Þjóðviljinn - 14.07.1953, Qupperneq 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 14. júlí 1953
tMÓOVIUBNN
Ctgeíandl: Samelningarflokkur alþýCu — Sdefalistaflokkurinn.
Rltatjórar: Magnús Kjartansson (áb.), SigurOur Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
AuglýBingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig.
18. — Simi 7600 (3 línur).
Aakriftarverð kr. 20 á mánuðl í Reykjavík og nágrenni; kr. 11
jtnnars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eint&kíð.
Prentsmiðja Þjóðviljane h.f.
Innlent vinnuafl í hernsðarfram-
kvæmdir — Erient vinnuafl í íslenzka
framieiðsluatvinnuvefi?
Þeim ríkisstjórnum afturhalds- og hernámsflokkanna sem
retið hafa að völdum-á Islandi síðan 1947 hefur tekizt að koma
málum þjóðarinnar í slíkt óefni að furðulegt má teljast. íslend-
mgar höfðu öll skilyrði til að lifa við batnandi hag og örugga
afkomu þegar afturhaldið sveik nýsköpun atvinnuveganna og
hóf Iandráðastarfsemi sína í þágu bandarísks auðvalds.
Þessu hefur gjörsamlega verið snúið við. Lífskjör alþýðu. hafa
ekki aðeins verið stórlega skert með þeim ráðstöfunum sem
gerðar hafa verið fyrir frumkvæði afturhaldsins á Alþingi og
i ríkisstjórn. Samtímis hefur grundvellinum verið kippt undan
lífsafkomu hjóðarinnar með því að eyðileggja markaði erlendis
fvrir íslenzkar útflutningsvörur. Þetta hefur verið gert skipu-
lega og eftir fyrirmælum Bandaríkjamanna. Þetta var eitt af
skilyrðum Marsjallsamningsins 1948, sem afturhaldsflokkarnir
allir stóðu að og hafa ekki átt nógu sterk orð til að róma.
En afturhaldinu nægði ekki að eyðileggja unna markaði og
kippa þannig grundvellinum undan útflutningsframleðslunni.
Til viðbótar voru allar framkvæmdir í landinu lagðar í fjötra
banna og hafta. Fjárhagsráð var beinlínis sett á stofn til þess
að hindra eðlilega og nauðsynlega byggingastarfsemi lands-
manna. Og lánsfjárbannið var skipulagt til þess að fylgja þeirri
tyrirætlun eftir að stöðva sem mest þær framkvæmdir sem
landsmenn þurftu að ráðast í til að hafa atvinnu og bæta lífs-
skilyrðin.
Þessar ráðstafanir allar hafa heppnast. Stjórnarvöldunum
tókst að skapa almennt atvinnuleysi ofan á þá skerðingu lífs-
kjaranna sem náðist með tollahækkunum, gengislækkun, báta-
gjaldeyri og drepandi sköttum. Og þegar svo var komið lá ekki
pnnað fyrir atvinnulausum verkalýð Islands en leita á náðir
bandaríska hernámsliðsins, leitast við að vinna fyrir sér og
sínum á vegum þeirra böðla íslenzks sjálfstæðis sem hernáms-
flokkarnir og ríkisstjórn þeirra hafði boðið velkomna á ís-
lenzka grund.
Á þennan hátt hafa þúsundir verkamaona víðsvegar að af
'iandinu verið hraktir suður á auðnir Reykjanesskaga til þess að
vinna við þjóðhættulegar hernaðarframkvæmdir. Enginn skyldi
ætla að íslenzkir verkamenn og iðnaðarmenn hverfi að slíku
með glöðu geði, vitandi um öll þau verkefni sem bíða óleyst í
Janainu sjálfu og horfandi á íslenzkar framkvæmdir stöðvast
fyrir aðgerðir stjórnarvaldanna. Þetta hefur verið neyðarganga,
Jiiðurlægjandi og ömurleg, viðbjóður hverjum heiðarlegum og
ærlegum íslendingi. En þannig er nú komið að þúsundir vinn-
andi manna leggja orku sína fram við að undirbúa eyðilegging
una og dauðann sem bandarískt auðvald leiðir yfir þjóð vora fái
það hrundið hugsjónum sínum í framkvæmd.
En á sama tíma standa íslenzkir atvinnuvegir uppi án vinnu-
afls, rofi til á einhverju sviði þeirra. Svo er nú að því er snertir
sildveiðarnar. Islenzkir útvegsmenn og skipstjórar standa marg-
ir hverjir uppi með báta sína mannlausa, og síldarsaltendur
sjá fram á tilfinnanlegan skort á vinnuafli. Er hér vissulega um
alvarlegan hlut að ræða þar sem verðmæti síldaraflans veltur
að verulegu leyti á því að unnt sé að salta sem allra mest af
þeirri síld sem á land berst.
Viðbrögð síidarsaltenda eru þau að leita fyrir sér með inn
flutning á síldarstúlkum frá Noregi. Stendur sú athugun nú yfir
og mun hafa verið sótt um leyfi til ríkisstjómarinnar fyrir inn-
flutningi slíks vinnuafls. Má þá segja að hringavitleysa stjórn-
arstefnunnar blasi við í allri sinni nekt, þegar svo er komið að
íslenzkar hendur eru bundnar við hernaðarvinnu hjá fjand-
mönnum þjóðarinnar, en útlent vinnuafl flutt inn til að bjarga
þeim verðmætum sem að landi berast.
Er ekki mál að slíkri þróun lirini og það sem fyrst ? Eða á
ríkisstjómin að fá að ganga helgönguna til enda, leggja atvinnu-
vegina í rúst og gera þjóðina að algjömm bónbjargarmönnum
bandarísku hemaðarstefnunnar ?
Þjóðareining gegn her í landi
...Vill herrann láta bursta sína skó?
i.
Fyrsta hernámshaustið
gerðist sá atburður að kvöld
lagi sunnarlega á Njarðar-
götunni í Reykjavík að her-
maður með byssu um öxl
snaraðist að stúlku sem var
að fara heim til sín, dró
hana með sér nokkurn spöl,
skellti henni utan í hitaveitu-
skurð og vildi njóta atlota
hennar þar, því nær á al-
mannafæri. Stúlkan kallaði
á hjálp og menn bar að. Þeg-
ar lögreglan kom á vettvang
var hermaðurinn enn í tuski
við stúlkuna og hafði að
nokkru svipt hana klæðum.
Við rannsókn málsins kom í
ljós, að stúlkan hafði í raun-
inni ekkert haft á móti því
að ganga til fylgilags við
hermanninn, heldur aðeins
viljað fara lengra afsíðis en
í hitaveituskurðinn.
II.
Þótt kynlegt kunni * að
virðast minnir þessi frásögn
sífelldlega á kunningja okk-
ar, sem standa í íþróttafor-
ustunni hér á landi þessi
missiri. Þeir virðast haldnir
gífurlegri áráttu til fylgilags
við bandarísku setuliðsmenn-
ina. Að vísu þykir þeim
venjulega ekki sæmandi að
eiga faðmlög við þá á al-
mannafæri, — bara svolítið
afsíðis. En með hverri tungl-
komu bjóða þ.eir sig innan-
húss til allra lystisemda.
Með berum orðum sagt:
Stjórn íþróttasambands Is-
lands og heimar nánustu
fylgismenn hafa gert íþrótta-
sambandið að skækju her-
liðsins á Keflavíkurvelli.
Þeir hafa auk þess gengið
á mála hjá helstefnu hernað-
arins, brotið niður þjóðern-
islega viðleitni, sem vakin
var meðal íþróttafélaganna
á stýrjaldarárunum, — þeir
hafa gerzt opinberir þjónk-
unarmenn ríkisstjórnaarinn-
og rekið pólitík hennar eftir-
minnilega innan íþrótta-
hreyfingarinnar. Þetta rifj-
ast upp að nýlolmu íþrótta-
þingi, þar sem þeir atburðir
gerðust, er lengi mun verða
bent á sem hryggilegt dæmi
um undirlægjuhátt við her-
námsliðið og erlenda ásælni.
III.
Mörg mál voru til umræðu
á íþróttaþinginu, en eitt
þeirra skar úr um þjóðern-
islegt og menningarlegt á-
stand þingfulltrúanna. Það
var afstaðan gagnvart banda
ríska setuliðinu, — hvort
halda skyldi uppi íþrótta-
samvinnu við hermennina,
— hvort íslenzkur æskulýð-
ur skyldi bjóða hermöiinum
til leiks og keppni og opna
víðtæk kynningarsambönd
milli íþróttafélaganna og
setuliðsins.
Er ekki að orðlengja það:
Meiri liluti fulltrúanna sam-
þykkti að opna allar flóð-
gáttir og veita leyfi til
keppni milli hermanna og ís-
lenzks æskulýðs, — og þar
með láta „sömu reglur gilda
um þá og aðra erlenda í-
þróttamenn".
Með þessari samþykkt
hefur íþróttahreyfingin sagt
sig úr lögum við öll þau
menningarsambönd í landinu,
sem hafa lýst sig andvíg öllu
óþarfa samneyti við herliðið
og talið það skaðlegt og ó-
hæfilegt. Iþróttaforkólfarnir
hafa á síðustu missirum an-
að út í hverja fíflskuna af
annarri, oft í gerræði við
almenningsálitið, stundum í
þóttafullum gorgeir og ána-
legu fálmi og stefnuleysi.
Mun ég færa rök að þessu
síðar í greininni. En áður
en lengra er Iialdið, skal að
nokkru rakin forsaga þess-
ara mála, tekinn upp þráður-
inn frá styrjaldarárunum og
rakinn til þessa dags. Mun
þá skýrar koma í ljós, að
forráðamennirnir stefna til
ófremdar í þessum málum,
svo að þjóðin getur hvorki
við þagað né við unað.
IV.
Ekki höfðu hermenn verið
lengi hér á landi á styrjald-
arárunum, þegar ískyggileg-
ur uggur greip þjóðina út af
samneyti æskulýðsins . við
hermennina. Hugsandi og á-
byrgir menn og leiðtogar
æskulýðssamtaka sáu að í ó-
efni stefndi, væri ekki reynt
að andæfa öfluglega gegn
hinum erlendu skaðsemis á-
hrifum. Af þeim sökum
boðuðu 14 félög í Reykja-
vík til almenns æskulýðsfund
ar sunnudagirm 13. október
'1940, meðal þeirra voru 7
íþróttafélög, eitt ungmenna-
félag, skótafélag, Farfuglar
og þá pólitísk félög ungra
manna. Aðsókn var ör og
húsið fullskipað einhuga
fólki. Ræðu fyrir hönd í-
þróttafélaganna flutti Er-
lendur Ö. Pétursson. Að um-
ræðum loknum samþykkti
fundurinn ályktun í mörg-
um liðum. Þar segir m.a.:
„Fundurinn álítur, að hintii
almennu starfsemi æskulýðs-
félaganna beri að halda al-
gerlega innan ísleuzkra vé-
banda, t.d. sé ekki viðeigandi
að iþróttafélög keppi eða
hafi samæfingar í nokkrum
íþróttagreinum við setuliðið
né heldur geti íslenzkir skát-
ar, þrátt fyrir alþjóðlegt eðli
skátahreyfingarinnar, átt
samstarf við skáta innan
setuliðins, meðan þeir eru
undir heraga og I herklæð-
um.
Fundurinn álítur, að í
skemmtanalífinu geti leiðir
íslenzkrar æsku og erlends
setuliðs ekki legið saman“.
I framhaldi æskulýðsfund-
arins gcngust 15 æskulýðs-
félög í Rvík fyrir sameigin-
legri skrúðgöngu í höfuð-
staðnum á fullveldisdaginn
1. des. 1940. Féíögin fylktu
liði undir fánum símrm og
hófu gönguna undir kjörorð-
unum: Sýnið samhug og
Jijóðlega einingu. Alvara var
í svip þátttakenda, en jafn-
framt einbeittur vilji og
(»4
fögnuður yfir því að ganga
í fylkingu og röðum hinna
mörgu samlanda undir hug-
takinu: samhugur bg þjóð-
lfeg eining. Aldrei fyrr á
þessum merkisdegi hafði
sézt slíkur fjöldi í skrúð-
göngu, enda náði einingar-
viljinn nú út í raðir allra
stétta . íslendingar viljum
við allir vera, stóð letrað
í augum f jöldans, en af vör-
um hins mikla skara hljóm-
aði þróttmikill söngur ætt-
jarðarljóða.
Árið eftir, 3. ágúst 1941,
buðu setuliðsmenn íslenzkum
íþróttamönnum til keppni. I
þróttafélögin minntust þá
samþykktarinnar frá æsku-
lýðsfundinum og úrskurðuðu
ásamt stjóru Iþróttasam-
bandsins að Islendingar
mættu ekki lteppa við setu-
liðsmenn. Þessu var svo
framfylgt á styrjaldarárun-
um og hafði mikla og góða
þýðingu fyrir þjóðina í heild.
Eftir að herliðið kom
hingað vorið 1951 var auð-
sætt, að svipuð vandamál
og fyrr myndu rísa og þá
einkum útaf samneyti ís-
lenzks æskufólks og her-
manna. Fjölmörg félög hófu
því andmæli gegn hernum og
vöruðu við hættunni er frá
honum steðjaði, en slíkar á-
lyktanir komu frá ungmenna
félögum, prestum, kennurum,
kvenfélögum, verklýðSfél.
iðnfélögum og nemendasam-
tökum. En íþróttasamtökin
þögðu. Þegar samþykktir
voru gerðar um verndun
. æskufólksins fyrir erlendum
spillandi áhrifum lét íþrótta-
sambandið ekki á sér kræla.
Öðru nær. I stað þess laum-
aðist stjórn sambandsins til
þess að samþykkja samneyti
setuliðsmanna og íslenzks
æskufólks í hvert sinn, er
sótt var á. Þannig þverbraut
stjórnin hefðina og sam-
þykktirnar frá styrjaldarár-
unum og lagðist þar með í
eindæma volæði, sem komið
hefur fram í hnignun og
margskonar glappaskotum.
Það er eins og forkólfarnir
sækist eftir því að draga
íþróttahreyfinguna út úr
menningarlegum sambönd-
um, enda hefur þcim orðið
töluvert ágengt. Þegar for-
menn flestra stærstu menn-
ingarsamtaka í landinu
sendu út ávarp til þjóðar-
innar um kröfuna: handritin
heim, hafði gleymzt að bjóða
forseta Iþrottasambandsins
að skrifa undir. Ég bcnti á
það opinberlega, að í íþrótta-
samtökunum væru um 23
þúsund manns, svo að við-
eigandi hefði verið að bjóða
formanni þeirra að skrifa
undir hið virðulega ávarp.
Þegar svo síðar var komið
með ávarpið til Iþróttasam-
bandsins, var forsetinn svo
móðgaður, að liann vildi ekki
skrifa undir, hcldur lét með-
stjórnarmann sinn gera það.
Þegar íþróttasambandið hélt
hátíðlegt 40 ára afmæli sitt
F.ramhald á 11. síou.