Þjóðviljinn - 26.03.1958, Blaðsíða 6

6) — MÖÐVIIJINN — Miðvikudagur 26. marz 1958
Þióðviliinn
Otíelandt: Samelnlnearflokkur alÞS’Su - Sóslallstaflokkurlnn. - Ritstjorar
Maenús Kjartansson, Slgurður Guðmundsson (áb.). - Préttaritstjóri: Jón
Bjarnason. - Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson. Guðmundur Vigfússon.
ívar H. Jónsson. Magnús Torfl Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. - Auelýs-
lngastjórl: Ouögeir Magnússon. - Ritstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prent-
smlðja: Skólavörðustíg 19. - Siml: 17-500 (5 linur). - Áskrlftarverð kr. 25 á
mán. I Reykjavík og nágrenni; kr. 22 annarsst. - Lausasöluverð kr. 1.50.
PrentsmlSja Þjóðviljana.
.tesnitn
i.istl ÍÖCI -iíflm i'U-. •?*&. ei,-
Jóhann J. E. Kúld: nop
L.
Það, sem úrslitum ræður
i f eðlilegum ástæðum á Al-
■**• þýðublaðið erfitt með að
finna frambærileg rök fyrir
þeim óhappaverkum hægri
manna í Alþýðuflokknum að
hafa lagt íhaldinu liðsinni við
að leggja undir sig nokkur
verkalýðsfélög hér í Reykja-
vík. En á einu er tönlazt í
tíma og ótíma: Vinstri menn á
síðast Alþýðusambandsþingi
voru vondir við Alþýðuflokk-
■inn og fyrir það skal verka-
lýðshreyfinguimi grimmilega
hegnt. Ekkertm inna en af-
henda hana flokki atvinnurek-
enda dugir til að friða hin
reiðu goð í hægri armi Al-
þýðuflpkksins.
¥Tér skal ekki ýtarlega um
•*■■*■ það rætt sem fram fór á
síðasta þingi Alþýðusambands
ísiands. Það skal þó sagt af-
öráttarlaust að æskilegt hefði
verið að þar hefði tekizt giftu-
samlegar til um samstarf. En
að það varð ekki er varla ann-
ars aðilans sök einvörðungu
eins og, Alþýðublaðið lætur
jaínan í veðri vaka. Er það og
staðreynd að sósíalistar og
vinstri jafnaðarmenn á þing-
inu beittu sér eindregið fyrir
þeirri samsetningu sambands-
stjórnar er ætla mátti að allir
hefðu, iþátt vel við una, er
skapa vildu frið innan verka-
iýðssamtakanna og samstarf
allra vins.tri f'okkanna. Þessu
var nei.tað af hægri mönnum
Alþýðuflakksins, sem kusu
heldur að slást í för með í-
haldinu, stjórnarandstöðunni,
og hafa síðan haldið áfram þeim
Vandamál þorsknetaveiða
ljóta leik að ýta undir áhrif
þess og völd í verkalýðshreyf-
ingunni.
á lþýðublaðið boðar ný svo að
**■ segja daglega áframhald
þessarar þokkalegu iðju í
næstu kosningum til Alþýðu-
sambandsþings — og Morgun-
blaðið endflrprentar ummæli
: þess glaðhlakkalega og. þykir
þjónustan góð. Hér skal engu
um það spáð hvort hægri
mönnum Alþýðuflokksins verð-
ur að þeirri ósk sinni að sjá j
heildarsamtök íslenzkrar al-
þýðu lögð í herfjötra Vinnu-
veitendasambands fslands og
Sjálfstæðisflokksins, en heldur
verður það þó að teljast ó-
sennilegt. Um þetta atriði eiga
þúsundir verkamanna, verka-
kvenna, sjómanna og iðnaðar-
manna, sem skipulagðir eru í
verkalýðsfélögunum um land
allt, eftir að segja sitt orð. Og
það verður áfstaia þessá fólks
sjálfs, sem úrslitúm ræðúr en
ekki skrifstofusamningar Áka
Jakobssonar og íhaldsbrodd-
anna í Vinnúveitendasamband-
inu, þótt Alþýðublaðið- og
Morgunblaðið haldi þá nú
gulli tryggári. Ög svb kynni
að fara að sú afstaða hins
stéttarþroskáða vérkamaiins,
verkakoriúnnar, sjómánnSins
og iðnaðarmannsins raskaði
nokkuð áætlún þeirra ógæfu-
manna í hægra liði Aiþýðu-
flokksins sem nú dreymir um
að afhenda íha’dinu og at-
vinnurekendasamtökunum ís-
lenzku verkalýðshreyfinguna
til eignar og umráða.
Ihaldið og olíuverðið
k lllangur dráttúr hefur orð-
á* ið á því að almenningur
fái að njóta mögulegrar verð-
lækkunar. á olíu til húsakynd-
ingar. Verðlagsstjóri hefur
gert rökstudda tillögu um slíka
lækkun og byggir hana á Iækk-
uðum flutningsgjöldum og
lægra innkaupsverði á olíunni.
¥*að var þá sem olíufélögin
■* fóru á stúfana og kröfðust
verulegrar hækkunar á „dreif-
jngarkpstnaði.“ Meirihluti
stjórnar Innflutningsskrifstof-
unnar bognaði fyrir olíuhring-
unum og vildi heimila þeim
hækkun á „dreifingarkostnað-
inum“. Fulltrúi Alþýðubanda-
lagsins í Innflutningsskrifstof-
unni greiddi atkvæði gegn
hækkuninni og áfrýjaði síðan
til ríkisstjórnarinnar. Þar hef-
ur málið ekki verið útkljáð og
á meðan fá olíufélögin að selja
vöru sína á gamla verðinu og
hirða óeðlilegan gróða af not-
endum • olíunnar.
Aþessar staðreyndir benti
Alfreð Gislason á fundi í
bæjarstjóm Reykjavíkur s.l
fimmtudag og flutti þar tiilögu
um að bæjarstjórnin skoraði á
ríkisstjórnina að fara að til-
lögu vérðlagsstjóra og lækka
olíuverðið Ætla hefði mátt að
öll bæ^rstjómin teldi skyldu
sína ,að ljá málinu Hðsinni. Svo
reyndist þó ekki, heldur vildu
fulitrúar íhaldsins drepa mál-
inu á dreif með því að draga
óskyld efni inn í umræðurnar,
eins og lækkun á olíu tii iðn-
reksturs og nýtt verð á benz-
íni, allt í venjulegum Morgun-
blaðsstíl. Tókst íhaldinu að
gera samþykkt baejarstjórnar í
máiinu að markleysu enda til
þess eins ætluð að aðstoða olíu-
félögin við áð halda sem lengst |
óskertum gróða, þvert ofan í |
til'.ögu verðlagsstjóra. Hefur í-!
haldið hér sannað einu sinni
enn umhyggju sína fyrir hags-
munum milliliðanna. Að áiiti
íhaldsins skiptir það engu máli
þótt almenningur verði að
greiða óeðli'ega hátt verð fyrir
olíuna. Gróði olíúhnnganna er
áhugamál þess enda eru marg-
ir helztu 'máttarstólpar flokks-
ins ýmist í beinum eða óbein-
um hágSfiúnátCTigsIúin' við þá.
Það var talin mikil og góð
framför þegar nælonnetin
komu í stað hampgamsnet-
anna, enda er það búið að
sýna sig, að þau fyrmefndu
eru marerfalt veiðnari. En
það er líka ánnað búið að
svna sig jafnfrámt, og það er
leiðinlesrt að þurfa að segja
frá þvi. Þannig er nefnilega
mál með vexti, að við Islend-
insrar höfum ekki ennþá lært
að fiska með nælonþorskanet-
um, og ætti þó að vera kom-
inn tími til að læra það.
Ennþá er r’ðill nælonþorska-
netanna hafður of stór. Næl-
ongamið tognar meira en
hamngamið,’ og né riðill næi-
onnetanna hafður upnundir
það eins stór og á hamo-
ga rnsnetum, þá þrengir þorsk-
urinn hausnum í aepmnm
möskvanh þar t.i1 kiálkabðrð-
in breneria að tálknunum. en
þetta veldur svo því. að fisk-
urinn kafnar á skömmum^
tíma.
Til þess að fyrirbyggia þetta
verður að minnka riðilinn á
nælonþorskanetunum. Ég las
í blaði norsku fiskifélaganna
í fvrravetur grein þar sem
verið var að hvetja alla út-
gerðarmenn til þess að
minnka riðilinn á þorskanet-
unum. Og það var að heyra
á þessari grein. að þá þegar
væri fjöldi útgerðarmanna
búinn að taka upp miklu
minni riðil, með góðum ár-
angri. Nælonnetin em dýr
veiðarfæri, sem skila mjög
slæmum árangri, ef þau
eru notuð bannig, eins og gert
hefur verið hér siðan þau
komu á markaðinn. Það er
ekki bara það, að riðillinn sé
hér hafður of stór, heldur er
netanotkun svo gegndarlaus
hiá fiölda báta, að ekki
minnsti snefill af viti er þar
haft með í ráðum. Það munu
vera dæmi til þess nú á þess-
ari vertíð, að einn bátur eigi
allt upp í ellefu neta.trossur
í sjó, og sjá þá allir sem vit
hafa á þessum máium, hvað
vitleysan er komin á hátt
stig. Mjög hæfileg netaiiotkun
verður undir flestum kring-
umstæðum að teljast fimm
trossur. Og þiá er netanotk-
un orðin óhæfilega mikil, ef
ekki vinnst tími til í sæmi-
legu sjóveðri að draga Öll
netin yfir daginn. Það verða
nógar skemmdir á aflanum í
netunum ]>egar ógæftir eru,
þó menn liafi það ekki að leik,
að spilla veiði og eyðileggja j
verðmæti þegar gæftir eru,
góðar. En það er einmitt þetta
sem verið er að gera með
hinni óhæfilegu netanotkun. j
Bátarnir sem þannig haga,
sér, koma með margra nátta
fisk, stórskemmdan afla, að
landi, dag eftir dag, í bezta j
sjóveðri. I sumum tilfellum.
fer máski knappúr helming- j
ur aflans í frvstihús, eða til j
söltunar, hitt er látið í beinar j
mjölsvinnslu eða þá liengt
upp í hjalla, í þeirri von að
eitthvað fáist af Afríkuskreið,
eða þá úrgangskre’ð, úr þessu
stórskémmda hráefni.
Á sama tíma sem þetta er
látið gerast, og það alveg af-
skiftalaust, þá er verið að
kvarta um lítinn og lélegan
afla á vertíðinni, og það með
réttu. Það ætti alltaf að fara
svo vel með sjávaráfla sem
frekast er hægt hverju sinni,
en aldrei er brýnni þörfin,
en þegar tregfiski er. Og þeg-
ar þ.jóð, sem lifir við sífellt
gjaldeyrishungur, spillir og
rýrir þannig þau verðmæti,
sem er aðalgjaldmiðillinn á
erlendum mörkuðum, þá er
þjóðarvoði fyrir dyrum.
Notkun nælonnetanna var dá-
lítið vandamál í Noregi fyrst
eftir að þau komu til sögunn-
ar, en nælonnetin eru þar
ekkert vandamál lengur.
Norsku fiskifélögin tóku þetta
mál þar föstum tökum, því
norskum útgerðarmönnum var
ekki nóg að fá aflamagn,
þeir vildu verðmætan afia.
Sama nauðsyn á verðmætum
afla ætti að vera í gildi hér,
ekki síður en þar. Og nú vil
ég spyrja. Eru engin útgerð-
arsamtök til hér, sem eru
fær um að taka þetta mál
föstum tökum og leysa það?
Og að síðustu þetta:
TJtgerðarmenn og sjómenn
skulu gera sér ljóst, að
skemmdimar sem verið er að
vinna að með hinni óhæfilegu
nælonnetanoktun við þorsk-
veiðamar, felast ekki aðeins í
skemmdum afia sem að landi
kemur, heldur er veríð með
þessu jafnhliða að eyðileggja
veiðimöguleika á miðunum.
Það er vitað mál, að ekki er
hægt að finna unp öllu öfl-
ugri fiskifæht heldnr en dauð-
án, hálfmorkinn fisk, sem er
fastur í netum. Og eftir þvi
sem netatrossur I’ggja þétt-
ara á miðunum eftir því veld-
ur þetta meiri skaða. Eg vil
segja, að þetta megi ekki
ganga svona til öllu lengur.
Vegna ritdóms
Einais Braga í Þjóðviljanum sl. laugardag
um bók Matthíasar Jóhannessen, Borgin hló
Einn er sá garður sem kall-
aður er jurtagarður íslenzkra
bókmennta. Vinna menn þar
óeigingj"rn nytjastörf frá ári
til árs, og hefur svo verið um
aldir. Þegar nýliðar birtast
þar með vinnufúsar hendur,
þá þykja þeir oft heldur litlir
aufúsugestir, því að lundúrinn
er helgur staður og þeir sem
fyrir eru heimaríkir margir
hverjir. Oftast er þó við ný-
liðunum tekið með sæmilegri
kurteisi og tíminn látinn
skera úr um, hversu giftu-
drjúg þjónusta þeirra reynist,
en stundum kemur fyrir að
móttakan einkennist af svipu-
höggum og glósum. Veldur
þessu þverbrestur sem stund-
um vérður vart í lund lista-
manna, sérstaklega þegar ald-
urinn færist yfir þá, og verð-
ur brestur þessi ekki skýrð-
ur hér, en móttökur af þessu
tagi eru með óhugnanlegri
fyrirbærum, vegna þess fyrst
og fremst að þolandanum er
ókleift að bera hönd fyrir
höfuð sér. Listamaðurinn hef-
ur bundnar hendur gagnvart
þeim sem dæmir verk hans,
og hefur niargur listgagn-
rýnandinn brugðizt þeirri
augljósu drengskaparkröfu
sem eðli málsins, friðhelgin,
leggur honum á herðar. ^
Þeir Matthías og Einar
Bragi eru ritstjórár tveggja
ólíkra listtímarita, Stefnis og
Birtings. Eins og hver maður
veit, þá eru rit þessi á önd-
verðum meið í viðhorfum til
.þjóðmála og lista, og hefur
Einar Bragi ekki farið dult
méð andúð sína á þeim Stefn-
ismönnum. Ég vil þó ekki
bera Einari það á brýn, að
honum liafi heldur en ekki
þótt bera vel í veiði þegar
bók Matthíasar kom út. Ein-
ar Bragi er sjálfur ljóðasmið-
ur og fjallar oft um bækur,
ekki vil ég heldur væna hann
um að andúð hans á Stefnis-
mönnum hafi ráðið mati hans
á ljóðum Matthíásar, en ándi
ritdóms hans ber svo aug-
ljós merki þeirrar andúðar,
að ritsmíðin sem slík lýtur
fyrir þær sakir sömu lögmál-
um og kastvopn þau, sem
villimenn hinum megin á
hnettinum smíða með miklum
hagleik, en þau eru þeirrar
náttúru, að þegar skeytið
missir marks, þá kemur það
aftur í hendi þess sem kast-
ar.
Þess vegna, og eins vegna
hins, að Matthías er fullvax-
inn maður, þá stendur hann
jafnréttur eftir. og mat Ein-
ars Braga á skáldskap hans
skiptir hér ekki máli, slíkt
er alltaf persónubundíð, þess
vegna væri líka út í hött þótt
ég lýsti. því yfir að ég hefði
haft fullt eins mikla ánægju
af að lesa Ijóð Matthíasar eins
og ljóð Einars Braga, en við
lestur ritdómsins vakna tvær
spurningar. í fyrsta lagi: Eru
ritdómar af þessu tagi lík-
legir til að örva unga menn
til skáldskapariðkana, og
hvers eiga nýliðamir að
gjalda? í öðru lagi: Er rit-
dómur Einars Braga, sér í
lagi þiar sem hann er að fjalla
um fvrstu bók unes manns,
þannig bókmennt.aþjónústa,
að hún sé samboðm v’rðingu
manns sem er ritstjóri víð-
kunns menningarrits, auk
þess sem Ei.nar Bragi er sá
maður sem um árabil hefur
herklæðst manna skjótast
þegar vegið hefur verið að
ungu skátdakynslóðinni.
Einar Bragi er beinskejút-
ur og ékemmíilegur ádeilú-
penni, en sá tónn sem hæfir
ádeiluskrifum. þar sem vörn-
um verður við komið, á ekki
^ramh. á 10. síðu