Þjóðviljinn - 06.12.1953, Blaðsíða 3

Sunnudagur 6. desember '1953 — ÞJÖÐVILJINN — (3
Hlulafélaginu var skylt að greiða laun
samkvæmt ákvæðum kjarasanmingsins
Laisnþegar firra sig ekki rétti Sil fullra launa á
hendur atvinnurekenda samkvæmt kjarasamningi,
þétt þeir semji um og kvitii fyrir lægri launum en
samningurmn greinir
Hlutafélag, seni aðstoðaði tvo sérleyfishafa við flutningsstarf-
semi þeirra, var með dómi Hæstaréttar í fyrradag talið skylt að
greiða bifreiðastjóra laun eftir ákvæðum kjarasamnings með
sama hætti og sérleyfishafarnir hefðu sjálfir orðið að gera,
cnda þótt félagið hefði ekki gengið í Félag sérleyfishafa, sem
var annar aðili kjarasamningsins.
" Ennfremur skýrir Hæstiréttur í dómi sínum ákv. 7. gr. laga um
stéttarfélög og vinnudeilur svo, að þó að starfsmenn hafi kvittað
fyrirvaralaust fyrir lægri laun en þeim ber skv. kjarasamningi
stéttarfélags síns, eigi þeir samt rétt til að fá mismuninn greidd!-
an úr hendi atvinnurekenda eftir
Sýning Þorvalds
Þorvaldur Skúlason er löng-u við-
urkenndur sem einn af gáfuðustu
og fremstu listamönnum tslend-
ínga. Einkum á hann aðdáendur
meðal yngri manna, ekki sízt
máiara sem standa i óbættri skuld
við hann sem mann og málara
enda verið andlegur leiðtogi þeirra
sem og ís’enzkrar myndlistar um
áratugs bi). Það eitt ætti að vera
nóg til þess að fólki leiki forvitni
á að fyigjast með listferli hans.
Hinsvegar hafa menr> ekki ávallt
vérið sammála um stefnu hans í
listinni. Hvernig svo sem það álit
kann að vera, ætti vanalegum
mönnum að vera það aðdáunai’-
efni að eiga á meðal sín lista-
mann svo eindreginn og óvæginn
gagnvart sjálfum sér að hann
skirrist ekki við að víkja af braut
almennrar viðurkenningar og
þeirrar hagsældar er henni fylgir,
sem svo sannarlega lá opin fyrir
Þorvaldi hér á árunum, til þess
að gegna innra kalli.
Myndir þær er Þorvaidur sýnir
um þessar mundir uppi í List-J
vinasal eru um 20 og allar brennd-J
ar þessari hrollvekjandi galdra-.
rún í augum almennigs: Þær eru
abstrakt, óhiutlægar. Það vita
flestir hversu erfitt hefur reynzt
að uppræta ýmissa hjátrú, en
hvenær ætlið þið, fólk, að' hfetta
að vera á móti sjálfu ykkur, hætta
að þylja þeim bábiljur ykkar og
hleypidóma er frekast vilja iétta
af þunglyndi ykkar og gefa ykkur
bjartari sjón á heiminn að nýju
eins og í fyrndinni, eins og þeg-
ar við vorum börn, með því að
vekja upp þessa elskulegu en að
því er virðist gjörsamlega týndu
tilfinningu sem hoppar og skopp-
ar inn í manni, þegar við sjáum
hreinan og vel upp settan lit eða
þjáit form. Hvenær?
Sýningin sýnir einungis seinasta
áfangann í- list Þorvalds. Segja
má að gaman hefði verið að sjá
meira og þá myndir úr þeim þátt-
um er liðnir eru síðan Þorvaldur
sýndi seinast, en það mun vera
haustið 1949, og vita allir sem til
þekkja að margt hefur skeð i list
hans síðan, en án efa hefði sýn-
ingin sem heild beðið tjón af því,
enda er hún mjög samstæð.
Um myndirnar sérlega er það að
segja, frá minum bæjardyrum séð,
að nokkrar eða réttara sagt þrjár
finnst mér bera af að öllu leyti:
fastari i byggingu, formi og
lit, þær eru þéttari, strangari, en
jafnframt persónulegri, á þetta
einnig við um sýninguna sem
heild gagnvart fyrri verkum Þor-
valds. Það eru myndirnar nr. 7,
ótölusett gouache —mynd í gulu,
brúnu og svörtu, en einkurn þó
nr. 6.
Það er fyrir framan siík verk
sem maður byrjar fyrst alvarlega
að skammast s'n fyrir að skrifa
um myndir. — Horfa, horfa,
horfa. ... — Hörður Ágústsson.
Island farsælda frón
Glæsileg kynningar- og myndabók ura landið
Komin er á bókamarkaðinn myndabók um ísland, með
ofangreindu nafni, sennilegg, fegursta bók er hér hefur
sézt af því tagi. Hjálmar R. Bárðarson skipaverkfræðing-
ur hefur tekið myndirnar, en Lithoprent ljósmyndað.
Mál það, sem hér um ræðir,
höfðaði Helgj Einarsson fyrir
baejarþingi Reykjavikur gegn
Sigurbergi Pálssyni, formanni
stjórnar Áætlunarbíla Mosfells-
sveitar h. f. f. h. félagsins, til
greiðslu um 12 þús. króna skuld-
ar, ásamt vpxtum og. málskostn-
aði. t Hæstaréttardóminum eru
málsatvik rakin og eru þau í
stuttu máli þessi:
Hinn .1. marz 1947 var þeim
Sigurbergi Pálssyni og Sigurð:
Snæland Grímssyni veitt í sam-
einingu sérleyfi samkvæmt lög-
um til fóiksflutninga með’ bif-
reiðum milli Reykjavíkur og
tiltekinna staða í Mosfellssveit.
Sérleyfið var óframseljanlegt og
skyidi gilda til í. marz 1952.
Hlutafélag aðstoðar við
fólksflutningana
Nefndir sérleyfishafar höíðu
gengizt f'yrir stofnun félagsins Á-
ætlunarbílar Mosfellssveitar h.f.
Samkv. skýrslum málflytjenda
fyrir dómi er hlutafé félagsins
40 þús. krónur, þar af eiga sér-
leyíishafar og eiginkonur þeirra
32 þús. og einn nafngreindur
hluthafi 8 þús. Sigurbergur Páls-
son er formaður félagsstjórnar,
en Sigurður Snæl-and Grímsson
meðstjórnandi. Félag þetta létu
sérleyfishafarnir -aðsjtoða sig við
fólksf’.utninga, er þeim var skylt
að annast skv. sérleyfinu, en
félagið rekur ekki aðra starf-
semi.
Sérleyfishafinn Sigurbergur
réð fyrir hönd félagsins Helga
Einarsson til að stunda akstur á
sérleyfisleiðinni. Hóf Helgi vinnu
hinn 23. sept. 1949, en hætti
starfi 27. maí 1950.
Sigurbergur og Sigur*ur Srræ-
land voru félagsmenn í Félagi
sérleyfishafa á þeim tíma, er
Helgi réðst til hlutafélagsins og
starfaði hjá því, en, hann var á
sama tíma félagsmaður í Bif-
reiðastjórafélaginu Hreyfli. Stétt-
arfélög þessi höfðu gert með sér
kjarasamnhig hinn 8. apríl 1949.
og var hann í gildi allan starfs-
tíma Helga hjá félaginu.
Lakari kjör en skv.
kjarasamtíingi.
Kaupkjör þau, sem Ilelgi E:n-
arsson skyldi hafa skv. ráðning-
arsamningi hans við Sigurberg
Pálsson fyrir hönd hlutafélagsins
voru lakari en tilskilið var i
nefndum kjarasamningi. Eftir að
.Helgi var farinn úr þjónustu fé-
lagsins, ’gerði hann þær fjár-
kröfur sem lýst er að ot’an. Þ?g-
ar málið var flutt í Hæstarétú,
hafði hlutafélagið greitt Helga
íl. •
orlofsfé það, kr. 800,72, er hon-
um var gert að greiða með héraðs
dómi. Fyrir Hæsarétti sundur-
liðaði áfrýjandi (Helgl) kröfur
sinar um greiðslu^ 1.0382 króna
þannig: 1) Vapgreidd laun kr.
8035.25 og 2) laun í einn mán.
vegna fyrirvaralausrar uppsagn-
ar kr. 2346.75.
Um 1) segir Hæstiréttur:
„Áfrýjandi telur stefnda (hluta-
fél.) hafa verið skylt að greiða
sér laun samkv. ákvæðum fyrr-
nefnds kjarasamn’ngs ....... Er
fjárhæð sú, sem hann krefst
samkv. þessum kröfulið, mismun-
ur á launum þeim, sem hann
fékk greidd úr hendi stefnda.
og launum, er hann mundi hafa
fengið, ef farið hefði verið eftir
ákvæðum kjarasamningsins.
Hið stefnda félag hefur and-
mælt því, ,að það sé bundið við
kjarasamninginn, þar sem það
hafi ekki gengið í Félag sér-
leyfishafa.
Skylt að greiía kaup
skv. kjarasamningi
Á þeim tíma, sem hér skiptir
má’i, ráku sérleyfishafarnir
sjálfir flutningastarfsemina skv.
óframseljanlegu sérleyfi sínu,
enda þótt þeir létu stefnda að-
stoða sig við flutr.ingana. Sér-
leyfishafarnir voru bundnir við
kjarasamninginn, og var þeim
því skylt að láta bifreiðastjóra,
er störfuðu að flutningum á
þeirra vegum og samningurinn
tók til, n.ióta launa skv. ákvæð-
um hans. Um þessa skyldu sér-
leyfishafaima var hinu stefnda
félagi vitanlega fullkuniiugt, þar
sem sérleyfishafarnir höfðu á
hendi stiórn þess og það laut
þeim. yfirráðum þeirra, er að
framan greinir. Af þessu leiðir,
að þegar félagið tók að sér skv.
ákvörðun sérleyfisliafanna að
aðstoða þá við flutn'ngana; þá
varð því jafnframt skylt að
gi-eiða bifreiðastjórum laun eft-
ir ákvæðum kjarasamningsins
með sama hætti og sérleyfishaf-
arnir hefðu sjálfir orðið að
gera. Sú mótbára stefnda, sem
hér hefur verlð rædd, verður því
ekki tekin til greina.
Kvittun fit-rir ekki réttí
til fullra laum
I öðru lagh hefur stefndi borið
það fyrir sig, að enda þótt hann
yi'ði talinn bundinn við ákvæði
kjarasamningsins, þá hafi áfrýj-
andi fyrirgert rétti til frekari
launa en hann hefur fengið með
því að kvitta fyrirvaralaust fyr-
ir kaupgreiðslur, þar á meðal
fyrir lokagreíðslu, er áfrýjandi
lét af starfinu. Á þessa mótbáru
verður þó ekki unnt að fallast.
Ákvæði 7. gr. laga um stéttar-
fé ög og vinnudeilur nr. 80/1938
ber að skýra þannig, að þó að
starfsmenn hafi kvittað fyrir-
varalaust fyrir lægri laun en
þeim bar skv. kjarasamningi
stéttarfélags síns, þá eigi þeir
samt rétt til að fá mismuninn
greiddan úr hendi atvinnurek-
anda eftir á.
Framhald á 8. síðu
/------------—----------
Sjóenenn kjósið
X B-lista
Stjórnarkjör í Sjómanna-
félagi Reykjavíkur hófst 26.
nóv. og stendur fram til
dagsins fyrir aðalfimd. Kos-
ið er alla virka daga frá kl.
3 til 6 e.h. í skrifstofu fé-
lagsins Alþýðuhúsinu við
Hverfisgötu.
í kjöri eru tveir listar,
annars vegar listi stjómar-
innar, A-listi, en hinsvegar
listi starfandi sjómanna, B-
listi, borinn fram af yfir 150
félagsmönnum, og er hann
þannig skipaður:
Formaður: Karl G. Sigur-
bergsson.
Varaf ormaður: Hólmar
Magnússon.
Kitari; Hreggviður Daníelss.
Féhirðir: Einar Ölafsson.
Varaféhirðir: Bjarni Bjarna-
son.
Meðstjórnendur: Guðmund-
ur Elías Símonarson og
Valdimar Björnsson.
Varastjóm: Aðalsteinn Joch
umsson, Stefán Hermanns-
son og Ólafur Ásgeirsson.
SJÖMANNAFÉLAGAR,
kjósið snenima og fylkið
ykkur um B-listann, kjósið
trausta stjórn fyrir félag
v ykluir. — X B-listi___
Columbus hi.
flytur í ný húsa-
kynni
Columbus h/f opnaði í gær-
morgun bíla- og varahlutaverzl-
un í nýjum húsakynnum í
Brautarholti 20, en þar er fé-
lagið að reisa verzlunar- og
verkstæfiíshús, sem á að verða
3 hæðir og 6 þús. teningsmetrar
fuííferC Nú"er' aðeins búið að
reisa c-g ganga að mestu leyti
frá fyrstu hæð verzlunar- ogl
skrifstofuhússins og verkstæð-
isbyggingin er komin undir
þak, en leyfi til frekari fram-
kvæmda vantar-
Columbus h/f var stofnað
árið 1941. Það rekur umbofis-
og heildverzlun með margskon-
ar vörur, og hefur m.a- einka-
umboð hér á landi fyrir Ren-
ault-bílunum frö.nsku og sænsku
Penta-bátavélunum. Columbus
h/f tók að starfrækja bílavið-
gerðaverkstælði árið 1946 í
bragga skammt frá íþróttavell-
inum en nú verður verkstæðið
flutt í hin nýju húsakynni við
Brautarholt og byrjað að taka
við bifreiðum til viðgerða
næstu daga.
í bókinni, sem er 132 síður,
eru nokkuð á þriðja hundrað
myndir, úr bæ og byggð, frá sjó
og jöklum, frá heyskap og fisk-
vinnslu. Eru þessar mynd'r váld-
ar úr geysistóru salni mynda,
og eru flestar teknar síðastliðin
2 ár, en hinar elztu eru 6—7
ára. Er í þessari bók lögð öllu
meiri áherzla á að lýsa þjóð-
■inni í starfi en gert hefur verlð
í öðrum bókum sömu tegundar.
Með myndunum eru prentaðir
textar á 5 málum auk íslenzku:
dönsku, ensku, þýzkú, frönsku
og spænsku. Er bókin fyrst og
fremst hugsuð sem gjafabók írá
íslendingum til vlna og kunn-
ingja erlendis.
Hjálmar R. Bárðarson er löngu
kunnur fyrir Ustrænar og íagrar
ljósmyndir, og ber bók.n skýrar
Samsöngur
Fést!iFi©éFS&
ISÁ-' " '■ r'.r " '
Karlakórinn Fóstbræður hefur
nýiega efnt til þriggja söng-
skemmtana undir stjórn Jóns Þór-
arinssonar, sem nú hefur tekið
við af Jóni Hal’dórssyni. Á söng-
skránni var rúmlega tylft laga,
bæði eftir inn'enda og erlenda
höfunda. Kórinn flutti margt af
þessu vel og áheyrilega, en ef til
vill hefði mátt æskja nokkru
þjálli söngstjórnar sumsstaðar. —
Mjög var gaman að hlusta á með-
ferð lagaflokksins „Ettí bond
bröl'.op" eftir August Söderman,
enda er það einkar skemmtilegt
viðfangsefni karlakórs. Einsöngv-
arar voru Sigurður Björnsson í
laginu „Bára þlá“, Ásgeir Halis-
son í sænska þjóðlnginu „Pehr
svinaherde" og Gunnar Kristins-
son í laginu „Móðurmálið" eftir
Engelsberg og fóru állir vel með
hlutverk sín. Carl Billich lék und-
ir af smekkvísi í Schubertslaginu
„Bátsför í Feneyjum". Einkar fal-
legur var flautu-einleikur Ernsts
Normans í laginu „Náktergalen'
eftir Fr. Pacius. — B. F.
menjar hvors tveggja. En húrt
ber ekki síður góðan vitnisburð
starfsfólkinu í Lithoprenti - ei*
hefur ljósprentað hana með þe!m
hætti að unun er að. Eru mynd-
írnar prentaðar í fernsltonar lit—
blæ: gulum, brúnum, grænum og
b’.áum — handrit úr Njálu í
gulum blæ, mynd frá Hellisgerði
í grænum o. .s: frv.
Hefur listamannsauga og ís-
lenzk tækn: lagzt hér á eitt.
75 fiskai aí hverjum 169
Framhald af 12. síðu.
fiskimenn fengu kr. 1.37 fyrir
kílóið af hausuðum, og slægð-
um þorski beztu tegundar en
Norðmena kr. 1.60 — 2.06 mið-
að við ísl. peninga — og trúi
því hver sem vill að norskir
fiskkaupendur bjóði svo upp
verð að þeir skaðist á kaupun-
um.
Norska verðið hefði gefið 30
þúsund kr. hásetahlut, þar sem
íálenzka verðið gaf 22 þúsund-
ir. Miðað við norska nieðal-
verðið er því augljóst að 27
fiskar af hverjum 100 sem á
land eru dregair eru alls ekki
greiddir hér. — Þeir eru hlut-
ur söluokraranna. — Það er
þungur ómagi, sem sjómenn og
útvegsmenn hafa á framfæri
sínu. — ,
í fáum orðum sagt: Sjávarút-
vegurinn er tröllriðinn af milli-
liðaokrurum, sem stinga í sína
hít ótöldum milljónum af afla-
verðmætunum og samt telur
ríkisstjórnin það eitt ástand
frelsi sem nú ríkir í þessum
málum. —
■— Ádrepu þessari lét stjóm-
in ósvarað og lauk 2. umræðu
málsins um miðnætti í fyrra-
kvöld með ræðu Karls, þeirri
sem þetta er lú*.