Þjóðviljinn - 26.02.1958, Side 7

Miövikudagur 2<>. fehrúar 3958 — WÓÐVILJINN — (7
Yfirlýstum nazista gefiB úrslifaatkvœBi i bœjarstjórn Reykjavikur-og
ÞjóSernishrevfing Islendinga innlimuS
Rií.jað var upp hér í grein
á þriðjudaginn var að Bjami
Benediktsson hóf stjómmála-
feril sinn með því, að bjóða sig
fram á sameiginlegum lista
Sjálfstæðisflokksins og „Þjóð-
ernishreyfingar íslendinga" í
bæjarstjórnarkosningunum í
Reykjavík 1934. Var vitnað í
blöð beggja flokkanna um
þessa einingu, og bent á að með
kosningasamstöðunni var úr
því skorið að nazistahreyfing-
in íslenzka skyldi renna inn í
Sjálfstæðisflokkinn og menn
hénnar fá þar fullt svigrúm til
að móta stéfnu, starfsaðferðir
og áróður flokksins.
Það breytir engu um þessu
ályktun að nýr nazistaflokkur
var stofnaður þetta ár og hjarði
að nafninu til næstu árin, enda
hafa einnig foringjarnir þar
skilað sér til föðurhúsanna. En
annað kom ákaflega illa við
Bjarna og aðra þá forsprakka
Sjálfstæðisflokksins sem hugð-
ist tryggja völd sin í Reykja-
vík með sameiginlegu fram-
boði með íslenzku nazistahreyf-
ingunni: Samkomulagið hélt
ekki til fullnustu, nokkur hluti
nazistahreyfingarinnar vildi
enn ekki selja sig Sjálfstæðis-
flokknum, „Fánaliðið“ og „Fé-
lag ungra þjóðernissinna“ re'is
gegn „Aðalráðinu" og sagði því
til syndanna. Þar voru fremst-
ir í flokki dálitlir foringjar
sem enn voru ekki reiðubúnir
að falla í faðm Bjarna Bene-
diktssonar, þó svo yrði siðar.
Litli foringinn
ætlaði að reyna
sjálfur
Hér höfðu gerzt þeir hlutir
sem hvorki Sjálfstæðsflokkn-
um né aðalráði nazistanna lík-
uðu. íslenzki 'nazistaflokkur-
inn átti að sjálfsögðu að vera
byggður eftir þýzku fyrirmynd-
inni, einn foringi í toppnum
sem valdi sér hjálparmenn og
svo hver af öðrum. En í Þjóð-
ernishreyf'ngu íslendinga varð
foringjahlutverkið ekki alveg'
óumdeilt, eijikum reis'ti sig
þar ungur maður sem taldi
ekki öðrum bera fremur for-
ingjahlutverk nazistanna á Is-
landi. Sá hét Helgi S. Jónsson,
núverandi áhrifamaður í Sjálf-
stæðisflokknum. En fyrir 24
árum trúði Helgi S. Jónsson
því að sigur nazistanna þyrfti
ekki að verða með því móti
að Sjálfstæðisflokkurinn yrði
smám saman gegnsýrður af
nazisma og þokaðist áfram í
átt til algerra valda, heldur
væri leið hins ómengaða náz-
isma styttri. Og hann, ásamt
nokkrum sanntrúuðum nazist-
um, þar á meðal Þorbirni Jó-
hannessyni kjötkaupmanni í
Borg, ne.ituðu að hlýða ' for-
sjá leiðtogans Gísla Sigur-
b.jörnssonar um samruna. við
Sjálfstæðisflokkinn og báru
fram sinn eigin lista í Reykja-
vík, með. nýja foringjann,
Helga S. Jónsson, efstan.
^ Valdataka 1943 —
eítir tíu ára
„baráttu"!
Þeim lá nefnilega á að kom-
ast til valda á íslandi, og héldu
þar við markið sem hreyfing-
in setti sér upphaflega, en það
var um valdatokii nazismans á
íslandi árið 1943 — eftir tíu
ára „baráttu".
Því er harðlega neitað í blöð-
um ,,aðalráðs:'ns“ eftir samn-
ingana við Sjálfstæðisflokkinn
að horfið sé frá þessari tíu ára
áætlun. í langri grein í „Þórs-
hamri“, 19. jan. 1934, „Myndun
og þróun Þjóðernishreyflngar
íslendinga“, er tíu ára áætlun-
in enn áréttuð:
..Það skal tekið fram þeg-
ar í stað, að Þ.H.Í. hefitr
ekki gert neina sajniiínga
við Sjálfstæðisflokkinn um
samvinnu framvegis, og
mun ckki halda áfram
samvinnu við liann. tiema
Sjálfstæðisflokkurinji vilji
beita sér fyrir öllum aðalá-
hugamálum Þ. H. í. Hins-
vegar mun 1». H. í. starfa
sent pólitískur viðreisnar1-
flokkur íslenzkra Þjóðernis-
jafnaðarmanna, hvenær sem
er. Takniark flokksins er:
Sigur Þjóðcrnisjafnaðar-
stefnunnar á íslandi 1943.
— Þ. H. f. er síofnuð 1933.
— Það eru því eftir niu ár,
— sem við niuiutm nota til
að berjast fyrir þessu tak-
marki okkar“.
^ Viðreisnarbanda-
lag Reykjavíkur
En foringjar aðalráðsins virð-
ast hafa metið ástandíð svo
um þetta leyti að fullar líkur
væru á, að skilyrðinu fyrir
framhaldandi samvinnu við
Sjálfstæðisflokkinn yrði full-
nægt: ,uið Sjálfstæðisflokkux-
inn vilji beita sér fyrir öllurn
aðaláhugamálum“ nazistahreyf-
ingarinnar.
Þe:m mun sárgrætilegra þótti
„foringjunum (á þessum árum
voru meira að segja „foringjar"
Varðarfélagsins opinberlega
titlaðir svo) að nazistahjörð'n
skyldi ekki strax fylgjast öll
með: Þannig vítlr foringi Þjóð-
ernishreyfingar íslendinga
harðlega þá ungu menn, er ekki
vildu strax þ'ggja náðarfaðm
og vegtyllur Sjálfstæðisflokks-
ins. Hann segir í „Þórshamri'*
16. jan. 1934:
„Þeir vissu að viðreisnar-
starfið var að feef jast, áhrifa
Þ. H. í. var farið að gæta
i hugsuiíum og verfcum
stærstu síjórnmálaflofcka
landsiitis, og þeir hlutu að
vita, að nú reið á að halda
saman, svo að takasl. tnætti
að vinna bug á fcoimnún-
isina og Marxisma“,
í sama blaði er enn hnykkt
á um samstarfið:
„Eins og mönnum er kunn-
ugt hefur Þ. H. í. að þessu
sinni samninga við Sjálfstæð-
ismenn við í hönd farandi bæj-
arstjórnarkosningar, eða m. ö.
o.: Þessir tveir flokkar hafa
myndað eins konar Viðrelsnar-
bandalag Reykjavíkur“.
■^r Ljúít og skylt að
þakka — Jón Þor-
láksson vitnar
En í fylkingararmi Helga S.
Jónssonar og Þorbjörns kjöt-
kaupmanns var alið á því, að
r-
Helgi S. Jónsson
litli foringinn sem nú er
koniinn lieim,
Morgunblaðið héldi lítt á loft
aðild Þjóðernishreyfingar ís-
lendinga að hinum sameiginlega
lista, listinn var nefndur listi
Sjálfstæðisflokksins og annað
eftir því.
En sú ásökun var borin til
baka. Og nú dugði ekki að rit-
stjórar Morgunblaðsins færu
að þvæla um þetta. Sjálfur
foringi Sjálfstæð'sflokksins,
sjálfur borgarstjórinn í Reykja-
vík, Jón Þorláksson, var látinn
lýsa yfir aðild nazistahreyf-
ingarinnar. Morgunblaðið birti
19. janúar 1934 áberandi grein:
eftir Jón:
„E-Iistinn sprengilisti“
„Því hefur ekki verið
lialdið nægilega á lofti í
blöðum Sjálfstæðisflokks-
ins, að það eru fleiri en
félög Sjálfstæðismanna, sem
standa að C-Iistanum og
styðja liann. Listinn nýtur
einnig stuðnings félagsskap-
arins „Þjóðernishreyfing ís-
lendinga“. Aðalváð þess fé-
lagsskapar birti yfirlýsingu
uni stuðning þennán um það
leyti sem C- listinn var til-
búinn, og hefur síðan beitt
sér öfluglega fyrir að afla
listanum fylgis í sinn, lióp.
Sama hefúr félag yngri
manna, sem þátt taka í þess-
ari hreyfingu, gjört, og
sömuleiðis blöð Þjóðernis-
hreyfingarinnar íslenzk end-
urreisn og Þórsliamar. Tel
/ SjálfstœSisflokkinn
ég mér og okkur öllum
SjálfstæSismönnum ljúft og
skylt að þakka stuðning
þennan, sem sýnir það, a v
Þjóðernislireyfingin lvefur
ekki misst sjónar á því að-
almarki sínu að berjast á
móti rauðu flokkunum,
kommúitistum, krötum og
Tímabclsunum. Þeir gjöra
þctta mcö því að vinna að
kosningu Dr. Halldórs Han-
sens, níunda mannsins á C-
listanum“.
Síðan ræðir Jón Þorláksson
með mikilli vandlætingu
„sprengilista“ Helga S. Jóns-
sonar sem boðin sé fram í
fullri óþökk Þjóðernishreyfing-
arinnar.
^ Tveir íoringjar
talast við
íslenzki foringinn dregur
ekki úr fordæmingunni á litla
foringjanum, Helga S. Jóns-
syni. Gísli Sigurbjörnsson skrif-
ar undir nafni grein í Þórs-
hamar 19. jan. 1934, og nefn-
r hana „Liðhlaupinn afhjúpað-
ur“. Þar sendir hann fyrrver-
andi (og núverandi’.) sam-
herja þessa kveðju:
„Ef mér sýnist svo, mun
síðar verða vikið nánar að
viðskiptum mínum við
þennan ódreng, sem ég eitt
sinu glæptist á að trúa.
Mun sú lýsing öll verða til
þess, að menn, munu enn
meir fyrirlíta þennan fram-
hleypna angurgapa, sem
kailar sig þjóðernissinna, en
er ekkert annað en svikari
og lieitrofi við menn og mál-
efni Þ. H. í.“
En litli foringinn svarar í
blaði sínu fullum hálsi, ræðst
heiftarlega á foringjann og lýs-
ir því nieðal annars hve sterk-
leg'a hann (Gísli Sigurbjörns-
son) hafi sótt eftir fjárstyrk
hjá Sjálfstæðisflokknum — og
fengið hann. Samt hafi litið
gengið með framgang stefnunn-
ar og mörgu um kennt:
„Ekki nóg með það, að
öll fjármál þessarar lneyf-
ingar séu í stökustu óreiðu,
heldur liefur hin uppliaf-
Iega stefna, sem nú er marg-
brotin, allir hinir gömlu
fylgjendur, öll liugsjóna- og
áhugamál þeirra, allt hef-
ur verið boðið til kaups á
hinn ruddalegasta liátt. Allt
selt, en andvirðið liefui-
Gísli á „guðsríkisbrautinni“
frá Ási liirt með gyðinglegri
ró — og kaupandinn „Sjálf-
stæðisflokkurinn“ prísað sig
sælan að lneppa fenginn“.
(Ákæran, 7. febrúar 1934).
Og í svari við „yfirlýsingu“
aðalráðsins segir blaðið:
„Allir sannir Þjóðernissinnar
munu svara óþokkabragði
„ráðsins“ á viðeigandi hátt —
ekki með því að ganga á
mála hjá óviðeigandi stjórn-
málaflokki — lieldur með
því að kjósa sinn eigin lista,
sem er listi Þjóðernissinna“.
(Ák.'arai, 7. fehrúar 1934).
Kclludráp og
Ilriílu-Jónas •—
Moggi í nazista-
ham
Þannig var gengið til kosn-
'.ín'gja, Tvær gular sögur voru
ýmist tuggnar í kjósendur eða
öskraðar í eyra þeirra. Morg-
unblaðið, nazistabiöðin og Vísir
þreyttust ekki að 'skrifa um
„kolludráp“ Hermanns Jónas-
sonar lögreglustjóra, ag hitt
að Jónas frá Hriflu ætti að
verða borgarstjóri ef „rauðu
flokkarn:r“ fengju meirihluta!
Sjálfan kosningadaginn er
orðbragð Morgunblaðsins og
nazistablaðanna orðið óþekkj-
andi í sundur. Þá var þetta ó-
einkennd ritstjórnargrein í
Morgunblaðinu:
„BURT MEÐ RAUÐA
LIÐIÐ!
Þjóðennislireyfing íslend-
inga var í upphafi stofnuð
með það fyrir augum að.
vinna bug á óaldarlýð komm-
únista.
í dag er barizt um það,
livort Sjálfstæðismenn eigi
að fara með völdin í bten-
um næstu 4 ár ellegar sam-
fylking rauðliða.
Þjóðernishreyfingin hefur
að sjálfsögðu lagzt á sveif-
ina með S.jálfstæðisflokkn-
um og gegn rauða liðinu.
Hún fylkir sér einhuga
um lista Sjálfstæðisflokks-
ins, C-listann.
Allir samiir íslendingar
fylkja sér um C-listann.
Kjósið C-listann!“ (Mbl. 20.
jan, 1934).
^ Morgunblaðið
stimplar Helga S.
og hans lið ,,naz-
ista"
í þessu sama blaði nefnir
Morgunblaðið þó í hita bardag-
ans Helga S. Jónsson og Jón
Aðils nazista í frétt af æsku-
lýðsfundi Heimdallar. Mega
þeir, ásamt Þorbirni kjötkaup-
manni og öðrum á lista Helga
minnast þess, að sú nafngift
var þó einu sinni höfð um þá
í aðalmálgagni Sjálfstæðis-
flokksins.
En fordæmingin stóð ekki
lengi. Þremur dögum síðar er
faðmur Sjálfstæðisflokksins
aftur breiddur mót hinum villu-
ráfandi nazistasauðum. Morg-
unblaðið gefur nýjar upplýs-
ingar, bæði um E-Iistann og
Sjálfstæðsflokkinn: „Eins og
áður er sagt og öllum er kunn-
ugt, var E-listinn klofningur
úr Sjálfstæðisflokknum . . “
Frambald á 10. siðu