Þjóðviljinn - 05.10.1960, Page 7

Miðvikudagur 5. október 1960 — ÞJÓÐVILJINN —
ríkir, enda dautt mál eins
og er, að ætia að benda á
einhverjar framfarir þar, úr
því að ráðamenn iandsins
v'rðast engan áhuga hafa fyr-
ir því, að hressa upp á það
lið og aðstöðu þess.
IV.
Margir hafa í ræðu cg riti
bent á einn herfilegan is-
lenzkan löst: Óstundvísina.
Þessi lardlæga plága virð;st
hreint ekki vera í rénun.
Þeir .aðilar, sem bezta hafa
aðstöðuna til þess að venja
menn af þessum ósóma, láta
það yfirleitt ógert. Muna má,
þegar einn fyrrverandi út-
varpsstarfsmaður ta;aði
þannig eitt sinn í útvarp fyr-
ir. ca. 2 árum, að hann fór
20-30 mínútur fram yfir sinn
auglýsta tíma, svo að út-
varpið varð að fella niður
he;lan aagskrárlið á eftir
manninum! Óþarft er að geta
þess, að hvorki hann né út-
varpið ómakaði sig á þvi að
biðja útvarpshlustendur af-
sökunar, en viðkomandi herra
hefði áreiðanlega verið fær
um að skrifa (og það með
réttu) magnaða blaðagrein
1 um ósómann, ef hann hefði
komið úr annarri átt.
Eitt algengasta fyrirbrigð-
ið, sem fólki er boðið upp á,
af þeim, sem þekkja ekki á
klukku, er þegar flokkar, fé-
lög, stofnanir eða einstak-
lingar auglýsa að þetta eða
hitt hefjist á einhverjum til-
teknum tíma, sem það gerir
svo auðvitað ekki. Svona fram-
koma er alveg orðin óþolandi
og verður að leggjast niður,
því hér er ekki um neitt ann-
að að ræða en svik, pretti,
aumingjaskap, siðleysi og
ómerkilegheit. Auðvitað gegn-
ir það svo öðru máH, þegar
um óviðráðanleg atvik er að
ræða, en það er saldnast
Að gera svo ekki grein fyrir
óstundvísinni, þegar hún
hendir einhvern aðila, né
biðjast afsökunar, er kórón-
an á öllum ræf'idómnum.
Oft er því haldið fram,
svona eins og í afsökunar-
skyni, að t.d. einhver tiltek-
in athöfn hafi óh.jákvæmilega
byrjað of seint, þar eð hún
hafi krafizt of mikils og
tímafreks undirbúnings.
Þetta, er auðvitað engin af-
sökun. Þeir, sem kunna sitt
verk, ætla undirbúningnum
al'taf nægan tíma o.s. frv. og
þarf þá til engrar óstundvísi
að koma.
Það er illu heilli búið að
venja menn svo á óstundvís-
ina, að vissulega verður þess-
um málum ekki kippt ■ í lið-
inn án mikils átaks, en það
er þó þrátt fyrir allt það,
sem allir þrá í raun og veru
og verður að koma. Þess
vegna er rétt að leggja sem
fyrst í þetta átak. Stundvísi
er gulls ígildi
V.
Höndlararnir í Reykjavík
virðast ýmsir latir og kæru-
lausir, eða hvað skal halda,
þegar sama og ekkert virð-
ist gert til þess að hressa
upp á fáfræði sums af-
greiðslufólks í verzlunum og
hjá fyrirtækjum? Að ætla að
fá haldgóðar upplýsingar um
vöru, virðist ógerlegt, a.m.k.
þessar stofnanir ætla að
keppa til úrslita inn það, hver
þeirra sé leiðinlegust í þjón-
ustunni við almenning:
Landsíminn, Mjólkursam-
sálan og Strætisvagnar
Reykjavíkur og verður keppn-
in hörð og úrslit vandséð.
En hvað um það, Helgi
Hjörvar segir meira umLand-
símann (Mbl. 11.6. ‘60):
,,Eins og ófreskja í tröila-
sögum bölsótast þessi stofnun
í mold og leðju og dauðra
manna beinum, rétt fyrir
dyrum Dómkirkjunnar og Al-
þingis, og fyrir augum alþjóð-
ar... Getur Landsíminn ekk-
ert framfaraspor tekið nema j
stíga um leið sinn ógeðslega j
djöfladans á mannabeinum ?“
Þá nefnir Hjörvar ,,taum- j
lausan þjösnaskap" nefndrar
stofnunar og að lokum telur
Hjörvar miðbæinn aldrei geta j
orðið fagran, „nema óheilla- j
kumbaldi Landsímans verði j
afmáður af grunni sínum“.
Þannig lýsir virðulegur
borgari, og Landsímanum
ekki ókunnur, þeirri stofn-
un. Það er varla von, að
stofnunin sú arna gangi
langt í þjónustunni við lifend-
ur, úr því að hún hefur feng-
ið þá dauðu svona rækilega á
heilann.
Þarna verða réttir aðilar
að grípa í taumana: 1.)
Framhald á 10. síðu
Hópur stúdeiíta frá Indónesíu hefur að undanförnu ferðazt um
Evrcpulönd, nú siðast Norðurlöndin. Hafa stúdentarnir sýnö
indónesíska dansa og Ieikið þjóðlega tónlist á hljóðfæri, senrn
hvergi þekkjast annarstaðar en í Indónesíu. Dans Indónesanna.
og hljóðfæraieikar hafa hvarvetna vakið mikla athygli. —*
Myndin er af nokkruin úr hópi indónesísku síúdentanna.
Halldóra B. Björnsson:
fW\ •• •••11
loougjold
hjá , fléstu, afgreiðslufólki. -!
Nokkuð hefur þökað í rétta j
átt, áð því er kurteisi af- !
greiðslufólks snertir, en ér þó
engan veginn kcmið í það
horf, sem bef. Enn þá sést
og heyrist t.d. að viðskipta-
vinur bendir seljanda á,
að tiltekin vara sé gölluð eða
stórskemmd. Á þá seljaiidi
stundum til að fara að
þræta og þrefa rétt eins og
kaupanda bæri skylda til að
kaupa skemmdu vöruna eða
skemmda varan ætti að vera
skenund! Svona framkomu
verður maður oft vottur að
og skil ég ekki það verzlun-
arfólk, sem temur sér slíka
framkomu.
■* Hér skal því nú skotið inn
í, svona eins og innan sviga,
að hinum ágætu og sjálf-
sögðu verðmerldngnm verður
að framfylgja betur en gert
er. Þær eru til hins mesta
hagræðis . og það er menning-
arbrágur að þeim.
Þá er enn ónefnd sú plága,
hve afgreiðslufólk gefur oft
skakkt til baka. Þetta hefur
þó lagazt mjög hjá sumum
stærri fyrirtækjum, þar sem
reiknivélarnar eru komnar til
sögunnar, sem þó þýðir ekki,
að mistök geti ekki orðið.
Vafalaust getur Mjólkursam-
salan haft einna versta „sam-
vizku“ í þiessum efnum. I
mjólkurbúðunum er sennilega
einna mest þörfin fyrir sam-'
lagningarvélar. Það er hreinn
voði að senda börn í mjólk-
urbúðir vegna þess, að þeim
er mjög oft gefið skakkt til
baka (of lítið) en sjálf geta
þau sjaldnast hnekkt slíku
eða náð rétti sínum. Þetta
veldur flestum heimilum
miklum erfiðleikum. Legg ég
nú til, að forráðamenn Mjólk-
ursamsölunnar fari að morgni
dags í allar mjólkui’búðirnar
og heyri sjálfir skammimar,
skætinginn og lætin, sem
fram fer í þe;m sumum og
stafar oftast af þvi, að fólk
kemur þar og segir, að börn-
um þess hafi verið gefið
skakkt til baka, en afgreiðslu-
fólkið sver, að það hafi al-
drei á æfinni gefið skakkt til
baka! — Nei, háttvirtu
mjólkurherrar, þetta ófremd-
arástand dugir ekki. Við bú-
um alltaf við óviðráðanlega
óstjcrn i þessum efnum á
meðan þið get;ð ekki hugsað
ykkur að hætta þessu fokki
og sulli með mjólkina. Send-
ið mjólkina heim í húsin. Það
er þjónusta, sem segir sex!
VI.
Og þá er það síminn, þessi
stofnun, sem manni skilst
helzt á Helga Hjörvar, að of-
sæki bæði lifendur og dauða.
(Það er liklega þess vegna,
sem stofnunin þarf svo
óhugnanlega mikla peninga).
Og þar með erum við komin
að því, að Bæjarsiminn er
frekasta okurstofnunin á ís-
landi. Þetta fólk — (yfii“
stjórnin þar og valdhafarnir
bera að sjálfsögðu alla
ábyrgðina) — fæst ekki til að
snúa sér við inni hjá manni
í sambandi við flutninga og
breytingar nema fyrir fleiri
hundruð krónur minnst.
En hin starfsemi stofnunar-
innar er svo „hauskúpuveið-
ar“, segir Hjörvar.
Að öllu óbreyttu, virðast
Þegar halla tekur sumri og
heyönnum að ljúka, kalla
bændur saman fólk sitt eina
dagstund að gleðjast með því
yfir heyfeng sínum. Áður fyrr
meðan tún voru lítil og mest
heyjað utantúns, voru töðu-
gjöldin oftast snemma á slætti,
pönnukökur með nónkaffinu
útí síðasta flekkinn. Nú er víð-
ast allt heyjað á túni og þá
eru töðugjöldin í sláttulok.
Fyrir nokkrum dögum var
ég stödd á bæ einum við
Skarðsheiði og var þá svo
heppin að lenda í töðugjöldun-
um. Þar var margt fólk saman-
komið, bæði innansveitar og
utan og lá vel á mannskapn-
um einsog vera ber eftir svona
dásamlegt sumar, Þar var ort
og skanderazt og sagðar
skemmtisögur sannar og Jogn-
ar. Þegar rökkva tók um
kvöldið, var enn setið að
sumbli við kertaljós og' varð
þá umhverfið hið ákjósanleg-
asta fyrir draugasögur.
Eftir hersetuna við Hvalfjörð
myndaðist sérstök tegund
draugasagna, sem flestar snú-
ast um viðureign hersins við
íslenzka drauga. Sumar þeirra
eru allmergjaðar og standa
sizt eldri draugasögum að baki,
og ævinlega er það hinn vopn-
aði her, sem fer halloka fyrir
draugunum okkar. Þær minna
talsvert á okkar ágætu þjóð-
sögur um Kölska, nú er það
herinn sem e'r tekinn við hlut-
verki hans: að bíða ævinlega
lægri hlut í sögunni og fær
oft háðulega útheið, hvort sem
hann á í höggi við landvætti
eða drauga. Úggur fólks við
hersetuna og andóf gegn henni.
birtist greinilega í því, að gera
drauginn að landvarnarmanni
og láta hann berjast við þann
fjanda sem því var meinað að
rísa gegn.
Allar láta sögur þessar í
það skína að fólki sé ósárt um
þótt hallað sé á verndarana
og þeir verði hlægilegir, sýnir
það glögglega hvert traust það
ber til þeirra ef á reyndi. En
oft finnst manni að bændur
yfirleitt mættu vera skeleggari
og láta meira til sín taka í
því að frelsa land sitt frá her-
setu. En nú eru þeir að rumska
fyrir alvöru og þá láta þeir
áreiðanlega taka mark á sér.
Sveitafólk virðist hafa næmt
auga fyrir því hjákátlega við
þetta varnakák, en síður gera
sér Ijósa hættuna sem það
skapar.
Eftirfarandi draugasaga var
sögð í töðugjöldunum um dag-
inn af einum Skarðsheiðar-
bónda, sem sjálfur hafði unn-
ið hjá hernum sem varðmaður,
þegar þetta gerðist, og þekkti
sögupersónur sínar, einnig
drauginn. Ég fékk leyfi hans
til að skrifa söguna einsog
hann sagði hana.
Kani á varðstöð eitt austan
Bláskeggsár sá óvenju stóran
mann koma gangandi austan
veginn. Þá var skylda varð-
manna á þessari stöð að stöðva
alla .umferð um veginn og
hringja á varðstöð tvö vestan
Sanda og tilkynna þeim um-
ferðina. Þegar göngumaður
nálgast stöð eitt, gefur Kan-
inn honum merki um að stanza,
en sá hávaxni lætur sem hann
sjái það ekki og gengur ró-
legur áfram framhjá varðstöð-
inni. Varðmaður gerði þá
skyldu s:na og skaut á hann,
þremur skotum í bakið. Kauði.
leit við og glotti, en hægði ekki
gönguna að heldur. Varðmaður
náfölnaði og yfirkominn a£
hræðslu hringdi hann í varð-
stöð tvö vestan Sanda, og til-
kynnir þau býsn að maður sc
á leið vestureftir þótt hann
hafi skotið hann í bakið. Varð-
stöð tvö hringdi á aðalstöðv
ar og tilkynnir hve óvænlega
horfi. Samstundis er sendur
af stað herjeppi með vélbyssu
og fimm manna sveit vopnaða.
Þeir mæta manninum í brekk-
unni ofan við ketilhúsið og
gefa honum stöðvunarmerki.
en hann heldur áfram, og sinn-
ir því engu. En bryndreka-
menn reyndust starfi sínu
vaxnir cg án frekari viðvörun-
ar renndu þeir á þrjótinn úr
heilu magasíni 160 eitthundrað-
ogsextíu skotum úr vélbyss-
unni. Þeir sjá rnelinn rótast
upp í mökk og jörðina umturn-
ast, stíga síðan út úr vígvél
inni og hyggja að risanum, ei
samkvæmt öllum þekktum nátt-
úrulögmálum átti að liggja
þarna sundurtættur. En þar
var ekkert sundurtætt nema
melurinn, hvergi vætlaði blóð.
En Bláskeggur hafði tekið
stefnu í átt frá þeim, hann
gerði örlítinn stanz á göngu
sinni, leit til þeirra um öxl
eins og hann hefði orðið vai
einhverra skrípaláta, glotti
háðslega svo skein í gular tenn-
ur í svörtu skeggi. Síðan hélt
hann göngunni áfram.