Þjóðviljinn - 07.07.1953, Blaðsíða 6

£) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 7. júli 1953
lUÓOVIUINN
Öígfifandi: Sameiningarílokkur alþýðu — Sósíaliataflokkurinn.
ilitstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjórl: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jonsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áakriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars etaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljane h.f.
___________________________________________ —•
Eigum við að byggja togara fyrir oss
sjáifa eða sprengjugeymsiur fyrir
Ameríkana?
Það er larið að leggja togurunum bæði í Reykjavík og
út um land. Samtiímis berast bæjarbúum reikningar tog-
araútgerðarinnar, sen: sýna hve geysilegur hagur bæjar-
búum er að togaraútgerðinni, hvort sem hún sýnir reikn-
ingslegt tap eða gróða. Engum heilvita manni blandast
bugur um að útgerð þeirra 45 togara, semi ísland nú á,
er aðalundirstaða efnahagslífsins.
Eigi hagur almennings að batna, eigi viðskipti þjóðar-
innar að vaxa, þá verður að fjölga togurunum, enda er
það svo að jafnt í Reykjavík sem út um land vantar nýja
togara.
Á þeirrj togurum, sem þjóðin nú rekur, vinna allt að
1500 sjómenn, en allt að því helmingi fleira fólk í landi,
ef unninn er t. d. freðfiskur úr aflanum. Og þessir togarar
framleiða r.ú útflutningsverðmæti fyrir um( 300 milljónir
króna, en gætu framleitt útflutningsverðmæti fyrir um
500 milljónir króna, ef rétv. vœri að farið.
En á Kei'lavíkurflugvelli vinna yfir3000 íslendingar vinnu
sem engum kemur að gagni. en 'kallar hættur yfir þjóðina.
Þessir menn eru teknir frá framleiðslunni, vinnuafli þeirra
er glatað. Því veldur ríkisstjórn, sem ekki hirðir um að
gera Island efnahagslega sjálfstætt, heldur stefnir að því
að gera það að amerískri nýlendu.
En ef við eigum 'að geta rekið Ameríkanann burt úr
okkar landi og tryggt öllum Íslendingum vinnu við fram-
Jeiðslustörf, þá verður að hefjast handa um aukningu
togaraflotans sem eins liðat í því að tryggja öllum íslend-
ingumj vinnu í íslenzkum atvinnuvegum.
Sósíalistaflokkurinn setti fram í kosningastefnuskrá sinni
tillöguna um smíði togara hér í Reykjavík. Reynslan sýnir
að við getum smíðað járnskip hér heimta. Það þarf aðeins
að stíga eitt spor fram a við enn, til þess að smíða hér
togara líka. Við höfum verkamennina, æfða, góða járnsmiði.
V ið höfum góð tæki, sem aðeins þarf að bæta dálítið við.
Og við þurfum á fleiri togurum að h'alda.
Markaðivnir eru nægir, ef vel er unnið og heiðarlega að
því að afla þeirra. Útgerðin borgar sig, ef fargi auðhrimg-
anna er létt af herðunj hennar.
Við þurfum á öllum sviðum að fá að vinna að skapandi,
íslenzkri íranýeiðslu í stað neikvæðrar, amerískrar hern-
aðarvinnu.
Ábyrgðarleysi
Að vonum svíður ritstjóra Frjálsrar þjóðar undan því að Þjóð-
viljinn hefur fyrir kosningar, og eins eftir að kosningaúrslitin
urðu kunn, bent á það glæfraspil sem Þjóðvarnarflokkurinn
vann, er hann hafnaði án viðræðna samvinnu við Sósíalista-
ílokkian í þessum kosninguum, og klauf með því á herfilegasta
hátt fylkingu þeirra Islendinga sem nú þegar hafa skilið, að and-
staða gegn hernáminu þýðir að kjósa ekki lengur hernámsflokk-
ana, en mikið skortir enn á það, því miður, að andstæðingar her-
námsias hafi yfirleitt öðlazt þann skilning.
Það þýðir ekki að segja eftir þessar kosningar að Sósíalista-
flokkurinn hafi einungis hugsað um flokkslegan ávinning af her-
námsandstöðunni. Þegar við stofnun Þjóðvarnarflokksins bauð
Sósíalistaflokkurinn honum samvinnu í kosningunum. Og með
framboði sínu, i Reykjavík og Gullbringu- og Kjósarsýslu, sýndi
Sósíalistaflokkurinn, að það sem hann iagði áherzlu á var ein-
mitt að sameina andstæðinga hernámsins í eina fylkingu. Gegn
þessu tefldi Frjáls þjóð hinum hógværu og gáfulegu heilræðum
forystumanna sinna, að Sósíalistaflokkurinn, sem safnað hafði
fimmtungi þjóðarinnar í fylkingu gegn hernáminu og um ís-
ienzka málstaðinn 1 margra ára þrotlausri baráttu, skyldi
lagður niður. Má mikið vera hafi ekki hlakkað í bandarísku her-
stjórninni við þá uppástungu og þann ábyrgðarlausa áróður
gegn Sósíaiistaflokknum, sem einkennt liefur Frjálsa þjóð. Hitt
er broslegur málflutningur að ráðast á sósíabsta fyrir það, að
við borð lá að Þjóðvarnarflokkurinn gerði ónýr, atkvæði á sjötta
þúsund andstæðinga hernámsins. Sökinni á því ábyrgðarleysi,
sem skín út úr þeim tölum, tekst Frjálsri þjóð ekki að koma á
aðra en heimamenn sína.
Fyrri hluta vikunnar heyrði
maður fátt annað en tilkynn-
ingar um úrslit kosninganna og
stóiskar hugleiðingar útvarps-
stjóra um kosningar á frum-
skeiði þess fyrirbæris í ís-
l
lenzku þjóðlífi.
Vikan fæddi af sér nýja út-
varpssögu Byrjun hennar sþáir
ekki illu, en lítt er þó hugsan-
legt, að hún fái mikla áheyrn
af vörum Lofts Guðmundsson-
■ar. Það er tvímælalaust meiri
vandi en líklegt gæti þótt að
óathuguðu máli að lesa fram-
haldssögu, svo að hún verði
hlustendum hugstæð. Það er
vafamál, að enn hafi komið
fram á sviðið nema tveir menn,
Helgi Hjörvar og Sverrir Krist-
jánsson, sem staðizt hafa það
próf, og er Sverrir þó óreynd-
ur nemá á sviði glæpareyfar-
ans. Einar Ól. Sveinsson hefur
á sama hátt náð tindinum í
flutningi íslendingasagna. Loft-
ur virðist ekki hafa agnarögn
til að bera til þessa starfs.
Lesturinn er skaplaus og lit-
laus, þar sem á að taka til
viðkvæmrar rómantíkur, fær
maðúr í staðinn bragðlausa
væmni.
Erindaflutningur vikunnar
var með rýrasta móti að snilli
og ekki laus við átakanlega
galla. Einar Magnússon er allt-
af hressilegur í tali, en það
verður ekki komizt hjá að láta
í Ijós mikla óánægju yfir því,
■að þaulreyndur kennari skuli
henda fram að lítt athuguðu
máli kollvarpandi tillögum um
skólafyrirkomulag á sama tíma
og öfí" menningarlegs fjand-
skapar eru að leita tækifæris
að kippa til baka þeim ár-
angri, sem blómaskeið síðasta
áratugar vildi færa skólakerfi
landsins. Kennarar verða að
vita það og skilja, að þeir
gallar, sem nú eru í fram-
kvæmd skólamá,la á grundvelli
nýju skólalöggjafarinnar, verða
bezt lagfærðir eftir samhuga
ráðum þeirra er við þessi mál
fást en ekki með skorinorðri
rödd einstaklingsins, sem lítt
hefur komið nærri undirstöðu-
starfinu á skólaveginum. Ég
efast um, að Einar hafi íhugað
það sem skyldj er hann legg-
ur til, að aftur verði horfið að
því ráði, að engir geti komizt
/
inn um hlið menntaskólanna
nema með sérstöku námskeiði
við skólana sjálfa og þá inn í
6 ára skóla. Ég þykist vita, að
hann geri sér það ekki Ijóst,;
hvílíkt bjargráð það hefur ver-
ið mörgum efnilegum unglingi
úti á landsbyggðinni ,að geta
tekið tvö fyrstu vetur hins
fyrra menntaskólanáms heima
í sínu héraði og jafnframt sitt
próf til framhaldsnámsins und-
ir handarjaðri kennara sinna
og vandamanna. Tillaga Einars
hnígur að upptekt hins fyrra
ástands að gefa æskulýð
stærstu bæjanna, og þá fyrst
og fremst Reykjavíkur, forrétt-
indaaðstöðu til mennta- og há-
skólanáms.
Erindi Júlíusar Havsteens
um ferð til Þriggja höfuðborga
var svo frábærlega lélegt og
leiðinlegt, að það er hreint ekki
afsakanlegt að þegja yfir því.
Hann er hrifinn mjög í þrem
höfuðborgum og notar í lýs-
ingu sinni öll glæstustu orð
tungunnar í hástigi, og þó er
öll frásögnin vita litlaus. Út-
varpið á að vita það, að það
er ekki nóg að biðja hvern,
sem eitthvað ferðast, um ferða-
sögu. Það þarf sérstaka hæfi-
leika til að segja vel ferða-
sögu og lýsa því, er fyrir augu
ber, einkum ef margir hafa
sagt frá sömu slóðum áður.
Flutningur Júlíusar átti líka
sér.lega illa við þetta efni, og
hvað eftir annað kom mállýtið
„sem að“, bæði orðin sungin
á heilnótum. „Heirna og heim-
an“ var einnig þunnur og litt
smekklegur, átti að vekja æv-
intýrahugblæ í sanrbandi við
nautabana og prinsessu, sem
orðið hefur útlagi vegna frels-
isbaráttu þjóðar sinnar. Það
hlýtur að misheppnast, ef gera
á spænskan nautabana hlið-
stæðan við karlssoninn, sem í
ævintýrunum okkar endur-
speglaði draum alþýðunnar um
baráttu til æðstu valda yfir
lífi sínu og tilveru. — Síðasta
erindi Ólafs Þorvaldssonar um
Hafnarfjörð á timamótum var
aftur á móti hið ákjósanlegasta.
Við ræðum oft hinar miklu
breytingar á þjóðhögum hér á
landi á síðasta mannsa'dri.
Þegar verið er að rifja upp
forna hætti til ; samanburðar
við það, sem nú er, þá er
venjulega gripið til gömlu
sveitabaðstofunnar, gömlu bú-
skaparáhaldanna og vinnu-
bragðanna í sveitinni. En það
fer ekk; milli mála, að breyt-
ingin hefur þó orðið enn stór-
tækari í bæjunum, sem voru
írumstæðingsþorp um aldamót-
in. Lýsing Ólafs á Hafnar-
firði var skýr og látlaus. Ing-
ólfur Daviðsson flutti erindj á
nýjum vettvangi, sem heitir
víðavangur, um gróðurfar á Is-
landi, sveipað smekldegri róm-
antík.
Dagskrá Sambands íslenzkra
hestamannafélaga var góð.
Formálinn hefði að vísu mátt
ver.a styttri,, og - það mættu for-
málar sams konar kvölddag-
skráa vera yfirleitt. Erindi
Steinþórs Gestssonar var hið
fróðlegasla . í sinni grein og
hlaut að ná eyrum hvers ein-
asta manns, sem nokkra á-
nægju hefur af því að leiða
huga sinn að íslenzka hestinum.
Hafnfirzki kvartettinn gegndi
prýðilega sínu hlutverki, og ég
efast um að lag Kaldalóns „Á
Sprengisandi" hafi öðru sinni
verið listilegar sungið, að
minnsta kosti fyrir eyru hesta-
manna, þar ómaði fótatak heils
hestahóps, þar sem hver neytti
síns gangs, en allir runnu þeir
þó fram hlið við hlið. 'Hesta-
vísur Einars Sæm. voru um
skeið góðir og skemmtilegir
kunningjar um land allt, og í
ævisögu Jóns Steingrímssonar
naut hin skýra og látlausa
framsögn Andrésar Björnsson-
ar sín betur en við sum önnur
tækifær; að undanförnu.
Skemmtilegasta kvöld vik-
unnar átti 1. júlí, enda ógleym-
anlegt, eftir að útvarpssögu var
lokið. Það var helgað níræðis-
áfmæli Theódóru Thoroddsen.
Hverníg skyldi hafa verið líð-
an þeirra þriiggja íjórðu hluta
þjóðarinnar, sem tveim dögum
áður höfðu með blýantskrossi á
kjörseðil látið í l.iós þá ósk
sína, að innan skamms mætti
mál þulunnar islenzku vera
dautt mál, engin kona til í
heiminum, sem kynn; íslenzka
Framh. á II. síðu.
Á stóru landsvæði í norðurhéruðum. Brasilíu er nú hallærisástand
i'egna langvarandi þurrka. 1 Sobral, þar sem þessi drengur á
heima, hefur ckkj rignt nema í tvo mánuði samtals síðastliðin
þrjú ár. BarnaJijálparsjóður SÞ hefur hlaupið þarna undir bagga
meðal annars með þurrmjólkurgjöfum. Drengurinn er að koma
frá að sækja nijólknrskammt sinnar f jölskyldu.