Þjóðviljinn - 24.10.1959, Qupperneq 4

Kristinn Ólafsson er dáinn.
Mér er svo rík í huga þökkin
til hans fyrir viðkynninguna
að ég get ekki annað en lát-
ið hana í Ijós.
Eiginlega kynntumst við
fyrst í nokkurskonar fjall-
göngu inni í miðlöndum -Asíu.
— Vorið var í algleymingi og
yndislega 'heit fjallagolan
freistaði okkar, þriggja manna
langt að norðan, til þess að
príla ofurlítið upp í undir-
hlíðar þeirra hrikalegu há-
lendisbálka, sem enn lengra
í burtu höfðu að geyma
: hæstú tinda þéssarar jarðar,
þá sem ævintýfámenn þreyta
fangbrögð við uppá líf og
dauða.
Eg sagði: Eg er að hugsa
um að útvega mér jarðar-
skika hér og setjast að, hér
sýnist vera gott undir bú. —
Uss, góði minn, svaraði Krist-
inn að bragði, það er miklu
betra að búa norður á íslandi,
hér yrðir þú áreiðanlega hey-
laus á miðjum vetri og mynd-
ir senndlega hengja þig í
tómi’i hlöðunni. — Þetta þótti
' mér þjóðlega mælt, og alltaf
’ síðan ef fundum okkar bar
saman, þótti mér gaman að
kasta til hans öfugmælum og
athuga viðbrögð hans. Hrein-
lyndi hans og falslaust
■ hjartalag var svo einstakt,
hvort sem hann talaði í
gamni eða alvöru, að ég vissi
1 þess fá dæmi. Að því leyti
minnti hann, mig svo mikið á
1 ihann pabba minn blessaðan.
Getur verið að það hafi ver-
1 ið þess vegna, sem mér lá til
1 hans hlýrri hugur en margra
annara, sem éf þó hef kynnzt
gegnum lengri og fleiri sam-
verustundir.
1 Mér er ekki grunlaust með
öllu að hreinlyndi Kristins
* Ólafssonar og skýrt mörkuð
afstaða hans til manna og
málefna, sem hann dró enga
dul á, ef að honum var
1 þrýst, hafi getað verið hon-
um Þrándur í götu til þess
embættisframa, sem ýmsir
menn, honum í öllu miklu
síðri, eiga stundum svo auð-
velt með að ná. Sennilega
’ þykir mér þó að honum hafi
. aldrei leikið landmunir til
1 slíks frama, og áreiðanlega
ekki ef það hefði átt að kosta
nokkurn afslátt á lífsskoðun-
1 um hans. Ég ætla að hann
! hafi með fullu samþykki
! sjálfs sin, kosið að eyða lífi
1 sínu utan þeirrar streitu,
I sem þokar mönnum upp i
‘ stéttir háborgaranna. — En
1 þó var hann sá sem maður
1 óskaði að margir væru slíkir,
f Hann ferðaðist mikið utan-
’ lands og innan og ég vissi af
* eigin raun að athuganir hans
i á mannlífi og umhverfi á ó-
kunnum slóðum voru ein-
' kennilega glöggar. Þá sjaldan
’ ég átti þess kost að heyra
1 hann segja frá slíkum hlut-
1 um, honum hugstæðum, fann
! ég alltaf að hann átti þá yf-
I irsýn og dómgreind, sem vel
hefði mátt endast honum til
' meiri viðurkenningar ef hann
‘ hefði sjálfur kosið. Það sem
I við í daglegu tali köllum rétt-
Mlmilngarorð
láta kjaraskiptingu, var hon-
um hjartfólgið mál, en eng-
inn var hann flíkunar-maður.
Hann sagði einu sinni við mig
þessi orð, sem lýsa honum
betur en langt mál: Ég er
Kristinn Ólafsson
enginn áróðursmaður, en mín
skoðun er rétt fyrir' mig og
þess vegna vil ég hafa hana
í friði. Þín skoðun getur ver-
ið rétt fyrir þig og hafðu
hana í friði fyrir mér, —
enginn igetur sagt. um með
öllu hvað er rétt og hvað
rangt.
Hann unni íslenzkri nátt-
úru eins og íslendingur bezt
getur gert. Norður í Ásbyrgi,
þar sem lyngfeldurinn grænn
og rauður teygir sig út frá
hömrum og skógi, áttum við
hjónin í sumar sem leið
tjaldstæði nágrennis við hann
og konu hans og tvo vini
þeirra. Auðvitað hafði hann
sjálfur leitt okkur þar til
búðsetu og leiðbeint okkur á
annan hátt. Hann spurði mig:
Er nú Ásbyrgj eins og þú
hafðir hugsað þér það? Nei,
sagði ég, það er miklu stærra
og fallegra en ég hélt. —
Það er alltaf sama sagan,
sagði hann þá, þetta land fer
alltaf langt fram úr vonum
manns.
Kristinn Ólafsson er dáinn
og um slíka hluti þýðir ekki
að sakast. Eftirsjá sinni get-
ur maður hinsvegar ekki gert
við, og ég votta elskulegri
konu hans og börnum þeirra
innilegustu samúð mína.
Ég minnist þess að hann
hafði þann sið að kveðja létt
og hafa hraðan á.
Guðm. Böðvarsson
Það er ekki langt síðan við
Kristinn Ólafsson sáumst
fyrst. Það var í ferð til
Sovétríkjanna fyrir rúmum 6
árum. Öðru hvoru höfum við
hitzt síðan; nú síðast fyrir
nokkrum vikum er hann
kvaddi mig til ásamt öðrum
í ferð með sér suður með sjó
vegna máls nokkurs sem
hann var dómari í. Hann lék
á alsoddi þá, sagði gaman-
yrði alla leiðina — og átti ég
sízt von á að heyra látið
hans svo fljótt. En svona er
það víst oftast; fráfall vina
og kunningja kemur manni á
óvart — þó það séu fleiri og
fleiri úr hópnum sem falla
eftir því sem árum fjölgar.
fulltrúi
I förinni austur var hann
traustur og hollráður félagi
sem igott var að leita til;
hann mun og hafa verið elzt-
ur okkar í hópnum — átta.
Eg man eina dagstund
austur í mið-Asíu er við
gengum tveir saman upp á
liæðina fyrir ofan fjallahót-
elið og horfðum yfir borgina
Alma Ata og síðan til fjall-
anna þar sem eru hæstu tind-
ar mið-Asíu — snjóþakin
fjöll og grentékógurinn í
hlíðum þeirra virtist teygja
sig langt upp eftir fönnunum.
Þarna uppi á hæðinni höfðum
við tal af kúasmala frá sam-
yrkjubúi og Kristinn vildi að
ég reyndi rússneskukunnáttu j
mína á honum — sem að
vísu var ekki mikil. Á leiðinni
niður höfðum við tal af manni
sem stakk kálgarð í brekk-
unni móti vestri. Kristinn
yrti á harin á þýzku og ég
síðan á ensku og svaraði hann
á hvorutveggja málinu. Við
■hrósuðum honum fyrir þetta,
en karl fullyrti þá að hann
kynni öll mál; hann hafði
verið í förum. En e'kki próf-
uðum við karlinn í íslenzku.
Kristinn var svo vel að sér
í þýzku að hann talaði hana
hiklaust. Á því máli ræddu
þeir því saman hann og Sjú-
milov, deildarformaður í
Voks sá sem skipulagði ferð
okkar þar eystra — og var
okkar hjálparhella í hv'ívetna.
Hann heimsótti Kristinn síð-
ar í Hafnarfjörð, er hann
kom hingað til lands nýlega.
Já, hversvegna er ég að
rifja upp þessa smámuni?
Smámunirnir eru manni oft
dýrmætastir, reyndar of dýr-
mætir til að láta á prent.
Kristinn var lögfræðingur
og vel menntur í þeirri grein
og dugandi embættismaður.
Ég hef ýmsa starfsbræður
hans fyrir því. Hann hefði
sómt sér vel sem hæstarétt-
ardómari. Þar hefði hann ver-
ið á réttum stað. Eg hef líka
starfsbróður hans fyrir því á-
liti. Embættisframi hans var
þó ekki mikill; þar mun hann
hafa goldið þess að hann var
sósíalisti, eins og t'íðkazt hef-
ur hér á landi.
Eitt af því sem Kristinn
hafði mikinn áhuga á voru
rímur. Hann taidi íslenzkar
rímur miklu merkilegra fyr-
irbæri en almennt væri álitið.
■Eg man hann hélt því fram
við mig í austurförinni að það
væri rímunum að þakka að
íslenzka væri lifandi mál enn
í dag. Ekkj man ég hvað kom
til að við fórum að ræða þetta
þarna fyrir austan tjald, en
mér hefur oft komið þetta í
hug síðan; hvort þetta muni
ekki einmitt vera svo.
Kristinn Ólafsson er bor-
inn til moldar í dag. Við
kunningjar hans og vinir
þökkum honum samfylgdina;
lika þeir sem áttu samleið
með honum aðeins stutta
stund. Óskar Bjarnason
1 dag fer fram útför Krist-
ins Ólafssonar fulltrúa. Hann
andaðist s.l. laugardag í
Landssp’ítalanum. Banamein
hans var hjartabilun. Krist-
inn var fæddur 21. nóv. 1897
sonur hjónanna Sigríðar Ey-
þórsdóttur og Óláfs Arin-
bjarnarsonar verzlunarstjóra.
Ungur missti Kristinn föður
sinn, en brauzt þó til mennta,
lauk hann stúdentsprófi 1918
Þegar ég las grein Péturs
Sigurðssonar frá Álafossi í Al-
þýðublaðinu í dag (föstudag)
varð mér það Ijóst, sem reynd-
ar fyrr, að það eru ekki laun-
þegarnir sem prísa núverandi
ríkisstjórn, heldur fyrst og
fremst atvinnurekendur og þó
sérstaklega gamlir nazistar,
eins og Pétur á Álafossi.
Það vill nú svo til að ég er
mjög kunnugur Álafossfyrir-
tækinu. Rétt áður en þessi svo-
kallaða stöðvunarstefna var
tekin upp stórhækkuðu allar
framleiðsluvörur frá Álafossi;
hefur sennilega verið gert í
þeim tilgangi að mæta þeirri
lækkun, sem knúð yrði fram á
framleiðslunni. Lækkunin er
ekki komin ennþá á fram-
leiðsluvörunum, en það hefur
orðið önnur. lækkun hjá fyrir-
tækinu, það er að segja
kaupgreiðslur starfsfólksins
og lögfræðiprófi árið 1923. Að
prófi loknu réðist hann full-
trúi hjá bæjarfógetanum í
Reykjavík og starfaði þar
fram á árið 1924 er hann var
ráðinn bæjarstjóri í Vést-
mannaeyjum og gegndi því
starfi til ársloka 1928. Bæjar-
Framhald á 10. síðu.
hafa lækkað sem nemur um
160 þús. kr. á mánuði — þeirrí
fjárhæð geta Álafossbræður
stungið í rassvasa sína. Það
er ekki furða þótt þessir piltar
séu ánægðir.
Geta má þess og að bræðurn-
ir bera létta skatta og útsvöry
því að þeir selja mest af fram-
leiðsluvörum sínum sjálfir og
því enginn til frásagnar um
tekjur þeirra.
Þessi Alþýðuflokksstjórn er
stjórn framleiðenda en ekki
launþega; framleiðsluvörurnar
hafa ekki lækkað í verði, í
sumum tilfeilum hækkað. Hins-
vegar hafa kaupgreiðslur starfs-
fólksins lækkað til mikilla
muna.
Gamall Álfyssingur.
X-G
Helmingaskipti
um bankarán
Fésýeluflokkarnir Fram- höll! Ef íhaldsmaður reisti
sókn og Sjálfstæðisflokkur- hraðfrystihús, varð Fram-
inn, höfðu um langt árabil sókn að fá leyfi fyrir öðru.
haft einskonar helminga- — Afleiðingarnar af þess-
skipti um að hagnýta banka um helmingaskiptum heimsk-
ríkisins fésýslufyrirtækjum unnar og ispillingarinnar, eru
sínum til framdráttar. Öll að víða úti um land eru tvö
helztu fyrirtæki í Reykjavík, lítil hrað frystihús eða jafm
sem verið hafa burðarás vel tvær fiskimjölsverksmiðj-
þeísara flokka, eru byggð ur, þar sem heppilegast
upp með lánum úr ríkis- væri að hafa eitt stórt fisk-
bönkunum, sem mörg hver iðjuver. Svo er almenningur
hafa staðið síðan fyrir stríð, látinn bera hallann af ó-
og eru nú „afskrifuð“ með hagsýni og spillingu fé-
verðbólgunni oft um 9/10 isýsluflokkanna í auknum
hluta. 10 millj. kr. lán fyrir uppbótum, gengislækkunum
stríð nálgast meir og meir eða kaupránum.
að vera mótvirði þess, er 1 Það var komið á heltn-
milljón króna var þá. Verð- ingaskiptum um' innflutn-
bólgan, svikamylla auð- inginn, ýmist leyfin eða
valdsins, sem þessir tveir gjaldeyrinn, og til þess að
fésýsluflokkar hafa snúið í raka sem mestum gróða að
17 ár, hefur malað hinum fésýslufyrirtækjum flokk-
skuldugu fyrirtækjum fé- anna voru svo verðlags-
sýsluflokkanna milljóna- ákvarðanirnar afnumdar, —
gróða — á kostnað almenn- „frjáls verzlun", „frjáls á-
ings, sparifjáreigenda, opin- lagning" í aliri sinni dýrtíð
berra sjóða og ríkisins. hélt innreið sína í efnahags-
lífið. Gylfi Gíslason, sem
Eftir góða reynslu af slík- boðar nú „frelsið" með
um helmingaskiptum sem Verzlunarráði íslands, af-
samsvara velheppnuðum hjúpaði þá hvílik féfletting
bankainnbrotum, ákváðu svo alþýðu það ,,frelsi“ var.
þessir fésýsluflokkar tveir Samtímis var svo komið á
að kerfisbinda helminga- atvinnuleysi, — svo hvor að-
skiptin 1950 og færa þau yf- ilinn fékk sitt: fésýslu-
ir á miklu fleiri svið þjóð- flokkarnir milljónagróðann
félagsins: og alþýðan - atvinnuleysið.
Það var komið á helni- Þetta er líka sú skipting lífs-
ingaskiptum um fjárfestjng- gæðanna, sem kaupráns-
arleyfi: Ef Sambandshúsið flokkarnir undirbúa, ef al-
átti að stækka, þá fékk þýðan lofar þeim að sleppa
Morgunblaðið að byggja gengum þessar kosningar.
Pétur á Álafossi prísar ríkis-
stiórnma, en ekki launþegar