Þjóðviljinn - 07.07.1953, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 7. júli 1953
Kaupmannahöfn
11. júní 1953
Lengi héfur mig langað til
að sjá fólkið úr hinum heims-
álfunum. Skoða það gaumgæfi-
lega eins og maður virðir fyrir
sér dýr eða jurt, athuga hinn
ýmislega mun og helzt að fá
skýringu á því hvað sá mun-
ur héfur að þýða (þó að vera
megi að það skipti minna máli
en ætla mætti) og nú gafst
mér loks tækifæri til að sjá
í einu húsi konur komnar af
67 þjóðlöndum, og að virða
þær vel fyrir mér án þess til
óþægmda væri íyrir mig eða
þær, heyra þær tala, sjá hegð-
nn þeirra merkilega og óað-
finnanlega (eða aðfinnanlega)
og forvitni minni fékk ég ekki
svalað, heldur vaktist mér
meiri forvitni því meira sem
ég sá.
Þarna sveimuðu þær um
húsið Stadion ekki óáþekkt
flugum og heyrðist til þeirra
þjrður kliður og víst mundu
flugur, ef scð hefðu til þeirra,
hafa haldið að sveim þeirra
væri nokkurskonar flugna-
sveim og tal þeirra flugnasuð,
mundu þær hafa álitið sitt suð
betra og sveiman sina merki-
legri. Ekki "þekkjum vér sálir
flugnanna né skiljum vér mál
þeirra, vera má að flugnasál-
ir séu hinar einu scnnu sálir.
Konurnar voru þarna sam-
an komnar « þeim tilgangi að
lieimta frið og banna ófrið-
beimta jafnrétti og samlyndi
og banna kúgun, og víst mundi
hún Fríða gamla sem var í
kaupavinnunni hjá Bjarti í
Sumarliúsum um árið, hafa
átt vel heima þarna í ofanrof-
inu sínu og aftankastinu;
mundi tal hennar hafa hljóm-
að vel í salnum.
Forseti þessa þings, eðlis-
fræðingurinn madame Cotton,
lét mikið að- sér kveða. Er hún
yfrið góðmannleg á svipinn og
voru henni færð börn eins og
Jesú forðum, þar sem hún sat
á pallinum í Fælledparken á
sunnudaginti var. Blessaði hún
yfir þau með höndunum eins
og hann gerði og skilaði þeim
síðan.
Blöðin hafa tekið þessu
merkilega móti ákaflega mis-
jafnt. Berlingurinn, sem ætlaði
að rifna af gleidd vegna krýn-
ingarinnar veit ekkert um
þetta mót, honum er það und-
arlega hulið. Politiken veit að
REYKVÍKINGUR kom að
máli við mig nýlega, sem vildi
koma þeim tilmælum áleiðis
til forráðamanna strætisvagn-
anna, 'að þeir veittu ýmsum
föstum viðskiptavinum þess-
ara almenningsfarartækja ein-
hvern afslátt af fargjöldum.
Lagði hann til, að t.d. skóla-
fólk, verkamenn ofl., sem nota
vagnana daglega, oftast sömu
,,-rútuna“, fái einskonar kort
e'ða skírteini í hendur, sem
þeir sýni í hvert sinn og
fái lækkun á fargjaldinu, er
næraj % af hverri ferð. Virð-
ist ekkert sjá’fsagðara en
þetta verði tekið ti’ athugun-
ar, einkum hvað snertir skóla-
bömin á hausti ltomanda.
'k
ANNAR maður kvartar und-
an því, að í sumum þvotta-
•húsum bæjarins sé ekki nógu
veí farið með þvottinn og frá
honúm gengið. Segir hann það
vera algengt, að skyrtum sé
skilað með brotnar tölur eða
-7T
f
Bréf til Önnu:
K
8
Fólkið ór kmnsn heimsálSimum
vísu af því, en birtir um það
heldur smáar greinar, en í
Land og Foik kveður við ann-
an tón. Það er sem þetta blað
viti ekki af öðru en mótinu,
og hefur fengið menn til að
teikna myndir af konunum, er
blaðið útkrotað kvennaþings-
konum í ba.v og fyrir og er að
þessu mikil prýði.
Því miður gafst mér ekki
tækifæri til að tala við konurn-
ar brúnu, gulu og svörtu,
augnayndi mitt í ofanrofum
þeirra og aftanköstum, því ég
er sögð stirðlega talandi móð-
urmál mitt, hvað þá mál þeirra
sem búa í t'jarlægum heims-
álfum, en kæti þeirra virtist
sama sinnis sem kæti vor, og
ræður þeirra, sem útvarpað
var á 7 tungumálum, þekktust
ekki frá hvítra kvenna ræðum,
nema ég held þær hafi saman-
lagt verið öllu betri. (Heyrði
ég þó of fáar til að geta dæmt
um þetta),
Þó að fríðleikur og fram-
koma og klæðnaður hafi ekki
átt að vera mælikvarði á gildi
fulltrúanna sá ég glöggt hver
þjóðin átti fremsta fulltrúaon
að þessu leyti, en það voru
Indverjar. Kona frá Pakistan
talaði þarna og hlustaði ég á,
og ég minnist þess sem séra
Sigurbjörn Ástvaldur sagði
einu sinni í riti til að hræða
Islendinga frá Hindúatrú, að
sú saga gengi í Indlandi, að
guð þeirra Krishna hefði átt
10.000 unnustur samtímis og
veitt hverri þeirra það er
skyldi, (og ekki fara jafn á-
gætar kraftaverkasögur af
vorum herra), og þá er þessi
dóttir Indra eða Krishna sem
afsvarizt hefur trú feðra
sinna, stóð í ræðustólnum og
mælti fögrum rómi ágætt mál,
sveipaði af henni þvílíkum
þokka sem ég hygg sjaldgæf-
an vera muni. Illa lét hún af
stöðu kvennanna í landi sínu,
óskaði hún landi sinu innfyrir
jámtjald. Síðan talaði kona
frá Japan, lítil, ljós eða grá-
leit í andliti. Illa lét hún einnig
af ástandinu í laadi sínu, sagði
fátæktina fara vaxandi með
aukinni fólksf jölgun, en barna-
■mergðin skeifileg. Lastaði hún
hersetu Bandaríkjamanna og
óskaði lándinu inn fyrir járn-
tjald.
Stucidum stóð ég mig ao því
að segja augu mín fara með
ósannindi: svona kvenmaður
er ekki til þó ég sjái hann,
þessum örgrönnu beinum er
eflaust samantyllt til þess að
þau tolli og þessi fíni vefur
utan um er ekki kvenh'old
heldur jurtar, vera þessi er
ekki af konu fædd heldur stíg-
ur út úr lótusblóminu, klæð-
inu er sveipað utan um hana
og það er sem nálega ekkert
gangi innan í klæðinu.
Það dregur mikinn dökkva
fyrir hugskotsaugu mín af
öllu þessu blásvarta, hrafn-
svarta eða kolsvarta hári,
tinnudökkum augum og mó-
svarta hörundi en þetta er
þægilegur dökkvi og bregður
hvergi fyrir þessum ólánlegu
nefjum sem vér höfum, það
er sem skaparinn hafi af ein-
skærum ótuktarskap verið að
leika sér að þeim þegar hann
bjó þau til, t því skapi að
gera okkur að háði, ýmist und-
' ið þau út á hlið eða teygt þau
fram eða belgt þau upp,
dæmalaus er ófríðleikur mann-
fólksins hér á vesturlöndum.
Svo sem Asíukonumar bera
af oss að fríðleik sumar( en
hinar icidversku af þeim), eins
ber klæðnaður þeirra af flíkum
okkar. Þá er vér klæðumst
ýmist í skræpóttar eða dauf-
lega litar fatatuskur, sem
rubbað hefur verið af til að
græða á þeun, sjáum vér þær
sveiptar fögru klæði, sari, og
slík er helgi þeirrar flíkur, að
engu hefur mátt breyta um
margar aldir, þó er mér sagt
að fyrir skömmu hafi helgi-
klæðinu sari verið breytt og
gert þægilegra að bera. Kín-
verskur klæðnaður er að vísu
engu síðri, en konurnar sem
bera hann, ekki jafn ununar-
samlegar.
Það sást karlmaður og karl-
maður á stangli á þessu kvenna
þingi, þótti mér enginn eftir-
tektarverður nema einn, sat
hjá honum kona af sama þjóð-
flokki og var mér sagt, að þau
væru frá Tibet, sjálfu því
landi sem ég er vönust að
heimsækja í anda. Himininn er
nálega svartur þar, þó að sól ,
skíni í heiði. Þau voru bæði j
hávaxin eins og títt er um i
fjallaþjóðir, mjög flatnefja og \
dimm og get ég ekki sagt að j
mér hafi geðjazt að höfuðlagi |
hans. Það var hnöttótt og vax-*
ið illhæringi, sýndist mér. Það
segir Baldur aagnfræðingur, að
Tibetbúar sé sératakur kyn-
þáttur og engum skyldur nema
Indíánum. Hafi þessi kynþátt-
ur greinzt £ tvo flokka og ann-
ar leitað upp í fjöllin miklu
í Mið-Asíu, en hinn hrakizt um,
strendur og útskaga alla leið
til Alaska, en síðan suður um
alla þá álfu, sem áður var ó-
byggð, og séu þeir Indíánar.
Það segir hann vera einkenni
þessara manna að þeir leiti æ-
tíð undan þá er á þá er ráð-
izt, bíði þeir ætíð lægri hlut.
Þessir undanleitarmenn búa
nú í landinu ofar heiminum,
2000 metrum ofar efstu gnýpu
Öræfajökuls og stunda þar
galdur. Þá er sir Francis
Younghusband braust til
Lhassa með herflokk sinn
snemma á öld þessari og knúði
preláta borgarinnar til að gera
verzlunarsamning við brezku
ríkisstjórnina. fengu þeir ekki
rönd við reist (þó var samn-
ingurinm. þeim ekki óhagkvæm-
ur, því sir Francis var göfug-
menni), en þeir gerðu honum
galdur, svo hann undi sér ekki
inni og þá er liann var út kom-
inn var honum svo brugðið,
að honum var ekki frjálst að.
ganga hvert sem hann vildi og
í enga átt nema upp á þanm
hól sem galdramenn höfðu ætl-
að honum að ganga upp á, en'
þá er hann var upp á hólinn
kominn, sé yfir hann sú rósemi
ásamt upplyftingu ■ hugarins,
sem galdamennirnir höfðu ætl-
að honum, og upp frá því
þótti honum erindi sitt lítil-
vægt og hvarf hann burt úr
landinu. Minnir þetta á sög-
una af Galdra-Lofti þá er
fjandinn sótti hann. Toldi
hann ekki inni í húsinu, en
var knúinn til að róa á sjó.
(Ég er kominn langt frá
efninu).
Ekki sátu fund þenna nema
konur frá 67 löndurn. Konur
frá 10 löndum sem ætlað höfðu
að koma, komust ekki fram
og voru flestar frá Afríku,
enda var utadarlega lítið af
svörtu kvenfólki, en fallegt
það sem ég sá, og var ein
þeirra fulltrúi Bandaríkjanna
og er ég illa svikin ef hún
liefur ekki mikinn mann og
góðan að geyma. En þriggja
þjóða konur komu að landa-
mærum Danmerkur en var
ekki hleypt innfyrir. Þessar
konur voru frá löndum sem
eiga í stríði og skil ég ekki
ástæðuna til þess að þeim var
ekki leyfð landvist meðan á
þinginu stóð.
Það þótti mér vanta að ís-
lenzku fulltrúamir bæru þjóð-
búninginn, hin eina sem bar
hann, María Þorsteinsdóttir,
sómdi sér vel í honum. Ilún
mælti á ensku þá er hún hélt
ræðuna í salnum, og varð mér
undarlega við og hélt ég ekki
að þetta hið umkomulausasta
af málum, íslenzkan, væri
svona umkomulaust.
Allar þær konur, sem innan
búa jámtjaldsins, hrósuðu
kjöriun sínum, og einkurn þótt-
ust hinar kínverksu mega
muna tvenna tímana. Héldu
þær að yfir væri komin sú
gullöld sem aldrei þryti, breið-
leitar eru þær og sýnist saman
komið í andlitssvipnum margt
sem hann má pi ýða, vit, dugn-
aður og gott skap, og verður
þessum kynþætti víst seint út-
rýmt. Mætti ég ráða, mundi
ég þó kjósa dóttur Indra sig-
ur yfir öðrum kynþáttum,
nema mér sjáist yfir ágæti
vors íslenzka kvenfólks sem
blaðið Politiken sagði um dag-
inn þá er blómadrottningin
Heba var hér á ferðinni, að
kallað væri hið fegursta í
heimi. Fríða Einars.
ilfsláítur af fargjöldum — Meðferð á þvofti — Vita-
torg barnaleikvöllur — Hitabylgjan — Reykvísk
menning í skáldsýn
tölulausum, auk þess sem oft
komi fyrir, að stykki týnist.
Slæmt,'ef satt er.
★
HVERFISGÖTUBIJI skrifar:
„... .Ég hef oft undrazt það,
að Vitatorg skuli ekki vera
notað betur en gert er. Hvern-
ig stendur á því, að torgið
er ekki girt og haft fyrir
barnaleikvöll ? Ekkert vir'öist
auðveldara og sjálfsagðara.
Svo virðist sem þar eigi eklci
að byggja, og ekki er það
nein samgönguæð. Þar standa
stundum bílar, vinnuskúrar
eða annað um stundarsakir,
en samtímig er allt hverfið
leikvallarlaust, og þannig hef-
ur það veri'ð frá upphafi. —
Setjið nú smekklegt grindverk
um torgið, Wggið það grasi og
komið þar fyrir rólum, sand-
kössum og öðru því, er börn
hafa gaman af...
★
HÉr má bæta því við, að vit-
anlega er hægt að gera barna-
leikvelli me'ð tiltölulega litlum
kostnaði víðar en á Vitatorgi,
ef áhugi forráðamanna bæjar-
ins væri fyrir hendi. Mér
koma til hugar staðir eins og
lóðin við gamla Ingimarsskól-
ann við Lindargötu, Klambra-
túnið, bletturinn stóri austan
við Austurbæjarskólann, ofl.
★
HITABYLGJAN, sem gengið
hefur yfir öll Nor'ðurlöndin
að undanförnu og ennþá er
ekki liðin hjá, hefur gert vart
v.’ð sig hér með óvenju miklu
votviðri og hlýju undanfarin
dægur. En ekkert höfum við
af þeim geysihitum að segja,
sem lama allt líf fólks í nær-
liggjandi höfuðborgum — sem
betur fer. I bréfi, sem ég fékk
í hendur nýlega fúá Danmörku,
er sagt frá 40 stiga á
Celcius. Það cr nokku'ð mlkið
af því góða, og betra að hafa
íslenzku veðráttuna, þótt
kalsaleg sé á stundum. Ann-
ars er þáð mála sannast, að
víða á landinu er veðurfar
stöðugra og meira skjól fyrir
stormi en hér í höfuöborg-
inni. Við erum hér úti á nesi,
og ekki þarf Iengra að fara
en til Hafnarfjarðar, stundum,
til þess að komást í logn, þótt
hann sé hvass af norðan í
Reykjavík sjálfri.
.....Þar voru allir menn orðn
ir Gútemplarar og öll vín-
drykkja var orðin ókunnug,
aptur á móti höfðu kaupmenn
eigi við a'ð flytja súkkulaðe
og sódavatn, limonade og
Brama-Bitter, og var veitt
til þess stórfé úr landssjóði
eptir lögum aiþmgs; brjóst-
sykur var selt í skippundum
og stóð tannlæknir á hverju
götuhornj með stóreflis klípi-
töng í hendinni til að draga
út tennur úr fólkinu, því að
allt hafði tannpínu, og lágu
tennurnar hrúgum saman á
borgarstrætunum, en bæjar-
stjórnin ætlnði að láta brúa
með þelm göturnar....“. (Ur
Þórðar sögu Geirmundarsonar
eftir Ben. Gröndal; — lýsing
á Reykjavík framtíðarinnar).