Þjóðviljinn - 05.12.1954, Blaðsíða 11

Sunnudágur 5. desember 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (33
Saga mannsandans
Framhald af 7. síðu.
kae.rlelkans, til þess að bjarga
náunga þínum úr helvíti og: úr
viðjum djöfulsins (!)“. Og svo
klykkir hann út með orðum þess-
um: „Asninn vill að hann sé sleg-
inn, og skrílnum verður að stjórna
með harðýðgi; það vissi guð og
því gaf hann yfirvöldum ekki í
hendur tófuskott, heldur sverð.“
— Von var, þótt Lúther fyrlrgerðl
með riti þessu allri alþýðuhylli
sinni, enda leitaði hann nú æ
meir trausts og halds hjá liöfð-
ingjimum." — (Vesturlönd, bls.
144).
En „heimsmyndin nýja“ seitl-
ar fram, undan fargi og hindur-
vitnum trúarbragða, kirkju og
valdstjórnar. Hún leitar sér far-
vegs í náttúrufræðum, í heim-
speki. Sagan af þeim vegferð-
arkafla mannsandans verður oft
að hrikalegum harmleik, sigur-
vinningar andans kosta dýrar
fórnir, snillingarnir, velgjörðar-
menn mannkynsins, glötuðu
margir lífi í baráttunni. Eng-
inn þarf að efa hver á samúð
Ágústs H. Bjarnasonar óskipta í
þeim hrikaleik. Hann er hér
verjandi og málsvari manna
hinna nýju vísinda, hugsuða og
spekinga. Brennu Giordano Brun-
ós lýsir hann á þessa leið:
„Hann hafði í engu misboðið anda
kristlndómsins, heldur aðeins
andæft úreltum skoðunum kirkj-
unnar. Og þessi kirkja, sem svo
oft hefur haldið fram kærleiks-
kenningu Krists með hinni djöfid-
legustu grimmd og undirhyggju,
dæmdi nú að lokum Brúnó af
lífi. Þegar dómurinn var lesinn
upp fyrir lionum, brá lioniim
hvergi, lældur sagði hami við
böðla sína, um ieið og hann
hvessti á þá augun: „Þér sem
dæmið mig, eruð ef til viU hrædd-
ari en ég, hinn dæmdi.“ Síðan var
hann seldur í hendur veraldlega
valdinu fmeð hinum venjidegu
hræsnistilmælum að liegna hon-
um „bUtt og án blóðsúthellingar“,
þ.e. að brenna hann lifandi. Hinn
17. febrúar árið 1C00 var Giordano
Brúnó brenndur við hægan eld að
helztu höfðingjum hinnar heil-
ögu Itaþólsku kirkju áhorfandi á
blómatorginu í Róm. Það var rétt-
um 2000 árum eftir píslarvætti
Sókratesar, á hinu mikla fagnað-
arári kristilegrar kirkju! En
Brúnó dó hetjudauða. Til hans
lieyrðist hvorld liósti né stuna, og
hann mælti ekkert æðruorð. Og þó
var hann lengi að deyja. Þeg-
ar prestur einn ætlaðl að lialda
að honum krossmarlti, sneri liann
liöfðinu undan með fyrirlitningu.
Kirkjan lét dreifa ösku hans út
í veður og vind. En á sama staðn-
um og hann var brenndur var
honum reistur dýrlegur minnis-
varði árlð 1889 með samskotum úr
öllum heimi. Og ltalir tigna liann
nú sem einn siim mesta maiin."
(Vesturlönd, bls. 144-145).
Hitt mun engan undra
þó nokkurrar umvöndunar og
fordsfemingar gæti þegar kemur
að þéim kafla vegferðar manns-
andahs, sem liggur til hins vís-
indalega sósíalisma nútímans, í
kafianum um Rousseau og víðar
í ,,VesturIöndum“ er varað við
byltingarstefnum. En ekkert er
í'jær höfundi „Vesturlanda“ en að
fyllast makkartísku ofstæki, þó
„bylting“ sé nefnd. Hann varar
við að ganga of langt í fordæm-
ingunni:
„En þrátt fyrir þetta ættu
menn að stilla í hóf dómum sín-
um um byltinguna miklu, því af
blóðakri hennar spruttu helztu
frelsishugsjónir vorra tímíj,“. —
(Vesturlönd bls. 351).
Þess væri óskandi að sem flest-
ir íslendingar læsu „Sögu
mannsandans", að ungt fólk haldi
áfram að ganga í þann háskóla
heimsmfnnihg|finnar sem það
rit er. 'AÖ minnsta kosti þangað
til einhver þaulmenntaður sósíal-
isti gefur okkur rit um vegferð
mannsandans, 'ýafnstórt í sniðum,
jafnheilt frá sjónarmiði heims-
skoðunar marxismans og þetta
rit af hálfu borgaralegrar upp-
lýsingar, hlýtur íslenzk alþýða
að leita til „Sögu mannsandans“
og hefur þangað margt að sækja.
S. G.
NIÐURSUÐU
VÖRUR
Samúðárkort
Slysavamaíélags Tsl. fcaupi
flestir. Fást hjá slysavam*-
deildum um allt land. í Rvik
afgreidd í sima 4897.
• *
rarviori i
Bretlandi
Mikið fárviðri geisaði um all-
ar Bretlandseyjar í gær og var
vindhraðinn að meðaltali um
115 km á klukkustund, en í
Norður-Wales mældist hann um
160 km.
Stormurinn olli miklu tjóni,
braut símastaura og feykti þök-
um af húsum, m. a. kirkjuþaki í
Edinborg. Tré féllu víða á vegi
og lokuðu þeim.
í Fleetwood braut stormurinn
um 200 m langt skarð í varnar-
garð og er unnið að því af miklu
kappi að fylla í skarðið fyrir
stórstraumsflóðið í vikulok.
Að losa sig við
utanríkismál
Bæði Adenauer og Mendés-
France, forsætis- og utanríkis-
ráðherrar Vestur-Þýzkalands og
Frakklands, skýrðu frá því í
gær að þeir myndu sennnilega
láta af embættum utanríkis-
ráðherra innan skamms.
Adenauer kvaðst myndu af-
sala sér embættinu, þegar Par-
ísarsamningarnir hefðu verið
fullgiltir(j 'gerði hann það til að
geta sinnt meira hinum 'Áýja
vesturþýzka her.
MendósdSrance gaf í skyn að
hann myndi segja embættinu
lausu eftir för sína til Rómar
í næsta mánuði. Myndi hann þá
geta gefið sig meira að efna-
hagsmálum.
Staða eftírlitsmanns
við heilbrigðiseftirlitið í Reykjavík
er laus til umsóknar, veitist frá 1. febrúar n.k.
Umsækjandi skal vera á aldrinum 21—35 ára og
hafa séraienntun á sviði heilbrigðiseftirlits, eða
skuldbinda sig til að afla sér hennar erlendis.
Laun samkv. IX. fl. launasamþykktar Reykja-
víkurbæjar.
undirrituðum fyrir 12. des.
Umsóknir sendist
næstkomandi.
Borgarlæknir
Reykjavík,
Austurstrœti 10 A.
Kærar þakkir fyrir hluttekningu við andlát og
jaröarför
Sigurbjargar Jónsdóttur
frá Stórahrauni,
sérstaklega til þeirra, er heimsóttu hana veika, og
sýndu henni kærkomna vináttu.
F.h. vandamanna
Sigrún Pétursdóttir, Sigurður Árnason.
Kvöldskemmtun
Nýju og gömlu
dansarnir
í G.T.-húsinu í kvöld klukkan 9.
Adda Örnólfsdóttir og Ólafur Briem
syngja með hljómsveit Carls Billicli
Danslög kvöldsins eru: „Bella símamær" og •
„1 Hallormsstaðaskógi*1
Nýit! Getraunin IÁ eSa NEI
framkvæmd af kunnáttumanni
Góð verðlaun Spennandi keppni
Óseldir aðgöngumiðar seljast kl. 8.
Ailskonar
skíðaútbúnaður
svo sem:
Skíði
Skiðabönd
Skíðaáburður
Skíðastafir ..
og
Juliorðna
Heildsala — Smásaia
Sendi gegn póstkröfu um land allt
Hafnarfjörður
Hafnarfjörður
Utboð
Tilboð óskast í byggingu bókasafnshúss við
Mjósund.
Teikningar, útboðs- og verklýsingar liggja
frammi í skrifstofu bæjarverkfræðings í Ráð-
húsinu.
Tilboðum sé skilað í skrifstofu bæjarverkfræð-
ings fyrir 20. þ.m.
Bókasafnsnefnd.
■eDcetiata ]
OPEL SýNTNQTN
verðor í poríi Sambandshussins við Ingólfsstræti
í dag kl. 11—4. Allar gerðir Opel-bíla sýndar
vOPELCaravann
•■•tm