Þjóðviljinn - 09.10.1954, Qupperneq 7

Laugardagur 9 október 1954 — ÞJÓÐVILJINN
I.
Dagana 20.-26. ágúst var
haldinn í Moskvu 9. ráðsfund-
ur Alþjóðasambands stúdenta
(IUS). Á þingi þessu voru
mættir ,um 300 fulltrúar, á-
heyrnarfulltrúar og gestir frá
rúmlega 70 þjóðum og frá
öllum hlutum heims. Var sér-
lega heppilegt, að þing þetta,
sem markar stórt skref í al-
þjóðasamvinnu stúdenta,
skyldi haldið í Moskvu, þar
sem fulltrúum vestrænna
þjóða gafst kostur á að
kynnast Ráðstjórnarríkjun-
um, landi og þjóð; enda er
aukin þekking, skilningur og
samúð þjóða í milli undir-
staða allrar alþjóðasamvimm.
Þingfulltrúar gistu liinn
nýja Moskvuháskóla á Lenín-
hæðum, sem líktist fremur
hóteli en skólastofum, enda
var aðbúnaður allur slíkur, að
ekki varð á betra kosið, gest-
risni einlæg, hjálpfýsi taum-
laus.
Háskólinn sjálfur er heilt
ir stúdentar báru fram til-
lögur um að kleift yrði að
gerast „associate members“
eða nokkurs konar hálfmeð-
Slíkir meðlimir hafa full rétt-
indi á við aðalmeðlimi, at-
kvæðisrétt o s.frv., en geta
sett sín eigin skilyrði, t.d.
taka ekki þátt í „pólitískum“
yfirlýsingum, eiga ekki hlut-
deild í útgáfu blaðs þess, er
sambandið gefur út o.s.frv.
Þetta var samþykkt og nú
á þinginu í Moskva gerðust
stúdentar frá Englandi, Suð-
ur-Afríku og Israél siíkir
hálfmeðlimir. Var þetta höf-
uðatburður þingsins og mikið
gleðiefni, því að nú hefur
opnazt leið til nánari sam-
vinnu stúdenta austurs og
vseturs.
Samkomulag þetta var ger-
legt vegna ákefðar beggja að-
ila að leggja áherzlu á prakt-
iska samvinnu stúdenta, ferða
lög, sendínefndír, vetrar- og
sumamámskeið, íþróttir,
deildafundi, kynningu á
jStúdentflmót
í Mosltvu
námstilhögun o.s.frv., enda
báðum aðilum Ijóst, að ólík
staður 30.000 lcennara og
nemenda, 1700 rannsókna,r-
stofur, bókasafn með 5
millj eintaka o.s.frv. Mætti
fjölyrða um hann.
II.
Alþjóðasamband stúdenta
var stofnað 1946 af fulltrúum
stúdenta flestra þjóða heims.
Aðalstöð sambandsins og
skrifstofur hafa frá stofnun
þess verið í Prag. En sam-
■ vinna stúdenta varð ekki
lengi; á árunum 1948-’51
sögðu sig úr sambandinu allar
vestrænar þjóðir — m.a. Is-
lendingar — nema Finnar,
sem vegna legu landsins og
stefnu ríkisstjómar þeirra
hafa ávallt verið fullgildir
meðlimur safmbandsins.
Klofningur þessi átti sínar
orsakir; hann hefst með
stjómarbyltingunni í Tékkó-
slóvakíu, sem var upphaf
harðnandi átaka í heimspóli-
tíkinni. Og þróun þessi hélt
'áfram; með stofnun hernað-
arbandalaga og skiptingu
heimsins í andstæðar fylking-
ar fylgdu stúdentasamtökin á
eftir, enda sannast mála, að
þau mótast af ástandi heims-
málanna hverju sinni.
Hér kemur enn eitt til. Al-
þjóðasamband stúdenta lagði
höfuðáherzlu á stuðning við
stúdenta frá nýlendulöndum
og barðist fyrir auknum aka-
demiskum og lýðræðislegum
umbótum þeim til handa.
Þessu voru stúdentasamtök
ýmissa landa, einkum Frakka,
Bréta, Belgíumanna o.fl., and-
víg og töldu, að stúdentasam-
E tökin ættu að vera „ópóli-
tísk“.
En í fyi'ra á heimsþingi
stúdenta í Varsjá varð að
vissu leyti þáttaskil, er ensk-
ævintýri út af fyrir sig, sem
erfitt er að feta sig í, vinnu-
þjóðfélagskerfi eiga ekki að
hindra stúdenta í sameigin-
legri baráttu þeirra fyrir
bættum kjörum, eigi ekki að
hindra, að stúdentar hvaðan-
æva úr heiminum geti komið
saman, skipzt á skoðunum
og rætt áhugamál sín.
ra.
Sem við var að búast, vöktu
sendinefndir Englendinga,
Ástralíu, Canada, Israel,
Skotlands og Suður-Afríku
einna mesta athygli á þinginu.
Fulltrúar þessara landa gagn-
rýndu stjórn sambandsins
fyrir ýms atriði; t.d. að á
þinginu sitja fulltrúar, sem
mæta fyrir samtök, er eigi
hafa rétt til þess, að ekki hef-
ur verið komizt að samkomu-
lagi við júgóslavneska stúd-
enta, að ekki séu gerð nógu
góð skil á fjárhag sambands-
ins o s.frv.
Þessi gagnrýni er ekki al-
veg ástæðulaus ,t.d. var brott-
rekstur júgóslavneskra stúd-
enta 1950 mjög vítaverður.
En þótt þessi gagnrýni hafi
verið borin fram, var þó
skilningurinn miklu meiri; og
áhuginn á samstarfi jákvæður
enda gerðust nú Engl., S-Af-
ríka og ísrael meðlimir, eins
og áður er sagt og Canada og
Ástralía hafa í hyggju slíkt
hið sama; yfirleitt mótaðist
þingið af vilja til samstarfs
og ekki heyrðist minnzt á
kommúnisma eða kapítal-
isma — til þess var einhugur
stúdenta of mikill.
IV.
Eigi er því að neita., að
starf Alþjóðasambands stúd-
enta síðastliðið ár var haria
gott; þeir höfðu skipulagt

Lomonossoff-háskólinn í Moskvu. Þar var þingið haldið.
nema hér hjá okkur og í al-
þýðulýðveldunum, þar sem
nám er talið vinna og laun
greidd; má kalla það styrk,
ef vill. Bágust eru kjörin hjá
stúdentum nýlenduþjóða eða
hjá þeim ríkjum, sem skammt
eru á veg komin í fjárhags-
legu og menningarlegu tiliiti.
Samfara kúgun og ófrelsi er
neyð og fátækt. Þeir, sem
eittlivað liafa kynnt sér
vandamál nýlendustúdenta.
vita, hversu skjótrar úrlausn-
ar er þörf. Þar duga ekki lof-
orð og heit, aðeins verkin
ein.
Því- er engin furða, aií
stúdentar frá þessum löndum
leiti til austurs sér til bjarg-
ar, þar sem vestrænir stúd-
entar hafa ávallt sömu svör-
in á takteinum, að þeir viljf.
vinna fyrir „stúdenta sem
siíka“, að þeir verði að at*
huga allar „aðstæður nánar"-
og þeir séu ,,ópólitískir“.
fjöldann allan af mótum:
fundum byggingarnema í
Róm, læknanema í Osló, sum-
arnámskeið í Rúmeníu, A-
Þýzkalandi og víðar, íþrótta-
mót í Búdapest, skákmót í
Osló o.s.frv. Öll mót þessi
heppnuðust prýðilega og vísa
veginn; en höf uðverkef ni
þingsins var að skipuleggja
starfsemi sambandsins næsta
ár.
Á nefndafundum rigndi
bókstaflega niður tilboðum
um ýmiss konar stúdentamct,
svo að helzta starfið varð að
vinza úr og þiggja boo, er
hagkvæmust þóttu. Voru
samþykkt slík mót í flestum
hlutum heims og geta þá
stúdentar hitzt við skákborð-
ið, á íþróttavelli, í fyrirlestr-
arsölum, á ferðalögum o.s.frv.
Eitt mesta vandamálið í
sambandi við alþjóðlega sam-
vinnu stúdenta eru vega-
bréfin; þeir, sem halda, að
erfiðleikar við að öðlast vega-
bréfsáritun séu einkum bundn
ir við ríkin í austri, fara vill-
ir vegar. Þegar ég sótti um
vegabréfsáritun til Ráð-
stjórnarríkjanha, þurfti ég að-
eins að fylla út eitt blað raeð
viturlegum spurningum:
nafni, heimillsfangi, fæðingar-
degi, erindi til Ráðstjórnar-
ríkjanna og liversu lengi eigi
að dveljast þar Þetta er ó-
líkt þeirri firn barnalegra
spurninga, sem svara skal, ef
sótt er um vegabrél’sáritun til
Bandaríkjanna.
Til eru mýmörg dæmi þess,
að stúdentum hins frjálsa
heims er neitað um vegabréfs-
áritun, er þeir ætla til Ráð-
stjórnarríkjanná eða annarba
alþýðulýðvelda. Alkunna er,
að ítalanum Berlinguer var
neitað um áritun á vegabréf
sitt, er, hann húgðist sælcja
þing sambandsins,. svo að
hann gat sig hvergi lirært í
sex mánuðí. Einnig er það
svo, að stúdentar ýmissa
landa, t d. Argontínti, Banda-
ríkjanna, Grikklands, Tj-rk-
lands verða fyrir ofsóknum,
ef ekki fengelsi, ef þéir hafa
farið til Ráðstjórnarríkjanna.
Þess vegna hafa stúdentar
þessara landa tckið það ráð,
að fá áritunina á sérstakán
miða, en ekki í vegabréfið
sjálft, hefur það oft bjargað
þeim frá yfirheyrslum og
vandræðum. En gagnve.rt
þessu vandamáli standa
stúdentasamtökin magnlaus,
enda ófær að leysa það.
Allsstaðar í heiminum lifa
stúdentar við kröpp kjör
V.
Afstaða heildarsamtaka ís-
lenzkra stúdenta til Alþjóða-
sambandsins hefur ávallt ver-
ið háð afstöðu annarra vest-
rænna þjóða; þeir hafa lít-
inn sem engan þátt tekið £
starfsemi sambandsins, frá
því er þeir sögðu sig úr því
1950. I ár tóku ísl. stúdentar
þó þátt í skálcmótinu í Osl:
og tveir stúdentar voru í
sumarbúðum í Austur-Þýzka-
iandi. Þá er að minnact lýs-
ismálsins, sem vakti deilur
meðal stúdenta. Róttækir
stúdentar voru bornir þeira
sökum, að lýsið hefði hafnaí
í Austur-Evrópu og ekki náó
til áfangastaðar síns, Ind-
lands. Þó vildi svo kynlega
til, að cina skiptið, sem drep-
ið var á íslatid á þinginu, var
í ræðu indverska fulltrúans,
Anand Bhoomkar, sem þakk-
aði mikillega lj'sissendinga
þessa, er hafði komið að full-
um notum. Bar ég þá höfuð-
ið hátt.
Nú virðist töluverð breyí-
ing hafa orðið á afstöðu isl.
stúdenta til Alþjóðasambands
ins, því að þeir sendu Skúla
Benediktsson stud. theol., sem
áheymarfulltrúa á þingið l
Moskvu. Er gott til þess 'aó
vita, að íslenzkir stúdentar
Framhald á 11. síðu.
/ þessum sál var fundurinn haldinn.