Þjóðviljinn - 23.05.1958, Blaðsíða 1

Föstudagur 23. maí 1938 —- 23. árgangur —• 115. tölublað.
Inni í blaðinu
Heildarstjórn á þjóöarbú-
skapuum 7. og 10. síða —
Um hvað er deilt? 6. síða. —
Málssókn í London vegna
njósna um Sovétríkin 5. síða,
Mótmæla efnahagsmála-
frumvarpinu 3. síða.
Aðeins ágreiningnr nm eitt I Itindhelgismáinm:
Eigam við að ákveða landhelgi
okkar eða lúta erlendu valdboði ?
Framsókiiarflokkurinn hefur lýst fullum stuðningi við reglugerð
sjávamtvegsmálaráðherra og hafnað samningum við erlenda aðila
1 umræðum þeim sem íram hafa farið að undamiörnu um hina nýju reglu-!
gerð sjávarútvegsmálaráðherra um stækkun fiskveiðatakmarkanna í 12 mílur, J
hefur Framsóknarflokkunittt lýsi einxénta fylgi við það að reglugerðin verði
gefin út án tafar og ekki léð máls á neinum samningnm við erlenda aðila
um landhelgismálið. Sjálfstæðisflokkurinn hefur hins vegar lýst því yfir
að hann sé andvigur því að reglugerð um stækkun landhelginnar verði geiin
út; í staðinn eigi að taka upp samningamakk við JUlanzhafsbandalagsríkln
uffl málið. Alþýðnflokknrinn hefur haft hliðstæða afstöðu og Sjálfsiæðisflokk-
urinn og allt til þessa neitað að standaað reglugerðinni.
Ágreiningurinn hefur verið um þetta og þetta eitt: Eiga íslendingar að
stækka landhelgi sína í samræmi við þarfir sinar og réftindi, eða eiga
þeir að falla frá þjóðarréiti sínum og taka I staðinn upp samninga við um-
hoðsmenn erlendra togaraeigenda.
Elins; og’ áður hefur verið
'skýrt frá bér' í blaðinu til-
kynnti -Lúðvík Jósepsson s.iáv-
arútyeP’fím «1 aráðhewn sam-
starfsflokkum Albvðubanda-
lagsins að han,n teldi óhiá-
kvæmjlegt. að. ný reglugerð um
stækkun lpndhelginnar yrði
gefin út í síðasta lagi 20. maf.
— þriðindaginn var •—- og skír-
skotaði bar til inarvendurtek-
inna fíambykkta. loforða og heit-
stren ginga. stiórna rf I okkanna.
skriflega og munnlega. Hóf-
ust þá Viegar hin umfanpTnestu
fundahöld, og á briðiudags-
kvöld samþvkkH Framsóknar-
flokkurinn og tilkvnnti himim
stiómm álafl okkunnm form1e<m
að hann stæði að bví að hin
nv-i’a rAglusrerð siávarú+''mgs-
máíaráðhema vrði gefin f' ■'n
tafar. Alþýðuflokkurinn fékkst
hins vegar ekki til þess að
láta uppi endanlegt álit sitt, og
því neitaði Sjálfstæðisflokkur-
inn sömuleiðis.
Aístaða Sjálístæðis-
ílokksins
Næsta dag kl. 4 var haldinn
ríkisstjórnarfundur og þar skil-
aði Sjálfstæðisflokkurinn svari
sínu. Var það algerlega néi-
kvætt; kvaðst flokkurinn and-
vígur því að Islendingar ákvæðu
sjálfir stækkun landhelginn-
ar, um það þyrfti að semja við
Atlanzhafsbandalagsríkin. Þá af-
stöðu orðaði Morgunblaðið þann-
ig í gær; „Kommúnistar hafa
viljað gefa út nýja friðunar-
reglugerð tafariaust, Sjálfstæðis-
Ríkisstj órnarfuiidur og
ríkisráðsfundiu* í dag
I dag kl. 10.30 hefur verið boðaðiir ríkisstjórnarfundur og
verða þar efiaust úrslit í landhelgismáíinu. Rildsráðsfundur
hefur síðan verið boðaðnr kl. 2 í dag.
Stjómir verkalýðslélagamta í Eyjum:
©^OI fil 1 O + n +
12 mílur fafarlaust!
Vestmannaeyjum. Frá, fréttaritara Þjóðviljaas.
Stjómir verkalýðsfélagaiina hér hafa gert svofellda
samþykkt;
„Sameigínlegnr stjórnafundur verkalýðsfélaganna í
Vestmannaeyjum skorar á ríkisstjórnina að færa fisk-
veiðihuidhelgina út í 12 míiur tafarlaust“,
Samþykktin var gerð með öllrnu atkvæðum.
menn hafa ekki tajið þá reglu-
gerð fullnægjandi og álitið að
hægt væri að ná betri árangri
fyrir íslendinga með því að
skýra málstað þeirra betur. Hef-
ur Sjálfstæðisflokkurinn talið.
að íslendingum ... sé ... nauð-
synlegt að forðast vináttuslit við
vestrænar þjóðir.“
Afstaða Alþýðu-
flokksins
Svar Alþýðuflokksins var hlið-
stætt en þó vægilegar orðað,
enda höfðu forustumenn þessara
flokka hið nánasta samráð um
afstöðu sína. Um það segir
Morgunblaðíð svo i gær: „Lögðu
Alþýðuflokksmenn þar til að ný
friðunarreglugerð .yrði gefin út
30. júní en tíminn fram að þeim
degi notaður til þess að kynna(!)
nágrannaþjóðunum fyriræt’anir
okkar í málinu". Og Alþýðu-
blaðið sjálft segir í gær: „Al-
I þýðufiokkurinn téiur það mjög
mikilsvert,- að í«lending»r reyni
til hins ýtrasta að afstýra al-
varlegum ágreiningi við aðrar
þjóðir um þetta mál. Það voru
sem kunnugt er brezkir útgerð-
armenn sem áttu upptökin að
tillögunni um að landhelgi Is-
lands skyldi ákveðin á ráðstefnu
þeirra NATO-ríkja sem £iga
hagsmuna að gæta.
Aðeins ágreiningur um
það hvort íslendingar
eiga sjálfir að ráða
landhelgi sinni
Alþýðublaðið reynir í gær að
gefa í skyn að ágreiningurinn sé
um önnur atriði én þáð hvort. ís-
lendingar sjálfir og einir skuli
taka ákvörðun um þetta örlaga-
mál sitt eða hvört samningar
skuli hafnir um það við erlenda
aðila. Segir blaðið: „Þá hefur
ekki náðst samkomulag um það,
hvort ísienzkir togarar skuli
veiða innan hinnar nýju land-
helgi, en Alþýðuflokkurinn tel-
ur það reiðarslag fyrir togara-
flotann ef. svo verðux- ekki í ein-
hverri mynd. Loks er ekki um
það endanlegt samkomulag,
hvort bréytingar verði gerðar á
grunnlínum þeim, sem landhelg-
in er við miðuð.“ Það er ósatt
með öllu að nokkur ágreiningur
sé um.þéssi atriði. Bæði Alþýðu-
bandalagið og Fi-amsóknarfiokk-
urinn hafa lýst yfir því að þeir
væru reiðubúnir til tafarláuss
samkomulags um þessi ixtrlði;
ágreiningurinn er um það eitt
hvort íslendingar eigi að taka
upp samninga um landhelgi sína
við Atlaxrzhafsbandalagið og þá
erlendu togaraeigendur sem um-
fram allt vilja fá að ræna auð-
lindir okkar áfram.
Um það mun þjóðin 1
dæma
íhaldsblöðin létu rnjög liggja
að því í gær að stjórnarsam-
vinnunni væri lokið þar sem
Aiþýðuflokkurinn myndi bregð-
ast öllum loforðum sínum í land- •
helgismálum, svíkja stjómar-
sáttmálann og neita að styðja
reglugerð sjv'í v a r ú t v eg srn ál a r á ð-
herrp. Eflaust telja íhaldsblöðin
sig hafa ástæðu til þeirra spá-
dóma. Rætist þeir er það hins-
vegar ljóst, að málið strandaði
ekki á ágreiningi um nein ís-
lepzk efnisatriði, heldur aðeins
á því grundyallaratrlði hvort
leggja ætti á vald erlendra ríkja
mál sem varðar alta framtíð ís-
lendinga. Um það ‘ og það éitt
er deilt, og um viðbrögð manna
og flokka við því meginatriði
mun þjóðin fá að fella sinn dóm.
Handritesspjall
Jóns Helgasonar — Bók sem enginn sæmilega
menntaður íslendingur getur án verið
Handritaspjall, hin nýja bók Jóns prófessors Helga-
sonar, kom út hjá Máli og menningu í gær. Þetta er
hin fegursta bók skreytt 25 myndum af handritum,
nokkrum þeirra litprentuðum.
I bók þessari rekur Jón He!ga-
son sögu og örlög íslenzkra
handrita, — en flest þau merk-
ustu eru nú geymd ei-lendis. En
þrátt fyrir hin ömurlegu örlög
Jón Ilelgason
hándritanna eru þau merkasti
ménningararfur og jafnframt
stolt íslenzku þjóðarinnar.
Jón Helgason prófessor hefur
varið ævinni til að rannsaka þéssl
handrit og vinna að útgáfum.
Hinsvegar er það svo að fæstir
Islendinga hafa þau nokkx-U
sinni augum litið vegna þess að
þiau eru í höndum erlendra
þjóða, flest .í Kaupmannahöfri,
— og er það kuim saga.
Nú er Handritaspjall Jóns
Helgasonar komið út, mannsins
sem bezt þekkir handritin, og
þar er að finna ótrúlegan ffóð-
leik, og getur enginn íslendingur
sem vill telja sig í hópi sæmi-
lega upplýstra manna verið
þekktur fyrir það, að kunna ekki
nokkur skil á handritunum, —
Þau skil getur hann öðlazt í
þessari bók og því ætti hún-að
vera til á hverju íslenzku heim-
ili.
Tutiugu og fiipm mjndir af
handritasýnishornum eru í bók-
inni, þ. á. m. úr hómilíubókinni
í Stokkhólmi, Kdöungshók, Stað-
arhólsbók, Þorlákstíðum, elzta
broti af Eglu, Revkjavik, Orms-»
bók, Reykjafjarðarbók o. fl.