Þjóðviljinn - 08.05.1956, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 8. mai 1956 — ÞJÓÐVTLJINN — (3
Menningarsögulegt alfræðirit
um miðaldir Norðurlanda
byrjað að koma út — 10 bindi fyrirhuguð, og geta
menn gerzt áskrifendur í Bókaverzlun ísafoldar
Nýlega hófst í Bókav. ísafoldar sala 1. bindis menn-
jngarsögulegrar alfræöibókar um mið'aldir Noröurlanda,
frá vikingatíma. til siöaskipta; og kom þetta bindi út
samtímis á öllum Norðurlöndum. Fyrirhuguö eru alls 10
bindi, sem ráðgert er aö komi út á. jafnmörgum árum.
Má nokkuð renna. grun í stærö ritsins af 1. bindinu sem
er nær 700 bls. í stóru broti, meö tveimur dálkum á síöú,
auk nokkurra myndasíöna í ..bindislok. Hefur hér oröið
merkur bókmennta- og fræöaviöburður.
Þjóðviljinn sagði frá þessum mest af mörkum; Róberi A.
stuttri frétt fyrra1 Ottósson, Ólafur Lárusson o.
og lofaði bót
tíðindum í
sunnudag,
betrun.
Það eru opinberir aðilar
í Danmörku, Noregi og Svíþjóð
sem hafa kostað allt undirbún-
ingsverk að útgáfu og samn-
ingu ritsins, en ísland og Finn-
land leggja til sérstaka rit-
stjóra og greiða þeim laun óháð
fjárhag ritsins að öðru leyti.
Ritstjóri verksins af fslands
hálfu er Magnús Már Lárus-
son prófessor, en auk hans eru
í íslenzkri ritnefnd verksins
þeir Ólafur Lárusson prófessor
og Þorkell Jóhannesson há-
skólarektor. Ritstjórarnir
bera sameiginlega ábyrgð á
öllu efni ritsins, en ekki aðeins
hver um sig á efni því er varð-
ar hans eigið land — enda er
ákveðið að ekki þurfi t. d. ís-
lendingar einir að skrifa. um
íslenzk efni, ef einhver fræði-
maður annarstaðar á Norðnr-
löndum stendur betur að vígi
að rita um tiltekna grein. En
ailar þær greinar um íslenzkt
efni, sem annarstaðar eru rit-
aðar, eru sendar til ritstjórn-
arinnar hér á landi; og kom
það þegar á daginn við samn-
ingu þessa 1. bindis að ýmsu
þótti nauðsynlegt að breyta í
greinum sem þannig voru til-
komnar. Sagði Magnús Már í
viðtali við fréttamenn á laug-
ardaginn að ýmsum merkum og
lærðum mönnum hefði þótt all-
harkalega vegið að vísinda-
heiðri þeirra með breytingum
á greinum þeirra; en það á a6
Bjálfsögðu ekki aðeins að koma
niður á þeim sem um íslenzlc
efni skrifa, heldur og öllum er
leggja til efni í ritið.
íslendingar þeir sem í 1. bind-
ið skrifa eru þeir Magnús Már
Lárusson, sem leggur lang-
og'fl. Meðan þeirra sem skrifa
í síðari bindi má nefna þá Stef-
án Einarason og Björn Th.
Björnsson. 1 öllu verkinu verða
um 6000 uppsláttarorð, þar af
um 1000 íslenzk. Nöfn flestra
íslenzkra foóka, er skráðar vor.1
fyrir siðaskipti, verða. upp-
sláttarorð; og verður þannig
mikil islenzk bókmenntasaga í
ritinu. Hinsvegar verður engin
persónusaga. Ari fróði er að
vísu aðeíns nefndur í 1. bind-
inu, en um leið er bætt við:
og
,,s(já) íslendingabók"
verður að bíða eftir
röðin komi að henni.
Þetta alfræðirit verður á
þremur málum: norsku, sænsku
og dönsku; en það ber svo að
skilja að hvert bindi um sig
er á öllum þessum málum. Is-
lenzku greinarnar eru þýddar
á eitthvert málanna, eftir því
hvaða mál hver þýðandi skrif-
ar.
Þess ber að geta að þótt
verkið nefnist alfræðibók (Kult-
urhistorisk Leksikon for nord-
isk middelalder) verður meira
ritgerðarsnið á greinunum' en*
í venjulegri alfræðibók. -Upp-
sláttarorðin verða um 6000,
eins og áður segir, og blaðsiðu-
fjöldi alls verksins verður a.m.
Nefnd byggðasafnsins í Skópnt
væntir liðsinnis góðra manna
Byggöasafni Vestur-Skaftfellinga og Rangæinga, sem.
til þessa hefur veriö varöveitt í þröngu húsnæöi í Skóga-
skóla, hefur nú veriö reist vandað hús í Skóguni; og rúm-
ar hin nýja bygging bæöi skipið „Pétursey“ og safngrip -
ina sem innan skamms veröa fluttir í þaö. Mun þetta.
vera fyrsta hús sem reist er yfir byggöasafn hér á landi
Sýslufélög og fleiri aðilár
hafa veitt fé til húsbyggingar-
innar; en sökum þess hve verk-
inu hefur verið liraðað, hvila
miklar skuldir á húsinu. Bygg-
ingasafnsnefndin hefur því á-
kveðið að snúa sér til Vestur-
Skaftfellinga, Rangæinga og
annarra þeirra, er áhuga kunna
að hafa á velfarnaði safnsins,
og fara þess á leit að þeir
leggi þvi lið. með fjárframlög-
um. Því fleiri sem létu eitthvað
af höndum rakna, því minni
upphæð dygði frá hverjum
k. jafnhár, þannig að hvert einum. Það er mjög aðkallandi
því
orð fær aldrei minna en blað-
síðu til umráða, að meðaltali.
Bókaverzlun ísafoldar selur
bókina. hér á landinu. Á 2.
hundrað manns hafa þegar
gerzt áskrifendur að verkinu,
en 1. bindið kostar 130 kr.-til
þeirra í skinnbandi, en ella 170
aö; krónur. Bókin er prentuð í Hró-
i arskeldu og er væn álitumu
að grynna á skuldum vegna
húsbyggingarinnar, og skírskot-
ar nefndin til skilnings mann:
á merku málefni.
I Reykjavík tekur Bergsteim
Kristjánsson, Baldursgötu lf
við gjöfum til safnsins, e;
heima í sýslunni snúi menn sé
góðfúslega til meðlima byggða
safnsnefndarinnar: Jóns R
Hjálmarssonar Skógaskóla,.
Jóns Þorsteinssonar Vík í Mýr-
dal, Óskars Jónssonar Vík i
Mýrdal, Þórðar Tómassonar
Valinatúni, ísaks Eiríksson:
Ási.
Sinfóníutónleik-
arnir í kvöld
Tónieikar Sinfóníuhljómsveit-
ar Islands í Þjóðleikhúsinu s
kvöld hefjast kl. 8.30. Flutt
verða þessi verk: Forleikur
SKIPAÚTGCRÐ
RIKISINS
Hekla
austur um land í hringferð
hinn 11. þ.m. Tekið á móti flutn-
ingi til Fíiskrúðsfjarðar, Reyð-
arfjarðar, Eskifjarðar, Norð-
fjarðar, Seyðisfjarðar, Þórs-
hafnar, Raufarhafnai’, Kópa-
skers og Húsavíkur í dag. Far-
geðlar seldir á morgun.
Skaftfellinp
ífer til Vestmannaeyja í kvöld.
Vörumóttaka í dag.
Glenrerksmíðjan er m í fullum gangi
Frssiiileiðslan iaiiiia saiiikeppiiishsei vara
Glerverksmiöjan er nú aftur í fullum gangi og fram-
leiöslan komin í gott horf hvaö gæ'öi snertir. MeÖ fullum
afköstiun á verksmiðjan að geta framleitt- 12 lestir af
gleri á sólarhring.
Framkvæmdastjóri Glerverk-
smiðjunnar, Ingvar Ingvarsson
sýndi blaðamönnum verksmiðj-
una og framleiðslu hennar í
gær. Fyrst í stað komst fram-
leiðslan í gott horf. Var þá
framleidd boðleg söluvara a.m.
k. miðað við það sem stundum
hefur verið flutt inn til -lands-
ins. En svo komu fjárhagsörð-
ugleikar og meðfylgjandi efnis-
skortur. Þó komst framleiðslan
í lag um 3ja vikna tíma í des.
sl. Hin gallaða framleiðsla hef-
ur þó verið notuð, enda seld
mjög ódýrt, hafa margir keypt
svokallað bráðabirgðagler í ný-
byggingar sínar, i því augna-
miði að fá einangrunargler síð-
av.
Örðugleihar í vetur
Eins og kunnugt er þraut
rekstrarfé verksmiðjunnar og
rekstrarlán ófáanlegt í vetur.
Var þá stofnað fyrirtæki á veg-
um Framkvæmdabankans Gler-
gerðin h.f., er tók verksmiðj-
una á leigu til starfrækslu.
Framkvæmdastjóri þess er
Sveinn Einarsson verkfræðing-
ur, sem nú er erlendis. Um 2já
mánaða skeið hefur því verið
nóg fé til starfrækslunnar og
því hægt að kaupa nauðsyn-
leg efni til framleiðslunnar, og
er nú framleidd góð vara.
A að spara gjakleyri
Miðað við innflutningsskýrsl-
ur fyrir árið 1955 hefði gler-
verksmiðjan átt að spara tæpl.
814 míllj. kr. í gjaldeyri. Af
þeirrí upphæð mun einangrun'
argler og einfalt rúðugler vera
um 3(4 millj. kr.
Ekki er enn markaður innan-
lands fyrir öll afköst verk-
smiðjunnar, sé hún í fullum
gangi, en þau eru 12 lestir á
sólarhring. En fyrirspurnír
hafa borizt um útflutning á
gleri. Ætlunin er að verksmiðj-
an framleiði ekki rúðugler ein-
göngu, heldur flöskur og fl.
glerumbúðir, en vélar til þeirr-
ar framleiðslu eru enn ókomn-
ar.
Erlend hráeíni enn
Jarðefni til framleiðslunnar
hafa öll verið flutt inn ennþá.
og hafa kostað innan við 100
þús. kr. fob. Þegar sementsverk
smiðjan er komin í gang verð-
ur hægt að fá innlend hráefni
í sambandi við hana, en stofn-
kostnaður við að koma upp
vinnslu innlendra hráefna er
talinn verksmiðjunni ofviða nú.
Hinsvegar hlýtur það að vera
marlcmiðið að vinna glerið að
mestu úr innlendum hráefnum,
þar sem þau eru til í landinu.
— Um helmingur framleiðslu-
kostnaðarins er vinnulaun, en
hjá verksmiðjunni vinna nú
65 manns.
Þess ber að geta sem gert er
Þann 26. þ.m. hélt Blindra-
félagið skemmtisamkomu í Silf-
urtunglinu til ágóða fyrir starf-
semi sína. Sá sem rekur þar
veitingastarfsemi hr. Sigurgeir
Jónasson sýndi þá rausn að lána
húsakynni sín endurgjaldslaust.
Ennfremur sýndi hann og allir
þeir, sem að þessari samkomu
unnu, þann sérstaka góðvilja og
vinsemd í garð þeirra blindu, að
ieggja alla sína vinnu og fyrir-
höfn fram endurgjaldslaust, af
fágætri alúð og einlægni.
Fyrir hönd Blindrafélagsins
sendi ég öllu þessu fólki hjart-
ans beztu þakkir, og fyrir hönd
okkar hinna blindu og fylgdar-
liðs, sem þarna nutum ágaetrar
skemmtunar og hafðir vorum
heiðursgestir, sendi ég jafnframt
alúðarþakkir. Veitingahússtjór-
anum fyrst og fremst, sem veitti
okkur af slíkri rausn að ekki
gleymist— þar sem hver mátti
fá á borðið til sín það sem hann
kaus helzt, svo lengi sem sam-
koman stóð —, Karli Guðmunds-
syni, Emilíu Jónasdóttur, Nínu
Sveinsdóttur, hljómsveitarstjór-
anum José N. Riba og sveit
hans, þjónustufólki og öllum,
sem að þessari ágætu skemmtun
unnu á einn eða annan hátt.
Fyrir hönd félagsins og okkar
gestanna óska ég að siðustu
öllu þessa ágæta fólki til ham-
ingju í lífi og starfi urn ókomin
ár.
Benedikt K. Benónýsson
EgiII Jónsson
(Finngalshellir) eftir Mendels-
sohn, ballettmúsik úr óperunrvt
Rósamunde eftir Schubertr
klarínettukonsert eftir Mozarfc
og loks Sinfónía nr. 1 í C-dt.
eftir Beethoven.
Stjórnandi hljómsveitarinna d
verður dr. Páll ísólfsson, ea
einleikari á klarínettu Egi.l
Jónsson.
Fram - Vi. 1:1
Fjórði leikur Reykjaviku
mótsins í knattspyrnu var háó -
ur á íþróttavellinum í gær-
kvöld og kepptu þá Fram og;
Víkingur. Fram sigraði meo
einu marki gegn engu.
Páll Bergþórsson
Framhald af í. síðu.
menna athygli fyrir skýrleik og
skemmtilega framsetningu. Er
því mjög fagnað meðal stuðr,-
ingsmanna Alþýðubandalagsin®
í Mýrasýslu að Páll skyldfi
verða við þeim tilmælum þeirra.
að gefa kost á sér til fran -
boðs við Alþingiskosningarn: .-
í sumar.
SÍMABREYTINGAR
7510 — Sósíalistafélag Reykjavíkur
7511 — Kosningaskriftofa Alþýðubandalags-
ins, opnuð eftir helgina. (Spjaldskráv
7512 — Miðstjórn Sósíalistaflokksins.
7513 — Æskulýðsfylkingin. j