Þjóðviljinn - 24.03.1953, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 24. marz 1953
þlÓÐVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Ólafsson,
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljane h.f.
______________________________________________________
Handriftamálið
Um þessar mundir er allmikiö rætt um handritamálið
og sókn þá sem hafin er í Danmörku gegn kröfum íslend-
mga, og er svo aö' sjá sem ýmsir hafi oröið fyrir vonbrigö-
un?.. Er það raunar mjög eölilegt, því þetta mál mætti kall-
ast nokkur prófsteinn á vestræna samvinnu, lýðræði, virö-
ingu fyrir rétti, smáþjóðanna og aðrar þær dyggöir sem nú
er hampað ótæpilega 1 skálaræöum og blaöagreinum á-
byrgra stjórnmálamanna. Lausn þessa máls ætti vissu-
lega aö vera sjálfgefin ,-ef nokkurt mark væri takandi á
þvi sem borgaraiegir stjórnmálamenn telja mcginreglurn-
ar í starfi smu. En verkin sýna merkin.
Þaö cr staðreynd sem vissulega mætti verða íslending-
um lærdómsrík að þrátt fyrir myndarlega framkomu ein-
strakra Dar.a er þaö einn — og aðeins einn — stjórnmála-
flokkur danskur sem afdráttarlaust hefur stutt íslendinga
í handritamálinu vangaveltulaust. Þessi flokkur er Komm-
ún.staflokkar Danmerkur. í dönsku handritanefndinni,
sem skilaöi áliti í árslok 1951, var þaö aðeins fulltrúi
kommúnista, Thorkild Holst, sem haföi fullan skilning á
rétti íslCiidmga. Það er ærin ástæða til að rifja upp sérálit
hans nú en í því komst hann m.a. svo að oröi:
„Ég er þe rrar skoöunar aö Dönum beri aö skila íslend-
ingum öllum þeim handritum sem frá íslandi eru komin,
þ.e. skrifuö af íslendingum á íslandi.
„Handvit þessi eru gerð af forfeðrum íslenzku þjóðarinn-
ar og meö þeim björguðu þeir elztu sögu Norðurlanda og
bókmenntum frá gleymsku og tryggöu síöari kynslóðum
menningarerföii- sem ómetanlegt gildi hafa. Þau eru því
að minni liyggju eign íslenzku þjóðarinnar.
„Það er r -tt, að þáö var að miklu leyti dönsku framtaki
aö þakka, að svo mörgum íslenzkum handritum var bjarg-
aö frá tortimingu á íslandi. Þó ber jafnframt aö meta
þac. aö bað voru aö verulegu leyti íslendingar sjálfir, sem
söínuöu handritunu.m saman Qg að þaö er ekki sízt að
þakka framtaki, ■þekkingu og skilningii þessara íslendinga
(m.a. Brynjólfs Sveinssonar, Þormóðs Torfasonar og Árna
Magnússonar) á gildi handritanna, að svo mörgum þeirra
var bjargaö.
„Þótt réttilega sé lögö áhersla á framtak Dana við söfn-
un, geymslu og könnun handritanna má hitt ekki liggja í
þagnargildi, að þáverandi stjórn Dana bar á því mikla
ábyrgð, aö ekki voru tök á því aö geyma og rannsaka
handritin á íslandi. Þaö var því skylda Danmerlcur að
safna handntunum saman og tryggja, að þau væru vel
varðveitt og könnuð og rannsökuð vísindalega.
„Enda þótt það sé dönskum vísindum missir að skila
handritunum aftur til íslands, má það atriði ekki torvelda
afhendinguna. Það mun eflaust koma í ljós meö tímanum
að tilvist handritanna á íslandi verði vísindarannsóknun-
um í heild til gcðs, þar sem málfarslegar, sögulegar og
þjóðlegar ástæður hljóta að knýja og skuldbinda íslend-
inga sérstaiclega til að hagnýta handritin og veita er-
lendum fræðimönnum hverskyns fyrirgreiöslu viö slík
störf .....
„íslenzka þjóöin á rétt á því að gengið veröi sem lengst
til móts við óskir hennar, og það myndi styrkja og efla
vináttutengslin milli íslendinga og Dana.“
Á jafn afdráttarlausan hátt hefur formaður danska
kommúnistaflokksins, Axel Larsen, stutt málstaö íslands.
Þessar undirtektir eru vissulega þess verðar að þeim sé
á lcfti haldið hér á landi og sýnt að þjóðin kunni aö meta
þær; ekki sízt þar sem þær eru mjög ólíkar viðbrögðum
þeirra manna flestra sem mest bera í munni jafnrétti,
lýöræði og frjáls samskipti þjóöa í milli. En svo kynlega
hefur brugöiö viö að ráöamenn þjóöarinnar hafa reynt að
fela þessa aöstööu. Er það smámannleg framkoma. Ef ein-
hver töggur væri í forsprökkum borgaraflokkanna myndu
þeir einmitt nota afstöðu danskra kommúnista sem keyri
á samherja nna í Danmörku. Sá háttur sem nú er á hafður
gefur hins vegar til kynna að stjórnmálamenn hernáms-
flokkanna leggi ekki eins mikla áherzlu á handritamáliö
og þeir vilja vera láta við hátíöleg tækifæri.
Aðalverkefni þriðja árs 5 ára áætlunar Austur-Þýzkalands:
Aukning kola- og orkuframleiðslu aukning
vélsméða, vélvœðing landbúnaðarins
^^ðalverkefnin sem fyrirhugA
uð eru í efnahagsáætlun
Þýzka lýðræðislýðveldisins
(hér eftir i grein þessari nefnt
Austur-Þýzkaland) árið 19ö3
er aukning kolaframleiðslunn-
ar og orkuframleiðslu, aukn-
ing vélsmíðaiðnaðarins og auk
in vélvæðing landbúnaðarins.
Áætlun fyrir 1953 var lögð
fyrir þjóðþingið í Berlín 17.
desember sl. og samþykkt ein-
róma. Framsögu hafði for-
maður áætlunarriefndar rikis-
iris, Bruno Leuschner. Nokk-
ur atriði úr ræðu hans gefa
hugmynd um efnahagslíf Aust
ur-Þýzkalands á mótum ann-
ars og þrið-ja !árs fimm ára
áætlunar lýðveldisins.
jpramkvæmd aætlunarinnar
1952 þýddi miklar framfar
ir í efnahagslífi landsins. í
árslok 1952 var iðnaðarfram-
leiðslan sem heild orðin 40%
meiri en 1950. Af iðnaðar-
framleiðslunni koma nú 81%
frá þjóðnýttum verksmiðjum.
Landbúnaðarframleiðslan
hefur eirinig aukizt frá 1950.
Kornuppskeran er 20% meiri,
kjötframleiðslan 77% meiri,
nautgripum hefur fjölgað um
10% og svínum um 40%.
Leuschner benti á að ríkis-
stjórnin hefði tekið til ræki-
legrar meðferðar þá þætti
efnahagslífsins sem ekki hefðu
stáðizt áætlun ársins 1952,
og hefði orðið að taka tillit
til þess í áætlun ársins 1953.
I nokkrum tilfellum hefði
ekki nægileg áherzla verið
lögð á meginverkefnin og oft
hefðu erfið og flókin verkefni
nýtízku námuvélakosti frá
Sovétríkjunum.
Vélsmíðaiðnaðinum eru
lagðar þungar skyldur á herð
ar árið 1953, en þó ekki
Erlend
| tíðindi |
þyngri en svo að hægt er
undir þeim að rísa ef allir
leggjast á eitt. Mikilvægasta
i-erkefnið er framleiðsla vél-
búnaðar til orkuframleiðslu.
Einnig verður lögð áherzla á
vélakost í námur.
Framleiðsla landbúnaðar-
véla hefur orðið útundan, og
hana verður að auka að mikl-
um mun. Ekki hvað sízt verð-
ur að vinna vel að framleiðslu
véla sem gera framleiðslusam-
vinnusamtökunum fært að
auka uppskeru sína.
I efnaiðnaðinum þarf að
auka framleiðslu á sýrum,
gerfigúmmí, tilbúnum áburði
og efnum gegn meindýrum
landbúnaðarins.
Þróun þungaiðnaðarins og
landbúnaðarins gerir einnig
mögulega aukningu neyzlu
vöruframleiðslunnar, t. d. mun
málmiðnaðurinn framleiða
mun meira af potiuni, pönn-
um, hnífum og göfflum.
Þetta ár mun vefnáðariðn-
aðurinn, allar helztu greinar
hans, ná meiri framleiðsluaf-
köstum en þeim sem upphaf-
lega voru sett fyrir árið 1955,
síðasta ár fimm ára áætlunar-
innar.

MMmmm
SS . &F 'v -
I’IECK, forseti Austur-Þýzkalands
ekki verið leyst eins liiklaust
og nauðsyn bæri til.
JJJeildarframleiðsla iðnaðar-
ins á að aukast um 12,8%
á árinu 1953. Sérstaklega mik-
ilvægt atriði fyrir framkvæmd
fimm ára áætlunarinnar er
aukning raforkuframleiðs’unn
ar. Á þessu ári eykst raf-
orkuframleiðslan verulega en
nær þó enn ekki því stigi að
fullnægja iðnaðinmn né þörf-
um fólksins.
Fyrirhuguð er mikil aukn-
ing kolaframleiðslunnar. Verð
ur sú aukning auðvelduð
vegna mikils innflutnings á
og GROTEWOHL forsætisiáðh.
^ðalverkefnin í landbúnað-
inum er áð hefja stór-
framleiðslu með hjálp nú-
tímatækni og efla framleiðslu-
samvinnusamtökin. Vélakost-
ur traktorrtöðvanna og ríkis-
búanna verður aukinn afi'
mikium mun. Ætlazt er til afi1
traktorstöðvarnar inni af
höndum sem svarar 52%
meiri vinnu en 1952.
Til að auðvelda traktor-
stöðvunum starfið hefur þess
verið farið á leit við Sovét-
ríkin áð þau. sclji samkvæmt
vifiskiptasamningnum fyrir
1953 400 sláttu- og þreski-
fjölerði og 150 önnur fjöi-
erði.
J^JJeira vörumagn verður á
boðstólum í smásölu-
verzlunum, efnisgæði varanna
eykst og fjölbreytni þeirra.
Framboð á vatnsleðurskóm og
reiðhjólum tvöfaldast; veru-
leg aukning verður á fram-
boði á kjöti, feitmeti, eggjum,
fiski og mjólk.
Nýjar búðir verða settar
upp, bæði úti um sveitir og
i iðnaðarborgum. Mjög fer að
tíðkast að búðir verði opnar
frameftir og á sunnudögum,
og sérstakar búðir sinni þörf-
um manna sem vinna vaktá-
vinnu.
I vöruframleiðslunni verður
sérstölc áherzla lögð á fjöl-
breytni í sniði og að fullnægt
sé smekk og kröfum kaup-
endanna. Til áð mæta óslcum
fólksins verður aukin fram-
Ieiðsla á ýmsum munaðarvör-
um.
'JJm 100 000 fleiri verka-
menn verða við störf í
efnahagslífi Austur-Þýzka-
lands 1953 en árið áður.
Konum sem vinna í þjóðnýtta
iðnaðinum fjölgar að minnsta
kosti um 37%. Forstjórar í
þjóðnýttum verksmiðjum,
einkum í vefnaðariðnaðinum,
vélsmíðaiðnaðinum, bygging-
ariðnaði, matvælaiðnaði, á
járnbrautum og í póstþjón-
ustunni, verða að neyta allra
tækifæra að taka lconur til
starfa.
Ekki færri en 247 000 ung-
menni liefja iðnnám í Austur-
Þýzkalandi á þessu ári. Verð-
ur stóraukið húsnæði í heima-
vistum iðnnema og efldir iðn-
skólar verksmiðjanna.

'jpala sjúkrahúsrúma verður
á árinu aukin upp í 206
200. I þjóðnýttu verksmiðj-
unum verða opnaðar 9 heilsu-
gæzlustöðvar og 39 heilsu-
gæzlustöðvar í sveitum. Rúm
fyrir börn í dagvöggustofum
verfia tvöfalt fleiri í árslok
1953 en í ársbyrjun.
g^annig stefnir hið unga
þýzka alþýðulýðveldi í átt
til sósíalismans. Hvert ár sem
þjóöin fær að starfa i friði
skilar lienni drjúgan áleiðis
til velmegunar. „Bygging sós-
íalismans,“ sagði Walter Ul-
bricht á flokksþingi Sósíalist-
íska einingarflokksins sl. sum-
ar, „þýðir endurrcisn þunga-
iðnaðar landsins, það þýðir
smíði nýrra véla, það þýðir
betur rekinn þjóðarbúskap,
það þýðir að byggja upp
borgir okkar fegurri en þær
voru, það þýðir að byggja
hús sem verlsamenn kunna vel
við sig í, það þýðir að fá
framléiðslusamvinnusamtök-
um bænda nýjustu landbúnað-
arvélar, það þýðir að fram-
ieiða í veínaðarverksmiðjum
oldcar fegurri og betri dúka,
það þýðir að gefa út bækur
sem íólkið les sér til ánægju
og aúðgar þeldiingu þess.
Þetta eru verkeínin sem b'ða
oklíar“.