Þjóðviljinn - 26.02.1960, Blaðsíða 5

Föstudagur 26. febrúar 1960 — ÞJÓÐ'VILJINN — (5
Tœknin
Jörðin er ekki útkulnaður hnöttur. — Jarð-
skjálítar haía aukizt hin síðari ár
Stöðugt berast fregnir um jarðskjálfta víðsvegar um
jörðina. Það sýnir, að jörðin er ekki enn útkulnaður
hnöttur. Jarðskjálftamælingar sanna, að á nokkrum
síðustu áratugum hafa jarðhræringar færzt í aukana.
Jarðskjálftafræðingar við stjörnu- og veðurfræðistofnun
háskólans 1 Basel í Sviss hafa slegið því föstu að jarð-
skjálftar hafi stórum aukizt, síðan byrjað var að mæla
jarðhræringai' árið 1933.
Uþphaflega voru skráðir að-
eins um 220 jarðskjálftar ár-
lega. Á síðustu árum hefur
þessi tala hækkað upp í 350
að meðaltali. Tíðastir urðu
jarðskjálftarnir árið 1947. Á
því ári urðu þeir 431, og á ár-
inu 1957 voru þeir 430.
Eyðileggjandi jarðskjálftar ^
Margir jarðskiálftanna á síð-
Ustu áratugum hafa valdið gif-
urlegu manntjóni og eyðilegg-
ingu mannvirkja. Jarðskjálfta-
fræðingar hafa reiknað út með
vísindalegri aðferð, að á tíma-
bilinu 1904—’46 hafi orðið 230
slíkir eyðileggjandi jarðskjálft.
ar. Fimmtán þeirra voru svo
hatramir að þeir ollu slíkri
eyðingu sem jarðskjálftarnir er
lögðu San Francisco í eyði ár-
ið 1906.
Orsök margra jarðskiálfta
eru breytingar á ástandinu \
iðrum jarðar (tektóniskir jarð-
skjálftar).
Enn í dag standa mennirn-
ir með alla sina tækni varnar-
lausir gagnvart hinum miklu
jarðskjálftum. Ástæðan er sú,
að enn skortir mjög vísindalega
þekkingu á samsetningu innri
jarðlaga.
Áður fyrr var því haldið
fram, að hið neðra væri rauð-
glóandi fljótandi kiarni og það-
an kæmi hraunleðia og önnur
bráðin efni i eldgosum. Nú
hafa vísindamenn hinsvegar
komiz.t að því að þegar jarð-
skjálftaöldur eru á leið upp
á yfirborð jarðar, taka þær
miklum breytingum 1500 kíló-
metrum undir jarðaryfirborði.
Af þessu draga þeir þá álykt-
un. að' utan um hinn eigin-
lega jarðkjarna sé þunn jarð-
Fylgdarlið Eisen-
howers fórst
Nokkrum mínútum eftir að
flugvél Eisenhowers Bandaríkja-
forseta flaug frá Hio de Janeiro
áleiðis til Sao Paulo í Brasilíu
í gær fórst önnur ílugvél úr
fylgdarliði forsetans. Flugvélin
var af gerðinni DC6 frá banda-
ríska flotanum og rakst hún á
farþegaflugvél frá Brasilíu yfir
ströndinni rétt hjá Rio og hröp-
uðu fiugvélarnar í sjóinn. Með
bandarisku flugvélinni voru 44
menn úr fylgdarliði forsetans.
Flestir þeirra voru hljómsveitar-
menn, sem leika áttu í veizlu,
er Eisenhower ætlaði að halda í
gærkvöldi. Með brasílíönsku vél-
inni voru 25 manns. í opin-
berri tilkynningu í gær sagði
að 14 menn hefðu komizt lífs af
en 51 farizt.
kkurn úr föstum efnum. Þykkt
efri jarðlaganna er tvisvar til
þrisvar sinnum meiri en mesta
sjávardýpi. Þykkt jarðkjarn-
ans er hinsvegar níu sinnum
meiri en sjávardýpið.
150 kílómetra undir yfir-
borði jarðar ætti að vera 1500
stiga hiti. Þykkt efnanna í
jarðkjarnanum segir til um
það. að þar hljóti hitastigið að
vera á milli 3000 og 10000
gráður, samkvæmt áliti margra
jarðfræðinga. Á yfirborði sólar-
teygjanleiki skurnarinar þolir
þau ekki, verða ,,tektoniskir!'
jarðskjálftar. Jarðskjálftar
orsaka líka oft jarðsig vegna
þess að holrúm í iðrum jarðar
bresta og falla saman vegna
jarðhræringanna.
Veðurbreytingar geta aukið
jarðskjálftahættuna. Ef loft-
þrýstingur minnkar skyndilega
yfir 1000 ferkílómetra svæð’,
aukast líkurnar á því að skurn
jarð'kjarnans springi.
V arúðar ráðstafanir
Mikið er gert til að forða
frá jarðskjálftahættunni. Vís-
indamenn rannsaka samsetn-
ingu jarðlaganna til að finna
út hvar jarðskorpan er veikust
fyrir. Vegna slíkra rannsókna
er oft hægt að gefa aðvar-
anir áður en jarðskjálftar
verða.
Byggingafræðingar og verk-
fræðingar gera varúðarráðstaf-
anir á öðru sviði. Þeir leitast
við að þróa byggingarefni o.fl.
Kýrin sem talar 20 tyngymál
innar er talinn vera um 5000 ^þannig- að byggingar þoli mikla
stiga hiti
Jarðskurnin springur
iSvona hátt hitastig orsakar
ólgu í jarðkjarnanum. Hlutar
af skurn jarðkjarnans verða
fyrir þrýstingi þessara umbrota.
Ef þau verða það mikil að
jarðskjálfta. Það kom í ljós i
jarðskjálftunum miklu í San
Francisco 1906 að byggingar,
sem reistar voru með sérstök-
um útbúnaði til varnar jarð-
skjálftum stóðust jarðskjálft-
ana, en aðrar byggingar hrundu
í rúst.
Umræður um tryggingalögin
Fremhald af 12. síðu. | laganna. Emil taldi sig líka
Hannibal ræddi svo einkum hlynntan því hvoru tveggja en
tvö atriði sem hann taldi að taldi ekki rétt að blanda þeim
ættu að felast í þeirri allvíð-
tæku breytingu á tryggingar-
löggjöfinni sem nú væri gerð.
Önnur væri sú að afnenia
skiptingu landsins í >tvö verð-
lagssvæði, því forsendur þeirr-
ar skiptingar væru ekki lengur
til staðar vegna breyttra þjóð-
félagshátta, verðlag væri sízt
orðið lægra á 2. verðlagssvæði
og kaup orðið eitt og hið sama
um land allt. Hitt ákvæðið væri
hið illræmda skerðingarákvæði
við ellilífeyri og örorkulífeyri.
Nú stæði að vísu í lögum að
þetta ákvæði ætti að falla úr
gildi í árslok 1960, en það
hefði hvað eftir annað verið
endurnýjað. Nú væri svo komið
að skerðingarákvæðið ætti sér
fáa formælendur og hefðu t.d.
frambjóðendur allra flo'kka lýst
því yfir fyrir kosningarnar í
haust að þeir væru því and-
vígir. Væri því ekki eftir neinu
málum inn í afgreiðslu þessa
frumvarps.
Ólafur Thors forsætisráð-
herra hélt smáræðu í klökkva-
og viðkvæmnistíl, og vildi allt
fyrir alla gera sem ættu bágt
og „alltaf verða þeir fyrir
hendi sem þurfa þess“, sagði'
ráðherrann (sbr. Fátæka hafið
þér alltaf hjá yður). Bæturnar
ættu að haldast þetta háar,
ef efnahagur þjóðarinnar batn-
ar. Ýms rök væru fyrir fjöl-
skyldubótum með fyrsta barni,
og börn yrðu tiltölulega ódýr-
ari eftir þvi sem þau yrðu
fleiri.
Fvrir skömmu var haldin stór alþjóðleg landbúnaðarsýning í
índlandi. Mcðal þess sem Austurþjóðverjar sýndu á sýningunni
var glerkýr, sem vakti mikla athygli, ekki sízt vegna þess að
hún talaði 20 mismunandi Cimgumál, sem töluð eru í Indlandi.
f Uúnni er 60000 metra löng koparleiðsla, plaströr, rafmr.gnsper-
ur og ljósrör í öllum regnbogans litum. Með þessum rafmagns-
leiðslum og ljósum eru líffæri kýrinnar lýst upp á mismunandi
liátó, og öll líffærastarfsemi hennar skýrð. Glerkýrin, sem sýnd
er á myndinni að ofan, dró aðsér mikla atliygli. Kýrin er heilagt
dýr meðal Indverja og' jók það líka á aðsóknina að austurþýzku
sýningardeildinni.
Vesturþýzka stjórnin heinit-
ar enn herstöðvar erlendis
Vaxandi andúð um allan heim á hernaðar-
brölti Bonnstjórnarinnar
Strauss, hermálaráðherra Vestur-Þýzkalands, sagði við
blaðamenn í Bonn í gær, að Vesturþjóðverjar hefðu full-
an rétt til að reisa sér herstöövar erlendis, og samninga-
umleitanir vestm-þýzku stjórnarinnar viö spönsku stjórn-
ina hlytu aö vera réttmætar.
Strauss ræddi við blaðamenn
skömmu eftir að hann hafði gef-
ið varnarmálanefnd þingsins
skýrslu um samningaviðræðurn-
ar við spönsku stjórnina. Hann
kvaðst hafa sagt nefndinni að
herstöðvafyrirætlanir stjórnar-
innar hlytu að vera réttmætar,
enda þótt ekki hefði verið haft
samráð við Atlanzhafsbandalag-
ið. Hann kvaðst þó hafa lofað
að framvegis skyldi ekki verða
samið um herstöðvar á Spáni
án samráðs við NATO. Stjórnar-
andstæðingar i varnarmálanefnd-
inni mótmæltu harðiega fyrir-
Gjaldeyrir til námsmana
fyrir 20. febrúar s.l., skuli veita
rétt til yfirfærslu sömu upp-
að biða að fella það úr gildi og hæðar í erlendum .gjaldeyri og
Framhald af 1. síðu 1 aði á fyrsta ársfjórðungi þessa
þessa árs, sem gefin voru út, árs fyrir 20. febrúar að yfir-
færa upphæðina með sömu
kjörum og giltu fyrir gengis-
mundi hann beita sér fyrir því
að það mál kæmi til athugunar
í sambandi við meðferð málsins
i þinginu.
Hannibal taldj það vafasama
ráðstöfun að taka upp fjöl-
skyldubætur með fyrsta og
öðru barni jafnt fátæklinga sem
milljónara og taldi að rétt væri
að setja þar eitthvað tekjuhá-
mark, og athuga hvort ekki
væri hægt að beina meiru af
því aukna fé sem nú á að veita
til fjölskyldubóta til fátæ'kra,
þarnmargra fjölskyldna.
Gísli Jónsson talaði einnig
og var á sama máli og Hanni-
bal um að landið ætti að vera
eitt verðlagssvæði og að af-
nema beri skerðingarákvæði
fyrir gildistöku laganna um
efnahagsmál. . Leyfishaíi faer
þennan gjaldeyri kej'ptan á því
gengi, sem gildandi var fyrir
20. febrúar 1960, að viðbættu
30% yfirfærslugjaldi.
Leyfishafi skal snúa sér til
Innflutningsskrifstofunnar og fá
hjá henni áritun um, að lej'fið
gildi fyrir námskostnaði á fyrsta
ársfjórðungi 1960. íSíðan skal
leyfinu framvísað í gjaldeyris-
banka, og það innleyst þar ekki
síðar en iaugardaginn 5. marz
næst komandi,"
Eins og þetta plagg ber með
sér fá þvi þeir sem fengið höfðu
gjaldeyrisleyfi fyrir námskostn-
lækkun. Ber að í'agna því að
ríkisstjórnin skuli haía séð að
sér í þessu efni, og vekur það
vonir um að hún kunni að vera
tilleiðanleg til að leiðrétta aug-
ljóst og óþolandi ranglæti efna-
hagsráðstafananna á fleiri svið-
um ef nógu fast er eftir þvi
sótt.
Hinsvegar verður ívilnunin
þennan eina ársfjórðung auð-
vitað skammgóður vermir fyrir
námsfólkið erlendis, en þar sem
ríkisstjórnin hefur nú í verki
viðurkennt að sérstakra ráð-
stafana sé þörf þess vegna. verð-
ur að krefjast þess að hún geri
gangskör að því að rétta hlut
námsmanna erlendis til fram-
búðar.
ætlunum stjórnarinnar um hern-
aðarsamninga við spönsku fas-
istastjórnina.
Fordæmt um allan heim
Lange, utanríkisráðherra Nor-
egs, sagði í gær að norska stjórn-
in hefði sent vesturþýzku stjórn-
inni orðsendingu með því áliti
sínu, að samningar Bonnstjóm-
arinnar við spönsku stjórnina
g'ætu ekki komið til greina ef
þeir væru gerðir að Atlanzhafs-
bandalaginu forspurðu.
Breska blaðið Guardian segir
að vesturþýzka stjórnin hai'i með
athæfi sínu stórspillt mannorði
sínu, og. staðfest það sem komm-
únistar hafi ætíð haldið íram
um að hernaðarsinnar hefðu
stjórnartaumana í sínum hönd-
um í Vestur-Þýzkalandi og leit-
uðust við að treysta böndin við
fasismann.
Selvyn Lloyd, utanríkisráð-
herra Bretlands sagði í brezka
þinginu í gær, að það væri vit-
urlegra fyrir vesturþýzku stjórn-
ina að reyna að fá að reísa her-
bækistöðvar í löndum Atlanz-
hafsbandalagsins fremur cn á
Spáni. Kvaðst hann hafa skýrt
vesturþýzku stjórninni frá þessu
áliti brezku stjórnárinnar, er
hann frétti í síðasta mánuði. að
Bonnstjórnin myndi e.t.v. gera
samning um herstöðvar við
spænsku stjórnina.
Gaitskell talsmaður Verka-
mannaflokksins skoraði á stjórn-
ina að gera öflugar ráðstafanir
til að hindra slíkan samning
Vesturþjóðverj a við Spánverja.