Þjóðviljinn - 02.04.1955, Blaðsíða 6

<a#>) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagnr 2. apríl 1955
«
þlÓOVILIINN
Útgefandl: Samelnlngarflokkur alþýSu — Sósiallstaflokkurlim.
Rltstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Gruðmundsson (áb.)
Préttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjórl: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýslngar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7600 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landlnu. — Lausasöluverð 1 kr. óintakið.
Prentsmlðja Þjóðviljans h.f.
Hagsmunum Reykjavíkur fórnað
á altari atvinnurekendaklíkunnar
Venjulega fær íhaldsmeirihlutinn í bæjarstjórn Reykjavíkur
að fremja skemmdarstörf sín og óþokkaverk gegn hagsmunum al-
þýðunnar i bænum upp á hanabjálkanum í Eimskipafélagshús-
inu við Pósthússtræti án þess að áheyrendur séu vitni að verkn-
aðinum. Húsakynni bæjarstjórnarinnar og aðbúnaður allur er
með þeim hætti síðan íhaldið flúði með bæjarstjórnarfundina úr
Góðtemplarahúsinu eftir hinn sögulega fund 9. nóv. 1932 að
fáir rúmast á áheyrendabekkjum, og séu fundimir sóttir að ein-
hverju ráði verður fljótlega ólíft af völdum hitasvækju og loft-
leysis á hanabjálkalofti bæjarstjómarinnar.
Af þessum ástæðum má það teljast til tíðinda að fundir bæjar-
stjómar séu sóttir af almenningi, hvað þá að fundarsalurinn
fyllist út úr dymm og rúmi ekki þá sem vilja fylgjast með um-
ræðum. Þetta gerðist á aukafundi bæjarstjórnar í fyrradag, þar
sem afstaða bæjarins og stofnana hans til sérsamninga við
verkalýðsfélögin í yfirstandandi vinnudeilu var til umræðu fyrir
fmmkvæði minnihlutaflokkanna. Það var verkafólkið í bænum,
fólkið sem á í harðvítugri deilu um káup sitt og kjör við harð-
vítuga og ósvífna atvinnurekendaklíku, sem var komið á fund
foæjarstjórnar sinnar til að fylgjast með umræðum og afgreiðslu
þess mikilsverða máls hvort hagsmunum þess og bæjarfélags-
ins yrði fórnað áfram á altari auðmannaklíkunnar sem neitar að
semja við stéttarfélög þess, eða hvort bæjarstjórnin tæki þá sjálf-
sögðu ákvörðun að semja strax á sama gmndvelli og bæjarstjórn
Hafnarf jarðar og ýmsir aðrir atvinnurekendur í Hafnarfirði hafa
gert.
Fulltrúar Sósialistaflokksins, Alþýðuflokksins og Þjóðvarnar-
flokksins lögðu til að Reykjavík færi að dæmi Hafnarfjarðar,
gerði bráðabirgðasamning við verkalýðsfélögin, þar sem gengið
yrði að öllum kröfum þeirra meðan á verkfalli stendur, er breytt-
ist síðar til samræmis við það sem endanlega yrði samið um við at-
vinnurekendur. Með þessari stefnu væri unnt að hindra fyrirsjáan-
lega stöðvun allra bæjartogaranna, koma vélbátaflotanum á veið-
ar að nýju með því að Bæjarútgerðin keypti aflann, og halda
áfram óhindrað allri þjónustu og framkvæmdum bæjarins, m.a.
að undirbúningi nýrra byggingarsvæða sem er í hinu mesta
•ofremdarástandi.
Þá sýndu bæjarfulltrúar minnihlutaflokkanna fram á það með
óvéfengjanlegum rökum hve fráleitt það er að láta bæjarfélagið
sjálft standa í stríði við verkafólkið í bænum, aðeins til að
þóknast fámennri en harðvítugri klíku atvinnurekenda og stór-
gróðamanna. Hagur bæjarins og hagsæld almennings byggist á
því að verkafólk og launþegar almennt hafi gott kaup og beri
sem mest úr býtum. Allt mælir því með því að bærinn semji við
verkafólkið og hætti þjónustunni við atvinnurekendavaldið.
Þeir voru fáorðir, lágkúrulegir og skömmustulegir fulltrúar
ihaldsins á bæjarstjórnarfundinum. En þeir neyttu síns meiri-
hlutavalds til þess að hindra samninga við verkalýðsfélögin.
Hver og einn einasti þeirra, allt frá kjötkaupmanninum í Borg
til frúarinnar í forsetasætinu, greiddu þeir atkvæði gegn því að
semja við verkalýðsfélögin og ákváðu að hér eftir sem hingað til
skyldi Reykjavíkurbær og stofnanir hans standa fast við hlið
stóratvinnurekenda, alveg án tillits til þess mikla tjóns sem það
foakar bæjarfélaginu.
Verkfallsmennirnir sem voru vitni að þessari þjónustusemi
ihaldsins við forríka auðmannastétt og ósvífna atvinnurekenda-
klíku, svo og önnur alþýða Reykjavíkur sem í vinnudeilunni á,
hafa fengið ótvíræða yfirlýsingu um stéttareðli íhaldsins. Það
lætur sig hvorki skipta hagsmuni alþýðu né bæjarfélagsins.
i>jónustan við atvinnurekendur er boðorð þess, og hún skal rækt
á kostnað alþýðunnar og bæjarfélagsins í heild.
Slík framkoma sem þessi mun verða alþýðunni lærdómsrík og
að því kemur að reikningarnir verða gerðir upp við íhaldið. Það
verður gert þegar alþýðan öll stendur saman, ekki aðeins í stétt-
arsamtökum sínum og um kjarabaráttuna heldur einnig á hinum
þýðingarmikla vettvangi stjómmálastarfsins. Og alþýðunni mun
fyrr en íhaldið og auðstéttaröflin nú grunar skiljast að hlutur
hennar og réttur verður ekki örugglega tryggður fyrr en fulltrú-
ar hennar sjálfrar halda um stjómvöl bæjarfélaganna og lands-
iiis alls.
Orslit Bevansmálsins nístandi ósigur
hægrí manna i Verkamannaflokknum
Þeim tóksf hvorki að fá foringja vinstri
armsins rekinn né mýldan
Urslitin í máli Aneurins Be-
vans marka þáttaskil í
sögu Verkamannaflokksins
brezka. I fyrsta skipti hafa
hægri mennirnir i flokksstjórn-
inni beðið algeran ósigur í við-
ureign sem þeir lögðu allt kapp
á að vinna. Þegar Morrison,
Gaitskell, Deakin og aðrir hin-
ir harðsvíruðustu hægrimenn
ákváðu að beita sér fyrir því
að gera Bevan flokksrækan
fyrir fullt og allt, datt þeim
ekki annað í hug en að málið
væri útkljáð um leið og þeir
höfðu tekið ákvörðun sina.
Hversu mjóu sem oft hefur
munað á flokksþingum að þeir
yrðu undir í atkvæðagreiðslum,
þóttust þeir, og það ekki að á-
stæðulausu, öruggir um að yf-
irgnæfandi meirihluti i þing-
flokki og miðstjórn myndi
fylgja forsögn þeirra í þessu
máli sem öðrum. Reyndin varð
sú að síðastliðinn miðvikudag
ákvað miðstjórnin endanlega
að hafna kröfu hægrimann-
anna um brottrekstur Bevans
úr flokknum, Af 28 miðstjórn-
armönnum voru 16 á móti
brottrekstri, 10 með en -tveir
sátu hjá.
I
IT'ftir að hægri mönnunum
hafði tekizt a'ð fá Bevan vik-
ið úr þingflokknum, að vísu með
helmingi minni atkvæðamun
en þeir höfðu búizt við, komu
þeir Morrison fyrrverandi ut-
anríkisráðherra og staðgengill
Attlees, Gaitskell fyrrverandi
fjármálaráðherra og gjaldkeri
flokksins, Morgan Phillips
framkvæmdastjóri flokksins,
Arthur Deakin framkvæmda-
stjóri Flutningaverkamanna-
sambandsins, stærsta verka-
lýðssambands Bretlands, og
fleiri foringjar hægri manna
utan og innan miðstjórnarinn-
ar saman í hótelinu St. Er-
win’s í Westminster. Þar var
samin tillaga um brottrekstur
Bevans, sem borin var fram á
fundi miðstjómarinnar tveim
dögum síðar. En þá gerðist
það sem hægri mennina hafði
sízt grunað. Flokksforinginn
Attlee stakk við fótum. Hægri
mennirnir voru staðráðnir í að
hafa að engu mótmæli flokks-
deilda og verkalýðssambanda
gegn brottrekstri. En Attlee
neitaði að fylgja þeim í því.
Hann lagði mesta- áherzlu á
að forða klofningi Verka-
mannaflokksins og bar fram
málamiðlunartillögu um að
nefnd yrði kjörin til að ræða
við Bevan áður en mál hans
væri afgreitt. Þessi tillaga var
samþykkt með eins atkvæðis
meirihluta. Á miðstjórnarfund-
inum sló i harða brýnu milli
Attlees og Gaitskells, þess
manns sem hægri armurinn
teflir fram gegn Bevan að taka
við flokksforustunni af Attlee,
sem orðínn er 71 árs.
A ð afstöðnum þessum mið-
stjórnarfundi i fyrri viku
voru hægri mennimir enn sig-
Aneurin Bevan
urvissir. Þeir ákváðu að bua
svo um hnútana að sáttanefnd-
in setti Bevan svo ströng og
auðmýkjandi skilyrði fyrir
framhaldandi vist í Verka-
mannaflokknum að hann gæti
með engu móti gengið að þeim.
Ætlun hægri mannanna var að
E r 1 e n d
tlðindl
krefjast þess að Bevan héti því
að opna ekki sinn munn utan
þings eða innan til að gagn-
rýna afstöðu hægri armsins í
nokkru máli. Þeir hugðust fyr-
irmuna honum að halda skoð-
unum sínum fram í ræðu eða
riti ef þær brytu hið minnsta
í bág við afstöðu flokksfor-
ustunnar. Innan sáttanefndar-
innar barðist Gaitskell fyrir
því að Bevan yrðu settir þess-
ir óaðgengilegu kostir en hon-
um varð ekkert ágengt. Fyrir
miðstjórnarfundinn á miðviku-
daginn ræddust þeir nokkrum
Clement Attlee
sinnum við undir fjögur augu
Attlee og Bevan. Ávöxtur
þeirra viðræðna var skjal sem
Bevan undirritaði og lagt var
fram á miðstjórnarfundinum.
¥^ar er enginn uppgjafartónn
og ekki um neitt knéfall
fyrir almættx hægri armsins að
ræða. Bevan lýsir skorinort
yfir rétti sérhvers flokksmanns
tíl að setja frþm sín sjónarmið
enda þótt þau stangist við
skoðanir flokksforustunnar.
Jafnframt lýsir hann yfir, að
hann muni að sjálfsögðu hlíta
flokksaga til jafns við aðra
flokksmenn. Hvað snertir sjálft
tilefni brottvikningarinnar úr
þingflokknum, spurningarnar
á þingi til Attlees um afstöðu
flokksins til beitingar kjarn-
orkuvopna að fyrra bragði af
hálfu Vesturveldanna, tekur
Bevan ekki einn stafkrók aft-
ur. Hann lætur sér nægja að
biðja Attlee persónulega af-
sökunar á því, ef hægt hafi
verið að skilja orð sín svo
að verið væri að bjóða hon-
um byrginn og torvelda hon-
um að veita flokknum forystu.
i
TTægri mennirnir voru æfir
■*•■*• og heimtuðu brottrekstur
en fengu ekki að gert. Sam-
þykkt var með 16 atkvæðum
gegn atkvæðum 10 æstustu
hægrimannanna að taka yfir-
lýsingu Bevans til greina og
vísa tillögunni um brottrekst-
ur frá fyrir fullt og allt. Be-
van er því áfram í Verka-
mannaflokknum og vérður
vafalaust tekinn í þingflokkinn
aftur að nokkrum vikum liðn-
um. Honum er jafn frjálst og
áður að gagnrýna hervæðingu
Vestur-Þýzkalands, fýlgispekt-
ina við Bandaríkin og önnur
þau mál, þar sem hann hefur
orðið hægri mönnum þyngstur
í skauti. Morrison, Deakin og
hinir hægriforingjarnir foafa
hinsvegar beðið eftirminnileg-
an ósigur. Brottrekstrartilraun-
in, sem er ekkert annað en rök-
rétt hámark margra ára lát-
lausrar herferðar þeirra gegn
Bevan, hefur síður en svo fært
þeim endanlegan sigur í átök-
unum um Verkamannaflokkinn
eins og ætlunin var. Þvert á
móti er aðstaða hægri armsins
veikari nú en nokkru sinni
fyrr. Það hefur sýnt sig þegar
í odda skarst að Attlee og
aðrir sem mesta áherzlu leggja
á að bera klæði á vopnin í
flokksdeilunum taka meira til-
lit til vilja fjöldans, hinna ó-
breyttu flokksmanna sem
fylgja Bevan að málum, en
hægri mannanna sem byggja
aðstöðu sína á skriffinnsku-
valdi yfir fjárreiðufn flokksins
og ólýðræðislegum stjórnar-
háttum í stærstu verkalýðs-
samböndunum.
17’kki er hægt að skiljast við
■*-J mál Bevans án þess að
geta að nokkru hins kynlega
fréttaflutnings nokkurra ís-
lenzkra blaða af iyktum þess.
Eins og fyrri daginn ber Morg-
unblaðið Reuter fyrir hreinum
fjarstæðum, sem bera það með
sér að þær eru heimatilbúnar
í ritstjómarskrifstofunum við
Austurstræti. Biaðið segir að
miðstjórnin hafi ákveðið að
„heimila Aneurin Bevan enn
setu í flokknum um skeið“
eftir að hann hafi beðist af-
Framhald á 11. síðu.