Þjóðviljinn - 22.05.1955, Blaðsíða 5

Sunnudagur 22. maí 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Landbúnaðarkreppa þjakar
bændastéft Bandaríkjanna
Tekjur hœnda hafa rýrnaS um þriSjung
á tveim árum, smábœndur flosna upp
Síharðnandi landbúnað’arkreppa þjarmar æ meira aö
bandarískum bændum og landbúnaöarhagfræöingar spá
hruni ef ekki er aö gert.
Undanfarin þrjú ár hafa tekjur bænda rýrnaö ár frá ári
og fyrirsjáanlegt er að þær munu skerðast enn frekar í ár.
Frá þessu er skýrt í stórblað-
inu Nevv York Times í grein
eftir landbúnaðarfréttaritara
þess, J. H. Carmical. Lýsir
hann í stórum dráttum þróun-
inni í bandarískum landbúnaði
síðustu árin.
if$p;
Óseljanlegar birgðir
hrúgast upp
Striðsárin og fyrstu árin eft-
ir stríð voru mikill uppgangs-
tími fyrir bandaríska bændur,
vegna þess að markaðir erlend-
is voru nær ótakmarkaðir með-
an ríkisstjórnin varði stórfé
til að sjá bandamönnum Banda-
ríkjanna fyrir matvælum. Nú
dragast erlendu markaðirnir
saman jafnt og þétt og óselj-
anlegar landbúnaðarvörur hrúg-
ast upp í Bandaríkjunum. Rík-
isstjórnin hefur vari£i mörgum
milljörðum dollara til að halda
verði landbúnaðarafurða uppi
og reyna að koma þeim í verð
erlendis. Jafnframt hefur land-
búnaðarráðuneytið skipað
bændum að skerða framleiðsl-
una verulega. Þrátt fyrir þessar
ráðstafanir var verðið sem
bændur fengu fyrir afurðir sín-
ar á síðasta ári að meðaltali
f jórðungi lægra en árið 1951 og
offramleiðslubirgðir halda á-
fram að vaxa.
Hveitiakrar skertir.
Hagur bænda er auðvitað
misjafn eftir því hvaða afurðir
þeir framleiða. Verst eru þeir
leiknir sem rækta hveiti, baðm-
ull og tóbak.
í fyrra voru til dæmis tekj-
ur hveitiræktarbænda 10%
lægri en árið 1953. Nú hefur
landbúnaðarráðuneytið bannað
bændum að sá hveiti í meira
land en 23 milljónir hektara,
þrem milljónum hektara minna
en i fyrra. Jafnframt hefur lág-
marksverð sem bændum er
tryggt fyrir uppskeruna verið
lækkað. Talið er að þetta
tvennt verði til að tekjur
hveitiræktarbænda lækki enn
um 20%.
Tekjur baðmullarbænda hrapa.
Þeir bændur sem rækta baðm-
ull eru enn verr leiknir en
hveitibændurnir. Árið 1953 var
bændum frjálst að rækta eins
mikið og þeir gátu og nam
uppskeran þá 16.465.000 sekkj-
um sem bændur fengu um
3 000 milljónir dollara fyrir. í
MíésBasaí í sæiska
íkdMslMámm®
Það hefur vitnazt, að vélvirki
nokkur í Gautaborg, sem fékk
skilorðsbundinn dóm fyrir
njósnir fyrir skömmu, er félagi
í sænska íhaldsflokknum. Hann
er sá þriðji af hinum ákærðu
í ,,hinu mikla njósnamáli“ í
Sviþjóð, sem reynist vera í-
haldsmaður.
fyrra setti iandbúnaðarráðu-
neytið strangar hömlur á baðm-
ullarræktina, uppskeran fór
niður í 13.569.000 sekki og
verðið sem bændur fengu var
2 500 milljónir dollara eða 17%
minna en áríð áður. Á yfir-
standandi ári hafa. svo baðm-
ullarakramir enn verið skertir
með valdboði. Ef vaxtarskilyrði
verða í meðallagi er búizt við
11.000.000 sekkja uppskeru og
tekjur baðmullarbænda munu
nema um 2000 milljónum doll-
ara. Þær hafa þá Iækkað um
fullan þriðjung á aðeins tveim
árum.
Stórbúin græða, smábændur
verða gjaldþrota
Fréttaritari New York Times
bendir á að kreppan kemur
mjög misjafnlega við bændur
eftir þvi hver háttur er á bú-
rekstri þeírra. Stórjarðeigend-
ur, sem reka bú sín eins og
hvert annað stórfyrirtæki,
rækta hveiti eða baðmull á
þúsundum hektara og láta
vinna öll störf með vélum,
standa næstum jafnréttir eftir
þessa tekjuskerðingu. „Oft eru
helztu afleiðingarnar þær að
tekjuskattur stórjarðeigandans
lækkar,“ segir Carmical. „Á-
hrifin á lífskjör hans eru lítil
eða engin.
Alít öðru máli gegnir um
einyrkjante, sem ræktar. landið
með lijálp fjöiskyldu sinnar
einnar. Þegar bóndi úr þeim
hópi fær ektó lengur að sá í 20
til 30% af hveitiökrum sínum
getur það þýtt að hann komist
í strand. Oft fær hann ekki að
rækta svo stóra landspildu að
hann liafi full not fyrir vinnu-
afl sitt, hvað þá heldur að
hann geti staðið í skilum með
afborganir af vélakosti sínum
og öðru.“
Fara á vonarvöl
„Eíns er með baðmullar-
bændurna, smábændurnir
verða verst úti.
í baðmullarbeltinu, aðal-
lega austan Mississippifljóts,
eru «m 210.00 baðmullar-
bændur sem í ár mega ekki
rækta baðmull á meira en
2 hekturum hver eða minna.
Þessi hópur getur ekki með
neinu móti ræktað það mikið
að hann komist af. Svo er
líka mál með vexti að marg-
ir þeirra munu ektó rækta
nokkurn skapaðan hlut. Sum-
ir flosna upp af búum sínum
og leita atvinnu annarstaðar.
Aðrir hafa sagt sig til sveit-
ar.
Ymsir tóbaksbændur eru
í sama vanda. Mörgum er
bannað að rækta tóbak á
meira en 0,4 hekturum.
Flestir þeir sem þannig er
ástatt um verða að jdirgefa
bú sín nauðugir viljugir,"
Öllu atvinnulífinu hætta búin
Meginorsök þess að offram-
leiðslubirgðir af hveiti, baðm-
ull og tóbaki hafa hlaðist upp
síðustu ár er að útflutningur
á þessum afurðum hefur minnk-
að um 30% síðustu þrjú árin.
Carmical bendir á það í
grein sinni, að kreppan í land-
búnaðinum lilýtur fyrr eða síð-
ar að hafa alvarlegar afleið-
ingar fyrir allt atvinnulíf
Bandaríkjanna ef ekki er að
gert. Minnkandi kaupgeta
bænda bitnar á iðnaðinum, þeg-
ar til lengdar lætur. Undanfari
kreppunnar miklu 1929 var
nokkurra ára landbúnaðar-
kreppa.
Áður en herlið Sjangs Kajséks fór frá Taséneyjum, eyði-
lagði pað öll mannvirki á eyjunum og flutti íbúana
nauðuga til Taivans. Nokkrum þeirra tókst þó að fela sig
og þeir gáfu sig fyrst fram, þegar hermenn alþýðuhersins
stigu á land. Kínverski Rauði krossinn kom ibúunum þeg-
ar til hjálpar og myndin sýnir starfsmenn hans fœra hinu
nau&stadda fólki matvæli og fatnað.
v eiffr Herriot verBlaun
Svikmynðasnillingar. tónskáld og nær-
mgarhæðinguE fengu einnig friðar-
verðlaun
Franska stjórnmálaskörungnum Edouard Herriot hafa
veriö veitt friöarverölaun HeimsfriÖarhreyfingarinnar.
Sömu verðlaun hafa einnig
verið veitt brasiliska næringar-
fræðingnum Josue de Castro,
hollenzka kvikmyndastjóranum
Joris Ivens og ítalska kvik-
myndahöfundinum Cesare Zav-
attini. Einnig ákvað dómnefnd
Edouard Herriot
Alþjóða friðarverðlaunanna að
heiðra minningu ungverska tón-
skáldsins Bela Bartok.
Edouard Herriot er kominn á
níræðisaldur. Hann hefur tekið
þátt í frönskum stjórnmálum í
fimm ár.atugi og tvisvar verið
forsætisráðherra. Hann hefur
jafnan unnið kappsamlega að því
að leysa alþjóðleg deilumál við
samuingaborðið og tryggja frið
og samvinnu allra ríkja. Á ár-
unum eftir fyrri heimsstyrjöld-
ina reyndi Herriot, sem þá þeg-
ar var kominn í hóp áhrifamestu
stjórnmálamanna í Frakklandi,
að stuðla eftir megni að því að
draga úr hörmulegum afleiðing-
um hennar með milliríkjasamn-
ingum. Herriot hefur jafnan
varað við endurhervæðingu
Þýzkalands og hann hefur frá
upphafi stjórnmálaferils síns
lagt á það megináherzlu, að
samvinna Sovétríkjanna og
Frakklands sé bezta tryggingin
fyrir friði í Evrópu.
Josue de Castro er Brasiiiu-
| maður og .einn kunnasti næring-
1 arfræðingur heimsins. Hann er
forseti Matvæla- og landbúnað-
arstofnunar Sameinuðu þjóð-
anna (FAO). Fyrir nokkrum ár-
um gaf hann út mikið yerk, sem
hann kallaði Landafræði bung-
ursins. Þar sýndi hann fram á,
að hægt væri að útrýma sultin-
um úr heiminum ef matvæla-
! framleiðslan væri skipulögð á
j heilbrigðan hátt. Sú bók vakti
, miklar vonir þess stóra hluta
; mannkyns, sem býr við stöðugt
hungur, en de Castrc fór ekki
leynt með, að hungrinu yrði því
aðeins útrýmt að þjóðir heims
semdu með sér varanlegan frið
og beindu öllu starfi sínu að
ræktun jarðar í stað þess að
eyða fjársjóðum sínum í fram-
leiðslu tortímingarvopna.
Joris Ivens hefur um langt
skeið verið talinn einn allra-
fremsti höfundur fræðslukvik-
mynda í heiminum. Allar kvik-
myndir hans hylla sköpunarsniiii
mannsins, þolinmæði hans og
sjálfsafneitun í ibaráttunni gegn
öllum tálmum, sem á vegi hans
verða. Ást hans á manninum og
öllum þjóðum heims skín í gegn-
um myndir hans og samúð hans
með baráttu þeirra fyrir frelsi,
brauði og friði er hinn rauði
þráður þeirra.
Cesare Zavattini er fremsta
kvikmyndaskáld ítala og sumír
segja heimsins. Þeir sem séð
hafa kvikmyndirnar „Sciuscia14.
„Reiðhjólaþjófurinn", „Undrið í
Mílanó", „Umberto D“ geta bor-
ið vitni um það. Höfuðeinkenni
kvikmynda hans er raunsæi
þeirra; hann tekur fyrir þau
vandamál sem mestu máli skipta
í dag og lýsir stríðandi mann-
kyni af samúð og ást: .atvinnu-
leysingjum, húsnæðisleysingjum,
fátæklingum, munaðarleysingj-
um.
Bela Bartok er eitt mesta tón-
skáld tuttugustu aldarinnar.
Hann fæddist í
Ungverjalandi
járið 1881 og dó
New York
rið 1945. Hann
:arði miklum
íma og fyrir-
öfn í að safna
jóðlögum í ætt-
andinu Ung-
'/erjalandi og
'J viðar um heim,
í Slóvakíu, Moldavíu, Serbíu,
Rúmeníu, Tyrktandi og Norður-
Afrík-m .Hann sagði eitt sinn;
,',’Þjóðimar verða að jafna allar
deilur og ágreining, mönnunum
verður að skiljast að þeir séu.
allir bræður. Eg ætla tónverkura,
mínum að þjóna hugsjóninni um
bróðerni allra þjóða.“
IitdverJ^pr. 1
sí§ skiljia
Þing Indlands er nýbúið aS
samþykkja með miklum meir'i-
hiuta frumvarp sem leyfir
hjónaskilnaði. Er það í fyrsta,
skipti sem hjónaskiLnaður er
heimilaður þar í landi. 1 um»
ræðunum skýrði Nehru foj>
sætisráðherra frá þvl að í fylk-
inu Shaurastra einu saman, þaP
sem fjórar milljónir manna,
búa, hefðu 375 eiginkonur1
framið sjálfsmorð síðastliðið ár
til að losna úr óþolandi hjóna-
böndum. Strangtrúaðir brama-
trúarmenn börðust af öllu afll
gegn því að leyfa hjónaskilnað«