrift meira en 27 þús-
und íslendinga um sakarupp-
gjöf til handa þeim, sem
dæmdir voru fyrir þátttöku
sína í þjóðarmótmælunum
gegn afsali íslenzks sjálf-
stæðis 30. marz 1949, og
samfylking allt að 60 verka-
lýðsfélaga í baráttunni gegn
kjararýrnun þeirri, sem orð-
ið hefur af völdum núver-
andi stjórnarstefnu. Urslit
kosninganna til Alþýðusam-
Sósíalísiailokksins
bandsþings benda í sömu átt,
Um allt land og ineðal allra
starfsstétta er vaxandi and-
staða gegn hinu erlenda her-
námsliði og yfirgangi þess.
Flokksstjórnin fagnar þess-
um áröngriim og lýsir sam-
þykki sínu við stefnu mið-
stjómarinnar. Alveg sérstak-
lega ber að fagna þvi hversu
vel og giftusamlega hefur
tekizt um undirbúning hinna
miklu kjaradeiina, sem nú
standa fyrir dyrum. Þá lýs-
ir flokksstjómin samþykki
sínu við ákvörðun og yfir-
lýsingu miðstjórnarinnar í
sambandi við forsetakjörið.
Flokksstjórnin vill minna
á þau höfúð verkefni, sem
flokkurinn setti sér á 8.
þingi sínu og fólgin vom í
eftirfarandi:
Að vinna að því að skapa
samfylkingu allra þeirra Is-
iendinga og allra þeirra sam-
takaheilda, sem ekki eru
ánetjaðar erlendu né inn- nokkru sinni, ekki sízt þar
og ævarandi hlutleysi í ó-
friði, fyrir því að á ný verði
lekin upp stefna nýsköpun-
ar í atvinnumálum og fyrir
gernýtingu íslenzkra auð-
linda og atvinnufyrirtækja,
fyrir því að öllum verkfær-
um Islendingum verði tryggð
atvinna, fyrir bættum launa-
kjörum, betra húsnæði og
stefnu umbóta á sviði trygg-
ingamála og annarra félags-
mála.
Ávarpi 8. flokksþingsins
lauk með þessum orðum:
„Sameining þjóðarinnar um
þá stefnu, sem hér hefur
veriá mörkuð, er fyrsta boð-
o'rð líðandi stundar"......
, .Myndun slíkrar þjóðfyik-
uigar og sigur hennar í
frjálsum kosningum er það
inikla takmark, sem hver
góður íslendingur verður að
keppa heils hugar að. Það
er eina leiðin — leið Is-
lands út úr þvi nýja niður-
lægingartímabili í sögu þess,
er nú stendur yfir og verð-
nr að binda endi á“.
Þau verkefni, sem hér
hafa verið rakin, og felast
í samþykktum 8. flokks-
þingsins, eru nú brýnni en
lendu auðkúgunarvaldi, v.erk-
lýðsfélaga, samvinnufélaga,
kvenfélaga, ungmennafélaga,
stjórnmálafélaga osfrv. til
þess að berjast fyrir þjóð-
frelsi og lýðfrelsi Islend-
irga, fyrir þvi að allur er-
Jendur her verði fluttur burt
af íslandi og að þjóðin end-
urheimti sjálfsforræði sitt í
stjórnarháttum og efnahags-
rnálum, fyrir því að Island
lýsi yfir friðarvilja sínum
sem nú standa fyrir dyrum
kosningar til Alþingis. Þau
munu halda áfram að vera
höfuðviðfangsefni Sósíalista-
flokksins, allt starf flokksins
verður að mótast af þeim.
Flokksstjórnin felur mið-
stjórninni að gera allt, sem
i hennar valdi stendur til
að skapa sem víðtækasta
samfylkingu á þessum
grundvelli í næstu Alþingis-
kosningum.
Snilldarverk um Kíkújúa
Fréttir frá Alþingi
Þyrilstillagan í nefnd
Þingsályktunartillaga Lúð-
víks Jósefssonar um að ríkis-
stjórnin leggi fyrir Skipaút-
gerð ríkisins að læk'ka nú þegar
farmgjöld á olíu sem flutt er
með Þyrli til innlendra aðila
sem svarar lágmarksnauðsyn
um hallalausan rekstur — var
til fyrri umræðu á Alþingi í
fyrradag. —
'Benti Lúðvík enn á það órétt-
læti sem olíunotendur úti á
landi yrðu að þola vegna verð-
mismunar á þessari vöru, en ein
orsök þess ranglætis væri hin
háu farmgjöld Þyrils, sem rek-
itin væri af ríkinu með mikl-
um ágóða ár hvert. Mætti
vissulega ekki minna vera en
að sá ágóði yrði látinn koma til
góða fólkinu úti á landi, en
till. Lúðviks gerir einmitt ráð
fyrir að lækkun farmgjalda
komi olíunotendum til hagnað-
ar í lækkuðu olíuverði.
IðnaðarbankatiIIagan
í nefnd
Þingsályktunartillaga Áka
Jakobssonar um að ríkisstjórnin
greiði þegar allt hlutafjárfram-
lag ríkissjóðs til Iðnaðarbank-
ans kom til fyrri umræðu á Al-
þiogi í fyrradag. — Sýndi Áki
fram á hve mikil nauðsyn væri
á því að bankinn geti tekið
til starfa sem fyrst, en höfuð-
skilyrðið til þess væri að ríkis-
stjórnin legði þegar fram allt
það hlutafé sem Alþingi hefði
lofað að leggja bankanum.
Tillögunni var vísað til fjár-
hagsnefndar.
Rikisbílatillagan í nefnd
Þingsályktunartillaga Jónas-
ar Ámasonar um að bifreiðar
ríkisins verði merktar sérstak-
lega kom til fyrri umræðu á
Framhald á 7. síðu.
r AÐ þykir ekki hliSa afi
taJa il'a um fó!k, sem er dá:ð
— „de mortuis" c-tc, —, og því
skal það eitt sagt um Hadin, að
þegar hann var á bezta aldri. ferð-
aðist hann urn ókunna stigv
í Asíu og skrifaði har.n um þau
ferðalög merkar og skemmtileg-
ar bækur. — Hann gat sér’
mikið orð fyrir vísindamennsku
og við dauða hans losnar
sæti í sænsku akademíunni.
Ekki skal getum að því leitt,
hvaða mann gamalmennin sautján
sem eftir eru telja nógu aftur-
haldssaman til aS taka sæti hans,
— sannast sagna. mun- þeirrt veit-
Karen Blixen
Er vatnsberinn hafði fengið sinn pening
iivarf hann í myrkrið, en hundrað skref-
um framar mætti hann þeim enn. Okrar-
inn b.’ikhaði: Hússéin Húslía, sagði hann
aumingjaiega, þetta er alltaf sami mað-
urinn.
Þú gefur hverjum einasta manni sem þú
mætir sinn gullpening, sagði Hodsja Nas-
reddjn strangur. Okrarinn opnaði pyngju
sína, fleygði peningnum til vatnsberans og
Stundi hátt í kýrrðinni.
Og þannig gekk þetta a'la leiðina. Með
60 til 100 skrefa miliibili kom vatnsber-
inn á móti þeim, blásandi móður og kóf-
sveittur. Jafnskjótt og hánn hafði fengið
peninginn þaut hann af stað.
Okrarinn tók að hraða sér til að spara
peninga, en sökum heltinnar gat hann elrki
hlaupið eins hratt og vatnsberinn, sem
tókst að mæta þeim alls 15 sinnum áður en
þeir kojnu heim til okrarans.
Karen Blixen: Jörð í Afríku.
Gísli Ásmundsson íslenzkaði.
Heimskrlngla, Rvík MCMLII.
1. bókaflokkur Máls og menn-
ingar, 9. bók.
Svo vill til að einmitt sömu
daga og blöð og útvarp eru
full af fregnum um Kíkújú
ættflokkinn, leynifélagið Mó
mó, fjöldahandtökur, refsileið-
angra og önnur stórtíðindi frá
brezku nýlendunni Kenya í
Austur-Afríku, landi sem lengst
af áður hefur verið hljótt um
á vettvangi heimsmálanna, birt-
ist á íslenzku eina, víðfræga
bókin, sem skrifuð hefur verið
um þetta land og þá fyrst og
fremst um Kíkújú þjóðina, Jörð
í Afrtíku eftir dönsku skáld-
konuna Karen Blixen.
Blixen barónessa reisti bú
við rætur Ngongf jalla í hálönd-
um Kenya fyrir heimsstyrjöld-
ina fyrri. Þar ræktaði hún kaffi
með fólki sínu þangað til hún
neyddist til að selja jörðina í
kreppunni eftir styrjöldina. —
Karen Blixen er auðsjáanlega
mikil búkona, umhyggjan fyv-
ir nýgræðingn-
um og gleð-
in yfir upp
skerunni 1 jóma
af blaðsíðum
bókar henlíar.
En það er
fleira en
brauðstritið,
sem tekur hug
hennar fang-
inn. Stórfeng-
leg náttúra
Afríku hefur heillað hana og
skáldgáfa hennar er svo rík
að töfrar frumskógarins, fjall-
anna, og þess fjölskrúðuga lífs,
sem þar dafnaði, fá svo á les-
andann að honum finnst hann
hafa fylgzt með frú Blixen á
veiðiferðum hennar og fjall-
göngum og ekki sízt tekið þátt
í þeim ótrúlegu ævintýrum, sem
hún rataði í þegar hún fór
með vagna sína og 24 Afríku-
menn í flutninga fyrir brezka
herinn, sem barðist við Þjóð-
verja, en þeir áttu land að
Kenya fyrir heimsstyrjöldina
fyrri.
Sá leiðangur lýsir því ekki
sízt, hvílíkur töggur er í þess-
ari dönsku aðalskonu. Það er
enginn aukvisi, sem stjórnar
stóreflis búgarði með hundr-
uðum landseta í gegnum engi-
sprettuplágur, þurrka og önn-
ur áföll. Og fágætt er víðsýni
Karenar Blixen og hl'eypidóma-
leysi gagnvart þeirri nýstárlegu
þjóðmenningu, sem hún kynnt-
ist í Kenya. Raunar voru það
margar þjóðmenningar, kaup-
manna- og sæfaraþjóðin Sóm-
alíar eru ólíkir bændaþjóð Kí-
lcújúa og frábrugðin þeim báð-
um er menning hinna herskáu
Masaía, sem hættu að tímgast
þegar þeir voru reknir af lönd-
um sínum og bannað að stríða.-
Þa'ð sem fyrst og fremst hefur
unnið Jörð í Afríku heimsfrægð
er það næma innsæi í hugar-
heim Afríkumannanna, sem frú
Blixen öðlaðist. Skýrasta mynd
gefur hún af Kíkújúunum, land-
setum sínum. Henni er Ijóst
að engin þjóðmenning verður að
fullu skiljanleg fólki af ann-
arri rót. Sambúðin getur þá
fyrst orðið heitlavænleg þegar
hvorir virða annarra lífsvenjur.
Blixen varð vinur og átrúnað-
argoá landseta sinna-, málsvari
þeirra gagnvart skilningslítilli
nýlendustjórn, þátttakandi í
hátíðum þeirra (sem nýlendu-
stjórnin hefur reynt að banna
að undirlagi kristniboíanna),
læknir þeirra og dómari. Átak-
anleg er myndin úr húsi Kíkú-
júhöfðingjans Kínasjúí, sem
rotinn upp að mjöðm og hel-
sjúkur bað hana um húsaskjól
á banastundinni, svo að hann
yrði ekki fluttur á trúboðs-
stöðina til að deyja.
Að garði Karenar Blixen bar
líka heimshornamenn, sem ekki
gátu fest rætur í Evrópu 20.
aldarinnar en leituðu víðari
sjóndeildarhrings. Sögurnar af
landa hennar, Knudsen Gamla,
og Ehglendingnum Denys Fineh
Hatton verða í höndum hennar
þrungnar stórnm örlögum.
Þessi bók ólgar af lifi. Kar-
en Blixen kann þann urmul af
sögum* hlægilegum, grátbros-
legum, eða sorglegum, og hún
segir þær svo vel og raðar
þeim svo haglega að sundur-
lausir þættir, sem hún byggir
bók sína af, orka á lesandann
sem sterk, samslungin heild.
Ömögulegt er að gera upp á
milli hváð hugþekkara er, fólk
Afríku, sem stígur ljóslifandi
fram úr penna frúarinnar eða
hún sjálf, yfirlætislaus og
æðrulaus, fulltrúi evrópskrar
hámenningar eins og hún gerð-
ist bezt. Ekkert er hemii fjær
en hroki smáborgarans gagn-
vart því fólki, sem er frá-
b'rugðið honum sjálfum í siðum
og háttum.
Karen Blixen hlýtur að falla
þungt það sem nú er að ger-
ast í Kenya. Þegar hún fór
þaðan var þegar farið að síga
á ógæfuhlið, til landsins
streymdu innflytjendur frá
Evrópu, sem hugsuðu um það
eitt að græða á landinu og íbú-
um þess, og aldafornt ætt-
flokkaskipulag var tekið að
riðlast fyrir áhrifum skiinings-
sljórra yfirvalda og hrokafullra
trúboða. Frii Blixen var und-
antekningin en ekki reglan í
hópi evrópskra landnema í
Kenya. Þess vegna eru nú háð
hjaðningavíg í landi Kíkújúa,
hinna friðsömu bænda, sem.
meta kýrnar sínar um alla hluti
fram.
Þýðingarleikni Gísla Ás-
mundssonar er vel kimn af
Tóníó Kröger og víðast er þýð-
ing Jarðar í Afríku með ágæt-
um. Þó verður þess vart að
hún hefur ekki verið fáguð sem
skyldi, talaö er um Griseldu,
sem á íslenzku heitir Gríshildur
góða, karlantílópan er ýmist
kölluð hjörtur eða haí'ur, elsk-
endur er notað þar sem rétta
orðið væri elskliugar og svo
framvegis. — Sumstaðar eru
tilvitnanir í skáldskap á ann-
arlegum tungum þýddar (og
ekki alltaf rétt), en sumstað-
ar ekki. En verst er að á ein-
um stað er Ijóst áð annað-
hvort er smálmfli óskiljan’egur
frá hönd frú Blixen (og þ;ví
trúi ég ekki fyrr en ég tek á
því) eða að fallið hafa niður
með öllu nokkrar ljóðlínur,-
Væri hér um að ræða reyfara,
sem einhver braskarinn hefði
gefi'ð út í gróc-askyni, þæ-tti
þetta ekki tiltö^imál en til
Máls og menningar eru gerðar
hærri kröfur en flestra ann-
arra útgefenda. Jörð í Afríkii
er svo ágæt bók, að erfitt er
að sætta sig við hin minnstu
lýti á búnaði hennar.
M. T.Ö«