Þjóðviljinn - 17.01.1954, Blaðsíða 6

'6) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 17. janúar 1954
y*
|ll6oyiUINN
Útgefandi: Sameinlngarflokkur alþýöu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (á.b.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
i Kosningar eru hagsmunabarátta
■ thaldið sem stjómað hefur Reykjavík í þrjá áratugi er gripið
imiklum ótta vegna bæjarstjórnarkosninganna sem framundan
eru. Þetta er ekki óeðlilegt. Það hefur alla tíð stjórnað bænum
með hagsmuni fámennrar auðklíku að leiðarstjörnu en níðzt á
fþeim sem minna máttu sín, verkalýðnum og millistéttinni, þeim
mikla fjölda Rcykvíkinga sem ber uppi bæjarfélagið með vinnu
sinni og gjöldum til sameiginlegra þarfa þess.
' Og nú er komið að skuldadögunum. íhaldið er ikomið í von-
lausan og algjöran minnihluta meðal reykvislkra kjósenda. Það
eýndu alþingiskosningaraar í sumar svo ljóst að ekki verður
ium villzt. Þessa staðreynd þarf öll alþýða og annað vinstri sinnað
fólk að hagnýta sér með því að verja atkvæðum sínum skynsam-;
lega, gæta þess að skemmta ekki skrattanum með dreifingu
þwirra á vonlausa frambjóðendur, ikrata, Þjóðvarnar, og Fram-
sóknar.
Verkalýðurinn í' bænum þarf alveg sérstaklega að minnast
Iþess nú hvernig íhaldið hefur frá fyrstu tíð til þessa dags
Dtomið fram í hagsmunabaráttu hans. Ihaldsmeirihlutinn hefur
eklii aðeins í hverri einustu vinnudeilu skipað bæjarfélaginu fast
við hlið atvinnurekendavaldsins en gegn réttmætum hagsmuna-
kröfum verkamanna og annarra lauaþega, það hefur auk þess
gengið fram fyrir skjöldu í beinum tilraunum til kauplækkunar
þegar atvinnuleysi og skortur þrengdi sárast að heimilum verka- i
manna, sbr. 9. nóv. 1932.
Og það er ek'ki lengra en síðan 1947 að íhaldið í bæjarstjórn
með góðum stuðningi fulltrúa (kratanna samþykkti að verða
■við þeim tilmælum Vinnuveitendasambands Islands að segja
upp kaupsamningum við Dagsbrún og önnur verkalýðsfélög í •
þeim tilgangi að lækka kaupið. Þeirri árás var hrundið eins og
kauplækkunarherferðinni 1932, en söm var gerð íhaldsins og
bjálparkokka þess eigi að siður.
Verkamenn og aðrir launþegar þurfa nú i bæjarstjórnarkosn-
ingunum að minnast þessara árása íhaldsins og fjandskapar
þess við verkalýðinn og hagsmuni hans í hverri einustu vinnu-.
deilu sem háð hefur verið. Það eru allar líkur til að framundan
séu tímar harðnandi baráttu fyrir bættum lífskjörum verka- (
lýðsstéttarinnar og þá er það brýnt hagsmunamál hvers verka-.
manns og launþega að bæjarfélaginu verði ekki lengur beitt-
sem baráttutæki í þágu atvinnurekenda og auðvalds heldur
standi það við hlið hins vinnandi fólks. \
En til þess að svo megi verða þarf íhaldið að falla en flokkur
verkalýðsins að eflast að valdi og áhrifum. Það er þvi brýnasta
verkefni verkamanna og allrar alþýðu að fylkja sér öfluglega
um Sósíalistaflokf.rinn í kosningunum og vínna á allan hátt að
því að tryggja honum sigur. 'Bæjarstjóraarkosningarnar eru
ekki aðeins átök milli stjórnmálaflokka, þær eru einnig þáttur
í hinni almennu hagsmunabaráttu verkalýðsins og allrar alhýðu.
e
Othverfin eg íhaldid
Með glundroðanum og skipulagsleysinu sem rikir í byggingar-
málum Reykjavíkur undir stjóm íhaldsins hafa þúsundir manna
verið hraktir út i úthverfin. Þau eru að mestu byggð af verka-
mönnum og öðru alþýðufólki enda hefur frammistaða bæjar-
St jórnaríhaldsins í hagsmunamálum þeirra eimkennzt af furðu-
legu tómlæti eða beinum fjandskap.
Það er ekki ofmælt að úthverfi Reykjavíkur skorti flest þæg-
indi sem talin eru sjálfsögð i hverjum menningarbæ. Kröfur
þeirra um umbætur á ástandinu eru hunzaðar ár eftir ár og
allar tillögur sósíalista í bæjarstjórn varðandi bætta aðstöðu
þessa fólks hefur íhaldið fellt án þess að láta sér bregða. Ep
þess skemmst að minnast áð á síðasta bæjarstjórnarfundi vísaði
ílialdsmeirihlutinn frá tveimur tillögum sem miðuðu að þvi að
bæta hag úthverfanna, annarri frá Guðmundi Vigfússyni um að
Innkaupastofnun bæjarins kaupi inn olíu og kol og selii þeim
sem búa utan hitaveitusvæðisins á kostnaðarverði, en það myndi.
lækka stórlega kynrlingarkostnaðinn, og hinni frá Nönnu Ólafs-
dóttur um 50% lækkun á strætisvagnagjöldum til og frá út-
Jivérfumun.
Þannig hefur öll íramkoma íhaldsins verið í málefnum út-?
hverfs.búanna. Og undrar svo nokkurn þótt þvi þyki ekki áren.ii -
legt að standa fyrir máli sínu frammi fyrir því fólki sem býr í,
úthverfum Reykjavíkur? Vissulega er það ekkert undrunarefnt
eius og málstaður ihaldsins er og afstaða þess til vandamála
þeirra þúsunda sem úthverfin byggja. í

Þarna eru útsvörin okkar
Morgunblaðið komst þaiui-
ig að orði um andstæðinga,
sina í fyrradag: „Máigögn
þeirra eru dag hverti full af
persónulegum dylgjum og
rógi um einstaka menn. I
heila viku snerust skrif
þeirra t. d. nær því eingöngu
um síldarbræðsluskipið Hær-
ing.“ Þannig er Hæringur
kominn í mannatölu og ber
eflaust analitsdrætti þess á-
gæta leiðtoga sem skipar
áttunda sætið á lista Sjálf-
stæðisflokksins. Munu þó
þjóðfræðamenn eflaust vilja
flokka þessa nýju persónu
Morgunblaðsins undir vofur,
þótt vitrun blaðsias verði þá
næsta raunalegur fyrirboði
um kosningarnar. Athyglis-
verðara er þó hitt að Morg-
unblaðið telur umræður um
Hæring dylgjur og róg. Þar
hefur sem kunnugt er 18
rnilljónum króna verið sóað
í forngrip frá fyrri öld sem
grafinn var . upp í skipa-
kirkjugarði vestur á Kyrra-
hafsströnd, löngu eftir að
rekum hafði verið endanlega
kastað. Og ekki hrekkur það
til að 18 milljónum hefur
verið kastað á glæ, heldur
hefur skipið þegar valdið
miklum usla í Reykjavikur-
höfn vegna tregðu Sjálf-
stæðisflokksins við að jar-ða
það í annað sinn. Þó hefur
því nú loks verið valinn
hvílustaður í vogi þeim sem
réttilega er kenndur við
gröf. Fyrir átján milljón-
ir hefði verið hægt að
byggja 100 ágætar íbúðir;
en hvað er það, segir Morg-
unblaðið, hjóm og hégómi,
rógur og dylgjur.
1
Sjálfstæðismenn gera sig
þan.nig ekki seka um neina
smásmygli í peningamálum
— á kostnað þeirra sem út-
svörin greiða. Og þeir kunna
lagið á því að búa vel að
sínum beztu mönnum, einnig
þeim sem ávinna sér verð-
leika á þurru la.ndi. Þannig
hefur borgarstjórinn í kaup
fyrir störf sín, sem fram-
kvæmdastjóri, bæjarráðs-
maður og þátttakandi í ýms-
um nefndum bæjarins, ekki
fjarri 100.000 kr. á ári, og
er þá ótalin myndarleg risna
hans sem var 88.000 kr. ár-
ið 1952. Og vegna þess að
hann er ágætlega starfsam-
ur og afkastamikill eins og
alkunnugt er hefur hann
getað tekið að sér ýms önn-
ur störf í frítímum sínum;
hann er alþisigismaður, að
ógleymdum fjölmörgum
launuðum nefndum í viðbót
við þær sem starfa á veg-
um bæjarins. En til þess að
anna þessu þarf hann að
komast fljótt yfir, og það
hefur verið talið rét* að
bæjarbúar stæðu sérstaklega
straum af flutningi þessa
atorkusama maras milli
húsa. Ekki er þó kostnaður
þessi fólginn í því að skór
hang séu sólaðir fjmir út-
svör bæjarbúa; hann fær
ekki heldur ókeypis miða að
hinum prýðilega skipulögðu
strætisvagnaferðum sínum;
ekki er konum boðið að taka
sér leigubíl þegar á þarf að
lialda; honum er ekki ætl-
að að aka sjálfum í myndar-
legri bifreið. Hér dugar
ekkert minna en einkabíl-
stjóri. Enda kostar tilflutn-
ingur borgarstjórans aðeins
um S0 þúsundir króna á ári;
og hverju máli skiptir það
meðan útsvörin eru skilvís-
lega greidd af þeim sem
sjálfir ferðast á tveimur
jafnfljótum eða geta dag-
lega rifjað upp hugkvæmni
og atorku Sjálfstæðisflokks-
ins í strætisvögnum.

Eii allt er þetta auðvitað
dylgjur og rógur og eflaust
öfund í þokkabót, en hana
telur Morgunblaðið til hinna
lægstu hvata cem einkenni
austræna menn. Og víst er
gott að uppræta öfundina,
enda hefur þess verið vand-
lega gætt í stjórn bæjarins.
Það er ekki aðeins borgar-
stjórinn scm er fluttur á
milli húsa fyrir 80 þúsur.dir
á ári, heldur geta allir nán-
ustu samstarfsmean hans
gengið í iitsvörin í sama
skyni. Bílakostmiðurinn við
stjór.n bæjarins n'emur ellefu
hundruðum þúsunda á ári.
I þetta eitt fer drjúgur hluti
af gjöldum fótgangandi
manna, í þessu skyni einu
greiða allmörg hundruð bæj-
arbúa útsvör sín. Og víst
hlýtur sú tilfinning að auka
á vellíðan og starfsorku
borgarstjórans að vita að
ekki er gotið til hans öf-
undaraugum á skrifstofum
bæjarins, þegar hann geng-
U£. að einkabifrelð sinni og
einkabílsljórinii tekur kurt-
eislega ofan, hneigir sig og
opnar hu.róina.
Borgarstjórinn hirðir um
90 milljónir króna í útsvör
á ári, og fyrir þá upphæð
er hægt að gera ýmislegt
fleira en að grafa upp úr
kirkjugörðum forn skip og
aka í bifreiðum. Það er einn-
ig hægt að gera gott.
Skðmmu fyrir forsetakosn-
ingarnar i hitteðfvrra skorti
eitin ágætan heildsala skot-
silfur. Hann átti Iiús sem
var engu eldra og hramara
í hópi húsa en Hæringur í
hópi skipa, cg auk þess var
undir húsinu dálítill lóöar-
skiki. S jálf stæðismaðúrinn
bar upp vandkvæði s'n við
þá sem ráða yfir útsvörum
bæjarbúa og gekk síðan burt
af )<3im fundi með 950 bús-
undir króna í vasamim. cn
útsvarsgjalde.ndur höfou
eignazt alduthnigið hús, vtrt
ó 13 þúsundir að fasteigna-
mati. Slík er góövild bæjar-
yfirvaldanna við bágstadda,
og maðurinn ge.t ekki aðeins
leyst úr þsrsónulegum \-and-
kvæðum sínum, lieldur einn-
ig lagt drjúgan skilding í
sjóð til að tryggja íslandi
réttan forseta. Er það vissu-
lega ekki sízt þakkarvert
•þegar útsvör bæjarbúa fara
til svo ágætra þarfa.
1
Elztu mötinum ber ekki
saman um livenær Sjálfstæð-
isflokkurinn hafi byrjað að
lofa bæjarsjúkrahúsi. Þa'ð
hefur dregizt, en hins vegar
er kirkjugarð'urinn ágætur.
Og í nánd við hann er ný-
komið nokkurt jarðrask, þsr
sem sagt er að sjúkrahúsið
eigi að rísa í fyllkigu tím-
ans, en þaö er einnig hægt
að nota til að stækka kirkju-
garðinn ef haldið verður á-
fram að leysa sjúkrahúsmál-
in á þann hátt. I stað þess
að byggja sjúkrahús hefur
útsvörum verið varið öðru-
vísi. Ein af fjölmörgum
nefndum bæjarins hefur
fengið handa á milli fjórar
og hálfa milljón króna, og
auk þeirra launa sem hún
hefur hirt og aðeins nema
um 400 þúsund krónum hef-
ur hún keypt 350 sjúkra-
rúm með rúmfatnaði og
hjúkrunargögnum, en þa'ð
eru jafnmörg rúm og fyrir
era í öllum sjúkrahúsum
þeim sem hér eru. Auk þess
keypti aefndin 3G00 brekán
sem voru gölluð og gengu
ekki út hjá einu ágætu fvrir-
tæki Sjálfstæðisflokksins. Og
«\in keypti nefndin hvers-
kyns tæki, hjúkrunargögn
og lyf sem að haldi mega
koma sjúku fólki. Allt lief-
ur þetta síðan verið læst
rammlega inni á tveimur
stöðum í bæauni, og er þess
vandlega gætt að ekki kvis-
ist hverjir þeir staðir eru,
ef skc kynni a5 sjúklingar
sem hvergi fá hælisvist
kynnu að vilja brjótast þar
inn e'ða húsnæðisleysingjar
færu að taka upp á því að
hjúfra sig í sjúkrasæng und-
ir gölluðu brekáni. Þarna
skal geyma rúmar fjórar
milljóíiir af gjöldum bæjar-
búa þar til hin erlenda vernd
snýst í athafnir. En kirkju-
garðurinn heldur áfram að
gegna hlutverki sínu án ó-
þarfra áfaaga af hálfu bæj-
arins.
Hér hefur aðeins verið
leyst örlítið frá eiau horni
þess kosningapoka sem ber
áletrunma: Gætileg f jár-
málastjórn Sjálfstæðisflokks
ins. Og víst er þeim málura
öllum stjórnað af stakri
gát. Það er engin tilviljun
hvert útsvörin rennk, aílt
frá foringjaskipi áttunda
mannsí.ns til falinna sjúkra-
rúma. Er sízt að undra þótt
Sjálfstæðisflokkurinn geri
sér góðar vonir um þakklæti
bæjarbúa, og sérstaklega
mun borgarstjórinn sjá fyr-
ir sér þan-i ugg ssm grípur
útsvarsgjaldendur þegar
hann lýsir yfir því, að ha.nn
rnuni ekki taka að sér að
aka i bil á kostnað þeirra
r.ema fyrrverandi skipherra
Hærings fái enn aðstöðu til
að stunda þá fjármálastjóra
sem minnis- m
stæ'ðust má
vera.