Þjóðviljinn - 11.10.1953, Blaðsíða 6

#>) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 10. oktáber 1953
lilÓOVlUINN
Útgefandl: Pamelningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkiulnn.
Ttltstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundssoa.
Fréttastjóri: Jón Ejarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ölafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prcntsmiðja: Skólavörðustig.
19. — Simi 7500 (3 linur).
Askrlftarverð kr. 20 á mánuðl I Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
MorgunblaðiS og marsjallfjötrarnir
Morgunblaoið cr ekki af baki dottiö í viöleinti sinni
við a'ð finna afsakanir fyrir því að þrældómsfjötrar
anarsjallstefnunnar voru lagðir á þjóðina af samherjum
bess og hjálparflokkum. Síðast í gær notar þetta höfuð-
málgagn amerísku yfirgangsstefnunnar vígslu Laxár-
virkjunarinnar í Þingeyjarsýslu til þess að afsaka þá þjón-
ustusemi Sjálfstæðisflokksins, Framsóknar og Alþýöu-
flokksins við amerískt auðvald, sem birtist í forgöngu
þessara flokka fyrir þvi áö leggja íslenzkt efnahagslíf og
Iramkvæmdir landsmanna undir úrskurðarvald erlends
stórveldis.
Þáð er alveg vonlaust fyrir þetta málgagn amerísku
kúgunarstefnunnar að ætla sér þá dul áö blekkja íslend-
Inga um raunveiulegt eðli hennar. íslendingar eru ekki
-svo skilningssljóir að hægt sé að telja þeim trú um að ó-
íyrirleitnasta og fégráðugasta auðvald veraldarinnar
stundi venjulega góðgeröastarfsemi eða sé brennandi af
á.huga fyrir velgengni og framförum annarra þjóða. Þáð
liggur lika löngu síöan Ijóst fyrir hvaö fyrir amerísku auð-
valdi vakti með marsjallstefnunni, og þáð var vissulega
allt annað og af öðrum toga spunnið en Morgunblaðið og
önnur málpöen emierísku yfirgangsstefnunnar á íslandi
hafa viljað vera láta.
Meö því að binda ísland á kúgunarklafa marsjall-
samstarfsins svonefnda undirgengust foringjar hernáms-
flokkanna að afhenda ameríska auðvaldinu úrslitavald
í efnahagslífi þjóðarinnar. Marsjallflokkarnir uröu viö
þeirri kröfu amerísks auðvalds að eyöileggja dýrmætasta
markáö sem þjóðin hafði komizt yfiír fyrir aöalfram-
leiðsluvörur sínar. Tjónið af glötun markaðsins, sem ný-
sköpunarstjórnin aflaði í Sovétríkjunuln meöan hún sat
að völdum, hafði ekki aðeins stórskaöaö íslenzkan sjávar-
útveg heldur einnig svift þjóðina alla gjaldeyrisöflunar-
möguleikum sem seint veröa metnir svo sem v;rt væri og
efni standa til. Þessu skyldi ekki gleymt þótt þjónar aane-
ríska auðvaldsins hafi nsyðst til að taka viöskiptin upp áö
nýju þegar allt var komiö í öngþveiti og sýnt var að'
„bandamennirnir“ iitu ekki við framleiðslu okkar.
En amerísku flokkarnir á íslandi uröu áð uppfylla
lleirii skilyröi til þess að verða náðarinnar aönjótandi.
Þeir afhentu ameríska auðvaldinu yfirráðin yfir fjárfest-
ingunni í landinu og undirgengust áð loka að inestu
íyrir lánsfjárveitingar til atvinnuveganna og nauðsyn
legra framkvæmda. Þessa stjórn á fjárfestihgunni og
lánsfiái-veitingunum hafa fjárhagsráö og bankarnir haft
með höndum undir ströngu og imiskumiarlausu eftirliti
hinna erlendu húsbænda..-
íslendingar hafa fengið áð þreifa á afleiðingum hinnar
-amerísku yfirstjórnar á fjárfestingunni og lánsfjárveit-
jngunum. Hvargi hefur þetta þó komiö skýrara í ljós og
orðið þjóöinni dýrkeyptara en í byggingamálunum. Þjóð-
in hefur verið svipt svo frumstæðum og sjálfsögðum rétti
sem þeim að hafa frelsi til aö byggja sér nauðsynleg íbúð-i
íirhús. Og ekki nóg með báð. Engar framkvæmdir lands-
manna hafa mætt slíkum fjandskap ríkisvaldsins og bank
anna hvað lánveitingar áhrærir. Byggingarstarfsemi hef-
ur beinlínis veriö meðhöndluð eins og glæpsamlegt at-,
hæfi af þeim ráðamönnum þjóöfélagsins sem hafa tekið
-að sér framkvæmd hinnar amerísku kúgunarstefnu.
Ekkert sannar t>ó betur hve háskasamlegir amerísku
f jötrarnir hafa reynzt íslendingum en þaö, hvisrnig leppar
þess hafa leikið sjálfstæði þjóðarinnar. Eftir kröfu hinna
íuueil'ku húsbænda marsjallflokkanna hefur ísland stig
af stigi veriö aflient amerísku heimsvaldasiimunurn sem
stökkbretti og lierstöö í þeirri árásaa-styrjöld si:m þeir und-
irbúa af miklu kappi. Takist vinum Morgimblaðsins að
Iramkvæma það áform sitt að kveikja nýtt styrjaldarbál
er því ljóst aö sú greiðsla getur orðið þjóðinni dýr um það
er lýkur, sem „velgerðaimeim“ og „vfcrndarar“ íslands
krefjast fyrir þá áðstoð og rausn sem Morgmiblaðið þakk-
enn af hundslegastri auðmýkt og undirgefni.

***+ J+má

im t*t0m**t
„Det gaar saa glat“
Eitt Norðurlanda er ísland
hersetið af Bandaríkjunum.
Finnland og Sviþjóð eru utan
við Atlanzhafsbandalagið,
og ráðamenti þein-a þjóða
hafa ekikert farið dult með
andstöðu sina við þá stefnu
sem i bandalaginu felst.
Noregur og Danmörk eru
hinsvegar aðilar að banda-
laginu, en í báðum löndun-
um hefur því verið hafnað
þverlega allt til þessa dags
að heimila bandaríska her-
setu. Skyldu menn þó ætla að
í öllum þessum löndum væri
hin margrædda hætta, iivað
nærtækust ; Finnland og Sví-
þjóð eru næstu granrdcud
Sovétríkjanna; Noregur og
Sovétríkin hafa sameiginleg
landamæri og Danir hafa
einnig Sovéthermenn á næstu
grösum. En það er engu lík-
ara en liættan af Rússum
maguist eftir því sem fjar-
lægðia frá þeim vex; hún er
engin í Finnlandi og Sví-
þjóð, lítil í Noregi og Dan-
mörku, mjög veruleg á ís-
landi, og sagt er að Banda-
ríkjamenn eigi eins mikla
von á rússneskum kjarnorku
sprengjum og rigningu úr
lofti þegar þeir gá t’l veðurs,
Virðist þetta vera einhvers-
konar herfræðileg túlkun á
því alkunna eðli fjarlægðar-
innar að gera fjöllin biá og
mennina mikla.
□
Bandarikin hafa auðvitað
lagt á það hið mesta kapp að
fá herstöðvar í bandalags-
ríkjum sínum, Noregi og
Danmörku. Norðmenn hafa
jafnan tieitað þeim kröfum
á næsta einarðlegan hátt, en
lengi vel hafa verið nokkrar
vomur á Dönum. Hefur her-
seta me:ra að segja verið
undirbúin þar í landi ineð
gerð mikilla flug\ralla og
annarra mannvirkja sem
Bandaríkjamenn mæltu
fyrir um. En andstaða þjóð-
arinnar hefur verið rík fr-á
upphaf:, og hefur það ekki
sízt mótað opinberar umræð-
ur á þessu ári, sökum þess
að þrendar kosningar hafa
farið fra.m. Er svo að sjá
af umræðunum sem reynslan
frá íslandi og barátta íslend-
inga hafi orðið mönnum
einna mest umhugsunarefn’.
Þasinig lýsti foringi danskra
sósíaldemókrata, Hans Hed-
toft, yfir því að hann væri
andvígur bandarískri her-
setu í Danmörku af einni
saman umhyggju fyrir At-
lanzhafsbandalaginu. Hefði
reynslan frá íslandi sýnt að
þessu ágæta bandalagi væri
gerður mikill og þungbær ó-
leikur með hernáminu; það
hefði tendrað andstöðu al-
mennings, og Bandaríkja-
< menn væru einnig háðir lög-
j máli fjarlægðar'nnar en öf-
ugt við Rússa; þeir væru
<þeim mun skár þokkaðir sem
þeir væru lengra í burtu.
Þótti þessi túlkun bera vott
um mikla le;kni hins æfða
stjóramálamacins.
□
Þessi röksemd um íslmd-
inga virðist liafa haft mikil
áhrif i Danmörku og hersetu-
menn áttu lengi vel erfitt
með svör. En þar kom að
þeim barst liðsauki þaðan
sem þeir áttu hans sízt von
— frá íslenzkum manni. Rit-
stjóri Morgunblaðsins, Val-
týr Stefánsson, dvald:st í
Danmörku í haust, og þegar
hann varð var við að bar-
átta ísleudinga gegn hernám
inu var einnig að kollvarpa
áformum Bandaríkjamanna í
Danmörku rann honum blóð-
ið til þeirrar einu skyldu sem
honum er hjartlolg'u. Ilann
hafði sem kunnugt er á.tt
manna mestan þátt í því að
leggja ættjörð sína undir
bandaríslkan her, og myndi
sá. hróður lians ekki marg-
faldast ef honum tækist að
tryggja Dönum sömu örlög?
Eftir að Valtý Stefánssyni
hafði birzt þessi fagri draum
ur knúði hann dyra á rit-
stjórnarskrifstofu danska
blaðsins Berl'ngske Aften-
avis, kynnti sig sem „Redak-
tören af Islands mest ind-
flydelsesrige Avis“ og krafð-
ist þess að fá að lýsa yfii
því á danska tungu að þær
þjóðir einar væru alsælar
sem byggju v:ð bandarískt
hemám; reynsla íslands
væri öðrum þjóðum ekki víti
ttl varnaðar lieldur glæsilegt
fordæmi, og ættu Danir sem
fyrst að tryggja sér sömu
skilyrði í landj sínu.
□
Yfir’ýsing Valtýs Stefáns-
sonar birtist í Berlingske
Aftenavis 26. sept. s. 1. og
þar dregur hann saman
reynslu Islendinga í fjór-
um orðum: ,.Det gaar saa
glat.“ — „Bandaríkjamenn
á íslandi hegða sér þannig
að sönn fyrirmynd er ....
Sambúð Bandaríkjamanna
og ísleod’nga er með ágæt-
um. Langflestir hermann-
anna hegða sér þannig að
þeir eru til sannrar fyrir-
myndar. Þetta gengur eins
vel og djörfustu vo.nir stóðu
til.“ Eftir þessa ljúfu ást-
arjátaingu skilst ritstjóran-
um þó að hann verði að
birta einhverjar skýringar á
ótíðindum þeim sem héðan
hafa borizt alla leið til
Danmerkur, og hann heldur
áfram: „Að min.ni hyggju
eiga kommúnistar sök á öll-
um þorra þeirra erfiðleika
sem upp hafa komið stöku
sinnum.“ Og loks skreytir
Valtýr frásögnina einstök-
um dæmum til að sanna mál
sitt. Hann segir um þá sem
vinna hjá ba.ndaríska hern-
um: „Verkamennirnir hafa
öldungis ekki verið valdir
eftir stjómmálaskoðunum.“
Og enn segir hann: „Banda-
ríkjamenn hafa takmarkað
bílferðir hermannaema frá
flugvellinum. Yfjrleitt er
réttur Bandarílcjamanna til
að fara um utan flugvallar-
ins háður takmörkunum sem
Bandaríkiamenn hafa komið
á sjá’fir. Hermennirnir verða
t. d. að vera komnir aftur
kl. 22 í herbúðirnar við fiug-
völlinn, þegar þeir hafa út-
gönguleyfi." Þaonig er sann-
leiksást ritst jórans ekki sí'ðri
hinni ástinni sem að her-
námsliðinu snýr.
□
„Det gaar saa glat.“ Aldr-
aður Islendingur hefur þeg-
ar verið myrtur, auk þess
sem dularfull hvörf og
mannslát færast nú ískyggi-
lega í vöxt. Fólk er svipt
lífi með fantaakstri himia
erlendu verndara. Nauðgan-
ir eru á nýjan leik komnar
ofarlega á afbrotaskrána
hérlendis eftir margra ára
hlé. Aðeins nokkrum mán-
uðum eftir hernámið voru
100 ungar stúlkur komnar
á svartan lista lögreglunn-
■aX á Keflavíkurflugvelli ein-
um saman. Hóruhúsahald í
þágu hinna erlendu manna
er orði'ð ný atvinnugrein á
Islandi. Eiturlyfjanotkun
breiðist út frá Keflavíkur-
fiugvelli, og þar vaða uppi
kjTispilltir menn og hvers-
konar aðrar stórborga-
dreggjar. Þúsundir lands-
manna liafa verið hraktir
frá íslenzkri atvinnu til
strits í þágu hrokafullra
herraþjóðarmanna við and-
stæðustu skilyi-ði. Huridruð
manna. fá ekkert þak yfir
liöfuði'ð vegna þess að út-
lendir hafa rænt húsnæðinu.
Og er þá ótalið margt; m.
a. hvcrnig leiknir eru þeir
eiginleikar sem heita þjóðar.
stolt og metaaður og Val-
týr Stefánsson þekkir ekki
nema af óskiljanlegrí af-
spurn. Víst er þetta allt til
samirar fyrirmyndar og
gengur eins vel og djörf-
ustu vonir stóðu til. Það er
eins og maður sjái fyrir
sér hveinig Valtýr Stefáns-
son muni ljóma upp þegar
hann fær næstu fréttirr.ar
um afrek Bandaríkjamanna
og lirópa á máli þeirra
herra sem hann þjónaði
forðum: „Det gaar saa
glat.“
□ ■
Islendingar hafa löngum
erft þa'ð við Dani að við þá
var kenndur fyrsti maður-
inn sem reyndi að leggja ís-
land undir erlent va’d, llni
danski. Var þó þeim mun
rainni ástæða til að erfa
þetta sem Is'endingar brugð-
ust við sendlinum á þann
hátt sem þá þótti sjálfsögð-
ust kurteisi við slíka menn,
og nú ætti vissulega að vera
fullhefnt eftir að Valtýr
Stefánsson hefur háð bar-
áttu sína. fyrir því að búa
frændþjóð okkar bandarískt
hernám. Einq og Islending-
ar forðum völdu Danir þann
kost í kosningunum í haust
að hafna boðskap ritstjór-
ans en fylgja heldur vitnis-
burði og baráttu þeirra ís-
lenzku „kommúnista" sem
honum lágu verst orð tll.
En hliðstæðurnar tiá ekki
lpngra. Valtýr naut þess að
Danir eru prú'ðir menn og
að sá viðurgerningur er
sem betur fer niður felldur
sem Uni danski hlaut hjá
Kálfagróf í kjördæmi Jóns
Kjartanssonar, fyri’verandi
ritstjóra
Morgun-
blaðsins.
A

•w