Þjóðviljinn - 13.05.1956, Blaðsíða 9

% ÍÞRdniR
RITSTJÓRI: FRÍMANN HELGASON
Smmuóagíir 13. maí 1956 — ÞJÓBVILJINiN — (9

I Vesfmannaeyjum er almennur áhugi
fyrir fþroftum að vakna að nýju
— seg/V FriSrik Jesson, iþróftakermari,
sem verður fimmtugur á morgun
ÁLFUR UTANGARÐS:
Gróðaveffurinn
Friðrik Jesson íþróttakennari
I Vestmannaeyjnm er fæddur í
Norður-Hvammi í Mýrdal hinn
14. mai 1906. Hann er sonur
hjónanna Ágústu Eymunds-
dóttur og séra. Jes A. Gísla-
sonar, sem þá var prestur þar
í sóknum. Ungur að aldri flutti
Friðrik með foreldrum sínum
til Vestmannaeyja, en þaðan
er föðurætt hans upprunnin, og
hefur Friðrik alla tíð síðan
verið í Eyjum og átt þar mik-
inn þátt í þróun íþróttamál-
anna og á tímabili var hann
lífið og sálin í svo að segja
öllu því, er að iþróttum laut.
Friðrik lærði íþróttir í
Reykjavík og síðar í Dan-
inörku og lauk íþróttakennara-
prófi frá Statens Gymnastik-
Institut í Kaupmannahöfn ;
1924.
íþróttakennslu hóf Friðrik!
1929, en þá var hann þegar
landskunnur afreksmaður í í-!
þróttum og í heimahéraði sínu
hafði hann þá þegar átt allra
manna stærstan þátt í að vekja
þann almenna íþróttaáhuga, í
sem á því tímabili gerði Vest-
mannaeyinga í ýmsu að fremstu
íþróttamönnum landsins.
1 tilefni fimmtugsafmælis
Friðriks hefur Iþróttasíðan átt
tal við hinn merka íþrótta-
brautryðjanda, sem enn í dag
heldur áliuganum og varðveitir
anda hins sanna íþróttamanns,
sem skilur og metur til fulls
göfgi góðrar íþróttar, þótt hann
etji ekki lengur kappi á leik-
vanginum í eigin persónu. Og
Friðrik er alltaf skemmtilegur
heim að sækja og leiftrar af á-
huga og íþrótta-gleði, þegar
rifjaðir em upp atburðir frá
þeim tímum, þegar mest gekk
á — minningar um tvísýna
keppni og fangbrögðin við erf-
iðleikana úr féiagslífi íþrótta-
manna, Húsfreyjan, Magnea
Sjöberg kona Fri.ðriks, er kom-
in með kaffi og hinn geðfelldi
blær heimilis þeirra gerir það
svo einstaklega notalegt að
spjalla samau og fá leyst úr
spurningum.
— Hvað finnst þér nú athygl-
isverðast úr reynslu þinni i
íþróttamálunum?
— Félagsandinn, sem skapað-
ist á æfingunum og í starfinu
við erfið skilyrði, orkaði miög
hvetjandi á mig, svarar Friðrik.
En það ui'ðu mér líka nokkur
vonbrigði, þegar áhuginn dofn-
aði um leið og skilyrðin bötn-
■ uðu. — En nú held ég að á-
huginn sé að vakna að nýju.
— Hvert er nú viðhorf þitt
til íþróttamálanna í dag og hvað
heldurðu um framtíð þeirra?
— Ég reyni að láta sem
alla meiriháttar kappleiki, sem
ég á kost á, og þegar landsleikir
eru háðir þá stendur illa á hjá
mér ef ég bregð mér ekki til
Reykjavíkur að horfa á þá. Um
framtíðina er nú máske ekki
miklu hægt að spá, en ég þyk-
ist sjá þess nokkur merki, að
hér í Eyjum renni brátt upp
þeir tímar, að Vestmannaeying-
ar muni mæta sterkir til keppni
við íþróttamenn annarra liéraða.
íþróttaæfingar utan -leikvallar
verða hér nú sífellt almenn-
‘I
bil hver nemandi hafi sinn bolta
til meðferðar í þeirri þjálfun.
— Hefur þú ekki farið utan
sem íþróttamaður á veguni
þróttalireýfingarinnar?
— Árið 1929 fór ég 1 glímu-
og fimleikaflokki Ármanns til
Þýzkalands. Við sýndum þar í
mörgum borgum. Svo fór ég í
hópi íþróttakennara á olympíu-
leikana í Berlín 1936. Á þeim
leikum kepptu tveir Vestmaima-
eyingar, Sigurður Sigurðsson í
hástökki og þrístökki og Karl
Stangarstökkið liefur um áraraðir verið einskonar „þjóðaríþrótt11
í Vestmannaeyjum, og þaðan liafa flestir af beztu stangarstökkv-
unun landsins ltomið, Myndin er af sjö Vestmannaeyingum, sem
allir liafa getið sér orðstír sem stangarstökkvarar (taldir frá
vinstri): Jónas Sigurðsson, Friðrik Jesson, Ásmundur Steinsson,
Karl Vilmundarson, Ólafiu* Erlendsson, Guðjón Magnússon og
Torfi Bryngeirsson.
ari og það spáir góðu. Ég tel
líka að hið nýja keppnisfvrir-
komulag, þar-sem nokkuð jöfn
lið eiga þess kost að þreyta
kapp um að hækka í flokki,
verki hvetjandi og sé til bóta.
— Þú hefur þjálfað íþrótta-
menn til keppni eftir að þú
hættir sjálfur að keppa; hvað
hefur þú að segja um þjálfara-
störf þin ?
— Ég var um tíma þjálfari fé-
laganna hérna í knattspymu,
sundi og frjálsum íþróttum. Þá
náðist góður árangur í sundi
og voi'u Vestmannaeyingar þá í
fremstu röð íslenzkra sund-
manna, við veittum Reyk\úking-
um þá harða keppni. Ema
keppnisför fórum við til Akur-
eyrar og skildum jafnir við
sundmenn þar. Eria ísleifsdótt-
ir setti þá Islandsmet í sundi
og margt var þá um góða sund-
menn liér.
íþróttakennslan við barna-
skólann getur máske, líka að
vissu leyti. kallazt þáttur í
þjálfarastörfum mínum. Nú er
mikill knattspyrnuáhugi hjá
strákunum-Fskólanum og ég er
sammála íþróttafulltnia í'íkisins
um að mikilvægt sé, að strax
minnst hjá mér fara af því, sem í skólanum. fari fram þjálfun í
gerist í íþróttalífinu. fig ihorfi á boltameðferð, þannig að um það l
Vilmundarson í tugþraut. Sig-
urður náði þá góðum árangri í
þrístökkinu, stökk yfir 14 m
markið og fékk 14 m staðfesta
sem Islandsmet, en hann stökk
raunar.lengra.
Og það ber margt á góma um
menn og. málefni íþróttahreyf-
ingarinnar, heilir þættir, sem
heima eiga í almennri íþrótta-
sögu, og íþróttasögu Vest-
mannaeyja þó sérstaklega, en
verða því miður ekki téknir með
í stutt afmælisviðtal. -
tín nú látum við rabbinu á
vegum íþróttasíðunnar lokið. Ef
um almennt blaðaviðtal hefði
verið að ræða, hefði það ekki
síður freistað gestsins að fá að
líta á Ijósmynda- og fihnusafn-
ið eða vinnustofuna í kjallaran-
um á Hóli, þar sem Friðrik
stoppar upp fugla, því enginn
skyldi halda að íþróttirnar séu
hið einasta, sem máli skiptir í
starfi Friðriks Jessonar.
Að þessu sinni látuni við sem
sagt eins og við vitum ekki af
því, að Friðrik er t.d, aðalmað-
urinn í að taka mikla Vest-
mannaeyjakvikmynd og er einn
af fremstu áhugaljósmyndurum
landsins, né held,ur hinu, að
hann er einn af örfáum íslend-
Framhald á 10. siðu
t83. dagur . 1
Nýju jai'ðeigendurnii' höf ðu sérstaklega áhuga á þeini
hlunnindum jarða sinna sem voru 1 fljótandi ásigkomu-
lagi. Á meðan þeir stpðu við gerðu þeir sér þaö helzt til
dundurs aö rekja vatnsföll sem runnu í og með land-
areignum þeirra, og leita uppi polla og tjarnir, og lemja
vatnsborðið með veiðárfærum sem þóttu ekki líkleg til
mikilla aflabragða á þessum slóðum. Voru þeir þó ekki
fáir vatnabúarnir, allt frá stórlöxmn niöurí lækjarlont- ,
ur og hornsíli, sem létu giepjast af girnilegri flugu eða
feitum maöki, og hlutu aö geispa golunni uppá þurru
landi sökum girndai’ sinnar og fomtni. Gáfu téö afia-
brögð glæsilegar vonir um ábatasama útgerð 1 fram-
tíðinni.
Flestir höfðu aöeins skamma dvöl á óöulum sínum,
því þetta vom allt þýöíngarmiklir menn sem höföu
skyldum aö gegna við þjóðfélagið og þarafleiðandi ekki
frjálsir menn nema að mjög takmörkuöu leyti. Vatna-
búar þeir sem höfðu sloppið við aungla þeirra í þetta
skipti þurftu ekki að óttast tálbeitur fyrren að sumii.
Þeirra var saknáö á mörgum bæjum, því þeir voru altil-
legir og örláth’ menn og kunnu vel aö meta allar fyrir-
greiöslm’. Höfðu sum heimili haft nokkra tekjuauka í
reiðufé af komu þeirra, því nú vonx menn í Vegleysu-
sveit sem qðast aö snúa af hinu þraunga og torfæra
einstigi greiöaseminnar útá beinan og auöfarinn veg
auðshyggj unnar.
Þegar öllu er á botninn hvolft er ekkert auðveldai’a
en aö græða penínga. Til þess þarf hvorki sérstáka
menntun eöa hæfileika. Það er nóg að komast í vinnu
hjá Könunum og fá þar greiddar eins margai’ klukku-
stundir á sólarhríng og unnt er. Menn höfðu fyrir
satt að fyrir sunnan hefðu menn komist uppí það að
fá greitt kaup fyrir tuttugu og fimm klukkutíma á ein-
um sólarhríng, og var mikill hugur í mönnmn áö hnekkja
því meti. %
Auðsöfnun manna í Vegleysusveit var þó að vonum
misjöfn, því erfiðar heimilisástæöur geröu mörgum tor-
velt að gánga gróðaveginn einsog hugur þehra stóð
til. Svo arðlítil atvinna einsog heyskapur var víöast
ekki stunduð nema um helgar, og var sýnt að tún niyndu
víöa standa óslegin aö hálfu og smhstaöar rúmlega þaö.
En bændur höfðu eingar áhyggjur útaf ásetníngi í
þetta skipti, því flestir voru þegar staðráðnh* í því að
leiöa búfé sitt á blóövöll þegar haustaöi, nema kannski
eina belju og fáeinar kindaskjátm’, meir til gamans og
félagsskapar fyrir þá sem heima uröu aö sitja helduren
af nauðsyn. Svo var guði og Amríku fyrir áö þakka áö
menn þmftu ekki leingur aö byggja afkomu sína á svo
ótryggum og misfellasömum grunni og kindum og kúm.
En á meöan sumir rökuöu aö sér peníngum vom
aðrir sem fóru á mis við þau lífsgæði af mismunanöi
óviöráöanlegum ástæðum. Stjana á Hóli var alveg eyöi-
lögð manneskja yfir því aö geta ekki gómaö eitthvaö a;
þeim fjársjóömn. sem nánast rigndi yfir sveitúnga henn-
ar. Á Hólsheimili var ekki uppá marga aö hlaupa til
þess aö taka þátt í kapphlaupinu um veraldarauöinn.
Bónda hennar var tekin aö förlast svo mjög sjón uppá
síökastið áð hann var hættur aö geta lesið húslesti’a, auk,
þess var heyrnin tekin aö bila svo alvarlega, aö hann
var steinhættur áö heyra til hennar þegar henni lá eitt-
hvaö á hjarta framyfir venjulegt heimilisnöldiu’. Særöi
Stjana þó bónda sinn ákaft aö gánga í herinn, og hélt
hann eins liötækan og Dána á Gili, en hann þumbaöist;
viö, svo Stjana var farin áö halda aö forsjóninni heföi
algjörlegá sést yfir Hólsheimilið þegar hún deildi vel-
geröum sínum. i
En alltíeinu kom þaö á daginn að Hólsheimilið var
ekki með öllu heillum horfið. Dag einn á miöju sumri
reis heimasætan Sigþrúöur alltíeinu uppúr eymd sinni
og tjáöi móöur sinni aö hana lángaöi til aö fara í vinnu
til Kananna. • ;
Nú trúi ég bara ekki mínum eigin eyrum, hrópaði
móöir hennar og sló á lær. HvaÖ ætli þýði fyrir þig að
fara í vist til vandalausra á meöan þú ert varla mann-;
eskja til áö þjóna sjálfri þér, auk heldur meir. i
Ég get gert það sem ég vil, ansaöi dóttirin þráalega, j