Þjóðviljinn - 05.08.1953, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 5. ágúst 1953
þJÓOVILJINN
Ctg«íanöl: Samelnlngarflokkur aJ’pýSu — Sósíallatafickkurinn.
Ritatjórar: Magnús Kjfcrtansson táb.). Slgurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarnl Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
A.ug)ýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Bitstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19.— Sími 7500 (3 iínur).
Áskriftarr’erð kr. 20 á mánuðl í Reykjavík og nágrenni; kr. 1T
onnars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakitl.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.í.
Verzlunarviðskiptin við Sovétríkin
i tekin upp á ný
Verzlunarsamningurinn við Sovétríkin hefur veriÖ undiiritaður
í Moskvu. Eftir 6 ára stöðvun Marshallstefnunnar á þessum við-
skiptum eru þau nú hafin á ný með stærsta verzlunarsamning,
sem Island hefur gert.
Það er þcss vert að rifja upp hvernig þau viðskipti voru stöðvuð,
þegar ísland var lagt undir Marshalloki'ð.
í júní 1947 hafði íslenzka ríkisstjórnin undirritað í Moskvu
sta’rsta viðskiptasamning, sem landið þá hafði gert. Var hann um
sölu á íslenzkum útflutningsafurðum til Sovctríkjanna fyrir 96
milijónir ísl. króna, að mestu greitt í dollurum.
Þegar stjórn Stefáns Jóhanns og Bjarna Ben. hafði undirritað
þennan samning, tók hún ákvörðun um þátttöku íslands í „Mars-
hailsafnstarfiiiu‘1. Því fylgdi þá auðsjáanlega það skilyrði að eyði-
leggja sem mest viðskiptin við Sovetríkin.
Fyrsta skemmdarverkið til þess að slíta þau viðskiptasambönd,
sem íslandi voru svo dýrmæt, var sú ráðstöfun Bjarna Ben., að
gera einmitf sendiherra íslands í Moskvu að fulltrúa íslands í
i „Marshallbandalaginu“, sem stjórnin vissi að Sovétríkin litu á sem
„kalr stríð“ gegn sér. Síðan var sendiherra íslands í Moskvu alls
ekki látinn koma þangað. Greinilegar var ekki hægt að segja á
„diplómata“-máli, að ísland vildi ekkert hafa með Sovétríkin að
gera, enda svöruðu þau, eftir að sýnt var að hér var um ráðnar
móðganir að ræða, með því að hafa ekki scndiherra hér, heldur
aðeins sendifulltrúa.
Síðan var haldið áfram með alla þá fruntalegu framkomu, sem
einsdæmi munu vera af utanríkisráðherra. Þarf ekki annað en
minna á Semjonoff-málið o. fl. o. fl. Og samtímis því, sem utan-
ríkisráðhcrrann þannig sparkaði í Sovétríkin við öll möguleg og
ómöguleg tækifæri, setti hann svo upp hræsnissvip, er hann 'var
ávítaður og sagði: Hún vill ekki verzla við mig he...a tarna.
Allt bannkt’ffi ameriska auðualdsins á yiðsk 'vptiinum viS Sovél-
ríkin befur nú hruniS til grunna. Sovétríkin hafa aukiS frarnleiSslu
sina, svo itndntm sætir. En Bandankin riSa'á barmi kreppunnar,
strax og ,,friSarhœttan' gerir vart viS sig og stofnar aSalatvinnuvegi
ameriska auSvaldsins: múgmorSunum, i voSa.
Sovérríkin gerðu hverja tilraunina eftir aðra til að eíla viðskiptin
við Vcsturlönd og skapa þannig enn sterkari grundvöll friðarstefnu
sinnar. Þegar Sovétstjórnin gekkst fyrir heimsráðstefnu í Moskvu
1951 um viðskipti, sýndi íslenzka ríkisstjórnin enn algert áhuga-
leysi sitt á viðskitpunum og sendi þangað enga menn.
En þegar Adarshallsamningurinn féll úr gildi 1953, tóku Vestur-
Evrópuríkin hvert af öðru að hefja viðskipti við Sovetríkin eða auka
þau, ef þeim hefði ckki verið slitið. Nú var kreppan tekin að fær-
ast yfir auðvaldsheiminn og bönd ameríska auðvaldsins á ríkjum
Evrópu að bresta.
Kreppan, sem hér á landi birtist í minnkandi sölu freðfisks ti!
,,bandalagslandanna“ og hanni á sölu ísfisks til ,,bandamannanna“
brezku, knúði íslenzku ríkisstjórnina á árinu 1952 til þess að hefja
viðskipti við Austur-Þýzkaland, sem staðið höfðu_til boða síðan
1950, en ekki verið sinnt. Og nú er það land annar stærsti freð-
fisk-markaður íslands, — þar til samningurinn nýi við Sovétríkin
kemur ril sögunnar. — Og nú hefur kreppan kennt íslenzku ríkis-
stjúrninni að láta að kröfum almennings um að hagnvta stórkost-
lega viðskiptamöguleika við Sovétríkin.
Marshall-okiS er aS bresta. Sjálfur Adarshallsamningttrinn er fall-
inn úr gildi. Og f>aS þarf aS hindra aS striSsbrjálœSiS, sem veriS er
aS reyna aS korna inn í />jóS vora, verSi hagnýtt af valdhöfunum,
til pess aS eySileggja aftur f>á stórkostlegu möguleika til öruggrar
4ifkomu fyrir ísland, sem siaukin vi'Sskipti viS kreppulausan heim
sósíalismans veita f>jóS vorri. — ÞaS eru brýnustu nauSsynjavörur
'allt, sem vér eigum aS fá frá Sovétríkjnnum: olia, sement, járn o. fl.
Viðskiptin eru />annig f>au hagstæSustu, sem viS getum óskaS —
Og f>aS f>arf aS treysta og skapa viSskipta- og vináttubör.d viS f>essi
sríki alftýSunnar, sem aldrei hafa gert Islandi nema gott, en veriS
svivirt og rógborin svo af valdhöfum Islands aS einsdœmi er.
Odi^temcitískur scmx&leikisr trat
dipiomdískt plcagg
Norski hcrprablað íýsir spilamennsku Vesturveidanstð
ff^NSKU blöðin eru yfirleitt
*■* heldur óánægð með ákvörð-
unina um að stefna saman utan-
ríkisráðherrurh stórveldanna
fjögurra. Það er skiljanlegt, ef
maður kynnir sér boðið nánar,
— og einkum þá það sem að
baki þessu liggur. Eins og' kom-
izt hefur verið að orði: Það hef-
ur meiri keim af ._Dulles en
Churchill.
Málið er kannski nokkuð
flóknara. Því það er líka keim-
ur af Adenauer í þessu boði,
rammur keimur. Kanslari Vest-
ur-Þýzkalands — sem er tölu-
vert slungnari stjórnmálarefur
en Dulles — hefui' staðið á bak
DULLES: Meii'i kebnur af honum
eu Churchill.
við og bent Dulles á, hvaða spil
hann ætti að leggja á borðið í
fyrstu lotu.
Og svo getur spilið hafizt. En
skiptingin nægir ekki í fjögur
hjörtu.
TTTÓRIR utanríkisráðherrar —
það var ekki fundur fjögurra
utanríkisráðherra, sem Churc-
hill krafðist, þegar hann féllst á
hugmyndina um að ræða málin
við sovétrússana.
Fyrirætlun hans var f jórvelda
ráðstefna „æðstu manna“, þ. e.
Malenkoffs, Churchilis og helzt
Eisenhowers, ásamt þeim manni,
sem veitti frönsku stjórninni
förystu, þegar að ráðstefnunni
kæmi.
Engin rígskorðuð dagskrá átti
að liggja fyrir ráðstefnunni að
áliti Churchills. Það átti að vera
hægt að ræða öll milliríkja-
vandamál, sem á döfinni eru, án
þess að nokkur væri hræddur
um að verða fyrir álitshnekki.
Fundurinn sem ákveðinn var
á Washingtonráðstefnunni eftii’
mikinn reipdrátt var allt ann-
arrar tegundar. Svo að yfir ekk-
ert sé hilmað:
Það lítur út fyrir, að dagskrá-
in sé samin þannig, að engin von
sé til að nokkur árangur náist.
Samkvæmt henni verða aðeins
rædd mál, sem Sovétríkin geta
ein gert tiislakanir í án þess að
Vesturveldin þurfi að taka nokk
uð á-sig í staðinn. Þetta er ó-
diplómatískur sannleikur um
það diplómatiska plagg, sem
varð árangur Washingtonfund-
arins.
U^AÐ lítur vel út á prenti: Boð-
* ið er upp á viðræður um
friðarsamninga við Austurríki.
Erlend
tíðindi
Hér er aðalatriðið, hvort Sovét-
ríkin vilji flytja burt herlið sitt
af sínu hernámssvæði eða ekki.
Það skiptir minnstu máli í þessu
sambandi, hvort Vesturveldin
fara eins að. „Observer" (brezkt
íhaldsblað. — Þjv.) bendir í gær
réttilega á, að „friðarsamningur
við Austurríki — sem fæli í sér
brottflutning sovéthers frá Ung-
verjalandi og Rúmeníu — sé til-
slökun, sem Sovétríkin hafa
lengi haft í bakhöndinni ef á
móti kæmu ákveðnar tilslakan-
ir af hinna hálfu.“
GREININ, sem hér er birt,
er rftstjörnargrein úr mál-
gagni norska Vinstriflokks-
ins í Osló, „Dagbladet”, og
er skrifuð af utanríkismála-
ritstjóra þess, RagnariVold,
sem er þriðji maður á lista
flokksjns þar í þingkosning-
unum í haust. Vinstri flokk-
urinn norski er að uppruna
skyldastur Framsóknarfl. ís-
lenzka, og þessi grein er m.
a. birt hér í því skyni, að
sýna fram á, livílíkt Iiyldýpi
skilur orðið borgaraflokka
meginlandshis og banda-
rfsku dindiana hér. Það
mundi einliver reka upp
stór augu, ef skoðanir svip-
aðar þejm sem fram koma
í greininni, væru settar
fram í „Tímanum". Að
sjálfsögðn er I»jóðvil,jinn
ekki sammála öilu, sem
sagt er í þessari grein, þó
hún túlki að verulegu leyti
þá afstöðu, sem Iiann hef-
ur tekið tii þess máls, sem
þar er rætt. — ás.
Auk þess eiga utanríkisráð-
herrarnir samkvæmt Washir.g-
tontillögunni að ræða fram-
kvæmd frjálsra kosninga í öllu
Þýzkalandi og — nú er það
Adenauer sem skerst í leikinn
sem slunginn spilamaour —
stofnsetningu þýzkrar ríkis-
stjórnar „með fullt athafnaí'relsi
bæði í innanríkis- og utanríkis-
málum.“
Hér er það orðið „athafna-
frelsi“, sem skiptir mestu.
)ÉTT eftir að Rússar höfðu
Lkvatt Sjúkoff heim og skipað
Semjonoff umboðsmann sinn í
Austur-Þýzkalandi, flutti Adc-
nauer ræðu — það var 9. júní.
Hann var fullur angistar vegna
hinnar nýjú stefnu, hræddur um
að Þýzkaland yrði að borga
brúsann fyrir deiluhjöðnun milli
vesturs og austurs.
I ræðunni setti hann fram
fimm skilyrði fyrir sameiningu
Þýzkalands. Fimmta skilyrðið
hljóðaði þannig: „Þýzku stjórn-
inni verður frjálst að gera samn
inga við aðrar-þjóðir, svo fremi
sem þeir eru í samræmi við til-
gang Samcinuðu þjóðanna."
í þessari kröfu felst, eins og
Adenauer hefur ítrekað síðar —
einnig rétt fyrir Washington-
fundinn — krafa um, að sam-
einað Þýzkaland geti gerzt aðili
að varnarkerfi Vesturveldanna.
Og einmitt þetta fimmta skil-
yrði gengur aftur í þeirri dag-
skrá, sem eining varð um á
Washingtonfundinum, enda þótt.
ekki sé minnzt einu orði á það.
fÚ er alls engin ástæða til að
fagna því, að Þjóðverjar
óska eftir athafnafrelsi í utan-
ríkismálum — slíkt athafna-
frelsi má reyndar nota til allt
ÍSkiptingln
’hjörtu.
fjögur
annarra verka en Adenauer hef-
ur hugsað sér. En í þessu sam-
bandi er þetta athyglisverðast:
Þegar það er beinlínis gert að
skilyrði, að gengið verði að þátt-
töku sameinaðs Þýzltaiands í
Atlanzbandalaginu, þá má ganga'
að því visu fyrir fram, að ekk-
ert samkomulag náist.
Það er vel hugsanlegt, að
Moskva sé fús að fórna skipu-
lagi kommúnista í Austur-
Þýzkalandi. Ýmsar þær ráð-
stafanir, sem þar voru gerðar
í fyrri helming júní, benda á-
kveðið í þá átt. En skilyrði þess
er, að Þýzkaland verði a. m. k.
hlutlaust í milliríkjadeilum.
Annars getur Moskva engan hag
haft af að gefa frá sér jafn.
mikilvæga vaidaaðstöðu.
Moskva mundi eins og nú
stendur hafa mikinn hag af hlut-
lausu Þýzkalandi. Það mundi
greiða Eyrópuhernum bana-
höggið. Það má ganga að því
vísu, að Moskva sé reiðubúin tii
að greiða vel fyrir jafn feita
veiði. Auk þess gerir Moskva
ráð fyrir — og það ættu allir að
gera — að það sé óhugsandi, að
Þýzkaland verði sundurhlutað
um fyrirsjáanlega framtíð.
Framh. á 11. síðu.