Þjóðviljinn - 30.06.1954, Blaðsíða 11

Miðviltudagur 30. júní 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (11
viljum vér benda á, a'ö vegna starfshátta verk-
smiðjunnar er ekkí hægt að veita almenningi
aðgang að verksmiðjusvæðinu til að skoða verk-
smiðjurnar.
vegna sximarleyfa frá og með 5. til 22. júlí.
•duSup-ossan Stiama h.f.
Laugaveg 73
i. __________________________________________________jjt
Guatemala berst fyrir sjálfstæði sínu
Framhald af 7 síðu.
en 100 dollara. Dánartala er
mjög há. 1951 voru 390 starf-
andi læknar í landinu, af þeim
voru 285 í höfuðborginni (11).
Óánægja hins vinnandi fólks
í Guatemala með hina erlendu
yfirdrottnun hefur farið sívax-
andi. Mótspyrna gegn hinum
erlendu yfirdrottnurum hefur
þó löngum verið í molum og lítt
skipulögð. 1944, í lok heims-
styrjaldarinnar síðari og fyrir
áhrif hennar, valt einræðis-
stjóm Ubicos úr valdasessi, en
við tók borgaraleg stjórn sem
stefndi að því að endurvinna
sjálfstæði Guatemala og um-
ráðarétt þegnanna yfir fram-
leiðslutækjum og atvinnuveg-
um landsins. En jafnvel þá voru
verkalýðsféiögih mjög véik og
máttarlítil, og flokkur hinriar
kúguðu alþýðu, Kommúnista-
flokkurinn, enn bannaður.
Stjórn sú sem mynduð var
undir stjórn Arevalo reyndist
veik, skorti afl til að etja kappi
við hinar voldugu auðhringa-
og einræðisklíkur í landinu og
til að tryggja fullkomin lýð-
réttindi. Samt tókst afturhald-
inu aldrei að steypa henni af
stóli þrátt fyrir ítrekaðar til-
raunir.
Samtökum alþýðu landsins
óx mjög fiskur um hrygg á
árunum sem liðin eru eftir
ítriðið og unnu þau frækilegan
sigur í kosningum sem haldnar
voru 1950. yar þá mynduð
VxL síeiklur
Framhald af 5. síðu.
verður steiktur í heilu lagi á
teini fyrir framan háskólann
í bænum og slátrarar vænta
þess, að. allir þeir menn, sem
gegnt hafa embætti matvæla-
ráðherra í Bretlandi síðan
skömmtunin hófst á stríðsárun-
um, verði viðstaddir og fái sér
bita.
m
Lnninffarójpýoi
SJ£.S:&
stjórn undir forsæti Jacobo
Arbenz, og tók hún upp ákveðna
stefnu að vinna sigur í sjálf-
stæðismálum landsins og bæta
kjör hinna fátækustu. Til að
losa landið úr einokunarviðjum
United Fruit ákvað þingið að
byggja höfn í Santo-Tomas;
raforkuver í Hurun og þjóðvegi
þúsund km að lengd til að
hnekkja einokun hinna tveggja
hringanna. 17. júní 1952 sam-
þykkti þingið svo lög um jarð-
eignaskiptingu, og er það eitt
stærsta skref sem stjórn Ar-
benzar hefur stigið til að auka
velmegun og lýðréttindi í land-
inu. Lög þessi voru framkvæmd
og stofnaður óháður banki til
að hjálpa hinum sárfátæku og
eignalausu bændum, sem eign-
uðust þá í fyrsta sinn jörð til
að standa á, til að komast yfir
búslóð og áhöfn á jarðir sínar.
Stjórnin endurgait upptækar
jarðir ríflegu verði.
í lok árs 1953 hafði verið
skipt unp 150 þús. hektara lands
er verið höfðu í einkaeign. Af
þeim hafði United Fruit „átt“
95 þús. ha. Auk þess hafði 300
þús. ha. lands er var í ríkiseign
verið skipt milli 25 þús. bænda-
fjölskyldna.
Landeignaskipting þessi fór
fram þrátt fyrir harða andstöðu
hinna bandarísku auðhringa og
stóreignastéttar landsins. Til að
hindra að frekar yrði gengið á
,,rétt“ þeirra, gripu þeir til að
hefjá uppreisn í landinu. Upp-
reisn þessi var þó bæld niður.
Einn af forsprökkum uppreisn-
arinnar var höfuðlögfræðingur
United Fruit í Guatemala, Juan
Kordoba Serna, og má af því
marka hverjir hafa staðið á bak
við hana.
Þessi ósvífna tilraun til að
grípa inn í innanríkismál
Guatemala vakti megna andúð
meðal íbúanna. Alþýðusam-
bandsþing landsins skoraði á
allt bið vinnandi. fólk þess að
standa dyggan vörð um lýð-
réttindi og sjálfstæði landsins.
Annað þing Verkamannaflokks
Guatemala (hann var stofnaður
í des. 1952) benti á nauðsyn
þess að alþýða landsins væri
viðbúin harðri baráttu við hin
erlendu auðfélög og innlenda
stóreignastétt til að tryggja á-
framhald landeignaskiptingar-
innar og auka einingu verka-
manna og bænda. Til að sam-
hæfa baráttu þjóðarinnar gegn
hinu innlenda og erlenda aftur-
haldi mynduðu helztu stjórn-
málaflokkarnir með sér banda-
lag. f því eru: Róttæki flokkur-
inn (stjórnarflokkurinn), Þjóð-
emisflokkurinn (báðir borgara-
legir flokkar), Verkamanna-
flokkurinn, og ennfremur
verkalýðsfélög, æskulýðs- og
kvennasamtök.
í lok ágústmánaðar 1953 sendi
stjórn Bandaríkjanna Guate-
malastjórn harðorða mótmæla-
orðsendingu varðandi skerð-
ingu „réttinda" Bandaríkjanna
í Guatemala. Orðsending þessi
vakti sterka reiði og andúðar-
öldu í Guatemala.
Upp frá því hefur Banda-
ríkjastjórn stefnt að því leynt
og Ijóst að steypa hinni lýð-
ræðislegu stjórn landsins af
stóli með ofbeldi. í skýrslu sem
Arbenz forseti birti í janúar s.L
lagði hann fra.m skjöl er sönn-
uðu óhrekjanlega undirbúning
Bandaríkjastjórnar að slíku
samsæri. Laugardaginn 19. þ.
m. var því hrundið í fram-
kvæmd.
Heimsauðvaldið gefur aldrei
upp arðránsaðstöðu sína mót-
spyrnulaust. Það sannast einnig
nú í Guatemala. En sú mót-
spyrna er barátta gegn þróun
sögunnar ,og því mun auðvaldið
brátt heyra henni til.
HEIMILDIR: (1) Seymour E.
Harris, Economic Problems of
Latin America, New York,
1944, bls. 22. (2) „Stateman’s
Year book“, 1953. (3) Hag-
fræðiráð Sameinuðu Þjóð-
anna: „Economic Develop-
ment of Guatemala" (Efna-
hagsþróun Guatemala), 1951,
bls. 18. (4) „The American
Annual“, 1953. (5) Sama rit.
(6) „Efnahagsþróun Guate-
mala", skýrsla rannsóknar-
nefndar Alþjóða Bygginga-
málabankans, Washington,
1951. (7) Hagfræðiráð Sam-
einuðu Þjóðanna: „Efnahags-
þróun Guatemala“, 1951. (8)
„Efnahagsþróun Guatemala“.
1951, bls. 5. (9) „The Pan
American Year hook“, 1954.
(10) Sama rit. (11) „State-
man’s Year book“, 1953.

T í l
Otbreiðið
Þjóðviljann
Allir, sem pantað hafa hjá oss orðatók Blöndals,
og cnn hafa ekki fengið cintak sitt, mega vitja
bókarinnar næstu daga Bókavenim. haioidai