Þjóðviljinn - 19.10.1955, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 19. október 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Ríkisstjórn íhalds og Framsóknar
hefur stefnt fjármálum og efnahags-
lifi þjéðarinnar í algert öngþveiti
stefnan í fjármáJura hefur
verið að verki. Ok rétt er að
undirstrika það sérgtaldega,
að þetta hefur gerzt áður en
kaupliækkanirnar voru gerð-
ar s. 1. vetur.
'Ar Aíleiðingin —
aukin dýrtíð
Herra forseti.
Hér liggur fyrir til umræðu
frumvarp til fjárlaga fyrir
árið 1956. Það er í öllum höf-
uðatriðum svipað fjárlögum
yfirstandandi árs og fjárlög-
um síðustu ára. Fjármála-
stefnan er hin sama og þró-
unin er í sömu átt og áður.
^ Hækkuð útgjöld
í j árlagaí rum varps-
ins staía ekki
aí kauphækkunum
i; verkafólks
Samkvæmt frumvarpinu eru
heildarútgjöld á reksturs-
reikningi næsta árs áætiuð
515 milljónir króna, en voru
á síðustu fjárlögum 455 millj-
ónir. Hækkun útgjalda er því
60 milljónir króna, eða rétt
um 13%.
Gefið er í skyn, að þessi
hækkun útgjaldanna stafi
fyrst og fremst af hækkun
kaupgjalds og orsökina sé að
finna í verkföllunum í vetur,
þegar verkafólk knúði fram
nokkra kauphækkun. Við at-
hugun á frumvarpinu kemur
þó í ljós, að þessi skýring
er í verulegum atriðum röng.
Þeir gjaldaliðir frumvarpsins,
s£m almennt verkamanna-
kaup verkar mest á, hækka
langsamlega minnst. Glöggt
dæmi um það eru framlög til
vegamála. Samkvæmt frum-
varpinu eru útgjöld til vega-
mála áætluð 49,7 millj. kr.
en voru á síðustu fjárlögum
48,9 millj. kr. Hækkunin er
því aðeins 800 þús. eða um
1,6%.
Til vita- og hafnarmála er
áætlað á frumvarpinu 13,5
milljónir en var 13,2 milljón-
ir, hækkunin er aðeins 2,2%.
Þessir tveir liðir: vegamál og
hafnarmál eru þeir liðir, sem
langmestu máli skipta og að-
allega byggjast á kaupi verka
fólks. En á þeim er hækkunin
svona sára lítil........ Það
er að vísu augljóst mál að
þessar fjárveitingar jafngilda
minnkandi framkvæmdum í
vega- og hafnarmálum, en
hitt er líka ljóst að hækkanir
á útgjöldum ríkisins eiga að
renna eitthvað annað en til
verkafólks.
★ Hækkunin rennur
í útþenslu ríkis-
báknsins
Séu aftur á móti athuguð
þau útgjöld ríkisins, sem
renna í embættis- og skrif-
stofubáknið, þá verður ann-
að uppi á teningnum.
Kostnaður ríkisstjórnarinn-
ar sjálfrar er áætlaður í
frumvarpinu 17,9 millj. króna,
en var 14,9 milljónir, þar
neniur hækkunin rúmum
20%.
Útgjöld við dómgæzlu og
lögreglustjórn eru áætluð 34,7
milljónir, en voru 28,9. Hæklí-
unin nemur 20%.
Kostnaður við innheimtu
tolla og skatta er áætlaður
Ræða Luðvíks Jósefssonar við 1. umr. um fjárlaga-
frumvarpið 1956, flutt 17. október 1955
14,6 milljónir, en var 11,7.
Hækkunin er 25%.
Þannig hækkar embættis-
og skrifstofubáknið miklu
meira en sem nemur meðal-
talshækkun frumvarpsins.
Launahækkanir til embætt-
ismanna hafa auðvitað verið
samþykktar þó að þeir gerðu
ekkert verkfall, en hækkun á
þessinn liðum stafar þó eins
mikið, eða meir, af stækkun
embættisbáknsins eins og af
beinni kauphækkun starfs-
manna. Útþensla embættis-
kerfisins heldur enn áfram
eins og hún hefur gert í mörg
ár. Stjórnarflokkamir kapp-
ráða nýja og nýja menn í
þjónustulið sitt hjá ríkinu.
Einn daginn hefur Framsókn
frumkvæðið og ræður nokkra
gæðinga sína, en næsta dag
er það Sjálfstæðisflokkurinn,
þvi í höfuðatriðum má ekki
raska helminga-hlunnindum
stjórnarflokkanna.
Það er glöggt, svo ekki
verður um villzt, að þetta
fjárlagafrumvarp er byggt á
sömu fjármálastefnu og fylgt
hefur verið í nokkur undan-
farin ár, og breytingar þess
frá gildandi fjárlögum eru
yfirleitt sama eðlis og breyt-
ingar ríkisstjómarinnar á
fjárlögum síðustu ára. _
Við afgreiðslu fjárlaga und-
anfarin ár höfum við fulltrú-
ar Sósíalistaflokksins tekið
það skýrt fram, að við erum
í aðalatriðum ósamþykkir
fjármálastefnu ríkisstjómar-
innar.
^ „Jaínvægiskenn-
ingin"
Einn veigamesti þátturinn í
f jármálastefnu stjómarinnar
hefur verið sá, að ríkissjóður
ætti að hafa sem álitlegastan
tekjuafgang. Sérfræðingar
stjómarinnar hafa látlaust
hamrað á þeirri speki, að rif-
legur tekjuafgangur ríkis-
sjóðs mundi skapa jafnvægi í
fjárhagslífi þjóðarinnar og
stuðla að almennri velgengni.
Það sama hefur verið sagt
um rekstur bankanna. Aukinn
árlegur gróði þeirra hefur átt
að stuðla að fjárhagslegu
jafnvægi, forða verðbólgu og
auka almenna velmegun.
Þessi kenning hefur óspart
verið notuð til þess að koma
fram aukinni tekjuöflun fyrir
ríkið og til þess að tryggja
bönkunum vaxandi gróða.
Tekjur ríkissjóðs hafa farið
ört vaxandi einmitt hin síð-
ari ár, sem áttu að vera ár
jafnvægis í efnahagslífinu.
Tolltekjurnar hafa stórvaxið
og nýir gífurlega háir tollar
hafa verið lagðir á, án þess
þó að renna beint í ríkissjóð
og skiptir þar mestu máli
bátagjaldeyrisskatturinn, sem
nú mun nema um 100 millj-
ónum á ári.
^ Ríkið eykur
álögurnar
Stórfelldar hækkanir hafa
verið samþykktar á ýmsum
smærri liðum skattlagningar
éins og t.d. á aukatekjum
höfðu rúmlega fjórfaldazt.
Árið 1950 voru aukatekj-
urnar 2,0 milljónir, en 1954
> -»
Lúðvík Jósefsson
voru þær 8,2 milljónir, eða
höfðu rúmlega fjórfaldazt.
Árið 1950 voru tekjur rikis-
ins af stimpilgjöldum 5,3
milljónir en s.l. ár 13,5 millj-
ónir.
Þannig hefur ríkið sífellt
gengið lengra og lengra í
tolla- og skattaálagningu.
Þegar gripið var til þess ráðs
að leysa vandamál togaraút-
gerðarinnar á þann hátt, að
efna til stórkostlegs innflutn-
ings á bílum, var fyrirsjáan-
legt að ríkissjóður mundi
stórgræða á miklum bílainn-
flutningi vegna gífurlega
hárra tolla sem á bílum eru.
Þegar á það var bent, að
réttmætt væri, að rikið gæfi
nokkuð eftir af þessum toll-
um sínum og að annað
tveggja yrði gert, að nýi tog-
araskatturinn yrði þeim mun
lægri, eða að eftirgjöf ríkis-
ins rynni beint í sjóð þann,
sem styrkja átti togaraút-
gerðina, þá var öllu slíku
harðlega neitað, því meira
máli skipti, að dómi ríkis-
stjórnarinnar, að auka við
gróða ríkissjóðs en að tryggja
sómasamlega útgerð togara-
flotans.
Þannig hefur Iinnulaust ver-
ið gengið á það lagið, að inn-
heimta nýjar og stærri fjár-
fúlgur í ríldssjóð, þó að öllum
mætti vera ljóst, að slíkt
hlaut að leiða til aukinnar
dýrtíðar, erí'iðaii afkomu at-
vinnuveganna og fyrr eða síð-
ar beinnar og almennrar kaup-
hækkunar þeirra, sem látnir
voru greiða í ríkiskassann.
Stefna bankanna hefur verið
hin sama og ríkissjóðs. Þeir
hafa hækkað vexti og krafizt
meiri og meiri fyrirfram-
greiðslu vegna gjaldeyris-
kaupa. Með því hafa þeir auk-
ið gróða sinn, en jafnframt
aukið dýrtíðina og torveldað
allan eðlilegan rekstur.
^ Gróði milliliða
Fjármálastefna ríkisstjóm-
arinnar hefur ekki aðeins mið-
azt við það, að tekjur ríkis-
sjóðs yrðu sem mestar og
gróði bankanna færi sívax-
andi. Ilún hefur einnig ste"nt
að því, að gróði ýmissa milli-
liða yrði sem mestur. Og auð-
vitað hefur gróði kaupsýslu-
manna, olíuhrínga og skipa-
félaga átt að gera sams kon-
ar gagn til jafnvægis í fjár-
hagslífinu og gróði ríkissjóðs
og bankanna. Slíkar skoðanir
byggðust á þeirri kenningu,
að kaupmáttur almennings
væri of mikill og því væri
gróðasöfnun nokkurra aðila
mikilvæg, til þess að draga
úr eftirspurn eftir vörum og
þjónustu. Áf þessum ástæð-
um var kaupsýslumönnum
gefinn laus taumurinn, að
mestu leyti, í verðlagsmálun-
um. Fyrst var þeim heimilað
að verðleggja allar bátagjald-
eyrisvörur eftir vild. Næst
komu nær allar frílistavörur
og svo öll þjónusta.
VerðlagseftirliL og verðlags-
hömlur voru ekki lengur þarf-
ar í þessum efnum. Auðvitað
stórhækkaði álagning, og
gróði ýmissa einstaklinga var
gífurlegur, einkum þar sem
sérstaða skapaðist.
^ Ríkið tvöíaldar
álögurnar á íjórum
árum
Árið' • 1950 var fyrsta ár
jafnvægisstefnunnar. Það ár
var gengisbreytingin gerð.
Þá urðu heildartek,jur rík-
issjóðs 306 milljónir króna.
Það ár voru ekki í gikli nein-
ar reglur um bátagjaldeyris-
skatt, né heldur togaragjald-
eyri.
S. 1. ár — 1954 — urðu
tekjur ríkisins 551 milljón
króna, en auk þess nam báta-
gjaldeyrisálag um 100 millj-
ónum og togaraálagið um 27
milljónum.
Þannig hefur ríkið á beinan
og óbeinan hátt innheimt 372
milljónum kr. meira af lands-
mönnum s. 1. ár, en árið 1950,
eða meir en tvöfaldað skatta-
fúlguna.
Við þetta má svo bæta
aukinni innheimtu bankanna,
verzlunarinnar og ýmissa
milliliða.
Þannig hefur þróunin verið
á undanförnum árum, einmitt
þeim árum, sem jafnvægis-
Afleiðing þessarar fjár-
málastefnu hefur auðvitað
orðið sú, að dýrtíðin hefur
aukizt, að raunverulegur
kaupmáttur launa « hefur
minnkað og hagur aðalat-
vinnuveganna hefur örðið
verri og verri. Á s. 1. vetri
var svo komið að kaupmáttur
launa verkamanna hafði
minnkað um 20% frá árinu
1947, eftir því sem 2 lands-
kunnir hagfræðingar, sem það
mál athuguðu, gáfu yfirlýs-
ingu um.
Verkalýðssamtökin hafa
eðlilega reynt að hamla gega
þessari þróun' og krafizt
hækkaðs kaups verkafólki til
handa. Slíkum kröfum hefur
verið mætt af ríkisstjómar-
innar hálfu með löngum og
hörðum verkföllum, seuv' kost-
að hafa þjóðarheildina offjár.
Þannig hefur f júmála-
stefna ríkisstjórnarinnár æ
ofan í æ leitt af sér fram-
leiðslustöðvanir um lengri eða
skemmri tíma.
Það hefur verið venja
stjórnarflokkanna að snúa al-
gjörlega við sannleikanum um
þessi mál, og reyna að halda
því fram, að kauphækkanir
verkafólks hafi skapáð dýr-
tíðina og séu orsök allrar
verðlagshækkunar. Gegn betri
vitund er fjöður dregin yfir
þá staðreynd, að það er fjár-
málastefna ríkisstjóraarinnar,
sem er orsök vaxandi dýrtíð-
ar. Glöggt dæmi í þessum
efnum eru þær verðhækkanir,
sem ákveðnar hafa verið I
vor og sumar, allar greiniíega
með beinu samkomulagi við
ríkisstjórnina, og hugsaðar
þannig að hægt sé að kenna
kauphækkun verkafólks um.
Flestar voru verðhæUþanir
þessar langt yfir það sera
kauphækltunin nam. Sumar
voru 20%, aðrar 30^L og
nokkrar jafnvel um 60%.
Kaupgjald hækkaði þó aðéins
um 10—11% og í flestuni til-
fellum gat það ekki valdið
meir en 5—8% verðliækkun.
En ríkisstjórnin virtist láta
sér þessar verðhækkanir vel
líka. Við þeim sagði hún ekki
eitt orð, nema síður væri, t.
d. var varla annað hægt að
skilja en, að Morgunblaðið
birti þessar verðhækkunar-
fréttir sigri hrósandi og hið
ánægðasta um leið og það
kenndi kauphækkun verka-
fólks um allt saman.
Gróði ríkis og banka
meiri en „styrk-
irnirv' til íram-
leiðslunnar
Ríkisstjórnin hefur lítið
kært sig um að halda á lofti
þeim sannindum, að tekjuaf-
gangur rflússjóðs hefur und-
anfarin ár numið jafnnarri
upphæð og lögð hefur yerið
ölluin vélbátaflotannm irieð
bátagjaldeyrisálaginu. Og að
gróði bankanna hefur niímið
hærri fjárhæð árlegá en
Framhald á 10. siðiL
• • ’ -Ol TÍTJmi.