Þjóðviljinn - 01.03.1959, Blaðsíða 7

Sunnudagur 1, marz 1959
ÞJÓÐVILJINN
(7
Lúðvík Jósepsson:
Hverjir
hafa svikið
í hersetu-
málunum?
Línurit þetta birtíst í Fjármálatíðindum á síðas|a ári, í grein eftir Jóhannes Nortfal hag-
fræðing, og sýnir breytíngarnar á fjölda Islendinga sem starfað Mafa hjá hernámsliðinu
frá uppliafi til síðari hluta árs 1957. Sýnir linuritið glöggt liversu veigamikil umskiptin urðu
eftir að Alþingi samþykkti ályktun sína iira brottför hersins og vinstristjórnin tók rið.
AUir þekkja þá sögu, að
hemámsflokkamir þrír, Sjálf-
stœðisflokkurinn, Framsóknar-
flokkurinn og Alþýðuflokkur-
inn, sviku á sinum tíma Is-
lendinga inn í hemaðarsam-
tök, með því að semja um
aðild Islands að At'anzhafs-
bandalaginu árið 1949. Við
það tækifæri lýstu hernáms-
flokkamir því hátíðlega yfir,
að ekki kænii til mála að
leyfa her eða herstöðvar á
Islandi á friðartímum. Þessar
yfirlýsingar voru fljótlega
sviknar. I maí-mánuði 1951
samþvkktu allir hernáms-
flokkarnir þrír, að heimila
Bandaríkjunum að hafa í
landinu herstöðvar og erlend-
an her.
Þannig hefur dvalið í Iand-
inu erlendur her samkvæmt
þessum samningi, um rúmléga
7 Yz árs tímabil.
ÖPum landsmönnum er ljós
sú hætta, sem þjóðinni stafar
af herstöðvunum, og öllum
eru jafniós hin ótvíræðu svik
hemámsflokkanna við þjóðina.
En samt sem áður hefur
ekki tekizt, allan þennan tíma,
að losa þjóðina við hernámið.
Sósíalistaflokkurinn hefur einn
allra stjómmálaflokkanna
barizt frá upphafi gegn því,
að erlerd ríki fengju hemað-
arítök I landinu og gegn er-
lendum her og herstöðvum á
Islandi.
Hann barðist gegn Kefla-
víkursamningnum 1946, gegn
þátttöku Islands í Atlanzhafs-
bandalaginu 1949, gegn her-
stöðvasamningnum 1951 og
liann hefur alltaf síðan bar-
izt fyrir brottför hersins. Al-
þýðutbandalagið tók við bar-
áttu Sósíalistaflokksins á Al-
þingi 1956 og hefur alltaf
síða.r barizt fyrir hrott-
för hersins og afléttíngu
hernájnsálirifanna á öllum
sviðum eftir því sem það hef-
ur haft áhrif og getu til.
Þjóðvamarflokurinn barðist
að vfen fýrir brottför hersins
úr landinu á tímabili, en for-
ystumenn hans létu ekki á sér
kræla í átökunum um Kefla-
víkursamninginn 1946 og ekki
heldur 1949, eða 1951, þegar
verið var að draga Island inn
í hemaðarsamtök og koma
upp herstöðvunum í landinu.
Þá voru forystumenn Þjóð-
varnarflokksins flestir enn í
Hokkum hemámsmanna og
skitja ekki alvöru málsins.
Hemámsflokkamir vita upp
á sig skömmina og svikin við
þjóðina. Eitt ráð þeirra til
þess að draga athygli al-
mennings frá svikum þeirra,
hefur verið að sverta Sósíal-
istaflokkjnn og Alþýðubanda-
lagið; tortryggja alla baráttu
gegn herstöðvunum og reyna
á allan hugsanlegan hátt að
koma svikastimpli á sósíal-
Ista.
Þegar vinstri stjómin var
mynduð sumarið 1956 vonuðu
margir, að nú myndi takast
að koma hemum úr landi og
losa landið við spillingu og
Gangur málsins í
ríkisstjáminni
Vegna linnulauss áróðurs
Morgunblaðsins og Alþýðu-
blaðsins um að Alþýðubanda-
lagið hafi ekki hreyft málinu
í stjómarsamstarfinu, þykir
mér rétt að rekja í nokkrum
aðalatriðum gang málsins í
tíð vinstri stjómarinnar.
Framsókn og Alþýöu-
jlokkurinn guggna
Endurskoðun samningsins
við Bandaríkin hófst í nóv-
embermánuði 1956. Eins og
flestir muna fór sú endur-
skoðun þannig, að ákveðið
var að fresta þeirri endur-
skoðun sem Alþingi hafði á-
kveðið með samþykkt sinni 28.
Þá tókum við Alþýðubanda-
lagsmenn þann kostinn, eem
við töldum skárstan, að fresta
um nokkra mánuði þeirri end-
urskoðun, sem Alþingi hafði
ákveðið, en fá þá samstarfs-
flokka okkar til þess að lýsa
því yfir, að ]æir viðurkenndu
að samþykkt Alþingis frá 28.
marz væri í fullu gildi, en
endurskoðuninni væri aðeins
frestað.
Allir einlægir hernámsand-
stæðingar skildu aðstöðu
okkar og töldu það rétt, sem
við gerðum. Við ákváðum svo
að freista fyrsta tækifæris,
sem byðist, til þess að taka
málið upp að nýju.
Þetta var fyrsti þáttur
málsins í samstarfi vinstri
flokkana og má öllum vera
Ijóst hverjir hér brugðust lof-
Alþýðubandalagið kraíði samstarlsílokka sína margsinnis um
efndir í hernámsmálunum, sendi þrjú bréf, tók riiálið upp
á ríkisstjórnarfundum og í viðræðum við forsætisráðherra.
hættur hernámsins. Vinstri
stjómin hafði lofað endur-
skoðun hernámssamningsins á
þeim gmndvelli, að herinn
færi úr landi og Alþýðubanda-
lagið var orðið aðili að ríkis-
stjóminni og afstaða þess var
ljós. Þrátt fyrir ótvíræð lof-
orð Framsóknar og Alþýðu-
flokksins í þessum efnum og
margítrekaðar kröfur Alþýðu-
bandalagsins um að staðið
yrði við gefin loforð um brott-
för hersins, fór það svo, að
herinn hélt stöðvum sínum og
situr enn í landinu.
Svik samstarfsflokka Al-
þýðubandalagsins i fyrrver-
andi ríkisstjórn og vonbrigði
einlægra hernámsandstæðinga
hafa hemámssinnar síðan
notað óspart til þess að reyna
að koma sök á Alþýðubanda-
lagið í þessn máli. Þeir menn
í röðum hemámssinna, sem
mestan þátt eiga í hemámi
landsins og mest hafa svikið
þjóðina með fölskum yfirlýs-
ingum og rangri túlkun á því
sem verið var að gera í her-
námsmálunum á hverjum
tíma, hafa einmitt gengið
lengst í þvi, að halda því
fram, að Alþýðubandalagið
hafi svikið stefnu sína í her-
námsmálunum, að það hafi
samþykkt áframhaldandi dvöl
hersins í landinu og ekkert
gert á meðan það var í rik-
isstjórn til þess að herinn
færi.
marz 1956. Ástæðan til frest-
unarinnar var sú, að með
hernaðarárás Breta og Frakka
á Súez og óeirðunum, sem
brutust út i Ungverjalandi í
nóvembermánuði, tókst hern-
aðarsinnum og ýmsum aftur-
haldsöflum í Reykjavik að
þyrla upp slíku moldviðri
blekkinga og æsa svo upp
ýmsa sakleysingja, að óhugs-
andi var. á meðan sú æsinga-
alda stóð yfir að koma frain
endurskoðun á hernámssamn-
ingunum við Bandaríkin, í
þeim anda sem Alþingi hafði
ákveðið.
Þeir aðilar, úr Framsókn-
ar- og Alþýðuflokknum, sem
lofað höfðu að vinna að því,
að herinn færi úr landi, gáf-
ust upp fyrir þessum æsing-
um afturhaldsins, sem skipu-
lagði upphlaup hér og þar í
bænum, braut rúður í húsum,
réðist á fólk og liótaði lim-
lestingum.
öllum sönnum hernámsand-
stæðingum, sem á raunhæf-
an hátt vildu vinna að brott-
för hersins úr landinu var
Ijóst, að um þetta leyti var
óhugsandi að ná fram samn-
ingum um að víkja her Banda-
ríkjanna úr landinu.
Við Alþýðnbandalagsmenn
vorum reiðubúnir að sam-
þykkja endurskoðun, sem
tryggði það, að lierinn færi,
en það eitt nægði ekki, þegar
samstarfsHokkar okkar rildu
hið þTOröfuga.
orðum sínum og hverjir það
voru sem efndu til þeirra æs-
inga, sem leiddu til svika
samstarfsflokka okkar.
Alþýðubandalagið
krefst efnda
Alþýðubandalagið tók málið
upp að nýju strax og tiltæki-
legt var. Þanu 1. nóv. 1957
staðfesti , Alþýðubandalagið
þessa kröfu sína með bréfi
til samstarfsflokkanna. Þetta
bréf Alþýðubandalageins hef-
ur verið birt, en í því er
gerð krafa um, að samning-
amir við Bandaríkin - uin
brottför hersins verði þegar í
stað teknir upp og að skipuð
verði nefnd allra stjórnar-
flokkanna til þess að hafa
samningana með höndiun.
Önnur
ítrekun
Þann 2 7. nóvember 1957,
sendi Alþýðubandalagið sam-
starfsflokkum sínum annað
bréf um málið, þar sem ekk-
ert svar hafði borizt við fyrra
bréfinu.
Þar tilkynnti Alþýðubanda-
lagið að það myndi birta al-
menningi þessi bréfaskipti, svo
allir gætu fylgzt með gangi
málsins og krafðist enn fram-
kvæmda í málinu.
Framsókn og Alþýðu-
flokkurinn neita
Nokkru síðar svöruðu Fram-
sóknar- og Alþýðuflpkkurinn.
Báðir neituðu því að taka
upp samningana við Banda-
rikin að svo stöddu máli. Svar
Alþýðuflokksins var hortugt
og ekki leyndi sér að þar voru
evikin komin á hærra stig.
Framsóknarflokkuriiin var
hóflegri í sinu svari, en taldi
enn ekki tímabært áð láta
herinn fara.
Bréfaskipti þessi íiafa öll
verið birt og sýna ljóslega,
að Alþýðubandalagið gekk
eftir efndum á þessii stór-
máli stjómarsamningsijns, en
að Framsóknarflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn neituðu að
standa við gefin loforð, eða
drógu málið með sifellduin
vífilengjum.
Sérstakar viðræður
við forsætisráðherra
Alþýðubandalagið hélt enn
áfram baráttu sinni fyrir
framgangi málsins. Vorið 1958
í apríl og maímánuði, áttu
stjórnarflokkarnir i ',’miklum
samningum sín á milli um
framkvæmdir á ýmsum mál-
efnum, sem um hafði verið
samið á milli flokkanna
stiórnarsáttmálanum.
I þessum samningum krafð-
ist Alþýðubandalagið enn, að
herstöðvamálið yrði tekið upp
til enn frekari undirstrikun-
ar kaus þingfiokkur Alþýðu-
bandalagsins mig .og Finnboga
Rút Valdimarsson til Itess að
ræða sérstaklega við fórsætis-
ráðherra um framkvæmclir í
þessu máli.
Við ræddum ýtarlega við
forsætisráðherra og settum
fram kröfur okkar. Hann
ræddi síðan við Framsóknar-
og Alþýðuflokkinn. Árangur
af þessum viðræðum varð lít-
ill eins og jafnan áður. Hvor-
ugur flokkurinn vildi ákveða
að taka urm mV'ð, en' vitnð
var, að Alþýðuflokkurínn stóð
þar þversum í veginum.
Um þessar minlir, eða í
maímánuði, átti Alþýðubanda-
lagið í fleiri erfiðum samn-
ingum við samstarfsflokka
sína um efndir á gefnum lof-
orðum og umsömdum málum.
Landhelgismálið. var þar þýð-
ingarmest.
Þó að margt benti ti] þess,
að Alþýðuflokkurinn væri orð-
inn ákveðinn í því að svíkja
fyrir fullt og al't samþykkt
Alþingis frá 28. marz um
Framhald á 11. síðu