Þjóðviljinn - 21.06.1953, Qupperneq 2

2) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 21. júní 1953
■i 1 dag: er sunnudagurlnn 21.
júí. — 171. og lengsti dayur
ársins.
» »
Á þjóðhátíðardag-
inn oþinberuðu trú-
lofun sxna ungfrú
Hólmfríður Björns-
dóttir, Aragötu 1,
og Ólafur E. I-’orsteinsson, Loka
stíg 28A.
\físa dagsins
Fjárhúsirt urSu ekki fundin
(Dauður maður sem verið hafði
ölkær í lífinu kemur til vinar
sins í draumi og kveður):
Helltu út úr einum kút
ofan í gröf mér búxia.
Bcinln mín í brennívín
bráðlega langar núna.
Sjómanriáblaðið
Víkingur, 5. tbl.
árgangsins, er ný-
komið út. Harald-
ur Björnsson skip
herra ritar greinina: Varðl>átarnir
eru of litlir tíl björgiunar. Birtur
er síðari hiuti af grein Júlíusar
Havsteen: Rýmkun landhelginnar
er lífsskilyrði fyrir íslenzku þjóð-
ina. Henrik Thoriacius: Lokadag-
urinn - Slysavarnadagurinn. Fram-
hald er af Endurminningum Þor-
steins í 'Þórshamri. Þá er þátt-
urinn Á fi-ívaktinni, einnig Fréttir
í stuttu máli. Afmælisgrein um
Þorstein Eyfirðing, Minningarorð
um Pálma Loftsson, smásaga,
margar myndir og enn fleira.
Nýtt - hefti Skinfaxa flytur viðtal
við Ingólf Guðmundsson er nefn-
. ist Ábyrgð æskunnar. Richard
Beck ritar aldarminningu Step-
hans G. Stephanssonar. Yfir höfin
og lönd — grein eftir Daníel F.
■ Teitsson. Jóhann Kúld skrifar
greinina Æskan og framtíðin. Árni
G. Eylands: Starfsíþróttir. Þor-
steinn Einarsson: Gildi íþrótta.
Þáttur um Þórberg Þórðarson —
og sitthvað smávegis að auki.
Minningarspjöld Landgræðslusjóðs
fást afgreidd í Bókabúð Lárusar
Blöndals,, Skólavörðustíg 2, og á
skrifstofu sjóðsins Grettisgötu 8.
if Gjörið svo vel að gefa kosn
ingaskrifstofunni upplýsingar
um kjósendur Sósíalistáflókks-
ins sem eru á förum úr bænum
Ungbamavemd Líknar,
Templarasundi 3, er opin þriðju-
daga kl. 3.15—4 og fimmtudaga
kl. 1.30—2.30. Kvefuð börn mega
ekki koma nema á föstudögum
kl. 3.15—4.
Læknavarðstofan Austurbæjarskól-
anum. Sími 5030.
Helgidagslæknir
er Bergþór Smári, Öldugötu 5.
Sími 3574.
Næturvarzla í Lyfjabúðinni Ið-
unni. Sími 7911.
fefe
Vetur aftaka harður um allt ís-
lanð. Hrun og niðurfall pcninga.
Og þegar á jólum dóu peningar,
sem voru færleikar. Gerði spill-
ingablota. Heyleysi alstaðar. Ekk-
ert fólk komst að sjónum til vers,
fyrir ófærðum snjóanna. Fyrir
suðaustan eigi vitjað kirkna fyr-
ir ofhruni snjóanna, hvorki af
prestum né sóknarfólkinu; ekki
vatnað peningum nema eitt sinn
í viku á sumum bæjum; menn)
komust eigi fram, varla milli fé
húsanna og bæjanna. Fjárhúsin
fennti með fjánum og urðu ekki
fundin’ Fennti og hrönnum pen-
inginn, hundrað hesta suður á
Kjalailnesi, item í Borgarfirði.
Féllu peningar fyrir sunnan og
austan, einninn og vestra af hey
leysi; talið 12 hundruð kúa úr
Borgarfirði og austur að Rangá
dáið liefði; einninn 153 færleik-
ar undir Eyjafjöllum; var og
mælt í Skálholti hefði eptirlifað
7 færleikar; var og einninn hrun
af nautum vestur um sveitir.
Grassumar lítið, góð veðurátta.
Landskjálfti syðra; hrundu bæir
í Ölfusi, ekki sakaði rnenn né
peninga. ís kom á þorra, lá allan
vetur, og íram allt nær að Jóns
messu. Enginn afli neinstaðar á
ísnum. Skútuskipið úr Selvogi
forgekk í Herdísarvík, drukkn-
uðu 14 menn. Vestanveður mik-
ið 2. dag Martii, hröktust fén,
allvíða fórst af þeim; lágú og
menn úti, sköðuðust eigi. For-
myrkvan tungls. Sást sjórinn
rauður sem blóð við Vestmanna-
eyjar, sem fyrr hafði skeð fyrir
austan, áður Xyrkjar komu og
ræntu. — (Skarðsárannáll, 1633).
ic Gefið kosningaskrifstofu Sósí-
alistaflokkslns uppiýsingar uro
aila þá kjósendur flokksins,
sem eru á förum úr bænuro
eða dvelja utanbæjar eða er-
lendls og þá hvar.

Já einmitt. Svo þér búið einn í
8 herbcrgja íbúð.
Arfsfrændinn: „ . . ég vona að þú verðir glaður yfir
gjöfinivi. Þimt einl ægur frændi . . “
Kjósendur Sósíaistaflokksins
i tvímenningskjördæmunum. — Ef
þið þui-fið að kjósa fyrir kjördag
munið þá að skrifá C (prent-C,
ekki skriftar-C) á kjörseðilinn.
NOKKKIB þátttakenda hafa ekki
enn skilað vegabréfum og mynd-
um, en áríðaridi er að það drag-
ist ekki lengi úr þessu. —■ Munið
að ferðakostnaður á að greiðast
fyrir mánaðamót.
Söng- og dansæfingar falla niður
alia næstu viku.
S. tbl. Festival er komið.
Sósíalistar í Kópavogi
Kosningaskrifstofan er á Snæ-
landi, simi 80468, opin frá 3-6
e.h. Hafið samband við skrif-
stofuna, og ljúkið söfnun upp-
lýsinga sem fyrst.
Kjörskrá fyrir Reykjavík ligg
ur frammi í kosningaskrif-
stofu Sósíalistaflokksins, Þórs-
götu 1.
Fastir liðir eins og
venjulega. — Kl.
11.00 Morguntón-
leikar: a) Strengja
kvartett i A-dúr
op. 41 nr. 3 eftir Schumann. b)
Píanókvartett i c-moll op. 60 eftir
Brahms. 14.00 Synodusmessa í
Bessastaðakirkju (Biskup íslands,
herra Sigurgreir Sigurðsson, pré
dikar; sr. Garðar Þorsteinsson
þjónar fyrir altari. Forseti Is-
iands ávarpar prestastefnuna). —
15.15 Miðdegistónleikar: a) Fjög-
ur improptus op. 90 eftir Schubert.
b) Myndir á sýningu, hijómsveit-
arrverk eftir Moussorgsky. 18.30
Bai-natimi (Þ. Ö. St.): a) Bangsi-
mon. b) Eyðimöi-kin, ný fiásaga
af Pétri og bláa steininum. c)
Tónleikar ofl. 19.30 Tónleikar:
Fritz Kréisler leikur á fiðlu. 20.20
Einsöngur: Arngrímur Valagils
20.35 Ei-indi: Um íslenzkt þjóð-
ei-ni (Einar Ól. Sveinsscri). 21.15
Einleikur á píanó: Frú Margrét
Eiríksdóttir leikur (hijóðritað á
Akureyri). Sónata í d-moll op. 31
nr. 2 eftir Beethoven. 21.40 Upp-
lestur: Heiðrekur Guðmundsson'
skáld les frumort kvæði.
Tjtvarpiö á morgun
Kl. 20.20 Útvarpshljómsveitin: a)
Forleikur að Orpheus í undir-
heimum, eftir' Offenbach. b)
Þorpssvalan, vals eftir Josef
Strauss. 20.40 Um daginn og veg-
inn (V.Þ.G. útvarpsstjóri). 21.00
Einsöngur: Gunnar Óskarsson
syngur; Weisshappel aðstoðar. —
21.20 Hugleiðingar um hirðusemi
eftir Benjamín Sigvaldason (þulur
flytur). 21.50 Búnaðarþáttur: Um
hænsnarækt (Bjarni Finnbogason).
22.10 Iþróttaþáttur. 22.25 Dans-
og dægurlög: Deep River Boys
syngja.
• Gylfi Þ. Gíslason
sagði á Aiþingi 29.
marz 1949 í um-
ræðum nn Atlanz
haf ssamninginn:
„Islendingar eiga
aldrei að leyfa er-
iendum her dvöi í landlnu á frið-
artímum og aidrei þoia þar nein-
ar erlendar herStöðvar. Hið aukna
öryggi, sem af því leiddi, mundi
og hvergi nærri vega gegn þeirri
gífurlegu hættu, sehi slíkt hefði í
för með sér fyrir sjálfstæði og
þjóðerni tsiendinga, tungu þeirra
og menningu“. Tveimur árum síð-
ar gerðist Gylfi þessi aðiii að
stjórnarskrárbroti tll þess að
greiða fyrir komu erlends hers
til Iandsins. Raunar skal þess
getið að hann skammaðis.t sín svo
fyrir það að hann lét það ekki
komast upp — fyrr en þeir Ste-
fán Jóhann og Stel'án Pétursson
flettu af honum gæruimi með
prentun frétta af þingi Alþýðu
flokksins sl. haust!!
Ríkisskip:
Hekla er í Kaupmannahöfn. -Esja
fór frá Akureyri í gær vestur um
land til Reykjavíkur. Herðubreið
fór frá Reykjavík í gærkvöldi
austur um land til Raufarhafnar.
Skjaldbreið var á Eyjafirði í gær.
Þyrill er á Vestfjörðum á norð-
urleið. Baldur fe'r frá Reykjavík
á morgun til Gilsfjarðarhafna.
Skipadeild S.I.S.:
Hvassafell kom til Reykjavíkur í
gærkvöldi. Arnarfell fór frá Ála-
borg i gærkvöldi til Kotka. Jök-
ulfell á að fara frá New York
á morgun til Reykjavíkur. Dísar-
fell er væntanlegt til Þorlákshafn-
ar í kvöld.
Bæjartogararnir
Þorkell máni var i Færeyingahöfn.
sl. fimmtudag til að taka sait.
Skipverjum liður vel og senda vin-
um og vandamönnum beztu kveðj-
Söfnin eru opin:
Landsbókasafnið: kl. 10-12, 13-19,
20-22 alla virka daga nema laugar-
daga kl. 10-12 og 13-19.
Þjóðminjasafnið: kl. 13-16 á sunnu-
dögum, kl. 13-15 á þríðjudögum,
fimmtudögum og laugardögum.
Listasafn Einars Jónssonar '«>
hefur verið opnað aftur og er
opið alla daga kl. 13.30-15.30.
e,ikotiart!3r. . ...
Kross.gáta nr. 107
Lárétt: 1 leikfang 4 fornafn 5
leit, 7 árstíð 9 stjaka 10 samkoma
11 lengdarmál (enskt) 13 forskeyti
15 skammstöfun 16 óæt
Lóðrétt: 1 býli 2 kínverskt nafn
3 ending 4 píska 6 kenndir 7
veitti 8 umdæmi 12 loga 14 á
stundinni 15 sama og 13 iárétt
Lausn á nr. 106
Lárétt: 1 sætsúpa 7 Kf 8 stál 9
err 11 ill 12 KD 14 la 15 mors
17 ÓÓ 18 aka 20 Laxfoss
Lóðrétt: 1 sker 2 2EFR 3 SS 4
úti 5 páll 6 allar 10 RKO 13 draf
15 móa 16 sko 17 bar 19 as
Tignustu hirðdömur Maríu drottningar hlupu
brott frá henni til að sjá brennuna, og það
sama gerði hertogaynjan af Alba. Er hún
heyrði myndhöggvarann æpa vildi hún líka
sjá sjónleikinn, og skildi drottninguna aí-
cina eftir.
Myndhoggvarinn var bundinn langri keðju 1 sama mund sótti þorsti Maríu drottningu Ó, sagði hún er hún rankaði við: ef ég
við sterkan staur er reistur hafði verið í þar-sem húri lá í rúmi sínu. Hún mjakaði sér kæmist bara. aftúr upp í rúmið yrði mér
mikilli dyngju háims og hríss. Hann stóð með erfiðismunum fram úr rúminu og fálm- aftur hlýtt og allt væri í lagi. Þá heyrði
þar nakinn upp við staurinn, lagði sig all- aði eftir melónu er lá þar á fati. En drykk- hún myndhöggvarann hrópa: Höggvið af
an fram um að varðveita rósemi og jafn- urinn var svo svalur að hún fékk þegar mér fæturna! — Ó, hver er það sem ber
vægi sálarinnar. kölduskjálfta og féll í öngvit á gólfið. sig svona aumlega við dauða minn, sagði
þá drottningin.
Sunnudagur 21. júní 1953 — ÞJÓÐVILJINN
(3
A malendum slóðum
Islenzk böra s Heykfavík — Edeudur hez í Eeílavík

0 ISJ
Þeir hafa sent
©«
„ varðar ekl
rotni niðtir
til að byggja yfir erlendan her seSnr á Keflavíkurflni
„Þeíta verSa glæsilegar bygg-
ingar þegar þær eru allar komn-
ar upp“.'Svo mælti verkamaður
á Keflavíkurflugvelli; hann var
að horfa á nýju þriggja hæða
sambyggingarnar sem íslending-
ar eru að byggja á Keflavíkur-
flugvelli. Mér hefur verið sagt
að sjálfur búi verkamaður þessi
í gömlum hermannabragga. Og
víst hafði verkamaðurinn rétt
fyrir sér, þetta voru glæsilegar
byggingar þar sem björt vorsól-
in skein á þær í hrjóstugri heið-
inni. — í sumar á að byggja
slík hús yfir 4000—5000 herra-
þjóðarmenu. á Keflavíkurflug-
velli.
ÞÚ GETUR EKKI GLEYMT
Þessi dagur leið að kvöldí. Það
varð mild, björt íslenzk vornótt.
Ekkert er fjarskyldara íslenzkri
vornótt í 'gróandánum en hernám
og stríð, — og þó var ein slíkra
nátta notuð til að lauma erlend-
um her inn í landið fyrir tveim
árurn. Og samt er aldrei eins
auðvelt að gleyma því að við
erum (hernumin'j þjóð eins og
einmitt um hlýja vornótt.
Við vorum ekkert að hraða
okkur í svefninn þessa vornótt,
og þess vegna bárust mér fregn-
ir af að lögregluvörður stæði við
húsið nr. 77 í Höfðaborg — og
ætti að hindra húsnæðislaus
hjón með 3 börn í að leita þar
hælis. Jú, mikið rétt: þegar þang-
að var komið stóðu þar tveir
stórir og sterkir lögreglumenn.
Frekari eftirgrennslan leiddi í
Ijós að fréttin var rétt. Sam-
kvæmt kröfu fulltrúa Sjálfstæð-
isfl. var lögregluvörður þangað
kominn til að hindra húsnæðis-
lausa foreldra í að leita hælis í
húsi með börn sín.
Þessi dagur og nótt er eitt
af því sem ég get ekki glcymt:
Suður á Keflavíkurflugveili
eru verkamenn Reykjavíkur
að byggja nýtízku hús yfir
4008—5900 erlenda hermenn.
Hér í Reykjavík stendur lög-
reglan vörð um að börnum
sé ekki veitt hæli í húsi!
SVO VAR ÞAÐ ANNAÐ
HÚS
Nokkru síðar frétti ég af öðru
fólki er ekki ætti þess kost að
búa í mannsæmandi husi. Bú-
staður þessi reyndist lágur skúr,
það er varla tekið eftir honum
frá götunni. Þarna býr ung kona
og ungur maður með 2 börn sín.
Loftið í „dagstofunni" grágrænt
af myglu. Loftpappinn negldur
með listum svo hann detti ekki
niður. Litil telpa að leik á gólf-
kassa. Annar kássi kom í stað
skáps. Þetta var eldhús ungu
konunnar. Gólfið flaut allt út í
vatni. Litli drengurinn er ég
hafði séð í hinu herberginu mun
ekki þurfa að fara lengra en á
eldhúsgólfið til mömmu ef hann ■
vill sigla grunnskreiðum skipum
sínum. Hvílíkur lúxus.
AÐ STOFNA HEIMILI í
ÍHALDSINS REYKJAVÍK
Jú, það var ein kompa enn í
hinum enda skúrsins. Upp við
vegginn var hlaðið lokuðum
kössum.
Þetta er dótið okkar, sagði
ungi maðurinn. Við tróðum
hérna dótinu okkár því þetta er
eina hornið sem er þurrt.
Saga þessa unga manns og
ungu konu er í fám orðum
þessi: Fyrir um það bil tveim
árum datt þeim í hug að stofna
Þetta er eldhúsið. Sjáið hvernig flaskan spegfast í vatnmu á
gólfinu. — Suðuiiellan efst á borðinu til hægri.
úr trétexi og pappa. Það er
eyðilagt af leka og sagga og
er á stóru svaeði graent af
myglu. Veggir eru málaðir, en
blautir af raka. Gólfið, sem er
Suður á Keflavíkurflugvelli eru
— Af hverju er góífið út við
vegginn svona blautt? spurði ég.
— Það er af vatninu sem kem-
ur alltaf inn ef það kemur dropi
úr lofti.
HVÍLÍK ÞÆGINDI
Það var annað herbergi innar
af. Úti í horni var suðuplata á
iðnaðar- og verkamenn Reykjavíkur að byggja nýtízku íbúðir
yfir 4000-5000 erlenda hermenn. *
Iler sjaið l>ið loftið í íbuð ungu hjónanna. Dökku blettirnir eru
græn mygla.
heimili. Þau fengu loks íbúð í
bragga. Þegar þau höfðu fengið
reynslu af þeirri íbúð treystust
þau ekki til að haldast þar ýið.
Fengu að flytja inn í fyrrnefndan
skúr. Hugsað til bráðabirgða.
„VERÐUR AÐ TELJAST
MJÖG HEILSUSPILLANDI“
— Hafið þið ekki leitað til hús-
næðisfulltrúa bæjarstjórnarmeiri-
hlutans?
Jú, víst höfðu þau gert það.
Ekkert fengið nema kurteis svör.
— Hefur boi-garlæknir séð
þetta?
Sem svar sýnir maðurinn mér
eftirfarandi vottorð:
„Reylcjavík, 7. apríl 1953.
Skv. ósk hef ég í dag skoð-
að íbúð Guðbjörns Sehewing
Jónssonar að Hjallavegi 48 hér
í bæ.
íbúð'in, sem er í steinsteyptri
skúrbyggingu, er eitt herbrgi,
4x3,35 m að flatarmáli, „eld-
unarpláss“, 4x2.63 m að stærð.
Geymsla, salerni og lítið and-
dyri. Enginn aðgangur er að
þvottahúsi.
Lofthæð er 2,11—2,17 m.
Birta allgóð.
Loft yfir íveruherbergi
' (svéfn- og setustofa) mun vera
málað steingólf, óslétt er vott
meðíram öðrum útveggnum af
leka eða raka.
Loft „eldunarpláss“ er að-
eins einföld klæðning ofan á
loftbitum, algjörlega óeinangr-
að, og eru bitar og tréborð
svört af fúa. Veggir eru ómál-
aðir. Gólf er ódúklagt og ómál-
að, enda er pollur, sýnilega af
leka og sagga, meðfram einum
veggnum. Plássið er óinnrétt-
að. Eldað er við rafmagnshita-
plötu.
Geymslan er í litlu herbergi,
sennilega að mestu rakalausu,
og er það notað til að fyrra
fötum og húsgögnum skemmd-
um.
íbúðin er að öðru leyti gjör-
spillt af sagga, og andrúms-
loftið mettað af raka.
börn þeirra, 13 mánaða göm-
ui veikindaleg telpa og 3ja ára
drengur.
Eg tel nauðsyrilegt að fjöl-
skyltían komist sesn allra
fyrst úr íbúð þessari, sem i
núverandi ástandi verður að
teljast mjög heilsuspillandi“.
Tómas Helgason,
S aðstoðarlæknir.“
„OKKUR KEMUR ÞAÐ
EKKERT VIÐ!“
Já, þau höfðu sýnt húsnæðis-
fuUtrÚunum þetta vottorð.
Alveg sama. Það komu meira að
segja tveir herramenn heim til
að líta á þetta: Magnús V. Jó-
hannesson og eldri maður með
skegg, sem þau ekki þekktu, en
mun vera arftaki mannanna sem
forðum drápu Bólu-Hjálmar og
Sjálfstæðisflokkurinn hefur sótt
nórður í land til að fjalla um
mál snauðra Reykvíkinga.
— Eg talaði um það við þá,
sagði konan, að börnin gætu ekki
verið hérna, þau þyldu það ekki.
Framhald á 11. síðu.
Hér sjáið þið loftið í eldhúsinu.