Þjóðviljinn - 23.05.1958, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 23. maí 1958
Þjóðviliinn
Útgefandl: Sameinlngarflokkur alþýðu - Sósíalistaflokkurtnn. — Ritstjórar
Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. - Préttaritstjóri: Jón
Bjamason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. — Auglýs-
lngastjórl: OuSgeír Magnússon. — Ritstjórn, afgrelðsla, auglýsingar, prent-
smiðja: Skólavörðustig 19. - Sími: 17-500 (5 linur). - Áskriftarverð kr. 25 6
mán. 1 Reykjavík og nágrennl: kr. 22 annarsst. - Lausasöluverð kr. 1.50.
Prent8mlðja Þjóðviljans.
V
Um hvað er deilt?
U
ndanfarna daga hafa mikil
átök verið innan ríkis-
stjómarinnar og milli stjóm-
málaflokkanna allra um land-
helgismálið. Það var sem kunn-
ugt er fastmælum bundið inn-
an ríkisstjórnarinnar og form-
lega staðfest að ný reglugerð
um stækkun landhelginnar í
12 mílur skyldi gefin út, „þeg-
ar að Genfarráðstefnunni lok-
inni“ og nánar var tíminn til-
kynntur í orðsendingu frá Her-
manni Jónassyni forsætisráð-
herra, sem hann samdi með
vitund og samþykki Alþýðu-
flokksins, en þar var tekið
fram að þeir flokkar teldu ekk-
ert því til fyrirstöðu að reglu-
gerðin yrði gefin út 10.—20.
maí. Það er sem kunnugt er
sjávarútvegsmálaráðherra einn
sem hefur stjómlagalegt vald
til að gefa út nýja reglugerð,
og s.l. laugardag tilkynnti hann
hinum stjórnarflokkunum að
hann teldi óhjákvæmilegt að
reglugerðin yrði gefin út ekki
síðar en 20. maí, í samræmi
við fyrri fyrirheit um það efni.
Síðan má heita að verið hafi
stöðug átök og látlausar við-
ræður um hina nýju reglugerð
s j ávarútvegsmálaráðherr a,
stundum bæði nótt og dag.
¥vótt sjávárútvegsmálaráð-
herra hafi stjórnlagalegt
vald til þess að birta reglu-
gerðina upp á sitt eindæmi,
skiptir að sjálfsögðu miklu
máli að unnt sé að tryggja sem
algerasta samstöðu um hana.
Landhelgismálið er þvílíkt stór-
mál, eitthvert örlagaríkasta
mál sem fyrir íslenzku þjóðinni
hefur legið, að þar verður að
tryggja sem bezta samheldni
þjóðarinnar allrar, helzt algera
samstöðu stjórnmálaflokkanna.
Þess hefur nú verið freistað til
hins ýtrasta undanfama daga
og nætur — og þótt hart sé að
þurfa að segja það hefur það
reynzt mun torsóttara en al-
menningur gerði sér í hugar-
lund, en einhugur þjóðarinnar
er alger. Það hefur jafnvel ver-
ið um það talað að stjórnar-
samstarfið myndi rofna, vissir
aðiiar neituðu að starfa áfram
í ríkisstjórninni ef hún stæði
við það fyrirheit sitt að gefa út
reglugerð um stækkun fisk-
veiðilandhelginnar í 12 mílur!
Segir A!þýðublaðið í gær: „Er
talin ríkja alger óvissa um
framtíð stjórnarsamstarfsins"
— af þessum ástæðum; þannig
er hljóðið í þeim herbúðum.
Þótt ekki hafi verið nákvæm-
lega frá því skýrt veit
öll þjóðin hvað hikinu veldur.
Þegar Guðmundur í. Guð-
mundsson mætti á fundi utan-
ríkisráðherra Atlanzhafsbanda-
lagsríkjanna í upphafi þessa
mánaðar, var landhelgismálið
tekið á dagskrá þar af Bretum.
Öllum erlendum fréttariturum
Minningarorð
Guðmundur Ólafsson fyrrver-
andi kennari á Laugarvatni
ber saman um að á þeirri sam-
kundu hafi geysilegt kapp ver-
ið lagt á það að beygja íslend-
inga, og hafi þar lagzt á eitt
utanríkisráðherrar Breta,
Frakka, Vesturþjóðverja,
Bandaríkjamanna og fleiri, auk
þess sem Spaak, framkvæmda-
stjóri bandalagsins kom við
sögu. Að þeim fundi loknum
fór skrifstofustjóri Guðmund-
ar, Hendrik Sv. Bjömsson, til
Parísar og hefur síðan dvalizt
í aðalstöðvum Atlanzhafs-
bandalagsins. Það er ekkert
leyndarmál að allan tímann
síðan hefur hvers tækifæris
verið neytt til þess að beygja
íslenzka stjómmá'famenn og
einskis svifizt í þvf efni. Hafa
Bretar skýrt opinberlega frá
því að þeir vilji fá íslendinga
til að taka upp samningamakk
um málið við þær þjóðir Atl-
anzhafsbandalagsins sem hags-
muna eiga að gæta á fiskimið-
um fslendinga, og mun mikil á-
herzla hafa verið lögð á þá til-
lögu af bandalagsríkjunum öll-
um. Jafnframt hafa þau efnis-
atriði komið fram að tryggja
þurfi hinum erlendu togurum
aðstöðu til þess að veiða áfram
í íslenzkri landhelgi, þótt lánd-
helgin verði stækkuð í orði
kveðnu — og hafa þau undur
gerzt, eins og áður hefur verið
getið hér í blaðinu. að íslenz.k-
ir menn hafa orðið tíl þess að
mæla með svo 1 smánarlegri
uppgjöf.
jketta eru þau atriði sem um
*■ er deilt: duga eða drepast,
þora að vera íslendrngur eða
svigna fyrir erlendum hótun-
um. Allar frásagnir Morgun-
blaðsins og Alþýðublaðsins um
það að deilt sé um efnisatriði
reglugerðarinnar, grunnlínur,
aðstöðu íslenzku togaranna,
gildistöku og annað slíkt eru
uppspuni frá rótum. Ef menn
vilja stækka landhelgina nú
í 12 mílur er hægt að ná sam-
komulagi um öll slík atriði
unisvifalaust. En á þeim vilja
hefur staðið. Ólafur Thors, for-
maður Sjálfstæðisflokksins,
hefur meira að segja lýst yfir
því formlega fyrir hönd flokks
síns að hann sé á móti því að
landhelgisreglugerð um stækk-
un Iandhelginnar í 12 mílur sé
gefin út nú; liann vilji taka
upp sanvninga um lífshagsmuni
íslendinga vtð erlend ríki umí>
óákveðinn tíma. Þar með hefur
Sjálfstæðisflokkurinn snúizt
beint gegn brýnustu hagsmun-
um þjóðar sinnar; hann hefur1
enn einu sinni tekið erlenda
hagsmuni fram yfir þjóðarhag.
Og þegar þetta er skrifað hafði
Alþýðuflokkurinn enn ekki
fengizt til þess að ákvcða að
landhelgismálið yrði afgreitt í
samræmi við hagsmuni íslend-
inga einna, án samninga við er-
lend ríki og erlenda togaraeig-
endur sem hafa hag af að arð-
ræna okkur.
Guðmundur Ólafsson, fyrr-
verar(di kennari á Laugar-
vatni, andaðist 16. maí síðast-
liðinn á Sjúkrahúsi Akraness
eftir langvarandi veikindi.
Hann var Þingeyingur að
ætt og uppruna, fæddur að
Fjósatungu í Fnjóskadal 11.
febrúar 1885. Snemma bar á
gáfum og námfýsi þessa unga
sveins.
Hann brýzt til náms af
litlum efnum, en miklum
dugnaði og lauk gagnfræða-
prófi frá Akureyrarskóla
1904. 1 nemendahópnum þar
var margt úrvalsmanna, sem
flestir áttu eftir að koma
mikið við sögu síðar meir.
Það er eftirtektarvert, að
margir okkar kunnust skóla-
manna og kennara voru þar
við nám, s.s. Jónas frá Hriflu,
Snorri Sigfússon og Þorsteinn
M. Jónsson.
Hugur í^-Guðmundar mun
fljótt ímfa hneigzt til
kennslustarfa. Kjör kenaara
á þeim tíiaum voru ákaflega
bág, og þeir sem lögðu stund
á kennslu gerðu það án efa
meir vegna starfsins sjálfs,
en þeirra launa, sem það
veitti. Guðmundur kenndi
heima í sveit sinni nokkur
ár, fór svo í Kennaraskólann
og tók þar kennarapróf 1910.
Næsta áratug á eftir var
hann ýmist við kennslu eða
búskap í átthögum sínum.
Árið 1920 'kom hann að
Barnaskólanum á Akranesi og
var þar L átta ár, en 1928,
þegar Héraðsskólinn á Laug-
arvatni rar stofnaður, réðst
hann þan^að sem kennari og
starfaði óslitið við þann skóla
í 27 ár, er hann lét af störf-
um 1955 : sökum aldurs.
Þetta er í stórum dráttum
ramminn um ævi þessa manns,
Kennslan var aðallífsstarf
hans, og hann stundaði hana
í hartnær hálfa öld. Hann er
þvi orðinn nokkuð stór hópur-
inn, sem Guðmundur hefur
haft undir höndum all-
an þennan tíma. Hann var
frábærlega vinsæll kennari, en
það er ávallt vegna einhverra
verðleika, enda var Guðmund-
ur óvenju mannkostamaður.
Hann var hlýr og glaður í
viðmóti, prúður í framkomu,
fremur seintekinn, en tröil
tryggur vinum sínum og
reyndist þeim trúr. Guðmund-
ur var ekki einn þeirra manna
sem vildi sýnast, allt prjál
og tíldur lá honum viðsfjarri.
Aðalkennslugreinar hans á
Laugarvatni voru náttúru-
fræði, enska og íslenzka. Var
hann mjög vel að sér og
rnikið lesinn, einkum var nátt-
úrufræði yndi hans, aðallega
þó grasáfræði, og naut sín þar
vel hin frjóa eftirtektargáfa
hans og gérhygli. Kenhslu
sína kryddaði Guðmundur
gamansemi, kennslan mátti
ekki vera Ieiðinleg. Það hef-
ur sagt mér gamall nemandi
hans, áð ávalt hafi verið
hlakkað til að fara í setninga.
fræði til Guðmundar. Su náms.
grein þykir allra námsgreina
þurrust, en Guðmundur gæddi
hana lifi.
Það sem einkenndi manninn
hvað mest var iðjusemi. Hon-
um féll aldrei verk úr hendi.
Honum var nautn í vinnunni,
og hún veitti honum blessun
sína. Bókband fékkst hann
töluvert við og náði góðum
árangri. Hann hafði mikla á-
nægju af ættfræðiathugunum
og samdi ættai-t.ölur. Guð-
mundur var prýðilega hág-
mæltur, og voru vísur hans í
léttum tón og vöktu kátínu.
Árið 1912 kvæntist Guðm.
eftirlifandi konu sinni, Ólöfu
Sigurðardóttur, Skaftfellingi
að ætt, greindri konu og dug-
mikilli, sem reyndist manni
sínum örugg stoð á lífsleið-
inni. Sú braut var ekki alltaf
létt og greiðfær, að minnsta.
kosti fyrstu árin. Þau hjón
eignuðust fimm mannvænleg
böm, sem öll eru uppkominn
og búin að stofna heimili.
Þau eru: Ólafur lögrégíu-
þjónn Reykjavík, Guðný hús-
frú Akranesi, Sigurður lög-
regluþjónn Akranesi, Guð-
björg gift í Bandaríkjunum,
Karl verkfræðmgur, Reykja-
vik, Bjöm klæðskeri Reykja-
vík og Ingólfur kennari, við
háskólanám erlendis.
Árið 1955 fluttu þau hjon
á Akranes og bjó Ölöf manni
sínum þar vistlegt og indælt
heimili í skjóli dóttúr þéirra.
Vinir hans fögnuðu því, að
hann ætti rólega og notalega
daga í vændum eftir langt
starf, og hann gæti þá sinnt
ýmsum hugðarefmim sínum.
En sú von féftk ektíi að ræt-
ast. Eg kynritisi: Guðtóundi
all-náið einn vétur austur á
Laugarvatni og á honum
margt að þakka, sem ég fæ
vist aldrei fulllaunað. Eg
þakka þér, góði vinur, tryggð
og vináttu við mig og mitt
fólk. Og ég veit. að hinn sí-
ungi andi þinn Hfir áfram og
starfar um guðs geima.
Biart er yfir minningu góðs
drengs.
Jón Gunnlaugsson,
VeizluhöfSing jar og skatf
¥ Tm þetta hefur verið deilt og
D þetta eitt. Af hálfu Alþýðu-
bandalagsins hefur ekki staðið
á samkomulagi um nokkurt
efnisatriði innan þess ramma
að landhelgin yrði stækkuð
upp í 12 mílur undanbragða-
laust og undanþágulaust, að
því er erlenda aðila snertir.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur al-
gerlega neitað að styðja slíka
stækkun, og Alþýðuflokkurinn
hefur ekki enn fengizt til að
fallast á hana.
í Tímanum ,17, þ.m. er
m.a. fréttisem .sýnir, að ekki
er íslendingum með öllu horf-
in fom höfóingslund, þrátt
, fyrir ofurlítið ^rf jðan efna-
hag. r ;v.
, , í téðu blaði er sem sagt
frá því skýrt að, einum og
sama útlendingahópnum, ítem
tilsvarandi persónum íslenzk-
um, hafi verið haldnar þrjár
,veizlur sama daginn. Fyrst
af deild sambands þeiima sam-
taka, er hér um ræðir. Það
; hóf var um, .hádegisbil.
KI. 4 e.h., eða á að gizka
tveim klst. eftir að því fyrsta
lauk, var Iialdið í næsta hóf.
Var það að Bessastöðum hjá
forseta, og sennilega staðið
yfir drjúga stund. Svo þetta
sama kvöld voru hinir sömu
gestir boðnir enn til dýrð-
legrar veizlu að Hótel Borg,
og nú í boði forsætisráðherra.
Tíminn gat og þess, að er-
lendir gestir muni vera á
annað hundrað, en. tala ís-
lenzkra veizlugesta ekki uppi
látin. Sagt var þó frá þvi,
að ekki hefði dugað minna
en tvö veizluhús til hófsins.
Þessar þrjár veizlur voru
aðeins hinn fyrsta dag móts-
ins, sem kvað standa nokkra ^
daga. En sem auðsætt má
vera, hæfir illa íslenzkri höfð-
ingslund að lina á um veizlu-
höld, eftir því sem á mótið
Iíður, heldur mætti hins
vænta, að hinir miklu veizlu-
bjóðendur muni ekki una
færri hófum á dag en t. d.
fimm, er að lokum líður.
Finnst okkur bændum hér
úti á landsbyggðinni mikið
til um þvílíka rausn og því-
líka smekkvísi, ekki sízt, er
veizlubjóðendur neita sér —
eins og viðbúið er, — um þá
ánægju að greiða kostnaðinn.
við þetta lítilræði sjálfir, held-
ur gera okkur einskonar heið-
ursþátttakendur hófanna, þótt
f jarstaddir værum, með því að
lofa okkur, alþýðufólkinu, að
borga brúsann.
* — Vitanlega ber ekki að
skilja þetta svo, að nokkrum
detti annað i hug en að taka
fyllilega sómasamlega á móti
gestum.
Bóndi.
Nú fer sumartími í hönd
og þar með heimsóknartámi
margvíslegra gesta. Og haldi
veizluhöld hins opinbera svo
fram sem horfir, og aukist
fremur, sem framþróun öll,
lofar byrjun þessi góðu.
Hitt þætti okkur, almenn-
ingi, hinum óbeinu þátttak-
endum, ofurlítið fróðlegt að
vita — svona áður en reikn-
ingunum er jafnað niður á
okkur, hvað svona dýrðar-
dagar muni kosta. Eg veit
að Tíminn upplýsir þetta á
næstunili.
En á meðan þessu heldur
fram, er efnahagurinn ekki
alveg á kúpunni. 1
Auglýsið
í Þjóðvíl janum