Þjóðviljinn - 05.01.1961, Blaðsíða 6

*6) — ÞJÓÐVILJINN — FLmmtudagur 5. janúar 1961
MnjdTUTTTTJT^
æ:
3©3¥iE mm
Útgefandl: Samelningarflokkur alÞýðu — Sósíalistaflokkurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Síg-
urður Guðmundsson. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón
Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn,
afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími
17-500 (5 línur). - Askriftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluv. kr. 3.00.
Prentsmiðja Þjóðviljars.
H Gróðinn af siávarútvegi
££ - '
£5 ^roðursblöð ríkisstjórnarinnar hafa þá röksemd
SS -^helzt uppi gegn því að sjómenn fái nú kjara-
bætur, að sjávarútvegurinn skili engum gróða,
Sc; hann sé rekinn með tapi, og af þeim sökum sé
engin leið að hækka kaup sjómanna né sam-
þykkja aðrar kjarabætur. Þeir sem þessum á-
róðri stjórna og beita vita þó fullvel að af sjávar-
útvegi á Islandi fæst stórfelldur gróði, en sá
gróði er á hinn iiugvitsamlegasta hátt dreginn
út úr rekstri útgerðarinnar. Á þetta hefur verið
bent hvað eftir annað, jafnt á Alþingi og í blöð-
íum, og nú síðast rétt fyrir hátíðir voru íluttar
já Alþingi tillögur sem beinlínis miðuðu að því
Jþð útveginum væri gert kleift að njóta þess
mikla gróða sem skapast við rekstur hans.
fjannig
brevt
aa
sar
fluttu þingmenn Alþýðubandalagsins
breytingartillögur við efnahagslöggjöfina um
að skylda alla þá, sem útflutning hafa með hönd-
um, að gera sem fyrst full gjaldeyrisskil og skila
andvirði hinnar seldu vöru tafarlaust til fram-
leiðendanna. í þessum málum ríkir nú aigert
öngþveiti, fiskframleiðendur verða að bíða fimm
til sex mánuði eða lengur þar til þeir fá greiðslu
tpí': fyrir vöru sína- Og söluhringarnir braska með
Cgí andvirðið á hinn furðulegasta hátt, og er al-
erl ræmt hvernig t.d. Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
tpy hefur leyft sér að draga sér milljónatugi til þess
jg: i.að reisa verksmiðjur og hafa umsvifamikinn
gý rekstur í Bandaríkjunum, Bretlandi og Hollandi,
Pg er allt eða flest á huldu um fjármálahlið þess
þtórreksturs og full þörf ýtarlegrar opinberrar
5F rannsóknar.
||[ í|>ankarnir raka óhemju fúlgum í gróða af
pg sjávarútveginn árlega, ekki sízt með núver-
andi okurvöxtum. Þingmenn stjórnarflokkanna
felldu á Alþingi að lækka þessa okurvexti, en
fjth þingmenn Alþýðubancjalagsins í báðum deildum
fét þings fluttu um það tillögur. Var þar m.a. iagt
til að vextirnir af afurðalánum, lánum sem veitt
{§a eru út á framleidda útflutningsvöru og Seðla-
J~t bankinn hefur endurkeypt, yrðu 2% en 2V2% í
framlengingu. En slík vaxtalækkun hefði ger-
fcíji breytt rekstursafkomu fyrirtækja, sem framleiða
vörur til útflutnings. En stjórnarflokkarnir á-
Jtýjj kváðu að bankaokrið á fyrirtækjum sjávarút-
&S vegsins og fiskiðnaðarins skyldi halda áfram.
l^átryggingarfélögin raka saman óhemjugróða á
” sjávarútveginum. Þingmenn stjórnarflokk-
JíJí
Xti
i’ji
á
m
Á seinni ánim hefur það
verið tízka margra ungra
íslenginga, að leggjast í
nokkurra ára heimshorna-
flakk aðallega með norsk-
um flækingsskipum. Sum-
ir þessara manna skoða
heiminn í drunga sífelldr-
ar ölvímu, koma síðan
heim fullir heimskulegra
fordóma og fá fræg viðtöl
í Morgunblaðinu. Aðrir
skoða þennan sama heim
gegnum hlutlaust ólitaö
gler, foröast dómgirni í
garð fólks, sem býr við
aðstæður og siónarmið
annarleg okkur íslending-
um. Þeir aukast að víð-
sýni hins víðförla.
Sif. Einn slíkur er Gunnar Valby
jrf Jónsson, sjómaður búandi í
Reykjavik, en Borgfirðingur að
ny? uppruna. Hann fór utan til
Noregs á árinu 1952 og lagðist
t-f; í flakk þaðan og hjá honum er
ég nú staddur. Við drekkum
™ rjúkandi kaffi og látum fara
vel um okkur, meðan hann seg-
ir mér undan og ofan af ferð-
É3 um sínum og reynslu. Hann
hefur orðið:
n»
§| Erfitt að róa Tarzanbáti
— Ég var liðlega tvítugur,
jvf þegar ég byrjaði heimsreisu
mína með Noregsferð. Ég hafði
C? ekki stundað sjómennsku að
25 ráði framað því, svo þetta var
my eins og hvert annað prakkara-
strik við forsjónina, sem hún
Íjjj fyrirgaf mér þó, óverðugum.
ttit Ég fór á vetrarsíldveiðar
jgj með norskum eina vertíð, en
jfg það er ekki sérlega frásagnar-
vert, og uppúr því axlaði ég
poka minn og hélt á hvalveið-
yjr ar í Suður-íshafi og við vest-
urströnd Afríku. Ég var þar á
móðurskipi, hvalabátarnir skutu
aðeins skepnuna og merktu, en
S3 við hirtum síðan og unnum.
„Hákarlarnir sveimuðu allt í kringum mig, en litu ekki við mér.“
ópu, þegar ósköpin dundu yfir.
Við höfðum samflot með jap-
önsku olíuskipi og öðru hol-
lenzku. Japanska skipið fórst
með manni og mús, en það hol-
lenzka komst af meira cg minna
brotið ofanþiija, við misstum
tvo menn í sjóinn. Annar
A-Afríku, en höfnin þar er
krök af þeim, mannskæðum
í betra lagi. Skipið lá þar við
akkeri, en ég stóð á tunnufleka
og málaði síðuna, blótaði þó
Bakkus í hjáverkum. Flekipn
var bæði gamall og lekur. Einu
sinni sem oftar var ég staddur
Við vorum fjórir saman í
landleyfi cg tókumst. á hendur
3ja daga ferðalag um Madras-
fylki. Með mér voru Svíi,
landflótta Pólverji og Frakki
búsettúr á Madagaskar. Segir
nú ekki af ferðum okkar, fyrr
en við komum í þorp eitt og
Unpr og viðförull sjómaSur rœðir
■þeirra var liáseti. Ilann ætlaði
að gæta að mannaferðum á þil-
fari og opnaði hurð í þeim
tilgangi. Hvorugt sást aftur,
hurðin né hásetinn. Hinn mað-
urinn var 3. vélstjóri, norskur
að kyni, en kvæntur íslenzkri
konu ættaðri af Austfjörðum.
Hann var að huga að olíuföt-
á þilfari að væta kverkarnar,
þegar stýrimanni verður litið
útfyrir, hrópar til mín ærið
gustmikill og spyr um flekann.-
Hann hafði þá sokkið. Ég svar-
aði því til, að ég skyldi sækja
flekann og stakk mér án frek-
ari málalenginga og áður en
nokkrum gafst tóm að aftra
Ævintýri ó íjoriœgum höfum
ifii
5q
SS
ar
anna felldu einnig á Alþingi fyrir jólin að ríkið
tæki í sínar hendur allar vátryggingar vegna
sjávarútvegsins. Okur vátryggingarfélaganna á
sjávarútveginum má sjá, þó aðeins eitt dæmi sé
tekið: Vátryggingariðgjöld íslenzkra fiskibáta
eru víðast 7—9% og varla til lægri en 5%. Vá-
tryggingariðgjald af fiskibátum í Noregi er hins
vegar að jafnaði ekki nema 2—3%. Ríkið greiðir
nú vátryggingariðgjöldin og er það eðlileg krafa
að ríkið taki að sér vátryggingarnar og bindi
endi á okur vátryggingarfélaganna á sjávarút-
veginum. — Stórgróði olíuhringanna og veiðar-
færaseljenda og fleiri aðila er einnig alkunn
staðreynd.
lúannig er stórfelldur gróði af íslenzkum sjávar-
* útvegi. Það er því fjarri lagi að sjómenn geti
Þetta er sóðaleg vinna og ekki
sérlega skemmtileg, en aðbún-
aður var allur til hinnar mestu
fyrirmyndar.
I V-Afriku lærði ég þá
[ifHmerkiiegu kúnst að róa ein-
uj^trjáhingi. Það þættu mönnum
Ijtjslakar fleytur hér heima, þeir
: eru svo valtir að maður verður
! að sitja i vissum steliingum og
; hrækja á rétt borð, minnsta
fóvarleg hreyfing getur kostað
fih endaskipti á farkostinum. Þeim
’ er róið með einblaða, stutt-
J^skeftri ár og borðin róin á víxl,
en þetta þekkja Islendingar
hauðvitað úr Tarzanmymdum.
;nf
~; Það tok mig hvorki meira ne
(ííEminna en hálfan mánuð, að
Pfþ komast sæmilega niður í þess-
~H;ari merkilegu líst.
n-.h
gf.í íellibyl og með
^rseld í lestinni
um á þilfari og tók út við þann
starfa,
Við heyrðum síðar í útvárpi,
að þetta veður grandaði milli
20 og 30 fiskiskipum. Ég þyk-
ist hafa komizt í mestan lífs-
háska í þetta sinn.
mér. Skipverjar renndu svo til
mín króki, sem ég festi í fleka-
skrattann. Hákarlarnir sveim-
uðu allt í kring um mig, en litu
ekki við mér og var ég dreg-
inn óskaddaður um borð. Félag-
ar mínir sögðu, að þessir há-
leitum okkur gististaðar. í því
vafstri bar okkur að dyrum
verts nokkurs, hins virðuleg-
asta manns. Hann tók okkur
þið bezta og taldi upp fyrir
okkur ýmis hiunnirdi, sém
gerðu gestakofa hans sérlega
girnilegan. Sagði hann okkur
geta valið á milli karlmanns,
konu eða barnungrar lelpu fyr-
ir náttféiaga, gegn greiðslu í
enskum pundum. Svíanum of-
bauð svo þetta tiiboð, að við
héldum hann myndi þá og þeg-
.ar fljúga á kallinn. Ekki varð
af viðskiptum. Því er mér
þetta atvik minuisstætt, að karl-
inum þótti þetta jafn sjálfsagt
og um síma eða sturtu væri _að
ræða. Énda reyndist, það svo,
að við áttum kost ýmissa
hlunninda á - áningarstöðum
og Sjómannofélagskosningor
ekki af þeim sökum fengið kjarabætur En jafn-
framt verður að hindra arðrán og gróða utanað-
komandi aðila sem sjúga arðinn frá sjávarútveg-
inum og hindra eðlilegan rekstur hans.

■ Eftir hvalveiðarnar var
ég á olíuskipum, sem sigldu um
Sg öll heimsins höf, og á ávaxta-
rc* flutningaskipum, m. a. á Karí-
bahafi, Indlandshafi og víðar.
bk Ef ég ætti að segja frá ein-
SS hverju sérstöku úr þeim ferð-
•s um, myndi ég nefna hvirfilbyl,
Sý sem ég lenti í á m/t „Jalna“
33 frá Anders Jare í Sandefjord.
*t——' Við vorum nýlagðir af stað frá
Aruba, með olíufarm til Evr-
Annað sinn var ég á norska
stórskipinu „Troja“ þegar
kviknaði í kókoshnetufarmi í 4.
lest, Við vorum þá staddir á
Indlandshafi. Þetta var merki-
legur bruni að því leyti, að það
logaði ekki eldur, hel/dur mynd-
aðist glóð, sem breiddist út
hægt en stöðugt. Við réðum
ekki við þetta einir og urðum
að senda út neyðarskeyti og
fengum slökkviliðsbáta til okk-
ar. Lestin var siðan dæld full
af kolsýru, sem vann á glóð-
inni.
Matvendni hákarlanna
— Þetta munu vera helztu
háskatilfelli, sem ég hef verið
viðriðinn, nema ef vera skyldi,
þegar ég stakk mér fyrir há-
karlana í Lourenco Marques í
karlar ætu bókstaflega allt,
nema fulla Norðmenn, og ætti
ég þessari matvendni þeirra líf
mitt að launa.
Það var auðvitað uppi alls-
konar misskilningur um þjóð-
erni mitt og gekk oft illa að
leiðrétta hann.
Indversk gestrisni
— Oft reyndu hitabeltissigl-
ingarnar á þoiinmæði mína, en
hvergi var hún eins þrautpínd,
sem á Persaflóanum, en þar
eyddi ég heilu ári í siglingum
milli Aden og Bombay. Haf,
himinn og lamandi ólýsanlegur
hiti, eru nær því einu minn-
ingarnar sem ég á þaðan, þó
get ég ekki stillt mig um að
segja smá ferðasögu frá Ind-
landi..
ferðarinnar en þetta var þó
grófasta tilboðið.
í tugthúsi hjá Pólverjum
— Ég segi nú ekki meira af
feröum mínum, fýrr en ég er
sladdur í pólsku hafnarborg-
inni Stettin, en þar var ég
ásamt. norskum félaga mínum
slaðinn að ólöglegum innflutn-
ingi. Vorum við tugthúsaðir
snarlega og hafðir í haldi í 4
daga. Við höfðum þarna hið
sæmilegasta atlæti, en vorum
yfirheyrðir meira og minna
daglega. Ekld bar samt á
heilaþvötti eða maraþonyfir-
heyrslum í sterku Ijósi, heLdur
fengum við hina mannúðlegustu
meðhöndlun. Sænski ræðismað-
urinn í borginni gekk í málið
.Framloald á 10. síðu.
Fimmtudagur 5. janúar 1961
Þ J ÓÐVILJINN — (7
llppreisn gegn frjálsn markaðskerfi
VerkalýSur Belglu krefst sfjórnarfars sem miSar aS
almonnaheill en ekki gréSa fámennrar auSsfétfar
JjJjimmar götur vegna raf-
magnsleysis, lokaðar verzl,-
anir, hermenn með alvæpni
á verði á götuhornum,
þéttar fylkingar verkfalls-
manna á göngu um borgimar
undir rauðum fánum og
kröfuborðum — þannig hefur
svipur hátíðanna verið í Belg-
íu, landinu þar sem stærri
hluti íbúanna starfar við iðn-
að og námugröft en í nokkru
öðru ríki á meginlandi Evr-
ópu. Viku fyrir jól hófust
stórverkföll í stáliðnaðar-
borgunum Liége og Charleroi
og í námuhéruðunum Borin-
age og Centre. Þaðan breidd-
ist vinnustöðvunin cðfluga
út, meðal opinberra starfs-
manna, járnbrautarverka-
manna, strætisvagnastjóra,
hafnarverkamanna í Ant-
werpen, verkafólks í vefnað-
arverksmiðjunum í Flæm-
ingjalandi. Á jóladag boðaði
fulltrúaráð A'menna verka-
lýðssambandsins í höfuðborg-
inni Brussel allsherjarverkfall.
Fyrsta allsherjarverkfallið í
áratug er háð í Be’.gíu, jám-
brautarverkamenn, hafa lagt
algeriega niður vinnu í fyrsta
skipti síðan 1936.
•
■^/erkalýður Belgíu berst
ekki í þetta skipti fyrir
hækkuðu kaupi eða styttum
vinnutlma. Verkfallið mik’a
stafar ekki af deilu við at-
vinnurekendur. Þetta er hreiir
pólitískt verkfall, háð til að
knýja ríkisstjórnina til að
breyta um stefnu í efnahags-
málum og félagsmálum eðr
hrinda henni ella frá völdum
Verkfallsaldan, hin mesta '
nokkru Evrópulandi á síðustv
árum, er borin uppi af bar-
áttuhug cg einbeitni óbreyttrn
félagsmanna í verkalýðshreyf-
ingunni undir forustu vinstra
arms sósíaldemókrataflokks-
ins og kommúnista. Forustu
menn Almenna verkalýð.ssam-
bandsins, sem sósíaldemókrat-
ar stjóma, hugðust í fyrstr
efna til stuttra mótmælaverk-
falla til skiptis í einstökum
starfsgreinum, en verkamenr
í Liége og Charleroi riðu á
vaðið og ákváðu að heyja
verkfall um óákveðinn tíma
Aðrir fóru að dæmi þeirra,
verkfaLIsa’idan reis hærra og
hærra 0g varð að a'lsherjar-
verkfa'li í suðurhéruðum
landsins sem byggð eru Vall-
ónum. Kaþólska verkalýðs-
sambandið neilaði að taka
þátt í verkfallsaðgerðum, en
þrátt fyrir það og bannfær-
ingu van Roey kardínála á
verkfallinu lagði fjöldi verka-
fólks niður vinnu í hémðum
Flæmingja, þar sem ka-
þciska sambandið og kirkjan
hafa mest áhrif.
•
ggíkisstjórn Gastons Evsk-
ens sem flokkar frjáls-
lyndra og kaþó'skra standaað
hefur ekki sparað hótanir og
valdbeitingu til að reyna að
kveða verkföllin niður. Her-
lið hefur verið sent til allra
helztu borga landsins cg
meira að segja kallaður heim
■liðsauki úr sveitum í Vestur-
Þýzkalandi sem Belgíustjórn
hafði sett undir stjórn A-
bandalagsins. I úlvarpsræðu
kallaði Eyskens verkföllin
„uppreisnarhreyfingu, sem
leitast við að kollvarpa rík-
isstjórninni með valdi“. Hann
hefur látið lögreglu sína gera
upptæk blöð scsíalúemókrata
og kommúnista og foringja
verkalýðsfélaga og flokks-
deilda verkalýðsfiokkanna
hafa verið fangelsaðir tugum
saman. Ríkisstjómin krefst
að borga- og héraðsstjórnir
tilkynni til Bmssel nöfn allra
opinberra starfsmanna sem
taka þált. í verkfallinu, svo
að hægt sé að beita þá refsi-
aðgerðum, en hundruð borg-
arstjóra og einstöku amt-
menn hafa neitað að hlýða
þeim fyrirmælum. Eyskens er
kennt um að lögregla og her-
lið hafa víða komið fram af
ofstopa, ráðizt á fundi og
göngur verkfallsmanna vopn-
uð sverðum, gassprengjum og
bareflum. I Bmssel var verk-
fallsmaður skot.inn til bana
rétt, fyrir áramótin. Aðfarir
stjórnarvaldanna hafa að því
er virðist stappað stálinu í
verkamenn í stað þess að
draga úr þeim kjark. Reiði
fólksins snýst mjög gegn
Eyskens forsætisráðherra.
Hafa brúður gerðar í líki
hans verið hengdar í ljósa-
staura.
'^ilefni átakanna í Belgíu er
umfangsmikið stjórnar-
frumvarp um endurskipulagn-
ingu á fjármálum ríkisins.
Þar er gert ráð fyrir að rík-
ið skeri niður útgjöld og afli
sér nýrra tekna til að eyða 15
milljarða franka halla á fjár-
lögum. Þessar aðgerðir eru'
rökstuddar með því að tekju-
missir og óvænt útgjöld vegna
atburðanna í Kongó leggi á
ríkið þungar byrðar. Fomstu-
menn verkalýðsflokkanna og
verkalýðsfélaganna hafna því
algerlega að atburðirnir í
Kongó geti réttlætt fyrirætl-
anir rikisstjórnarinnar. Út-
gjöld vegna hernaðaraðgerða
í Kongó og missir tekna það-
an nemur að þeirra dómi í
hæsta lagi þrem af humdraði
af þjóðartekjum Belga, og
geta því ekki verið tilefni
neyðarráðstafana. Verkalýðs-
hreyfingin heldur því fram,
að ríkisstjórnin hyggist nota
sér atburðina í Kongó sem
ti'efni til að skerða stómm
kjör belgisks almennings í
þágu stóratvinnurekenda og
f jármálamanna sem hún
slyðst við.
JJelztu ákvæði lagabálks
ríkisstjórnarinnar em um
stórfelldar álögur á launþega.
’Eitt er á þá leið að banna
skuli um óákveðinn tíma að
hækka laun starfsmanna bæj-
ar- og sveitarfélaga. Rikis-
stjórnin hyggst skera niður
atvinnuleysistryggingar og
láta rannsókn fara fram á
efnahag manna til að ganga
úr skugga um að þeir séu
eignalausir áður en atvinnu-
leysingjar fá greitt úr at-
vinnuleysissjóðum. Þá er ætl-
unin að skerða rétt. manna til
að hætta störfum og fara á
eftirlaun fyrir 65 ára aldur.
Skerða á framlög ríkisins lil
trygginga, í sjóði sveitarfé-
laga og til opinberra fram-
kvæmda. Til þess að ekki sé
hægt að segja að allra fórn-
anna sé krafizt af launþegum
gerir ríkisstjórnin ráð fyrir
10% skatti á arði af verðbréf-
um, en þessi skattur á einung-
is að nema 850 milljónum af
þeim 15 milljörðum sem ríkis-
stjórnin ætlar alls að leggja
á belgísku þjóðina. 'Strax 14.
nóvember, fimm dögum eftir,
að frumvarp stjórnarinnar
kom fram, gerðu verkalýðsfé-
lögin stutt mótmælaverkfall.
Ríkisstjórnin lét það sem vind
um eyrun þjóta.
•
A þingi hörðnuðu umræður
eftir því sem nær dró jól-
um. Síðasta daginn fyrir jóla-
frí þingmanna sleit Kronack-
er barón, forseti neðri deildar.
fjórunj sinnum fundi, þegar
háreysti varð svo mikil í þing-
salnum að ekki heyrðist í
ræðumönnum. Þingverðir urðu
að ganga á milli til að hindra
að stjórnarliðar og stjórnar-
andstæðingar berðust. Þing-
menn verkalýðsflokkanna
kröfðust þess að þinghlé yrði
ekki gefið vegna ástar.ilsins í
landinu, en Eyskens lét fresta
fundum til 3. janúar. Taldi
hann að verkföllin myndu
fjara út yfir hátíðarnar, en
sú von forsætisráðherrans
hefur ekki rætzt. Verkamenn
halda fast. við kröfuna um að
rikisstjórnin taki frumvarp
sitt aftur eða segi af sér að
öðrum kosti og efni til nýrra
kosninga. I síðustu þingkosn-
ingum í Belgíu árið 1958 fengu
kaþólskir 47% atkvæða, sósí-
aldemókratar 35% og frjáls-
lyndir 11%. Nú sitja á þingi
104 menn úr kaþólska flokkn-
um, 84 sósíaldemókratar, 21
frjálslyndur og tveir komm-
únistar. Sósíaldemókratar telja
sér vísa mikla fylgisaukningu
í nýjum kosningum, og álíta
að þær myndu verða til þess
að vinstri menn í kaþólska
flokknum tækju ráðin af
Eyskens og félögum hans og-
gengju til stjórnarstarfs við
sig.
Framhald á 10. síðu.
Fallhlífarhermenn Eyskens forsætisráðherra standa við hlið aðalpósthússins með fingurinn
á handvélbyssugikknum — en nærvera þeirra megnaði ekki að koma póstflutningum af stað
á ný, póstmenni héldu verkfallinu áfram.