Þjóðviljinn - 10.08.1960, Blaðsíða 10

10) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 10. ágúst 1960
Alþjéððegt auðmap og arðrán
Hammarskjöld fékk fullt umboð
Framhald af 7. síðu.
Þegar t.d. Standard Oil er
búinn að kaupa tilheyrarjii
réttindi í Venesúelu, hefur
hann einn og enginn annar
,,frelsi“ til að láta gróðann
,,renna“ af olíuvöllunum og
heim í hlað í New York.
Verkalýðshreyfingin þekk-
Ir enga „jafnvægiskenningu“,
Því að hún er sama og pré-
-dikun stéttafriðs. Verkalýð-
urinn berst ekki sinni bar-
áttu vegna þess að hann sam-
þykki fræðikenninguna um
stéttabaráttu, heldur sam-
þykkir hann kenninguna,
vegna þess að hann neyðist
til að heyja stéttabaráttu.
•Það eru þessi rök samhliða
vinnugildiskenningunni, sem
eru verkalýðnum og jafn-
framt þeim þjcðum, sem
stynja undir oki auðvaldsins,
haldbezt gegn hinum villandi
og falsandi jafnvægiskenning-
um borgaralegrar hagfræði.
Valdimar Kristinsson þjáist
af hinni venjulegu skynvillu
borgaralegra hagfræðinga:
hann sér skortinn alls staðar
og í öllu. Gæðin eru af skorn-
um skammti, og þar er að
finna skýringuna á óham-
ingju mannkynsins. Þessi
kenning er prýðilega vel
fallin til að villa um fyrir
lágstéttum Þjóðfélagsins og
eins lágtekjuþjóðum heims-
ins, sem sannarlega finna
fyrir „lögmáli skortsins“.
Hún er ætluð að telja þeim
trú um, að þetta sé eigin-
iega náttúrulögmál, en ekki
*háð 'breytilegri og breytan-
legri tekjuskiptingu. Vissu-
lega eru neyzlugæðin af
skornum skammti, ef miðað
er við einhverjar alhæfðar
þarfir mannanna. En miðað
við það, sem auðvaldsskipu-
lagið sjálft er miðað, eru
þau þvert á móti of ríkuleg.
Hér er um að ræða eina af
mótsögnum skipulagsins. í
kapítalismanum er ekki spurt
um þarfir og fullnægingu
þeirra, heldur um gróðastig
og fjáhagslegan hagnað. Þess
vegna og í Þeim skilningi eru
gæðin of ríkuleg. Spurningin
er alltaf: er hægt að selja
framleiddar vörur, er hægt
að koma arðinum í lóg ? Á
tímum efnahagskreppna,
óseljanlegra birgða, atvinnu-
leysis og vannýttrar afkasta-
getu verksmiðja, skýtur dá-
lítjð skökku við að tala um,
að gæðin séu af skornum
skammti. — Samkvæmt 'kenn-
ingunni um skortinn, er fjár-
magn líka af skornum
skammti Ef við setjum fram-
leiðslutæki almennt í staðinn
fyrir fjármagn og þarfir
mannkynsins í staðinn fyrir
gróða, stendur þetta heima,
enda er þá um sósíalískar
framleiðsluafstæður að ræða.
En í framleiðsluskipulagi
gróðahyggjunnar er þetta
ekki svona. Þar er of mikið
af fjármagni. Það eru vand-
ræði, hvað á að gera við það,
1 hvað á að beina því, til að
:gildisauki myndist, gróðinn
skili sér. Valdimar Kristins-
son talar um, að það sé sam-
keppni um að fá fjármagn
í hin og þessi lönd. En sann-
Ieikurinn er sá, að Það er
meiri samkeppni á milli auð-
magnsútflytjenda en á milli
auðmagnsinnflytjenda. Kenn-
ingin um hið nauma auðmagn
hefur það hlutverk eitt að
greiða fyrir inngöngu erlends
auðmagns í vanyrkt lönd eða
minni máttar. Forsendur
hennar eru rangar, áhrif
hennar hættuleg.
Va!dimar Kristinsson gerir
réttilega greinarmun á
tvenns konar fjámagni, og
nefnir hann flokkana lánsfé
og áhættufjármagn. Það er
nú að vísu skiljanlegt, hvað
við er átt, en engu að síður
er ástæða til að fetta fing-
ur út í þessi heiti. Það er
áhætta að leggja fé í fyrir-
tæki, það er líka áhætta að
lána það; það er eiginlega
áhættuminnst að eyða því og
sitja slippur eftir. Auk þess
kemur áhætta ekki eðli auð-
magnsflutninga við heldur
gróðinn. Þess vegna er betri
skiptingin: lánsfé — starf-
andi auðmagn, og er þá farið
eftir því, hvernig form gildis-
aukning tekur á sig: vextir
— arður. Það er líka Þessi
gamalkunni afsökunarkeimur
að heitum Valdimars Krist-
inssonar. Það er eins og hann
vildi segja: Vesalings kapí-
talistarnir, hvað þeir þjást
vegna áhættunnar, áhættunn-
ar, sem þeir taka á sig í al-
menningsþágu!
Annars er rangt að skilja
að hin sígildu form auð-
magnsútflutningsins, yegna
þess að þau eru nátengd, eru
af sama uppruna og hafa í
flestum tilfellum sama til-
gang eða bæta að minnsta
kosti hvort annað upp; eru
því eins og tvær hliðar á
sama peningi. Auðmagnsút-
flutningur er óhjákvæmilegt
einkenni þróaðra auðvalds-
landa nútímans. Hann er
beint framhald af markaðs-
leit utanríkisverzlunarinnar,
nú þegar sammiðjun auð-
magnsins krefst alÞjóðlegrar
útþenslu. Uppsprettur hans
eru ofauki auðmagnsins
(capital surplus) í forustu-
löndum auðvaldsheimsins,
driffjöður samkeppnin um
aukaarð (extraprofit). Auk
þessara almennu hagrænu
atriða, koma pólitísk sjónar-
. mið mjög til greina. Kann-
ske er engin þáttur efnahags-
málanna eins samslunginn
heimspólitíkinni og einmitt
auðmagnsútflutningur.
Það eru athyglisverðar
tölur, sem Valdimar Krist-
insson nefnir, að 1949 hafi
15% mannkyns „átt“ 62%
framleiðslugetu í heiminum.
Þetta hrikalega hlutfall veit-
ir innsýn í hinn mikla mun
á þróun landanna. En jafn-
framt eru þessar tölur dá-
lítið blekkjandi. Þær gefa
nefnilega enga hugmynd um
skiptingu auðsins innan þró-
uðu landanna, og held.ur ekki
um það, hvert stefnir. Það
má jafnvel halda, að innan
hvers lands sé skiptingin til-
tölulega jöfn, og munurinn
fari æ minkandi milli landa.
Þessu er nú á annan veg far-
ið, og skal bent á nokkrar
tölur um það.
Árið 1955 var hlutafé tólf
auðhringa ásamt með hluta-
fé ríkisins og erlendra fyrir-
tækja 66,3% alls hlutafjár í
Vesturþýzkalandi (14,7 mrð.
DM). Hlutafé hringsins Ver-
ein?gte Stahlwerke eins nam
t.d. 2370 milljónum marka
Það er hins vegar á allra
vitorði, að hlutabréf hvers
auðhrings eru í höndum fá-
mennrar klíku. ■— 1 Banda-
ríkjunum var 59,4% alls iðn-
hlutafjár að finna hjá 0,36%
iðnhlutafélaganna árið 1954.
Aðeins tvær fjölskyldur,
Morgan og Rockefeller, eiga
Þar vestra. Svona er nú auð-
æfunum misjafnt skipt
niilli eignastéttanna í hinum
háþróuðu löndum.
Framhald af 1. síðu.
Endurskoða afstöðuna
til Atlanzbandalagsins
Gaston Eyskens, forsætis-
ráðherra Belgíu, ræddi við
blaðamenn í Brussel í gær.
Hann sagði að Belgar neydd-
ust til að endurskoða frá
grunni afstöðu sína til Atlanz-
bandalagsins. Belgar hefðu eytt
3,5 milljörðum belgiskra franka
(2,7 milljörðum króna) í her-
stöðvar sínar í Kongó, en þær
hefðu verið hlekkir í her-
stöðvakeðju Atlanzbandalags-
ins. Nú ættu Belgar að fara úr
þessum stöðvum. Allur fjár-
Það er því ekki alleinasta, austur þeirra hefm verið
að ,auðnum sé misskipt milli ir gýg og þejr yrðu ^ flð
landa, heldur engu siður inn- endurskoða al]ar hernaðaráætl-
an hvers lands. Auðvalds-
þjóðfélagið byggist á því, að
auðurinn sé í fárra höndum,
og þróun þess er m.a. fólgin
í því, að hann safnist á enn
færri liendur.
1 samræmi við eignaskipt-
inguna er og tekjuskipting-
in. Áætlað er, að 1949 hafi
2/3 mannkyns lifað í lönd-
um, þar sém framleitt var
minna en 1/6 hluti allra
tekna. Meðaltekjur á nef
hvert í þessum löndum voru
um 50 dollarar en nm 900
dollarar í Þróuðu löndunum.
Og ekki er tekjuskiptingin
jafnari innan hinna einstöku
•landa. 1 Bandaríkjunum
fengu einungis tvö hundruð
hlutafélög 28% alls arðs árið
1956 (en hlutafélög eru gríð-
armörg, yfir hálfa milljón að
tölu). Ekki mun þörf á því
að útskýra, hversu mikill
munur er á kjörum verka-
lýðs og eignastétta. Sá mun-
ur fer sívaxandi, enda þótt
verkalýðnum takizt með bar-
áttu sinni að bæta kjör sín
að nokkru. Til dæmis um
breikkun bilsins: 1947 fékk
verkamaður í bílasmiðjum
General Motors 3000 dollara
tekjur eftir 52 stunda vinnu.
Svipað bar þá fjármagnseig-
andi úr býtum, sem átti rúm-
lega þúsund General Motors
hluta'bréf. Nú líður og bíður,
verkamaðurinn vinnur, og
peningamaðurinn varðveitir
sín hlutabféf. 1 árslok 1958
eða eftir tólf ára tímabil
hafði . verkamaðurinn fengið
alls 51500 dollara í laun, en
hlutabréfaeigandin hvorki
meira né minna en 108000
dolilara eftir sín þúsund bréf.
Svona gengur nú tekjutil-
færslan borgarastéttinni I vil
og verkalýðsstéttinni í óhag
í Bandaríkjunum.
Það mun ekki ofmælt, að
örfá prósent landslýðsins eigi®-.
cg hirði arðinn að svo til
allri framleiðslunni í hinum
þróuðu auðvalclslöndum. Og
þessi misskipting fer dag-
vaxandi. Það hljómar því
ankana’ega, að „hin mikla
misskipting auðs milli Þjóða
veldur miklum áhyggjum á
alþjóðavettvangi". Það eru
einmitt auðjöfrar þróuðu
landanna, sem leitast við að
sölsa undir sig auðlindir í
þeim heimshlutum, sem
skemmra eru komnir í þró-
un framleiðsluaflanna. Það
er þessi viðléitni, sem borg-
araleg hagfræði á að dylja
eða a.m.k. að réttlæta. Og
hún svíkst heí'dur .ekki um
það.
amr sinar.
Eys&ens þótti ástæða til að
taka það sérstaklega fram að
hann vildi ekki með þessu
segja að Belgar ættu að fara
úr Atlanzbandalaginu.
Fréttamenn í ÍBrussel segja
að belgíska stjórnin hafi í
hyggju að afturkalla ýmsar
pautanir á hergögnum sem hún
hafi gert í samræmi við heild-
aráætlanir Atlanzbandalagsins,
m.a. á 100 orustuþotum frá
Bandaríkjunum.'
Hammarskjöld frestar
för sinni
Við þv!í hafði verið búizt
að Hammarskjöld myndi fara
þegar í stað til Kongó til að
sjá um að ákvörðun Öryggis-
ráðsins yrði framfylgt. Hafði
hann ætlað að leggja af stað
síðdegis í gær með flugvél frá
KLM.
Á síðustu stundu hætti hann
þó við það. Sú skýring var
gefin að hann þyrfti að eiga
mjög áríðandi viðræður við
Pierre Wigny, utanríkisráð-
herra Belga, sem' staddur er i
New York. Enginn nýr brott-
farartími var ákveðinn, og
faldi fréttaritari brezka út-
varpsins líklegt að ætlun Ham-
marskjölds væri að ræða einn-
ig við fulltrúa annarra ríkja
en Belgíu og væri sennilegt að
þær viðræður myndu dragast
á langinn.
Hljótast af vandræði?
iSvo virtist í gærkvöld sem
vandræði gætu hlotizt af þeirri
ákvörðun Hammarskjölds að
fresta för sinni til Kongó.
Lúmúmba forsætisráðherra
hefur lýst yfir hernaðarástandi
í öllu landinu og boðað að her
stjórnarinnar í Leopoldville
Útflutningur auðmagns er
ein aðferð auðvaldsins til að
leggja undir sig heiminn, og
í rauninni eitt helzta birting-
arform heimsvaldastefnu nú-
tímans. í hreyfanleika fjár-
magns er alls ekki fólgin
helzta von mannlcynsins um
betri og jafnari lífskjör,
heldur þvert á móti stærsta
von og vissa auðvaldsins um
meiri gróða. Við skulum líta
á vandamálið frá því sjón-
armiði, og láta ekki blekkjast
af áróðri auðvaldsins, hvort
sem hann kemur fram í
hljómfögrum uppspuna,
beinni staðreyndafölsun eða
afvegaleiðandi kenningaþoku.
verði sendur inn í Katanga.
Hann og ráðherrar hans
myndu einnig fara þangað.
Lúmúmba tók fram að stjórn
hans myndi ekki þola að Sam-
einuðu þjóðirnar tækju af
henni völdin í landinu, þótt
hún vildi eiga samstarf við
þær.
Tshombe setnr skilyrði
Tshombe, leppur Belga í
Kongó, sagði í gær að liann
myndi fallast á að gæzlulið
SÞ kæmi til Katanga, ef geng-
ið væri að ákveðnum skilyrð-
um. Þau helztu voru að í lið-
inu mættu ekki vera hermenn
frá löndum sem kommúnistar
hefðu ítök í og nefndi hann
sérstaklega Ghana og Gíneu.
Þá yrði SÞ að lofa að skipta
sér ekki af „innanlandsmálum"
Katanga og her fylkisstjórn-
arinnar yrði að fá að halda
vopnum sínum.
Sendiherrann rekinn
úr landi
Sendiherra Belga í Leooold-
ville var rekinn frá Kongó í
gær og fór hann ásamt fylgd-
arliði yfir Kongófljót til
iBrazzaville Öllum ræðismanna-
skrifstofum Belga í landinu
verður einnig lokað.
Belgíska stjórnin sleit í gær
stjórnmálasambandi við Gíneu
vegna afskipta stjórnar þess
lands af Kongómálinu.
Garðyrkjusýning
Framhald af 3. síðu
urhúsið hér í Hveragerði?
— Hann hét Sigurður Sig-
urðsson frá Draflastöðum,
faðir Ingimars í Fagra-
hvammi. Sigurður vann mjög
mikið að ýmsum framfara-
málum, t.d. var hann einn af
forvigism'önnum um stofnun
Mjólkurbús Flóamanna. Ingi-
mar sonur hans tók seinna
við garðyrkjustöðinni, og
hefur rekið hana síðan.
— Eru vínberin, sem hér
eru, ræktuð hér ?
— Já, en iþað er nú meira
til gamans gert.
iFréttamönnum var nú boð-
ið upp á veitingar í tjaldi við
hlið sýningarskálans. Konur
úr Kvenfélagi Hveragerðis
sáu um veitingar sem voru
hinar beztu.
Að lokum bauð Paul Mich-
elsen fréttamönnum að skoða
aróðrcrstöð sína, Pálshús.
Paul ræktar eingöngu potta-
blóm og er mi'kið úrval þeirra
í stöð hans. Stöð Pauls hlaut
fjölda verðlauna á landbún-
aðarsýninaunni,, sem haldin
var á Selfossi, en það var í
fvrsta sinn sem Paul sýndi
iurtir s'ínar Stöðin er til fyr-
irmvndsr að ö’lum fráganai,
ng umhirða blómanna prýði-
le.e
Að l'Amm viljum við óslca
Hve-g'u'ðineum fil hamingiu
me* gvnf'íni bes^a. og von-
pndi o-ofst fólki kof+ur á að
ríó. fleiri slíkar. Sýningimni
lýkur n.k. sunnudag. — R.
Utbreiðið
Þjóðviljann