Þjóðviljinn - 20.04.1955, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVIUINN — Miðvikudagur 20. apríl 1955
þlÓOVIUINN
Otgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, SigurSur Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarnl Benediktsson, GuB-
mundur Vigfússon, Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðusti*
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrennl; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. óintakið.
Prantsmlðja Þjóðviljans h.f.
' Verkf al Isbrjétar
Þegar verkalýöshreyfingin hófst á íslandi þurfti fyrst
að heyja baráttu við fólkið sjálft. Það varð að vekja al-
þýðuna og kenna henni undirstöðuatriðin í þjóðfélags-
háttum og stéttabaráttu, sýna henni fram á að allt þurfti
ekki að hjakka í sama farinu, það var hægt að breyta
samfélaginu með félagsskap og samheldni og baráttu. Til
þessa þurfti mikið starf og þrautseigt og forustumennirnir
áttu oft í vök að verjast; lengi létu alþýðumenn hafa sig
til þess að hlýðnast kalli atvinnurekenda og snúast gegn
félögum sínum þegar háð var barátta í þágu verkalýðs-
samtakanna. Þessi viðhorf breyttust samt jafnt og þétt
og þar kom að hugsjónir verkalýðssamtakanna sigruðu að
fullu; alþýðan öll starfáði undir kjörorðinu einn fyrir alla
og allir fyrir einn; verkfallsbrjótur varð eitt ömurlegasta
smánaryrði tungunnar.
Það er því eins og að kynnast afturgöngum frá liðinni
tíð þegar nokkrir menn úr verkalýðssamtökunum hafa
vaðiö uppi að undanförnu, reynt æ ofan í æ að fremja
verkfallsbrot og hafa ekki vílað fyrir sér að reyna að beita
of'beldi til framdráttar óþokkabrögðum sínum. Þessir nýju
.Verkfallsbrjótar eru raunar miklu illkynjaðri og ógeðs-
Íegri tegund en hinir fyrri; afstaðan áður stafaði oftast af
skilningsskorti og rótgróinni tregðu en því er ekki til að
dreifa nú. Hinir nýju verkfallsbrjótar eru vísvitandi svik-
arar við samtök sín.
' Manntegund þessi er sem kunnugt er botnfall úr einni
atvinnustétt, bílstjórastéttinni sem er aðili að Alþýðusam-
bandi íslands meö fullum réttindum og skyldum. Þeir
eru síður en svo nokkur ímynd stéttarinnar, því margir
úr henni hafa unnið með prýði að framkv. verkfallsvörzl-
unnar. Engu að síður hafa verkfallsbrjótarnir sett smán-
arlalett á félag sitt og samtökin í heild. Á sama hátt og
verkfallsbrot þessara manna hafa verið hindruð með festu
þarf að koma þeim í fullan skilning um það að þeir menn
sem ekki vilja hlíta skyldum alþýðusamtakanna geta að
sjálfsögðu ekki heldur notið réttinda þeirra.
Sök bítur sekan
Daglega auglýsa atvinnurekendablöðin hversu vonlaus
Kiálstaður þeirra er. Þau hafa aldrei dirfzt að taka upp
neinar umræður um kröfur verkamanna, þau hafa aldrei
þorað að véfengja að þær væru fullkomlega réttlátar, þau
bafa meira að segja stundum lýst yfir því í fátinu að það
væri sjálfsagt og óhjákvæmilegt að koma til móts við þær.
Engu að síður hafa þessi blöð varið þau einstæðu skemmd-
arverk atvinnurekenda að stöðva heldur framleiðsluna á
annan mánuð en að koma til móts við þær. Og síðan hef-
'ur verið kveöið og sungið að allt strandi á kommúnistum,
kommúnistar komi í veg fyrir sættir, kommúnistar vilji
enga lausn. Ef ekki væri fyrir kommúnista væri búið að
semja fyrir löngu.
Þessi blöð hafa oft verið spurð þeirrar spurningar hvaða
iausn þaö sé sem „kommúnistar“ hafi spillt. Hvað hefur
strandað á „kommúnistum"? Hvar er sú lausn sem
„kommúnistar" vilja ekki? Hvaða samningar eru það sem
búið væri aö gera fyrir löngu ef „kommúnistar“ hefðu ekki
komið til?
Þessu hafa atvinnurekendablöðin ekki getað svai'að, og
það af eðlilegum ástæðum. Það er óvéfengjanleg og lær-
dómsrík staðreynd að vinnuveitendasambandið hefur ekki
enn boðið fram nokkurn skapaðan hlut sem hrekkur til
iausnar vinnudeilunum, og eru þó liðnir tveir mánuðir
síðan kröfur verkalýðsfélaganna voru birtar. Það er þannig
ekki neitt sem hefur strandað, það hefur engin lausn verið
fooöin — því varla eru atvinnurekendablöðin að halda því
fram að verkalýðsfélögin væru fyrir löngu búin að semja
um óbreytt kjör eða jafnvel kauplækkun ef „kornmúnist-
ar“ hefðu ekki komið til!
1 Þessi fjarstæðufulli málflutningur atvinnurekendablað-
anna sýnir glöggt að sök bítur sekan og bítur fastar með
foverjum degi sem líður. Og senn mun bitið hrífa.
Einar Gunnar Einarsson, héraðsdómslögmaður:
Verkíallsvarzla H lög
í þjóðfélagi sem okkar
bera menn ákveðnar skyld-
ur og eiga sömuleiðis ákveð-
in réttindi. Þetta er á laga-
máli nefnt rétthæfi þ.e hæfi
til að vera réttaraðili. Rétt-
hæfi er ekki einungis skil-
yrði fyrir því að maður geti
öðlazt réttindi og tekið á
sig skyldur. Því er samfara
réttur til að krefjast og njóta
opinberrar hagsmunavemdar
samkvæmt því, sem réttar-
skipun þjóðfélagsins mælir
fyrir um á hverjum tíma.
Sérhver maður getur því
leitað aðstoðar þjóðfélagsins
til verndar réttindum sínum,
ef þörf krefur.
Samkv. lögum um stéttarfélög
og vinnudeilur nr. 80 frá 1938
eru sett lagaákvæði varðandi
stofnun stéttarfélaga í því
sambandi að vinna að hags-
munamálum verkalýðsstéttar-
innar og launtaka yfirleitt
(I. kafli lagannaj.
n. kafli nefndra laga fjallar
um verkföll og verkbönn, þar
sem stéttarfélögum er heimil-
að að gera verkföll í þeim til-
gangi að vinna að framgangi
krafna í vinnudeilum og til
verndar rétti sínum að lögum
þessum, með þeim skilyrðum
og takmörkunum einum, sem
sett eru í lögum. Þá eru og
nánari fyrirmæli um lögmæti
vinnustöðvunar, en þau munu
ekki rakin hér frekar.
Verkfall það, sem nú stend-
ur yfir er löglega boðað og
á allan hátt löglegt, og tel
ég ekki ástæðu til að f jölyrða
um lögmæti þess, enda munu
allir sammála mér að svo sé.
í 18. gr. nefndra laga eru
eftirfarandi ákvæði: „Þegar
vinnustöðvun hefur verið lög-
lega hafin, er þeim, sem hún
að einhverju leyti beinist gegn
óheimilt að stuðla að því að
afstýra henni með aðstoð ein-
stakra meðlima þeirra félaga
eða sambanda, sem að vinnu-
stöðvuninni standa.“
Ekki verður því neitað, að
fljótt á litið er grein þessi
nokkuð óljós og tekur ekki af
skarið um það hvað sé leyfi-
legt til þess að koma í veg
fyrir verkfallsbrot, en nefnd
grein er eina ákvæðið, sem
um þau fjallar utan þeirra
dóma, sem félagsdómur hefur
kveðið’ upp og þeirrar venju,
sem skapazt hefur í undanfar-
andi verkföllum um þetta efni.
Það er tvímælalaust verk-
fallsbrot, ef einhver byrjar
eða tekur að sér að vinna
starf þess manns, sem er í
verkfalli þótt sá maður (verk-
fallsbrjóturinn) sé ekki í
neinu stéttarfélagi. Þetta ligg-
ur í augum uppi ■ þar sem
stéttarfélögum er heimilað að
gera verkfall til að koma
fram lögmætum kröfum sín-
um en lögin yrðu tilgangslaus
og réttur verkfallsmannsins
eintóm blekking, ef löglegt
væri að láta aðra ganga inní
starf hans. Skýringu þessa
leiði ég af eðli laganna og
framangreindri lagagrein.
I yfirstandandi verkfalli hafa
m. a. benzínafgreiðslu- og
flutningsmenn lagt niður
vinnu. Til þess að gæta réttar
þeirra hefur verið sett varzla
á þá aðalvegi, sem til verk-
fallssvæðisins liggja, þar sem
haft er eftirlit með því að
aðrir menn gangi ekki inn í
vinnu verkfallsmanna t.d. með
því að flytja inn benzín ólög-
iega. Hér tala ég um réttindi
verkfallsmanna. Eg hefi áður
skýrt það, hvað sé átt við
með réttindum og skyldum
manna í þessu þjóðfélagi og
tekið fram, að sérhver mað-
ur getur leitað aðstoðar þjóð-
félagsins til verndar réttind-

Binar Gunnar Elnarsson
um sínum, ef þörf krefur.
Sá aðili hjá okkur, sem
veitir slíka vernd er í fyrsta
lagi lögreglustjórnin þ. e. í
þessu tilfelli lögreglan í Rvík.
Geti maður ekki náð til lög-
reglunnar til að vernda lög-
lega hagsmuni sína, hefur
maður fullan og lagalegan rétt
til að verja réttindi, sem mað-
ur á að lögum, unz lögreglan
kemur á vettvang og aðstoðar
mann. Sama gildir, ef lögregl-
an einhverra hluta vegna neit-
ar manni um lögvernd eða
telur sig ekki geta látið hana
í té. Það er grundvallarregla,
að mönnum er fullkomlega
heimilt að verja réttindi sín,
ef annarrar lögvemdar nýtur
ekki við. Við skulum taka
dæmi: Sé ráðist inn í hús þitt
og þú verð það með þeim
ráðum, sem telja verður nauð-
synleg til að vemda friðhelgi
heimilis þíns, þá ert þú sjálf-
ur að vernda þín réttindi og
nýtur ekki aðstoðar þjóðfé-
lagsins, þar sem þú hefur ekki
tækifæri til að kalla á aðstoð
þess. Sama er þér heimilt að
gera, ef lögreglan neitar þér
um aðstoð.
Verkfallsbrot era lögbrot.
Lögreglunni ber að koma í
veg fyrir lögbrot, ef kostur er
eða þá að afstýra frekari
lögbrotum séu þau hafin. Lög-
reglan í Reykjavík hefur neit-
að verkfallsmönnum um að-
stoð gegn verkfallsbrotum
eða hefur haft þá venju að
láta slík lögbrot afskiptalaus.
Þótt þessi sé afstaða lögregl-
unnar er ekki þar með sagt
að réttindi verkfallsmanna
falli niður, heldur neyðir lög-
reglan verkfallsmenn til að
gæta réttinda sinna sjálfir.
Verkfallsvarzla þeirra, sem nú
hafa lagt niður vinnu er því
lögleg varzla á þeim réttind-
um, sem lög heimila
Ef tekin er til athugunar
varzla sú, sem fram fer á
þjóðvegum í þessu verkfalli
og 1952 komumst við að þeirri
niðurstöðu, að hún er full-
komlega lögleg. Þegar bifreið
ber að vörðum þeim, sem ann-
ast vörzlu flutninga á bann-
vöru til verkfallssvæðisins,
biðja þeir kurteislega um að
fá að fylgjast með því, hvort
bifreiðin hafi innanborðs ein-
hverja þá vöru, sem þeir, sem
í verkfalli eru, framleiða eða
annast flutning á á verkfalls-
svæðinu. Sé þessu neitað, sem
sjaldan kemur fyrir, er við-
komanda tilkynnt að hann
geti ekki farið áfram, fyrr en
úr því sé skorið, að hann sé
ekki með neinn þann flutning,
sem bann er á. Þetta kann
fólki að sýnast að sé þvingun,
en hjá þessari ,,þvingun“ verð-
ur ekki komizt, ef verkfallið
á að hafa einhver áhrif. Heim-
ild til verkfalla og verkfalls-
vörzlu væri þá orðin tóm, ef
ekki leyfðist, að verkfallsmenn
gættu réttinda sinna.
Eg vil taka hér fram að
farangursgeymslur bifreiða
hafa aldrei verið brotnar upp
og aldrei leitað í bifreiðum
nema með leyfi umráðamanna
þeirra.
Áróður atvinnurekendablað-
anna um það, að verkfalls-
menn brjóti lög með verkfalls-
vörzlu sinni á ekki við nein
rök að styðjast og tilgangur
hans er einungis að reyna að
fá vegfarendur til að gera
verkfallsvörzluna erfiðari og
skapa árekstra milli verlcfalls-
manna og vegfarenda, og hafa
skrif þessi óbeinlínis orðið til
þess, að fantar hafa gert ít-
rekaðar tilraunir til að aka
á verkfallsverði.
Á meðan á verkfalli stend-
ur hlýtur að skapast ákveðið
ástand, ástand sém raskar
mjög eignarréttinum.
Það verður árekstur milli
verkfallsréttarins og eigna-
réttarins, en í flestum tilfell-
um er þessi sameiginlegi
réttur, verkfallsrétturinn,
meiri en eignarétturinn, þegar
þeim lendir saman.
Það verður ekki komizt hjá
því að eignaréttur manna
raskist, a. m. k. takmarkast
mjög umráðaréttur yfir við-
komandi eignum; t. d. verk-
smiðjueigandi getur ekki hald-
ið áfram rekstri verksmiðju
sinnar, þegar verksmiðjufólk-
ið, sem í verksmiðjunni vinn-
ur hefur lagt niður vinnu.
Þarna er verkfallsrétturinn
æðri eignarréttinum. Tökum
annað dæmi. Eigandi olíu-
verzlunar verður, ef hann vill
fá til afnota sitt eigið benzín
á bifreið sína, að sækja um
undanþágu til verkfallsstjóm-
ar, um að fá á bifreiðina sitt
benzín. Þetta dæmi sýnir ljós-
lega hvar mörkin eru milli
eignarréttar og verkfallsrétt-
ar.
Ef verkfallsverðir taka af
vegfarendum einhverja bann-
vöru er ekki um rán að ræða
heldur löglega athöfn, sem
verkfallsrétturinn heimilar.
Framhald á 11. síðu.