Þjóðviljinn - 19.06.1954, Síða 7

Laugardagur 19. júní 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (7
I GEEIN 1‘ESSARI ræðir
bar.dr. íÍnI.Í hasfrsrðingurinn
VICXOR FERLO um anitná
kreppuboBa í RanáarikRinuni
og viðbrög'S stjórnarralda 05
verkalj'Oshreyflngar við þeim.
I sí’astliðna níu mánuði
hefur efnahagslífi Bandaríkj-
a.nna faríð hnignandi. Frá júlí
1953 tU febrúar 1954 minnk-
sði iðnaðarframleiðslan um 10
af hundraði, fasteigna um 13
af -hundraði, lausafjár um 7
af hundraði, málmgrýtis um
8 af hundraði. Samsvarandi
tölur fyrir marz stefndu enn
niðrávið. Nú þegar er aftur-
k'ppurlnn orðinn aivarlegri
en 1949. í fyrsta sinn síðan
að lokinni annarri heims-
styrjöl.dinni hefur orðið al-
vareg framleiðsiurýrnun í
imdirstöðuiðnaði. Um miðjan
aprílmánuí' var stáJframleiðsl-
an einungis af meðalfram-
ieiðslugetu Þungavörufram-
ieiðs'an var einn fjórði af
framleiðslu fyrra árs.
Innan- og uta.r>.ríkisverzlun
hefur dregizt saman. Smá-
söluverzluu var 5 af hundraði
minni í marz sl. en í marz í
fyrra. Útflutningur var 9 af
hundraði minni fyrstu tvo
mánuði 1954 en 1853. Gjald-
þrbt hafa aldrei verio fle'ri
í einum mánuði eftir stríð en
í febrúar. Tekjur bænda
lækka, minna samt en undan-
farin tvð ár.
Fmmorsök hnignunarinnar
er andstreðan milH síaukinnar
framleiðslugetu atvinnuveg-
anna og minn.':andi kaupgetu
f.iöldans. Þetta er fyrsta or-
sök lcrenpu og offramleiðslu
í auðvaldsþjóðfélögum. Hinn
snög-g-i uppgangur er Kóreu-
É “ FJÖLDI AIVINNULEYSINGJA í BANDARÍKJUNUM * SAMKVÆMT OPINBERUM HEIMILDUM
MÁNUÖUR AtvÍBniileysingjar
OKTÓBEK 1953 ttttlfft 1,162,000
NÓVEMBE-R Éiétiééliéi 1,428,000
1953 ff11fIiff!
DESEMBER 1953 MtMtlítMf 1,850,000
JANÚAR 1954 tttttttflttttttttttt! »3,087,000
FEBRÚAR 1954 ttttmttttHttttttttttti 3,671,000
MARZ 1954 WWttttttttttWttttttttt 3.725,000
helming allra bifreiða, en á-
samt Ford 82%. Chrysler sem
áður framleiddi 22% hefur
lækkað niður í 14%, og
smærri „óháðar“ verksmiðjur
sem áttu fyrir nokkrum árum
20% heiláarbifreiðaframleiðsi-
unnar eiga nú 4%.
Kjör verkamanna fara sí-
versnandi vegna. aukins at-
vinnuleysis cg lækkanái
kaups, 1^4 milljón vcrk-
smiðjuverkamanna urðu at-
vinuiausar á tímabilinu frá
lækka þá hungurlús sern hinn
hlutinn fær. Einungis helra-
ingur þe:rra atviunuieysingja
sem skráðir eru styrkþegar
fá nókkurn styrk. Og þe:r
sera njóta hans fá aðeins
þriðjung venjulegra launa.
Skólayfirvöid í Kaliforníu
skvma frá því að nemendur
komi í skólann án þess að
hafa ne!tt raeð sér matarkyns,
og börn landþúnaðarverka-
raanna séu máttfarin af
hungri Alvar’.egur matar-
Hvað er að gerast í efria-
hagslífi Bandaríkjanna?
stríð’ð olli gerði kreppu-
ástandið enn verra. Melan
það stóð jókst fjárfesting
s.ð miltlum mun. Fram-
leiðslugetan jókst og er nú
einum þriðja til helmingi
hærri en í lok he’msstyrjald-
arínaar. En neyz'ugeta verka-
maana er engti hærri en 1945,
og oþinberar 'skýrslur stað-
festa þa-ð. Óseljauíegsr vörur
sem h'.aðizt hafa upp hjá
verzlunárfyrirtækjum eru yfir
80 bilijónir doíiara v'rði Á
. sama tiroa r.ema þær skuldir
hins vinnandi fólks sem laun
þess hrökkva ekki til að greiða
meiru en 20 billjónum dollara.
Allur þungi jessa efnahags-
lega afturiripps hefur lent á
hrau v'nnandi fólki. En hin'r
stóru auðhring'r hafa stór-
lega bætt aðstöðu sína. Vegna
lægri skatta og skef jalausári
arðráras bjuggust auðfélaga-
bákn einsog General Motors
og du Pont við meiri gróða
fjrsta fjórðung érs 1954 en
nokkru sinni áður. I>rátt f\TÍr
hina almennu hnignun hefur
grr V vaxið að meðaltali um
5 af hundraði siðan í fyrrs,-
sumar. Hin voldugu fyrirtæki
nota erfiðJeiká hinna smæm
til að gera keppinauta aína
óskaðtega og kaupo þá upp.
GeneraJ Moiors fram’eiðir nú
marz 1953 til marz 1954, og
flestir þeirra höfðu iranið í
undirstöðugi-e'num. Ríkis-
stjórnin áætlaöi að 3.725 000
væru aigerlega atvinnulausar
í ra.arz og er það tveggja
millj. aukning frá sama tirna
í fyiTa. Þessi tala hefur þó
verið véfengd á gnindvelli
nýrra útreikningsaðferða.
Þp.nrig áætlar hinn íhalds-
saini hagfræðingur verka-
lýðssámbandsins AiFT>, Bor-
is Sh'shkih, að 4% millj. séu
atvinnulausar, og séu } eir
taldir með sem hafa vinnu
einungis hluta úr degi er
ekki ólíklegt að talan sé 5-6
milljónir. Vanalega minnkar
atvinnuleysi á vorin en ekk-
ert slíkt gerðist í ár. I lok
rcarz hafði ta'a ] 'árra at-
v'nnuleysingja sem styrks
nutu ná5 hámarki síðan aira-
am heimsstyrjöld lauk.
Að venju er þe’dökkum
verkamönnum sagt fjTst upp.
Samkvæmt opinberum skýTs’-
um er atvirusuleysi meðal
þeirra helmingi meira en með-
al hvítra verkamauna.
Atvinnulausir verkamenn
hafa vissulega í fá hús að
venda. Þriðji h’uti þeirra er
útilokaður frá öllum stjTkj-
um. Og xik?«vald og atvirvnu-
rekendur reyua -stöðugt fð
s-körtur ríkir meðal þúsunda
verkamanna í vcfnaðarv'erk-
smiðjum suðaustur Missourí
og í Georgíu. í helztu iðr.að-
arhéruðúnum befur ástandið
enn ekki náð þessu stigi en
verkamenn hafa þar og orðið
að herða á sultaróiinni. Oft
og tiðum kemur fvrir að
verslunarféiög og lár.ardrottn-
ar þeirra hirða hinar fáu reit-
ur þeirra er ];eir geta ekki
lengur borgað. Mikill hluti
verkaroanna á útburð yfir
höfð' sér alla daga.
Laun beirra er enn hafa
vinnu lækka. Meðal vikulaun
vóru 2% lægri í marz 1954
en í marz 1953. þrátt fvrir
vérðhækkun á vmsfim lífs-
nauðsvraium. Atvinnurekend-
ur nota atvinrm’eysið sem
ranpu á verkamenn. Vegr.a
þess að vinna er míkil náð
eru verkamenn hlýðnari.
vranufúsari c.g hafa minni
ti'hue'gmgu t'l að Jrvarta.
Verkamenn bji Ford rem eru
þvingaðir áfram. framiev'a. nú
meir en þriðjuug fieiri bOa en
fyrir ári. þó að þetta tákni
þeim imm meira atvinnule\,si
síðar á árinu. Samband raf-
roatrnra'erkarrsanna áætlar að
tt*"«5*fyTirt®kið..' Westinghouse
•,CV*moratípn •, hirði, nú helm-
ingi meiri. gróða ,af hverjum
verkamanni en fyrir fimm
árum.
* HORFUR
Ekki alls fyrir löngu hafa
formælendur stórfyrirtækja
lát:ð í ljós þá skoðun að
versti hluti kreppunr.ar sé nú
liðinn hjá og batinn komi
eftir nokkra mánuði, Auk
þess sem þeir kalla á „trú-
mennsku“ lýðsins slá þeir eft-
irfarandi föstu: Stórfyrirtæki
búast við að leggja } vínær
jafnmikið í lilutabréf 1954
og 1953. Þau hafa ekki enn
dregið úr áætlunum sínum
vegna afurkippsins í dagleg-
um viðskiptum. Fjárfesting
hefur verið nægilega mikil.
Búizt er við að hergagna-
framleiðs’an rem dróst nokk-
uð saman að lolmu Kóreu-
stríðinu aukist á öðrum fjórð-
ungi árs 1954 Stálframkrðsla
befur minnkað en á ef t:l vill
eftir að aukast er þörfin ger-
ir vart við sig á ný. Lána-
starfsemi bankairaa er mikil,
hlutabréfama rkaðurinn áfalla-
laus og verðlag á smásöluvör-
um stöðugt.
iEldri er hægt að ganga
framhjá þessum staðreynd-
um. Hin núverandi hnignun
efnahagslífsins þarf ekki
nauðsynlega að . leiða til
liarðrar kreppu. Kom:ð gæti
fyrir að framleiðslan stæði í
stað h’uta úr árinu, jafnvel
aukist örlítið.
En samt, jafuvel þó að
vænkaðist hagur um stund,
verður að líta á núverandi
krenpuboða. sem inngang að
offranrileiðslukreppu, harðri
og óhjákvæmilegri .Hin mikla
fjárfesting nú er nokkuð
óvenjuleg. Hún er að mestu
levti fólgin í því að hinuni
gevpTega gróða er varið til
aukinnar vélvæðingar iðnaðar-
ins, til að auka gróðann enn
meir me5 því að setia mik-
ilvirkar vclar í stað msnn-
afls. Þar sexn nýir markaðir
eru ekki fyrir hendi hlýtur
þetta að auka mótsetningarn-
ar milli framleiðslugetu og
markaðnr og fyrr eða síðar
Ieiða til offramleiðslu,
Og jafnvel þó iðnaðsrfram-
Ieiðsla stæði í stað um stund,
eru engar itkur fyrir minnk-
andi atvinnuleysi að undan-
tekinni sumarvinnu við land-
búnað og byggingar. Er vetur
gengur í garð. bendir allt til
að sæki í sama horfið á ný.
• STEFNA ■•alira'
STJÓRNARINNAR
Rikisstjórn E;senhowers
sem er fulltrúi afturhalda-
sömustu klíkna stóriðnaíar-
ins, hefur á stefnuskrá sirlni
aukningu gróða húsbændá
sinna á kostnað hins vinnandi
fólks. í byrjun árs 1954 voru
skattar á auðmönnum lækk-
aðir um 5 billjónir dollara, á
sama tíma og skattar á lág-
launafólki voru liækkaðir að
mun. Nú um þessar mundir
er stjórnin að reyna að koma
i gegnum þingið nýju skatta-
lagafrumvarpi sem myndi lög-
helga skattsvik hátekjumanna.
í stórum stíl. Olíuauðug land-
svæði í ríkiseign hafa verið
aflient olíuhringunum- Allt
er þetta réttlætt með því að
þetta sé „hvatning til auk-
innar fjárfestingar til að
auka með því þörf fyrir
vinnuafl. Eisenhower hefur
svikið loforð sín um að halda
uppi verði á landbúnaíarvör-
um og hækka hið lága launa-
lágmark og afsakað sig með
því að slíkar aðgerðir myndu
„auka tiikostnað“ og „draga
með því úr hlutabréíakaup-
um.“ Þessari kenningu fylgdi
auðmagnið í Bandaríkjunum
á árunum frá 1920 til rúm-
lega 1930 og nefndist þá
„lekakenningin". Og ef ekki
verður vikið af vegi hennar
nú mun hún hafa jafn slæm-
an endi og þá.
Víð þessa gömlu stjórnar-
stefnu hefur bætzt nýtt at-
riði sem gerir framkvæmd
þessarar stefnu enn verri en
fyrir 25 árum. Og það er hve
stjórnin reiðir sig í síauknum
mæli á styrjaldarundirbúning
sem „lausn“ á efnahagslegum
vandamálum. Eisenhower for-
seti gerði heyrum kunnugt
síðastliðinn vetur að hann
myndi grípa t:l ráostafana til
að ráða bót á atvinnuleysinu
ef ekki rættist úr í marzmán-
uði. Batinn varð enginn, á-
standið versnaði. E11 forset-
inn boðaði engar framkvæmd-
ir á vegum ríkisins, enga
hækkun lágmarkslauna, engar
þær ráðstafanir er verkamenn
höfðu vonast eftir til úrbóta
á atvinnuleysi og lágum laun-
um.
En í stað:nn auglýsti hann
fyrirætlanir stjórnarinnar um
að liauga billjónum dollara í
hergögn til aukningar þeim
geypilegu birgðum sem fyrir
voru. Hann lét hraða smíði
vetnissprengju og undirbún-
ingi undir kjarnorkustrið.
Du’Ies hert' um allan helming
baráttu fyrir því að keyra
Bandaiíkin í styrjöldina í
Indó-Kína sem kæmi í stað
Kói*eust,ríðsins.
Málgögn auðmagnsins þakka
þessum styrjaldarundirbún-
ingi hinar góðu horíur á
kauphallarmarkaínum þar
sem hlutabréf í flugvéla- og
úraníumverksmiðjum eru arð-
vænlegust og hráefni á' hag-
stæðu verði. Telja þau þetta
merki um betri viðskipt'áhörf-
ur. n ■
• STEFNA VERKA-;
LÝÐSFÉLAGANNAÍ".
Verkalýðsfélögin Nnfö 4
Framh. ó JÍ.T síðu.