Þjóðviljinn - 24.03.1953, Blaðsíða 4

####r####/######/###########################/|^####/############/############4 >##############################################/#############################« *#####^
4) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 24. marz 1953
Þjóðareining gegn her í landi
Rís þú uttgtt íslands merki
ÞjóSarráSstefna 5.-7. mai i vor.
Þegar ég hóf að rita grein-
arnar um þjóðareining gegn
her 1 landi, gerði ég það af
brýnni þörf og eftir langa í-
hugun um þessi mál. Það
hefur atvikazt svo, að ég hef
mörgum fremur fengið vit-
neskju um margt er gerist á
þessum sviðum, sökum sam-
tíðarsögunnar, er ég hef rit-
að um hernám íslands.
Eg vænti þess, þegar ég
sendi greinarnar til birtingar,
að margir yrðu mér sammála
í einkunnarorðunum gegn
hernaðarandanum á íslandi,
en ég lét mér ekki til hugar
koma að greinamar féllu í
svo frjóan jarðveg sem raun
ber vitni. Nú veit ég með
sannindum að menn skipast
ekki eftir hinum gömlu stjórn
málaflokkum í þessum mál-
um. í landinu hefur myndazt
þörf fyrir samstarf þjóðhollra
manna, þeirra, sem bera ugg
í brjósti sökum yfirgangs
hersins og þess athæfis, sem
íslenzkjr formælendur hans
hafa í frammi haft. í höfuð-
stað ríkisins, — í umhverfi'
hersins, — og út um breiðar
byggðir landsins bíða menn
þeirrar stundar að þeir fái að
leggja hönd til starfs í þjóðar-
einingunni gegn hernum og
gegn stoínun innlends hers,
— ekkí í því augnamiði að
stofna nýja flokka, þeir eru
þegar orðnir nógu margir, —
heldur til þess að sameinast
um fyrrgreint mál, hvar sem
menn annars hafa staðið í
flokkum.
Svo sem kunnugt er hefur
íslenzka þióðin, í nálega 13 ár
búið í landi sínu í tvíbýli við
erlendar þjóðir, fyrst Breta
og síðar Bandaríkjamenn, þar
af 7—8 ár í nábýli við er-
lendan her. Þegar Bretar
stigu hér á land 10. maí 1940
mótmælti ríkisstjómin í nafni
þjóðarinnar þeim aðförum.
Þau mótmæli veittu þjóðinni
viðnámsþrótt á hernámsárun-
um, og þrátt fyrir samninga
um að Bandaríkiaher stigi
hér á land, var aldrei sljóvg-
aður viðnámsþróttur þjóðar-
innar í heild, þótt hæglega
megi benda á ýmsar veilur.
Þjóðinni var ljós sú alvar-
lega hætta sem steðjaði að
þjóðerninu, tungunni og hinni
uppvaxandi kynslóð Margs-
konar andmæli hófust gegn
hemum og einkum v,ar reynt
að bægja áhrifum hans frá
samkvæmislifi unga fólksins
og skemmtunum, samanber
hina þjóðhollu og margendur-
teknu auglýsingu: Aðgangur
aðeins fyrir íslendinga.
Síðan Bandaríkjaherinn kom
til landsins fyrir tæpum
■ tveimur árum, hefur vaxandi
uggur um þjóðemislega hættu
gripið hugi fjölda íslendinga
og sennilega yfirgnæfandi
meirihluta þjóðarinnar, og
sízt að ástæðu lausu. Fjölda-
mörg félög, félagasamtök og
landssambönd stétta hafa í
ýmsum myndum mótmælt
hernum, hemaðarandanum og
stofnun innlends hers. Má þar
til nefna Ungmennafélag fs-
lands, Prestastefnuna s. 1. ár,
kennaraþing og kennarafélög,
Stúdentaráð og stúdentafélög
innanlands og utan, kvenfé-
lög víðsvegar um landið,
Menningar- og friðarsamtök
kvenna, fjöldamörg verkalýðs-
félög og Alþýðusamband ís-
lands, iðnnemasamtök og fé-
lög iðnaðarmanna, pólitísk fé-
lög og flokkar, Sósíalista-
flokkurinn, Þjóðvarnarflokk-
ur íslands, Félag ungra sjálf-
stæðismanna Heimdallur, Fé-
lag ungra ,Framsóknarmanna,
Æskulýðsfylkingin, félag
ungra sósíalista, Félag ungra
jafnaðarmanna, skólafélög
mörg, bændafundir og ein-
stakir fjöldafundir, og er þó
hvergi nærri upptalið. Bak
við allar samþykktirnar
standa þúsundir, jafnvel tug-
þúsundir íslendinga. En eins
hefur verið vant til þess að
sá andi og kraftur, sem býr
að baki andmælanna, nyti sín
í fyllingu. Það hefur vantað
eðiilegan farveg, þar sem all-
ar uppspretturnar félli saman
og mynduðu straumþunga og
orku fljótsins. Sá farvegur er
nú myndaður.
Það hefur fallið í minn hlut
i samráði við fjölmarga menn
úr öllum flokkum og utan-
flokkamenn að boða til þjóð-
arráðstefnu, sem haldin verði
5.—7. maí í vor, og hafi ráð-
stefnan til umræðu hvernig
skuli á heilbrigðan og laga-
legan hátt vinna bug á hern-
aðarandanum, skapa þjóðar-
einingu gegn her í landi og
gegn stofnun innlends hers,
en beita sér fyrir uppsögn her-
verndarsamningsins undir
kjörorðunum um friðlýsingu
íslands, — friður við allar
þjóðir, — Island fyrir ís-
lendinga.
Fyrrgreindum félögum og
samtökum verður gefinn kost-
ur á ,að tilnefna fulltrúa til
þess að undirbúa þjóðarráð-
stefnuna. Ekkert skilyrðj er
sett um val eða skoðánir full-
trúa að öðru leyti en því, að
þejr hafi einlægan samstarfs-
vilja samkvæmt framan-
greindu markmiði.
Mér er ljóst, að mikil þörf
er fyrir sérstakt málgagn, er
þessi hreyfing ætti til um-
ráða og hefði það markmið
eitt að hvetja til þjóðareining
ar og samtaka, blaði, sem
ekki væri kennt við neinn
stjórnmálaflokk; en á þessu
stigi er ofviða fjárhagslega að
ráðast í slíka útgáfu. Ég hef
því tekið þann kost að semja
við dagblaðið Þjóðviljann um
að fá til minna umráða á-
kveðið rúm 1 blaðinu, fyrst
um sinn. Allt, sem þar verður
birt, er algerlega á minni á-
byrgð. Það rúm verður opið
íslendingum, hvar í flokki
sem þeir standa, ef þeir að-
eins vilja veit-a framangreind-
um málum lið.
Það verður einni.g kallað á
sjálfbbðaliða til starfa, unga
fólkið hvarvetna um landið,
skólaæskuna, verkafólkið,
konur og karla í öllum stétt-
um. Það þarf að mynda á-
hugahópa um þessi mál, þar
sem 3 menn eða 5 menn eða
þaðan af fleiri eru saman-
komnir, áhugahópa á vinnu-
stöðvum, meðal skipshafna, í
síkólunum, í fjölskýldunum,,
Við köllum á ungu skáldin
og ungu rithöfundana. Birtið
ykkar fyrstu ljóð og sögur
eða ritgerðir í dálkum and-
spyrnuhre/fingarinnar. Gefið
okkur söngva ykkar og ljóð,
þá biðjum við tónskáldin að
gefa okkur lögin, og kveðjum
fram söngvarana og tón.listar-
mennina. Um fram allt: eign-
umst okkar söngva. Sendið
tillögur um nafn á hreyfing-
unni, leggið orð í belg, hver
á sínu sviði. Sé þess þörf að
einhverjir vilji á þessu stigi
dylja nöfn sín, skal þeim
heitið fullkominni þagmælsku
að drengskap viðlögðum.
Við hefjumst þá handa og
undirbúum þjóðarráðstefnuna.
Upp af þeirri ráðstefnu þarf
og skal rísa hið unga ísland,
bjart á svip og óhnuggið, sem
setja skal göfugan blæ á 10
ára lýðveldishátíðina 1954.
Við erum að vísu fædd í
veikleika, en í sameiningu um
mesta velferðarmál íslands
munum við vaxa að þrótti og
heillum. Þar til markinu er
náð á að vera fyrsta orð okk-
ar að morgni og síðasta að
kvöldi: Þjóðareining gegn
her á íslandi. Uppsögn her-
verndarsamningsins.
G. M. M.
Pósthólf 1063.
Skipting á vinnu — Enn um mynd Skúla
við slysi — Sverr
„ÓÁNÆGÐUR" skrifar eftir-
farandi: „Eg vinn hjá Bæj-
arútgerðinni í Reykjavík. Eg
er í þeim vinnuflokki, sem er
sendur upp á Digranesháls í
Kópavogi. Vinna okkar er að
smíða fiskhjalla og hengja
■ fisk upp til að herða. Því er
svo fyrir komið, að tíu eru í
fiskinum og hinir %í að grafa
og . smíða. Þessir tíu menn í
fiskinum (sem alltaf eru sömu
mennirnir) hafa alltaf auka-
vinnu (eftirvinnu), þegar fisk
ur er. Með því hafa þeir ellefu
til f jórtán hundruð kr. á viku,
en við hinir, sem margir hafa
stór heimilþ fyrir að sjá, kr.
696,48. Hvaða réttlæti er að
skipta þessu ekki jafnt á milli
allra? Kaupið eigum við áð
fá á fimmtudögum, en sjaldan
fáum við það fyrr en á föstu-
dögum eða laugardögum. —
Hvað segið þið um þetta? —
Óiánægður.“
I TIDEFNI af skrifum um
styttu Skúla fógeta, hefur X
sent eftirfarandi línur: „Eg
er í fáum orðum sagt mót-
fallinn þeirri hugmynd að
reisa líkneski af Skúla fógeta.
Af þeirri einföldu ástæðu, að
það er í hæsta máta bjánalegt
að ætla að fara að gera mynd
af manni, sem enginn veit,
hvernig litið hefur út. Það er
engin mynd til af Skúla, sem
kunnugt er. En nú á að fara
að koma mynd af ágizkun
eins listamanns og ósjálfrátt
innprenta komandi kynslóð
það, að þannig hafi Skúli litið
út. Þetta er meira en lítið
djarft. Eg er ekki eldri en
það, að ég lærði í barnaskóla
Islandssögu þá, sem skreytt
er m. a. með „myndum“ af
Snorra Sturlusyni, Ingólfi
Arnarsyni o. fl. Myndin af
Snorra ( sem er vitanlega á-
gizkun ein, og eftir norskan
listamann, minnir mig), hafði
þau áhrif á mig, að ég á erf-
itt með að hugsa um Snorra
án þess að útlit hans þar
komi upp í huga mér. Þó fer
því fjarri, að ég sé ánægður
með þá mynd, og hefði gjarn-
an viljað fá að hugsa mér
Snorra, án íhlutunar annarra,
— skapa mér eigin mynd af
honum í huganum — eins og
ég hef þegar skapað mér
mynd af Skúla fógeta.
NEI, það sem hér hefði átt að
gera til virðingar við minn-
ingu Skúla Magnúss. var að
láta gera táknrænt listaverk,
helzt efna til samkeppni um
það eða láta jafnvel fleiri en
einn vinna að því. En kannske
er ekki nema skiljanlegt, að
sú leið hefur ekki. verið valin.
Það getur verið ýmsum mönh
um þyrnir í augum nú orðið,
að gerð sé táknræn mynd af
frelsisbaráttu þjóðarinnar. —
Betra að hafa mannsmynd -—
sem eins vel gæti verið af
framliðnum Bandaríkjafor-
seta eins og islenzkri sjálf-
stæðishetju. — X.“
„SVIPMYNDASMIÐUR" skrif-
ar: „Ósköp var að sjá dóms-
málaráðherrann á fimmtu-
dagsmorguninn. Hann var á
Framhald á 11. síðu.
Þetta var fremur sviplítil
vika. Þetla hefði ég sennilega
ekki sagt, ef ég Jifði meira í
sönglistinni en raun er á.
Fram munu hafa farið ágætis-
kynningar á Jóhanni Sebastian
Bach og kvartettum Beethov-
ens. Sunnudagurinn var óvenju
legur söngvadagur. Þá voru
afmælisöngvar Sambands ís-
lenzkra karlakóra. Eg hygg að
mikill hluti útvarpshlustenda
á Islandi standi ásamt mér á
því stigi söngmenningarinnar,
að söngvar karlakóra séu mjög
við hæfi til að afla almennra
vinsælda. Þá var leikur Elísa-
betar Haraldsdóttur og Sin-
íómuhljómsveitarinnar einnig
þennan dag. Á kvöldvöku föstu-
dagsins söng Útvarpskórinn,
yndislega fágaður.
Hið talaða orð var aftur á
rnóti frekar á neðri tónunum
og ekki öllum sem hreinustum,
þó ekki mjög aftakaramfölsk-
um. Tvö erindi kvölddagskrár-
innar voru ágæt. Annað v.ar
frásögn frú Aðalbjargar Sig-
urðardóttur um Florence Night-
ingale. Aðalbjörg Sigurðardótt-
ir er tvímælalaust einn áheyri-
legasti ef ekki allra áheyrileg-
asti útvarpsræðumaður, sem
við eigum. Röddin er undar-
lega hljómmikil og viðfelldin,
svo hvell sem hún þó er. Það
kemur aldrei fyrir, að henni
skriki tunga á nokkru orði.
Aldrei vottar fyrir tilburðum
til merkilegheita, sem því mið-
■ur spillir mjög sumum öðrum,
sem ágætir mega teljast. Það
er svo fullkomið látleysi í allri
framsetningu, að á betra verð-
ur ekki ikosið. Hið viðkvæma
verður aldrei væmið, hið átak-
anlega aldrei óhugnanlegt. Það
áhrifamesta við erindaflutning
frú Aðalbjargar er þó það, að
þar bólar aldrei á setningu,
sem ekki er töluð út frá menn-
ingarlegu sjónarmiði. En þar
er líka ástæða þess, hve sjald-
an við fáum að lieyra til henn-
ar. Björn Þorsteinsson flutti
mjög athyglisvert erindi á
þriðjudaginn. Þá vitum við það,
að það er staðreyndj að ís-
lenzkir foreldrar seldu börn sín
erlendum fiskimönnum og
kaupmönnum, til að ná sér í
dúkat eða biskví til að slökkva
hungur sitt, og önnur börn
voru færð héðan ránshendi.
Það átti- þá eftir að koma í
Ijós, að Jón-karlinn Gerreksson
Framhald á 11. síðu.