Þjóðviljinn - 27.06.1953, Qupperneq 6

£) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 27. júní 1953
JlIÓfilVIUINN
Otgefandi: Samelnlngarflokkur alþýCu — Sósíalistaflokkxirinn. J
Kltstjórar: Magnús Kjartansson (4b.), Slgurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Rltstjórn, afgreiðsia, auglýsingár, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19. — Síml 7500 (3 línur).
Áakrlftarverð kr. 20 á mánuðl I Reykjavík og nágrennl; kr. 1T
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljane h.f.
v ______________________________ .........—✓
Hárbeitt vopn í hendi þér
Hver sá sem fylgist með störfum Alþingis, furðar sig á því,
Iive langlundargeð fólksins í landinu er mikið, er það sendir
á þing kjörtímabil eftir kjörtímabil fulltrúa, sem vinna beint
gegn hagsmunum fjöldans og skirrast ekki við að misnota að-
stöðu sína til að vinna óhæfuverk gegn landi og þjóð. Þetta
langlundargeð, eða réttara sagt andvaraleysi, veldur því, að al-
þýðufólk á nú að mæta í kjarabaráttu sinni svörnum andstæð-
ingum þar sem er meirihluti Alþingis. Hverju sinni undanfar-
andi ár, þegar komið hefur til átaka um brýnustu lífsnauð-
synjar fólksins, hafa verkalýðssamtökin átt að mæta i ríkis-
stjórn hernámsflokkanna og meirihluta þeirra á Alþingi grímu-
iausum andstæðingum, er leggjast á eitt með auðmannastétt
Jandsins gegn baráttu fólksins fyrir bættum kjörum, reyna að
fcindra að alþýðusamtökin fái kröfum sfcium framgengt og
reyna að stela af fólkinu árangrinum, sem það nær í fórn-
frekri baráttu, með löggjafarárásum á lífskjör þess.
En þetta þarf ekki að vera. Hvers vegna skyldi alþýða lands-
rns kjósa kjörtímabil eftir kjörtímabil andstæðinga sína á þing,
hvers vegna kýs alþýðumaður mann á þing, sem skipar sér í
íjveit gegn öllum hagsmunamálum fátæks fólks, skipar sér í
hernámsflokk til að láta erlendan her fjötra þjóðina og ata
landið óþrifabælum? Hvers vegna skyldi sannur frjálshuga ís-
lendingur halda áfram að styðja og styrkja þá flokka, sem vit-
andi vits hafa óskað eftir bandarískum her inn í landið, og
bera fyllstu ábyrgð á öllum hinum ömurlegu afleiðingum her-
námsins og hættunum sem þvi fylgja? En þeir flokkar heita:
Alþýðuflokkur, Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur.
Einn dag, á fjögra ára fresti, er lagt beitt vopn í hendur
hvers íslendings, sem orðinn er 21 árs, vopn sem hægt er að
nota til að vinna stóra sigra í lífsbaráttunni, vinna göfuga
sigra í sjálfstæðisbaráttu þjóðar sinnar. Þetta vopn er kjör-
seðillinn. Það hefur kostað margra kynslóða baráttu að alþýðan
fengi þetta vopti í hönd. Afturhaldsmenn og arðránsflokkar allra
Ianda óttast almennan kosningarétt, og hafa haldið honum
íyrir alþýðufólki meðan ,þess var nokkur kostur. Einnig hér á
Islandi hefur það kostað langa og erfiða baráttu að alþýðan
fengi kosningarétt, og að hann yrði ekki bundinn við hærri ald-
ur en 21 ár.
Afturhaldið óttast almennan kosningarétt. Það veit, að sá
eagur kemur, að engar blekkingar þess duga lengur, að al-
þýðumennirnir finna með fögnuði hve margir þeir eru, hve
sjálfsagt það er, að þeir standi saman og kjósi þá menn eina
til valda sem þeir vita að ekki bregðast alþýðumálstaðnum.
Afturhaldið á íslandi hefur með ugg og ótta séð fólkið fylkja
sér um Sósíalistaflokkinn, gera hann að einum öflugasta róttæka
\ erkalýðsflokknum á Vesturlöndum. Það hefur þegar vakið
beimsathygli, hversu djarflega þessi forystuflokkur íslenzkrar
r.lþýðu, Sósíalistaflokkurinn, hefur tekið forystu í sjálfstæðis-
baráttu þjóðarinnar, og hve miklum árangri hann hefur tiáð á
fáum árum að vekja fleiri og fleiri Islendinga til vitundar um
nauðsyn og göfgi hinnar nýju sjálfstæðisbaráttu gegn hernáms-
veldinu og leppum þess. Það er einungis eitt afl í íslenzkum
stjórnmálum, sem ríkisstjóm bandaríska auðvaldsins og erind-
rekar hennar í hernámsflokkunum íslenzku óttast. Það afl er
kósíalistaflokkurinn og sú víðtæka hreyfing gegn hernáminu,
sem nú er að skapast meðal vaknandi þjóðar, vegna þrotlausrar
haráttu þess flokks.
Óskastund fólksins rennur upp á morgun. Hárbeitt vopn, kjör
eeðillinn, verður lagður í lófa þinn. Ósk þín varðar örlög þjóð-
arinnar, kjör þín sjálfs og ástvina þinna, varðar framtíð og líf
bama þinna. Óskarðu þér valda handa hernámsflokkunum
þremur, valds til að selja landið, blett fyrir blett, valds til að
fctofna íslenzkan her? Óskarðu þér sundmngarmanna, sem í
ábyrgðarleysi kljúfa raðir fólksins í sjálfstæðisbaráttunni ? —
Eða ætlarðu að hjálpa til þess að vinna stóran sigur í lífsbaráttu
fólksins, í sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar, ætlarðu að stuðla að
því að alþýðan, að íslenzki málstaðurinn eigi fleiri þingmenn á
Alþingi í haust?
Því svarar ,þú, þegar hárbeitt vopnið verður lagt i hönd þér á
morgun.
Ég heiti á þig, særi þig:
Láttu ekki svæfa þig lengur
Viðtal við Jakobínu Sigurðardóttur skáldkonu
Það hefur svo lengi verið að
dimma í lofti yfir íslandi, ekki
svo að 'bpði veðragný, heldur
bara undanfari myrkurs. Er-
lendir ofiarlar okkar hafa setzt
að á þjóðarheimilinu og hrifs-
að til sín stjórn þess, heimilis-
fólkið verður að sitja og standa
svo sem ofbeldismennirnir
bjóða. Margur hefur af þessu
orðið Sinnulaus og kjarklaus
og kemur ekki auga á gagn-
semt andófsins. Aðrir eru
kærulausir cg stendur á sama
hvernig allt veltist eða koma
hreint ekki auga á neina
hættu. Enn aðrir — og þeirra
tala vex, annað væri óhugs-
andi — gera sér fulla grein
fyrir háskanum, sem íslend-
imgum sem slíkum stafar af
nútímia landræningjum og
reyna hver eftir sinni getu að
vekja þjóðina, að hún hafi gát
á öllum möguleikum til .að
reka af höndum sér ofstopa-
mennina og glæði þá sjálfs-
kennd sem hefur varnað út-
þurrkun smáþjóðar á liðnum
öldum. Þeir forýna þjóðina til
að sýna þrek og gefa sig ekki
undir þá sjálfstortímingu, sem
igeðleysi og undirgefni við of-
beldið Ieiðir af sér. Þeir stæla
vilja hennar til sjálfsvamar,
sem er grundvöllur sigursæll-
ar baráttu.
f þessum hópi þjóðhollra ís-
lendinga eru skáldin fremst —
nú sem fvrr. Þegar reynt er
,að véla um þessa þjóð, bregðast
henni aldrei beztu menn orðs-
ins listar, þar hlustar hún á
raust sinna eigin hjartaslaga.
Og ialltaf koma fram ný og
ný skáld og kveða því kröft-
ugar sem meira lig-gur við.
Hvert sinn sem nýr iiðsmaður
héyrist hljómar strengur í
þjóðarsálinni og við heilsum
þessum heimamanni innvirðu-
lega. Þær móttökur hefur
Jakobína Sigurðardóttir hlot-
ið og þó hefur hún aðeins birt
örfá kvæði, hér í Þjóðviljan-
■um aðeins þrjú: Morgunljóð,
Hvað mun dreyma? og ísland
frjálst. Jakobína er hér á ferð
og við notum taekifæ.rið til að
heilsa á hana í önnum örstuttr-
ar viðstöðu í höfuðstaðnum.
„Mér er ekkert um að iáta
birta viðtal við mig, þvi ég
er ekkert merkileg persóna á
neinn hátt. Það skiptir ekki
máli hver yrkir ljóðið, heldur
hver áhrif það hefur“, segir
Jakohína, þegar hún heyrir
mig segja .að margur myndi
vilja vita noklcur deili á höf-
undi Morgunljóðs, en nafn
þessarar greinar er hending
úr því kvæði.
„Ég er, fædd í Hæliavík á
Homströndum 8. júlí 1918 og
vorum við 11 systkin. Nú bý
ég í Garð; í Mývatnssveit með
manni mínum og 2 smátelpum.
Hef alla tíð -unnið venjuleg
störf verkafólks og svo er ekki
meira um mig ,að segja“.
„Og hvemíg endist sveita-
konu tíminn, þegar með öðru
knýr á hana þörfin að semja
ljóð?“ spyr ég Jakobínu, þeg-
ar hún ætlar augsýnilega ekki
að rifja frekar upp æviatriði.
„Nú á tímum á sveitakona
með börn yfirleitt engar tóm-
stundir. Ég hef ekki .tíma til
að sinna skáldskap, skrifa því
setningu og setningu á stangli
milli þess að ég hleyp til
verka. Hafði heldur aldrei
verulegan áhuga á ljóðlist, en
Jakobína Stgurðardóttir
langaði til að fást við óbundið
mál. Fann þá að mig skorti
bæði hæfileikana og menntun.
Þá var ég rúmlega tvítug. Hef
aldrei haft trú á mér sjálf —
en yrki mér til hugarhægðar,
finnst að málstaður fólksins
kalli á alla að leggja sitt af
mörkum“.
„Hver núlifandi skáld vrkja
helzt að þínu skapi?“
„Við eigum mörg góð Ijóð-
skáld. Ég held að varla verði
komizt lengna í formfágun fn
í kvæðinu í Úlfdölum eftir
Snorra Hjartarson. Guðmundur
iBöðvarsson er yndislega ljAð-
rænn, en ég held að kvæði
Þorsteins Valdimarssónar eig'
,bezt við skap mitt. Hann yrkn-
mörg baráttukvæði síu undir
þeim háttum sem komu fram
á mest.a niðurlægingartímabili
þjóðarínnar. Nú hefiur þjóðin
um nokkur ár látið bjóða sér
hina dýpstu niðurlægingu. Það
er því eðlilegt að þessir brag-
arhættir endurvekist í full-
komnari mynd“.
,,Hvað viltu segja okkur um
álit þitt á nútíma kveðskap?"
„Eins og flest sveitafólk er
ég víst gamaldags þegar um
nútimakveðskap er að ræða.
Að sjálfsögðu hef ég ekki
menntiun tiL að skilia skáld-
skap sem skírskotar til bók-
mennta alls heimsins, eins og
honum var lýst í tímaritsgrein
fyrir nokkru. Leit hinna ungu
skálda finnst mér eðlileg, te.l
hana framsókn og því aldrei
til skaða. Það er ekki hægt að
segj.a mönnum hvernig eða um
hvað þeir eiga að yrkja, ef
þeir bara finna sinni tjáning-
arþörf útrás. Hins vegar skil
ég ekki hvernig nokkur getur
komizt hjá að mótast af bar-
áttu dagsins".
„Hvar hafa kvæði þín birzt?“
.Nokkur kvæði komu í Eim-
í-eiðinni , fyrir mörgum árum.
Eitt ljóð mitt var lesið í út-
v.arp á ljóðskáldakvöldi, og
öðru sinni án þess leitað væri
leyfis míns. Ég frétti foara af
því. Þetta voru æskuverk. Vin-
kona mín Las kvæðið „ísland
frjálst" á samkomu á Isafirði
1950. Þar var því vel tekið.
Nú held ég að þýddi ekki að
bjóða neinu folaði það til birt-
ingar nema Þjóðviljanum".
„Þú hefur þá gefið þér tíma
til að hugsa um stjórnmál og
mynda þér skoðun á þeim“.
„Já, nokkuð. Ég var hér í
'Reykjavík á verstiu kreppuár-
unum fyrir stríð og þekkti þá
til iað fólk svaLt. Þó að það
dæi ekiki beint úr hungri, þá
drós,t það þó upp. Svo las ég
líka MorgunbLaðið og það held
ég >að hafi átt drýgstan þátt
í að gera mig að sóisíalista, það
er mér óhætt að segja".
„Þú ert þá ekki sama sinnis
og svo margar konur, sem
vilj.a ekki leiða hugann að
þjóðmálum og teijia sér jafn-
vel til .tekna hlédrægni sina' á
því sviði?“
„Nei, rnér þykir vænt um að
fá tækifæri til að beina því
sérstaklega til kvenfólksins að
hLutleysi þeirra um stjórnmál
er jafn hættulegt sem hlut-
leysi Islands í átökum stór-
veldanna er nauðsynlegt".
,jMál málanna herinn og
sjálfstæðismálið. Hvór eru við-
brögð sveitafólksins við þeim
vanda?“
„Það ’ eldra fólk sem hefur
að staðaldr; trúað á ísafold og
Tímann virðist flest líta á dvöl
ameríska hersins hér se.m iila
nauðsyn, því að annars komi
Rússinn! Fyrir síðustu kosn-
dnjgar var mér sagt að Júlíus
Havsteen hefði hvíslað því að
kjósendum að úti fyrir Gríms-
ey lægi rússneskt herskip! Átti
þetta að hafa áhrif á kjósend-
ur. Mér finnst unga fólkið Hk-
legra til várnar málstað lands
ins. Ég er mjög vongóð hér
syðra, því að fólk kemst ekki
hjá því hér að hrugsa um þesú
mál, þó að það sé e. t. v. reik-
ult í pólitískri afstöðu sinni.
Fyrst er að gera sér grein fyrir
að vandi er á ferðum“.
„Að lokum' ein spuming:
Hvað segir þú um ástandið í
dag?“
„Það segi ég í kvæðum mín-
um. En ég vil þó segja nú að
óg vona að sem flestir taki
sem fyrst afstöðu með sínu
eigin landi og þjóð“.
Ég hef nú tafið Jakobínu
lengur en ætlunin var og
þakika henni samtalið. Þess-i
látlausa unga kona af Horn-
ströndum ber vitni stritsamri
æv’i. Grannvaxin er -hún og
svo sem fólk á íslandi er flest.
En kraftur kvæða hennar ber
vott um óvenjulegan persónu-
leika. Nú notar hún gáfu sína
í þágu þess fólks sem ól hana,
trú þeirri skyldu sem hverjum
Islendingi með sérstæða skáld-
gáfu hefur ver.ið lögð á herðar.
Mér finnst ekkj eins dimmt
í lofti eftir þessa heimsókif.
N. Ó.