Þjóðviljinn - 13.01.1955, Blaðsíða 4

4) —'ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 13. janúar 1954
bréíi
Félags Islenzkra myndlistarmanna
Ég fékk í gær bréf yðar
dag .ett 7. þ.m. þar sem mér
er boðið að leggja til fimm
myndir á fyrirhugaða nor-
ræna myndlistarsýningu í
Rómaborg í vor, en mér er
kunnugt um að svo er til
ætlast að það sé yfirlitssýn-
ing síðustu fimmtíu ára. Til
þess að fyrirbyggja allan
misskilning, að nokkru leyti
að gefnu tilefni, þykir mér
rétt að svar mitt sé birt op-
inberlega, enda ekkert einka-
mál íslenzkra myndlistar-
manna er slíkar andlegar
sendinefndir, sem svona sýn-
ing hlýtur að vera, fara til
annarra landa. Þær eru og
eiga að vera fulltrúar þjóð-
arinnar, en ekki einstakra
manna.
Félag íslenzkra myndlistar-
manna hefur frá upphafi far-
ið með stjórn fyrir íslands
hönd í norræna listbandalag-
inu, en bandalagið var stofn-
að 1945, og þá var hér að-
eins eitt félag myndlistar-
manna, ofangreint félag. En
fyrir nokkrum árum sögðu
eftirtaldir málarar sig úr því
félagi, og skal hér þó ekki
rakin forsaga þeirra árekstra
Boð um þátttöku í Rómar-
sýningunni mun ,hafa komið
til stjórnar Norræna list-
bandal. og þaðan til F. I. M.
í fyrravetur og teikningar af
sýningarsvæðinu voru komn-
ar hingað í sumar. Hafði ég
búizt við að félagi okkar bær-
ust um svipað leyti eihhver
boð um væntanlegt samstarf,
en svo var þó ekki. Loks 6.
desember s.l. er félagi okkar
Jón Stefánsson var nýfarinn
aðarmennina, að stuðla-að, gegn
til Kaupmannahafnar, barst
okkur fyrst bréf frá F. í. M.
undirritað af Svavari Guðna-
syni og Hjörleifi Sigurðssyni
þess erindis að spyrjast fyr-
ir um. hvort félag okkar
mundi æskja að Jón Þorleifs-
son yrði tilnefndur, ekki af
okkar félagi, heldur að því
er virðist F. í. M. í nefnd til
að velja málverk á sýning-
una. I svarbréfi 7. desember
tekur Jón Þorleifsson hins-
vegar fram fyrir hönd fé-
lags síns, að hann muni ekki
taka þátt í slíkri nefnd, en
Nýja myndlistarfélagið leggi
til að tveir menn séu frá
hvoru félagi og að þvi til-
skildu óski félag okkar að
Þórunn Guðbjörg Guðmsndsdóttir
FílÍRiiingarorS
er ollu því. Þeir sem sam-. taka þátt í sýningunni. Þetta
tímis yfirgáfu sitt gamla fé-
lag, og sumir höfðu allt frá
stofnun þess unnið einna
mest fyrir, voru: Jón Þor-
leifsson, Jón .Stefánsson,
Kristín Jónsdóttir, Jón Engil-
berts, Jóhann Briem og Agn-
ete og Sveinn Þórarinsson og
ég undirritaður. Við sem þá
gengum' úr félaginu, stofnuð-
nm öll Nýja myndlistarfélag-
ið nema Kristín, sem mun
vera utan listamannasamtak-
anna eins og Gunnlaugur
Scheving o. fl. Síðar sögðu
þeir Finnur Jónsson, Gunn-
laugur Blöndal og Guðmund-
-ur Einarsson sig einnig úr
Félagi íslenzkra myndlistar-
manna. Hér hefur því orðið
allmikil breyting á frá því að
norræna listbandalagið var
stofnað. — Nýja myndlistar-
félagið var stofnað með
þeim höfuðmarkmiðum að
efna árlega til samsýninga
félagsmanna og vinna að því
í samstarfi við önnur mynd-
listar- og menningarfélög að
koma hér upp sýningarhúsi
f jTÍr myndlist og aðrar skvld-
ar listgreinar. Eitt okkar
fyrsta verk var að hefja við-
rseður við F. I. M. og ríkis-
stjórnina um að félagið fengi
aðild að stjórn og sýningar-
r.efndum norræna listbanda-
lagsins, og taldi sig að öðr-
um kosti tæpíega geta tekið
þátt í sýningum á vegum
þess.
sama er tekið fram í bréfi
til menntamálaráðherra og er
það rökstutt þar nánar. Síð-
ar mun F. I. M. hafa farið
þess á leit við Jón Þorleifs-
son, formann félags okkar,
að hann tæki þátt í sýning-
arnefnd, þá væntanlega enn
á vegum F. 1. M. sem hann
og afþakkaði vegna fyrri
samþykktar félagsins.
Eins og áður er tekið fram
á sýning sú er fyrirhuguð er
í Rómaborg í vor að vera
yfirlitssýning síðustu fimmtíu
ára. Afleiðingin er óhjá-
kvæmilega sú, að eldri mál-
arar Norðurlandanna verða
þar í miklum meirihluta/f
Fyrir okkar félagi vakir það
eitt að val myndanna verði
í sem mestu samræmi við til-
gang þeirra, sem að þessu
virðulega boði standa. Það má
að sjálfsögðu endalaust deila
um hæfni manna til þess að
velja málverk á sýningar, og
ekki vil ég að svo sé litið
á, að ég beri ekki hið fyllsta
traust til samvizkusemi þeirra
manna er F. 1. M. hefur fyr-
ir sitt leyti valið til þess, en
hver er sínum hnútum kunn-
ugastur, og það má hver sem
vill lá mér og öðrum það þó
okkur þyki óeðlilegt að menn
sem einungis hafa snúið sér
að því að mála abstrakt séu
í meirihluta valdir til þess
að kveða dóm um hæfni okk-
ar eldri málaranna, hversu
velviljaðir sem þessir menn
kunna að vera og samvizku-
samir. Sú uppástunga mín að
fyrir hönd okkar eldri mál-
aranna yrðu í sýningamefnd
Jón Þorleifsson og Jón Stef-
ánsson, aðrir tveir fyrir hönd
yngri málaranna, sem flest-
ir eru í F. I. M. og einn
maður fyrir aðra aðila, kann
að hafa komið illa við með-
lhni F. í. M., sem eru miklu
fleiri en við. En ég hefi ekki
annað en samvizkusemi mína
til tryggingar því, að ég hefi
það eitt í huga að val mynd-
anna sé í senn í samræmi við
tilgang sýningarinnar og að
öðru leyti með þeim hætti,
að hún verði sem allra á-
hrifamest og landi okkar og
þjóð til sem mests sóma.
Nýja myndlistarfélagið hef-
ur ekki farið fram á annað
en jafnrétti við félag ungu
málaranna, þ. e. a. s. tvo
menn í sýningarnefnd ef þeir
sjálfir skipi tvo. Mér er síð-
ur en svo nokkurt kapps-
mál að eiga myndir á sýning-
unni, hvort heldur væri ein
mynd eða fimm, eins og mér
er boðið, en ég get ekki fall-
izt á að þegar velja á myndir
á yfirlitssýningu síðustu
fimmtíu ára, þá séu það „ab-
straktmálarar," sem eigi að
hafa val myndanna með
höndum.
Að lokum vil ég taka þetta
fram: Ég tel að íslenzku
þjóðinni sé sýndur mikill
sómi með þessu boði ítalskra
stjórnarvalda, og ljótur blett-
ur væri það á ráði okkar, ef
við vegna ósamkomulags inn-
byrðis gætum ekki tekið boð-
inu. Þó held ég að það væri
betra en að senda sýningu,
sem ekki gæfi rétta mynd af
myndlist okkar og menningu
yfirleitt. Hið háa Alþingi
virðist hafa skilið þýðingu
þessa góða boðs, og einnig
gert sér með svipuðum hætti
og við grein fyrir þeirri
hættu sem gæti verið samfara
of einhæfu myndavali, eða á
annan hátt misheppnuðu.
Landspítalanum 11. jan. 1955.
Ásgrímur Jónsson.
Frú Þórunn Guðbjörg Guð-
mundsdóttir andaðist að
heimili sínu Framnesveg 8 A
hér í bænum þ. 6. janúar s.l.
88 ára að aldri, og verður
jarðsett frá Fossvogskirkju
í dag.
Þórunn G. Guðmundsdóttir
var Borgfirðingur að ætt,
fædd 20. nóvember 1866 að
Grafarkoti, Stafholtstungna-
hreppi. Foreldrar hennar voru
hjónin Jóhanna Guðmunds-
dóttir og Guðmundur Jóns-
son bóndi í Grafarkoti. Þór-
unn ólst upp hjá foreldrum
sínum í Grafarlcoti og dvaldi
hjá þeim, þar til hún gift-
Þórunn Guðbjörg Guðmundsdóttir
ist Bimi Jóhannssyni árið
1894 og tóku þau þá við búi
foreldra hennar.
Þórunn átti tvær systur, dó
önnur í æsku, en hin, sem
hét Vilborg, flutti ung með
manni sínum til Ameríku og
dó þar árið 1952.
Þegar Þórunn og Björn
brugðu búi í Grafarkoti árið
1904, fluttu þau búferlum til
Akraness og bjuggu þar
næstu 7 árin, þá fluttu þau
til Reykjavíkur og dvöldu þar
síðan til æviloka.
Þeim Þórunni og Bimi várð
fjögurra bama auðið, sem öll
komust til fullorðins ára. Þau
em Ásta, gift Lúther Grims-
syni, vélstjóra og verzlunar-
mahni hjá Olíusölunni h.f., Jó-
hann, vélstjóri, ókvæntur en
bjó með móður sinni, Guð-
mundur Axel, vélvirkjameist-
ari, kvæntur Júlíönu Rann-
veigu Magnúsdóttur, og Ingvi
Björgvin, Ioftskeytamaður,
sem dmkknaði á togaranum
„Jóni Forseta“ árið 1928, þá
aðeins 22ja ára gamall. Eitt
fósturbarn, Úlfljót Baldur
Gíslason, ólu þau upp frá 2ja
ára aldri, og dvaldi hann á því
heimili þar til hann kvæntist
á s.l. ári.
'Björn, eiginmaður Þórunn-
ar, dó árið 1943.
Þómnn Guðmundsdóttir
var ein þeirra kvenna, sem
minnisstæðar verða vegna sér-
staks og áhrifamikils persónu-
leika. Hún var frekar lág vexti
nolckuð þrekin, hafði hress-
andi viðmót, stillta og aðlað-
andi framkomu, orðvör og
talaði fagurt mál, og var
traustur vinur vina sinna.
Þrátt fyrir háan aldur fylgd-
ist hún með öllum þjóðmálum
af áhuga, og tók jafnan af-
stöðu með hagsmunabaráttu
verkalýðsins og þeim sem
stuðnings þurftu með og
virtust fara halloka í lífsbar-
áttunni.
Þórunn hafði mikið yndi af
góðum kveðskap og var sjálf
vel hagmælt. Hún var m.a.
félagi í „KvæðamannaTélaginu
Iðunni“ og sótti að jafnaði
fundi þar þegar hún gat þvi
við komið.
Til þess að gefa örlítið sýn-
ishom af kveðskap Þórannar
birti ég hér eina vísu sem hún
orti er hún hafði orðið fyrir
þeirri sorg að missa yngsta
son sinn Ingva í ,,Jóns For-
seta“ slysinu. — Vísan er
þannig:
Sárið elna, sorgiun mett,
sólar mörgn árin,
bezt er að reyna að bera létt,
og brosa gregnum tárin.
Þómnn taldi sig að nokkru
leyti hamingjubam þessa
heims, enda átti hún mann-
Framhald á 11. síðu.
Silíurmynstur á rúðum — Hnerrar og Guðhjálpiþér
— Ryk og vatnsleysi — Heyrið hróp vatnsleysingja!
OG SVO er maður allt í einu
hættur að sjá út um gluggann
sinn á morgnana. Fyrst virð-
ist manni sem silfurhvít þoka
hvíli yfir öllu umhverfinu, en
svo nýr maður augun og sjá:
Það er silfrað rósamynstur á
glugganum, sums staðar jafn-
vel hvítt og kafloðið. Og svo
andar maður á þynnsta hrím-
blettinn og gægist út í tilver-
una bakvið hrímið, sem reyn-
ist þá vera grá og þurr og full
af ryki og óhugnan. Og um
kvöldið er maður kominn með
hnerra og kannski segir ein-
hver nærstaddur Guðhjálpiþér
æðri máttarvalda, enda engar
fregnir af Svartadauða eða
öðmm bráðdrepandi pestum
sem hefjast á hnerra á næstu
grösum. Og þótt langvarandi
hnerri sé hvimleiður, enda oft
kvefboði, þá er samt skömm-
inni skárra að hnerra í alvöra
en missa hnerrann, og kemur
mér þá í hug sagan af því
þegar bændur allir í Skaga-
firði misstu hnerrann og þótti
illa horfa, unz það varð að
ráði að leita á náðir Guð-
mundar góða, sem gat bætt
úr þessari nauð, öllum til
blessunar og hagsældar.
svona til málamynda, en þeg-
ar hnerramir em orðnir f jór- EN ÞESSUM þurm kuldadög-
ir eða fimm eða fleiri, gefst um fylgja ekki aðeins hnerrar
fólk upp á hjálparbeiðnum til og kvef, heldur einnig óheyri-
legt ryk, sem smýgur inn um
öll vit á manni og sezt utaná
líkamann, hvort sem föt em
fyrir eða ekki, og í sumum
hverfum höfuðborgarinnar er
ástandið þannig að ekki er
hægt að þvo af sér þetta við-
bjóðslega ryk, því að a.m.k.
hér við Háteigsveg hefur vatn
horfið úr krönum nálægt
miðjum degi og ekki bólar á
vökvun allan daginn, í bezta
máta vatnslegi í lcjallara und-
ir miðnætti. Þetta er hábölvað
á allan hátt, það er ekki hægt
að þvo sér, ekki með góðu
móti hægt að nota vatnssal-
emi síðari hluta dags og önn-
ur óþægindi em ótöluleg. Og
manni verður að hugsa að
vatnsmálum Reykvíkinga
hljóti að vera talsvert ábóta-
vant, þegar vatnsskortur er
víða tilfinnanlegur bæði sum-
ar og vetur. Og hróp okkar
vatnsleysingja um vatn ná
vonandi eyram vatnsráðenda
áður en lífsblóm okkar em al-
gerlega skrælnuð af klára
vátnsleysi.