Þjóðviljinn - 26.01.1960, Qupperneq 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 26. janúar 1960
Það er mjög útbreiddur
mjsskilningur meðal foreldra
að ekkert þurfj að lita eftir
■ tönnum barna fyrr en þau
koma í barnaskóla. Allt frá 2
—3 ára aldri ætti barnið að
fara til reglulegs eftirlits hjá
tannlækni Ekki eingöngu
vegna barnatannanna, sem
mjög nauðsynlegt er að haldið
sé við, heldur einnig til þess
að barnið verði síðiv hrætt
við tannlækninn.
Sex ára jaxlinn
Fyrstu fullorðinsjaxlarnir
geta komið upp, þegar barnið
er 5 ára, þó að algengast sé
að þeir komi í Ijós 'í 6 ára
börnum. Þegar barnið kemur
í barnaskóla eru þessir jaxl-
ar oft orðnir svo skemmdir,
að ómögulegt er að gera við
þá og verður að draga þá alla
fjóra úr fleiri en einu barni
Grðsending frá
fornannni ÞjéS-
vinafélagsins
Þjóðviljanum hefur borizt svo-
felkl orðsending frá Þorkeli
Jóhannessyni liáskólarektor:
í rúman aldarfjórðung, eða
síðan árið 1935, hefi ég, vegna
stjórnar Þjóðvinafélagsins haft
með höndum ritetjórn Andvara
og Almanaks Hins íslenzka
þjóðvinafélags. Nokkru eftir að
bókaútgáfg. Menningarsjóðs og
Þjóðvinaféiagsins voru samein-
aðar, vakti ég máls á því, að
rétt væri og reyndar nauðsyn-
legt að breyta Andvara, gera
hann að reglulegu tímariti, er
út væri gefið a.m.k. í 3 heftum
á ári. Sú tillaga fékk góðar
undirtektir, en framkvæmdir
drógust úr hömlu. Úr þvi ég
var kjörinn forseti Þjóðvina-
félagsins 1958, hreyfði ég
þessu máli á nýjan leik. Síð-
astliðinn vetur var svo ákveð-
ið að gera breytingu á Andvara
stækka hann og gera hann að
sterkara þætti í félagsútgáfu
Menningarsjóðs og Þjóðvinafé-
lagsins en áður. Talið var eðli-
legt, að Menningarsjóður hefði
hlutdei'd í ritstjórn Andvara,
úr því þessi breyting var ráð-
in. Ég hafði í fyrstu hugsað
mér þriggja manna ritstjórn,
tvo frá Þjóðvinafélaginu og
einn frá Menningarsjóði, en það
varð úr, að ritstjórarnir yrðu
tveir aðeins. Tók framkvæmda-
stjóri bókaútgáfu Menningar-
sjóðs, Gils Guðmundsson, að sér
ritstjórnina af hálfu Menning-
arsjóðs, en af hálfu Tjóðvina-
félagsins annaðist ég hana
áfram. Nú hefur sú breyting
orðið á ritstjórn Andvara, að
Ilelgi Sæmurdsson, formaður
Menntamálaráðs, hefir tekið
sæti Giis Guðmundssonar. Til-
kvnning um þetta, sem nýlega
birtist í b'öðum og útvarpi,
hefir valdið misskilningi
nokkrúm, og því er þessi orð-
sending birt. Af hálfu Þjóð-
vinafélagsins mun ég annast
ritstjórn Andvara eins ng h' g-
að til, þar til stjcrr. I’j.'ð"'”"-
félagsins gerír hér r.ðrc rk'; an
p.
Þorkell Jóliannesson
í hverjum 7 ára bekk hér
í Reykjavík. Þetta er mjög
bagalegt, þar eð slíkt veldur
því að barnið getur ekki tugg-
ið fæðuna nægilega og getur
fengið tannskekkju. Er því
mjög nauðsynlegt að fylgzt
sé með þessum jöxlum strax
þeaar þeir koma og treysta
e'kki á að gert verði við þá
I barnaskólanum, því að það
getur verið of seint.
Skólabörnin í Reykjavík
En hvernig er nú ástand
tannq. hér í Reykjavík? Þeg-
ar börnin koma í barnaskól-
ana 7 ára gömul eru að með-
altali brjár fulorðinstennur
skemmdar í hverju barni eða
þrið.ia hver fullorðinstönn,
sem komin er í Ijós. Á hveriu
ár; bætast nýjar tennur við
og um Ieið fleiri staðir, sem
skemmast. Þegar börnin
svo útskrifast úr barnaskól-
unum eru sum farin að nota
falskar tennur, þar eð taka
hefur orðið úr þeim allar
fullorðinstennurnar.
Það sem aðallega veldur
þessum mi'klu tannskemmdum
er án efa hin mikla neyzla
sælgætis oo- gosdrykkia, þv'í
að miög puðvelt er fvrir börn-
in að ná í þessá hluti_ þar eð
kappkostað hefur verið að
koma upp veitingastöðum,
sem selia slíka hluti sem
næst skólum og hafa yfir-
völdin verið full skevtingar-
laus við úthlutun leyfa fyrir
slíka starfsemi.
Hirðing tanna
Sú staðreynd að aðeins
13% barna bursta tennurnar
er miög uggvekjandi. Tann-
burstunin er svo mikilvæg til
minnkunar tannskemmda, að
full ástæða er að hefjast
handa til að hækka þá hlut-
fallstölu, bæði með því að
kenna nemendum tannburst-
un í skólum bæiarins og krefj-
ast þess að börnin komi með
hreinar hendur og burstaðar
tennur í skólann á hverium
degi. Kennararnir gætu haft
eftirlit með því hvort þessu
væri fylgt.
Lítið saniræmi
Revkjav'íkurbær evðir á ári
hverju um einni mill.ión kr.
til tannlækninga og kemur bá
um 100 kr. á hvert barn. Er
þetta alltof lítil upphæð, ef
öll börn á barnaskólaaldri
ættu rð nióta fullkominnar
þjónustu. Er því mjög nauð-
svnlegt að þetta fé sé sem
réttast notað og vinna þeirra
tannlækna, sem nú starfa
hér í bæ að skólatannlækning-
um sé vel skipulögð og sam-
ræmd. Þannig að sömu ald-
ursflokkar í öllum barnaskól-
unum njóti þessarar þjón-
ust, svo að foreldrar megi
ganga út frá því sem vísu að
börn þeirra fái fullkomið eft-
irlit með tönnunum á vissum
aldri óháð í hvaða hverfi þau
búa.
Með núverandi f.yrirkomu-
lagi er von að foreldrar rugl-
ist í þVí hvenær þau mega
treysta því að yfirvöld bæj-
arins sjái um eftirlit á tönn-
um barna þeirra. Sérstaklega
þegar flutt er milli hverfa t.
d. úr hverfi þar. sem börn
njóta þjónustu öll árin, sem
þau eru í barnaskóla og í
annað þar sem lítil eða engin
þjónusta er veitt. Getur þetta
valdið því að ofseint er að
gera við tönn loksins, þegar
foreldrar átta sig á því að i
barnið nýtur engrar þjónustu
í viðkomandi skóla.
Nú starfa níu tannlæknar
við tannlækningar skólabarna
hér 'í bæ, en það eru alltof
fáir til þess að komizt sé yf-
ir að gera við tennur í þeim
rúmlega 8000 skólabörnum,
sem nú eru í skólum bæjar-
ins. Er því nauðsynlegt, að
foreldrar fylgist með hvort
börn þeirra njóti þessarar
þ.iónustu, meðan misjafnt er
eftir hverfum hvaða aldurs-
flokkar njóta hennar.
Hvað þarf að gera?
Meiri áherzlu þyrfti að
legg.ia á fræðslustarfsemi til
að koma í veg fyrir tann-
skemmdir, en nú er gert.
Mætti í þeim efnum mikið
læra af hinum Norðurlönd-
unum. þar sem mikil reynsla
hefur fengizt. Þyrfti að fá
tannlækni til þess að s.iá um
þessi mál og skipuleggja þau
frá grunni. Gera þyrfti fram-
tíðaráætlun og fylgjast síð-
an stöðugt með þeim miklu
framförum, sem nú eru að
verða á sviði tannlækninga,
aðallega hvað tækjum viðvík-
ur til aukinna afkasta og
minnkunar sársaukans. En
sum þau tæ'ki, sem nú eru
notuð hér 'í skólum bæjarins,
þyrftu nauðsynlega endur-
nýjunar með til þess- að fylgj-
ast með þeim kröfum, sem
gerðar eru nú til dags til
slíkra tækja.
Þegar barnið kemur í
barnaskólann, fær það oft
fyrstu kynni sín af tann-
lækni og tannlækningum. Er
því nauðsynlegt að vandað sé
sem mest til þessara kynna
og engu til sparað að minnka
sársaukann,
Foreldrar.
Látið aldre; undir liöfuð
leggjast að kynna yður á
hverjum vetri, liverrar
tennlæknisþjónustu harn
yðar verður aðnjótandi á
vegum skólanna.
Ef harnið fær enga við-
gerð þann vetur, er nauð-
synlegt fyrir yður að Iáta
tannlæknj skoða tennur
barnsins og gera við þær,
sem með þarf.
Látið barnið hafa mjóllt
og gróft brauð með sér f
skólann.
(Frá Tannlæknafélagi
Islands).
Skaðleg armbonds-
úr ekki í notkun hér
Hthugasemd fsrá Rolex-umbeðiim á íslandi
Reykjavík 18. jan 1960.
Hr. ritstjóri.
í blaði yðar hinn 3. þ.m.
birtið þér fréttagrein undir
fyrirsögninni „Strontium 90 í
armbandsúrum talið hættulegt
heilsu fólks“.
í tilefni af grein þessari
þiðjum við yður vinsamlegast
að birta eftirfarandi greinar-
gerð Rolex-verksmiðjanna frá
3. des. s.l.:
„í sambandi við hina opin-
beru blaðatilkynningu frá
Washingtonskrifstofu Kjarn-
orkunefndar, varðandi úrateg-
und vora GMT-MASTER No.
6542 vill The Rolex Watch
Company Limited taka fram
eftirfarandi:
1. Þessi blaðatilkynning á ein-
ungis við tegundina ,;GMT-
MASTER“, sem er auð-
þekkjanleg á þeim einkenn-
um, sem hér greinir:
a) Hún ber nafnið „GMT-
Master á skífunni.
b) Hún hefur tvo klukku-
stunda-vísa, annan örvar-
myndaðan og rauðlitaðan.
c) Hún hefur snúningsumgjörð,
miðað við 24 klst. Það vill
svo til að það er þessi
umgjörð, sem hefur reynzt
vera geislavirkari, en kjarn-
orkunefndin álítur hæfilegt',
en engir aðrir hlutir úrs-
ins.
2. Rolex-verksmiðjurnar taka
það skýrt fram, að þetta er
einasta úrategundin, sem
þannig er ástatt um. Aðrar
tegundir sem bera kenni-
merkið ..Oyster Perpetual“
á skífu fara ekki fram úr
ákvæðum kjarnorkunefndar
um leyfilega geislavirkni.
Orðið ,,Oyster“ er lögskráð
vörumerki og táknar að úr-
«»
io er vatnsþett. Orðið
„Perpetual“ er einnig lög-
skráð vörumerki og táknar
að úrið er sjálfvirkt (autom_
atiskt.)
3. Að því er tekur til greindr-
ar úrategundar, vilja Rolex-
verksmiðjurnar taka þetta
fram:
a) GMT-MASTER er ætluð
sérfræðingum, flugstjórum,
siglingafræðingum, lang-
Framhald á 10. síðu.
lllillliiilllliillllllllllillllllllllllll,ll,l,llll,im„lUll,l,l,ll„,1„,|||„||||||1I||m||mmml||||MII|M||||Iim||||||I|||()nn|ii
BÆJÁRPÖSTURINN
• Aíturgöngu svarað
Sigurður Jónsson frá Brún
hefur sent póstinum eftirfar-
andi bréf:
Bæjarpóstur Þjóðviljans
flytur mér bréf undlrritað
með nafni framliðins vísinda-
manns, sir Oliver Lodge. Hef-
ir hann, að því er virðist,
risið upp úr gröf sinni til
að jafna um mig fyrir hring-
ferðir mínar margar umhverf-
is umræðuefni mitt og er
það þakklætisverð framtaks-
semi hjá honum. En hann
víkur einnig að ættfræði og
staðfræði í sambandi við mig
og þá rennur út í fyrir draug-
greyinu, því bæði er ósann-
að að hringlagaðri séu hugs-
anir og slóðir Skagfirðinga
heldur en annarra manna þótt
að því sé látið liggja i bréf-
korninu og eins eru mér næsta
óviðkomandi skagfirzkar erfð-
ir. Sú hlálega niðurstaða
erfða og uppeldis, sem reynt
er að draga dár að verður
að hneisu eða hrósun vestan
Vatnsskarðs í héröðum sem
mér er enn annarra um en
Skagafjörð.
Miðlungi geðslegt orðalag
í áðurnefndu bréfi bendir til
þess að 'karlmannsmynd hafi
sett það saman og þó lifandi.
Sé það rétt og maður sá ekki
beint vanskapaður að kennd-
um eða byggingu þá er hon-
um sennilega svipað og öðr-
um mönnum allmikið hugar-
haldið samband við hitt
kynið. Það samband getur
verið fagurt, göfugt, gjöfullt
og frjósamt, en skítugustu,
eigingjörnustu og heimsku-
legustu viðbrögð manna og
kvenna í þeim efnum, þetta
sem sagt er með klámi, virð-
ist mér koma of oft fram í
háttalagi dóna og draslkvenna
þótt það sé ek'ki margfaldað
með bóklegum lýsingum, og
því betur mun ég treysta
kommúnistum til góðs, sem
þeir verja rit sín betur fyrir
hverskonar óþverra t.d. ó-
sannindum. klámi, braglýtum
eða merkingaráni eins og ég
tel í því felast að nefna „ljóð“
sumt af því, sem nú er svo
kallað af höfundum s’ínum.
Sigurður Jónsson
frá Brún.
• Hvort man nú enginn
Bósa sögu?
Það fór sem mig grunaði,
að húnvetnski hestamaðurinn
og skáldið, Sigurður frá Brún,
léti ekki afturgönguna, sir
Oliver eiga lengi hjá sér. En
hvers vegna kvað hann ekki
draugsa niður í eitt skipti
fyrir öll með kjarnyrtri vísu?
Það var gamall og þjóðlegur
siður. og þar sem Sigurður er
harðskeyttur verjandi ríms
og stuðla og kann vej að
fara með hvort tveggja, hefði
farið vel á því, að hann hefði
nú sýnt, hvers sú forna íþrótt
feðranna er megnug á atóm-
öld.
En hvernig er með klám
'í íslenzkum bó'kmenntum, er
hað eitthvert nýtt fyrir-
brig'ði? Var Bósa saga og
Hervqnðs kannski rituð á at-
ómöld? Sú saga hefur nú
verið nrentuð og gefin úfc
andmælalaust af öilum og er
har þó rv"u klámfengnar
Ivst rekkiubrögðum karís og
komi heidiiv. en jafnvel sá
nnr.ski Mvkle a^rir í sinum
bókum. Það hafa víst ein-
hverjir sofið á siðferðisverð-
inum þá. Og hvernig er með
allar gömlu og góðu. þjóð-
legu klámvísurnar íslenzku.
Voru þær settar saman af
hreinna hugarfari en núfcíma
„klám“-bókmenntir? Hvern-
ig var það t.d. þegar Hátta-
lykþ Lofts var snúið. Varð
úr því beinlínis háttvís skáíd-
skapur?