Þjóðviljinn - 13.11.1959, Qupperneq 6

6) — ÞJGÐVILJINN--------Föstudagur-13. -nóvember 1959
þlÓÐVILJINN
ataotandl SameininaHrtioKKur alÞýðu - flOaialistatlokKurlnn. — RltstjOrar.
Líagnúa KJartanason <4b.). SlgurSur OuSmundsson. - Fréttarltstjórl: Jód
fljarnason. — Blaöamenn: Ásmundur Slgurjónsson. Eystelnn Þorvaldsson
OuSmundur Vlgfúsaon,. ívar H. Jónsson, Magnús Torfl Ólafsson. Slgurður
r FrlSbJófsson Auglýslngastjórl: OuSgeír Magnússon. - RltstJóm af-
cralSsla auglýslnear DrentsmlSja* 8kólavftr5ustip lfl - Síml 17-500 íi
linur). — ÁskrlftarverS kr. 30 á mánuSl. — LausasöluverS kr 9
PrentsmlðJa WóSvlijHna
Léleg ráðsmeimska
A lþýðublaðið skýrði írá því
■‘•■fyrir nokkrum dögum að
mikið magn af freðfiski lægi
nú óselt í Bandaríkjunum og
myndu hundruð tonna þegar
hafa skemmzt eða liggja undir
skemmdum. Sölumiðstöð hrað-
frystihúsanna sendi Alþýðu-
blaðinu svo athugasemd, þar
sem m.a. var komizt svo að
orði: „Til þess að forða stöðv-
un á framleiðslu margra frysti-
húsa á s.l. vertíð vegna
geymsluskorts var sent meira
magn af fiski til Bandaríkjanna
en selt er jöfnum höndum. Eru
ennþá nokkuð meiri birgðir af
íiski fyrir vestan en eðlilegt
magn, þar sem stöðugt hefur
orðið að senda fisk vestur af
fyrrnefndum ástæðum“. Sölu-
miðstöðin játar þannig efnis-
iega að frásagnir Alþýðublaðs-
ins séu réttar, þótt síðan sé
reynt með ýmiskonar orðheng-
ilshætti að dylja hneykslið.
V^etta er enn eitt dæmi um
* skammsýni og hættulega
ráðsmennsku þeirra sem stjórna
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna.
Á s.í. ári tóku þeir þá ókvörð-
un að draga úr viðskiptum við
Sovétríkin. Þeir áttu þá kost á
að semja við innkaupastofnun
Sovétríkjanna um sölu á 32.000
tonnum af freðfiski á þessu ári.
en gert var ráð fyrir því magni
í rammasamningi þeim sem
gerður hafði verið til þriggja
ára fyrir frumkvæði Lúðvíks
Jósepssonar. Ráðamenn Sölu-
miðstöðvarinnar kváðust hins
vegar á s.l. hausti ekki hafa á-
huga á að selja meira en 20
þús. tonn — það sem aflaðist
fram yfir það magn myndi
verða áuðvelt að selja annar-
staðar; einkanlegfv í Bandaríkj-
unum. Lúðvik Jósepsson þáver-
andi viðskiptamálaráðherra
taldi þetta hins vegar skamm-
'sýna og'.hættulega stefnu og
iagði fast að útfiytjendum að
semja við Sovétríkin um sölu
á méira magni. Tókst að lokum
með harðfylgi að knýja þá til
þess; að semja um sölu á 26.000
tonnum — OiOOO tonnum minna
en liægt hefði verið að semja
¥*að kom mjög fljótlega í ijós
áð ráðamenn Sölumiðstöðv-
arinnar höfðu farið viliur veg-
ar. rHinií- „frjólsu markaðir“
reyri'dust mikiu lakari en þeir
höfðu talið sér trú um, og brátt
fóru ■ óseidar birgðir að hrúg-
ast öþþ og; skemmast í Banda-
ríkjirhum.. Og á s.l. sumri var.
svo komið að ráðamenn Sölu-
miðstöðvarinnar sáu þann kost
vænstah að viðurkenna skamm-
sýni sína að fuilu. Þeir leituðu
til Sovétríkjanna og fóru fram
á að þau keyptu til viðbótar
þau 6.000 tonn sem S.H. hafði
með engu móti viljað selja
hálfu ári áður! Sovétrikin voru
þá að sjálfsögðu búin að gera
aðrar ráðstafanir t.il að afla sér
þess fisks sem ekki fékkst hér,
en engu að síður keyptu þau
enn 2.800 tonn og sýndu okkur
með því vinarhug og greiða-
'C'n salan til Sovétríkjanna hef-
ur sem sagt orðið 3.200
tonnum minni en hún hefði get-
að orðið, og það veldur þeim
erfiðleikum sem útfiytjendur
eiga nú við að glíma. Augljóst
er að afstaða ráðamanna S.H.
samrýmist ekki þjóðarhag, þar
hiirta einhver annarieg sjónar-
mið að koma til greina. Og þau
annarlegu sjónarmið eru einn-
ig á allra vitorði. Það' hefur
verið rakið hér í blaðinu, að
ráðamenn Sölumiðstöðvarinnar
leyfa sér að ráðstafa á hæpn-
asta hátt gjaldeyri þeim sem
fæst á hinum ..frjálsu mörkuð-
um“: beir hafa notað miklar
fjárfúlgur til þess að koma upp
dýru dreifingarkerfi, verk-
smiðium og smásöluverzlunum
í Bandarikiunum og sumum
löndum Vestur-Evrópu; gjald-
eyrisskil frá þeim hafa komið
seint og einatt þótt furðulega
rýr í samanburði við hliðstæð
■viðskipti Fiskiðjuvers ríkisins á
sínum tíma. Þess hefur verið
krafizt að ráðamenn Sölumið-
stöðvarinnar gerðu ODÍnbera
grein fyrir þessum máium, en
beir hafa þagað sem fastast.
Þess hefur einig verið krafizt
að gjaldevriseftirlit Seðlabank-
ans skýrði frá því hvernig
háttað væri gjaldeyrisskilum
Sölumiðstöðvarinnar. en gjald-
pvriseftirlit.ið hefur ekkert sagt
heldur. Þarna er sem sé um
stórfelit feimnismál að ræða.
IT’n hvað sem allri feimni líður
er það þjóðarnauðsyn að
þegar verði bundinn endir á
þetta spillta kerfi. Það má ekki
lengur viðgangast að auðmenn
hafi annarlegan hag af því að
afrækja beztu og öruggustu
markaði okkar- og láta í stað-
inn óseldar fiskbirgðir hrúgast
upp á hæpnum kreppumörkuð-
um. Afurðasaia íslendinga má
ekki vera ■ auðgunartæki og
brasktilefni skammsýnna og
misviturra milljónara, því öll
velmegun íslendinga er undir
því komin að við höfum trausta
og örugga markaði og að allt
andvirði útflutningsins komi
örugglega til skila jafnóðum.
Halldór Halldórsson, arkitekt:
Framlag ríkisvaldsins til
byggingarmála á Islandi
Árlega fjölgar þjóðinni um
2%. Þar sem hér búa nú um
170 þúsund manns, ætti þjóð-
inni að fjÖlga á þessu ári um
3.400 manns, á næsta áratug
um ca. 37.000 og fram að næstu
aldamótum um rúmlega 200
þús.
Nýbygging íbúða getur af
ýmsum ástæðum orðið misjöfn
frá ári til árs. Á lengri tíma
verður þó að samsvara þörf-
inni vegna mannfjölgunarinnar.
Auk þess fellur fjöldi íbúða úr
notkun árlega og verður ný-
byggingin að sjálfsögðu að fylla
þau skörð. Árleg fjölgun íbúða
þyrfti sennilega að nema ca.
3% íbúðafjöldans, sem fyrir er
á hverjum tíma, 2% vegna
fjölgunar þjóðarinnar og 1%
vegna þeirra íbúða, er á hverju
ári fara úr notkun. íbúðafjöld-
inn í landinu nú, mun vera yf-
ir 40.000. Samkvæmt framan-
greindu þyrfti að byggja ca.
1300 íbúðir á þessu ári og sú
tala þyrfti að hækka um ca.
40 árlega á næstunni.
Láta mun nærri að meðal-
stærð íbúða hér á landi sé
um 350 m3 og einingarverð
þeirra um 1000/kr/m“. í
Reykjavík mun byggingar-
kostnaðurinn þó eitthvað
hærri, en úti á landi nokkru
lægri. Árleg fjárfesting til
þess að fullnægja eðlilegri
byggingaþörf, mundi vera
1300x350 þúsund eða rúmlega
400 milljónir.
Nú orðið er það viðurkennt
að húsnæðismál verða ekki
leyst á viðunandi hátt nema
með öflugum stuðningi ríkis-
valdsins. Á Norðurlöndum
nema byggingalánin að jafn-
aði 75—90% byggingakostn-
aðar, en framlag einstakling-
anna aðeins 10—25%.Ibygg-
ingakostnaði þar er kostnað-
ur af byggingu gatnakerfisins
meðtalinn og jafnan þarf þar
að kaupa lóðir undir bygg-
ingar. Hjá okkur er skilgrein-
ing byggingakostnaðar ein-
ungis bundinn við sjálfa hús-
bygginguna. Þannig munu
byggingalán á Norðurlöndum
að jafnaði verulega hrökkva
fyr'r kcstnaði af sjálfri hús-
byggingunni. Lánakjörin, þ.e.
árlegar afborganir og vextir,
eru í Noregi og Svíþjóð um
eða innan við 4%. I Dan-
mörku munu lánavextir'
nokkru hærri en á hinum
Norðurlör.dunum, en aftur á
móti hafa niðurgreiðslur á
húsnæðiskostnaði efnalítiis
fjölskyldufólks verið auknar
Halldór Hallflórsson
verulega. Væru lánakjör þau
er tíðkast á Norðurlöndum
heimfærð á aðstöðuna hér á
íslandi, mundu byggingalánin
nema um eða yfir 300 þúsund
kr. út á eina meðal íbúð og
árlegar greiðslur lánanna
mundu nema um 12.000.00 kr.
Þjóðartekjur Islendinga
munu hlutfallslega ekki miklu
lægri en þjóðartekjur hinna
Norðurlandanna. En hvernig
er hér búið að nýbyggingu
íbúðarhúsnæðis af hálfu rík-
isvaldsins ?
Hér eru þrjár stofnanir,
sérstakiega helgaðar þessum
málum.
Búnaðarbankinn gegnir því
hlutverki að lána til íbúðar-
bygginga í sveitum.
Byggingarsjóðum verka-
manna á að lána hinum efna-
minni íbúum bæjanna.
Byggingarsjóður ríkisins
hefur svo það blutverk að
lána öðrum íbúum bæjanna,
sem ekki njóta lánakjara
Byggingarsjóðs verkamanna.
Loks má svo telja það fé,
sem á fjárlögum rík:sins er
æt’að til þess að byggja 'í-
búðir svo hægt sé að útrýma
heilsuspillandi húsnæði, en á
móti framlagi ríkissjóðs kem-
ur jafn mikið framlag við-
komandi bæjarfélaga.
Enn er ótalin fyrirgreiðsia
ríkisvaldsins með lögum um
ríkisábyrgð sku’dabréfa, sem
byggingarsamvinnufélög e:ga
aðgang að.
Tafla I sýnir útlán áður-
greindra stofnana ásamt
skuldabréfasölu á árinu 1958,
svo og lánakjör þeirra.
Hér að framan hefur verið
greint frá aðstoð þeirri, er
löggjöfin leggur byggingu
íbúðarhúsa. Hún nær vart til
meira en % þess íbúðaf jölda,
sem ár’ega er byggður.
En hér er aðeins hálfsögð
saga. Eftir er að greina frá
þe5m kvöðum, sem löggjöfin
leggur á byggingaframkvæmd
irnar í mynd innflutningstolla
á byggingaefni og söluskatts
á efni og vinnu.
Hagstofa íslands reiknar
út byggingarvísitöluna. Út-
reikningurinn byggist á mjög
nákvæmlega færðum bygg-
ingarreikningum húss, sem
fyrir nokkrum árum var reist
í Reykjavík. Húsið er af al-
gengri gerð í Reykjavík. £ því
eru 4 íbúðir, tvær fjögra her-
bergja íbúðir, sín á hvorri að-
alhæð, ein fjögra herbergja
íbúð í rishæð og ein tveggja
herbergja íbúð. í kjallara.
Grunnflötur hússins er 110
m2.
Undirritaður hefur gert
sundurliðun á reikningum
vísitöluhússins miðað við verð
lag eins og það var í októ-
ber 1958. Sundurliðunin grein-
ir frá gjaldeyriskostnaði,
innflutningstollum á bygging-
arefni, söluskatti á efni og
vinnu, vinnulaunum og ýms-
um öðrum kostnaði. Notaðir
voru verðlagsútreikningar,
eins og þeir eru lagðir fyrir
verðlagseftirlitið til stað-
festingar á útsöluverði í verzl-
unum. Upplýsingar voru
Framhald á 10. síðu.
c
-03
-cá
00
ÍO
05 . •
£
HO
CÖ ’r->
-03
hJ S
!m
-cd
ui
P
-cö
CD
5h
bO
Sh
a
c3
tí
c3
►“5
a
P
a
bD
Sh
o
rO
á

X
tu
>

m
ÍH
bJD
JO
1
Q*
P C
zn 3
Ö w
-03
-5 A
Byggingarsjóður A-lán ríkisins B-lán 18,3 18,3 25 15 X X 7,0 5,5 ) ) ) = 10,6 ) 70-100 Vísitölub
Lán til útrýming- Framlag ríkisins 3,3 50 X 4,0 4,6 )
ar heilsuspillandi Framlag
húsnæðis bæjarfélaga 3,3 50 X 4,0 4,6) = 100
Búnaðarbankinn byggingarsjóður 9,3 25-T x 3,5 6,1
42-St. X 3,5 4,6 75-
Byg^i ngars j óður 7,4 42 X 3,5 4,6 130-
verkamanna 160 '
Ríkisstryggð Affallalaus ) ca 15- X 7,0 13,7
skuldabréf sala ) 30,0 35
55% ) ef lánstími
söluverð 15 X 21,0 er 15 ar
89,9 C/ . ;