Þjóðviljinn - 01.08.1961, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVÍLJINN — Þiiðjudagur 1. ágúst 1961
j
FISKIMÁL - Eftir Jóhann J. E. Kúld
að hér liggja til grundvallar
hrein viðskiptaafglöp i sölu
á afurðum verksmiðjanna.
„Austfirðingar virðast n,ú vera að koma inn í samskonar
tímabil á sviði síldveiða og var ríkjandi þar um aldrmót, |ieg-
ar síldin óð jöfnum höndum fyrir Austur- og Norðurlandi. Það
er ekki ósennilegt að Austfirðingar komi ti| að upplifa upp-
gangstíma á sviði síldveiða á næsfu árum.“ — Myndin er frá
Seyðisfirði, tekin fyrir skömmu. — (Ljósm. G.S.).
HVER ER GRUNDV
BRÆÐSLUSILDARVI
7
• íslenzkt og norskt
bræðslusíldarverð
Síðan ég skrifaði í þennan
þátt um íslenzkt og norskt
bræðslusíldarverð 18. iúlí s.l.,
hafa ýmsir komið að máli við
mig og óskað frekari upplýs-
inga. Mönnum þykir að von-
um m:smunurinn vera miki’l á
verðinu, þar sem hann nemur
hvorki meira né minna en kr.
39,86 á hverju sildarmáli eftir
1. júlí, án uppbóta, sé miðað
við, að í löggilt viktað síldar-
ynái fari 150 iítrar. sem óhætt
er að gera ráð fyrir, af nýrri
síld.
Um norskt verð á bræðslu-
síld get ég upplýst þetta: Síðan
árið 1940 hafa norsku síldar-
verksmiðjurnar búið við fast
verð á síldarlýsi og mjöli, sem
þó hefur tekið breytingum frá
ári til árs, samkvæmt heims-
markaðsverði. Þegar þetta fyr-
irkomuiag var tekið upp, þá
var stofnaður verðjöfnunar-
sjóður til að mæta sveiflum á
heimsmarkaðsverðinu, og í
þennan sjóð greitt árlega á-
kveðinn hundraðshluti af verð-
inu. Eftir h;n miklu síldarár,
var þetta orðinn geysilega rík-
ur sjóður. Bak við verðlagn-
ingu síldarverksmiðjuafurð-
anna hverju sinni stendur
norska ríkið, en verðið er mið-
að við það heimsmarkaðsverð
sem reiknað er með að ná
hverju sinni. Þannig var verð-
ið fyrir árið 1960 ákveðið kr.
105,00 norskra, eða kr. 559,65
ísl. fvrir 100 kg. af síidarmjöli,
og verð á sildarlýsi kr. 1.45
n. fyrir kg., sem gera í ísl.
krónum 7,73. Þetta verð var
sett fyrir verðfallið á síldaraf-
urðunum og var í gildi s.l. ár.
• Nýtt norskt verð á
síldarlýsi og mjöli
Haust'ð 1960 eftir verðfallið
á sildarafurðunum var sett
nýtt verð á sildarlýsi og mjöli,
fyrir árið í ár, og var það
þetta. Fyrir hver 100 kg. af
síldarmjöli skal greiða kr. 67,50
norskar, sem verða í ísl. krón-
um 359,77, og fyrir hvert kg.
af síldarlýsi kr. 1,13 n. eða í
ísL kr. 6,02. Það var þetta af-
urðaverð, sem lagt var til
grundvallar þegar norska verð-
ið á Íslandssíld var ákveðið
til verksmiðjanna samkvæmt
heimild í ferskfisklögunum í
maímánuði s 1., er slitnaði upp
úr samningum í bili við síld-
arverksmiðjurnar. Tvær norsk-
ar síldarverksmiðjur gerðu þá
þegar, samninga við fjölda
veiðiskipa, samkvæmt hinu
setta verði sem var kr. 24,00 n.
fyrir hektólítrann fram að 1.
júlí, en eftir það kr. 26,00 n.
fyrir hektólítra, þ. e. hverja
100 lítra af síld. Meirihluti
verksmiðjanna taldi sig hins
vegar ekki geta greitt þetta
síldarverð að óbreyttu afurða-
verði verksmiðjanna. Eins og
ég sagði frá í þættinum 18.
júlí, þá tólíust síðar samningar
við allar síldarverksmiðjurnar
um þetta sama hráefnisverð.
eftir að fasta verðið hækkar um
lcr. 10 n. miðað við hver 100 kg.
Til grundvallar þessarir hækkun
var lögð verðhækkun á síldar-
mjöli á heimsmarkaði, sem orð-
ið hafði frá því afurðaverðið
var ákveðið s.l. haust. Þessi 10
króna hækkun á 100 kg. af
mjöli var talin jafngilda 2 kr.
n. á hverja 100 lítra af síld.
Samkomulagið við verksmiðj-
urnar byggðist á því, að þær
fengju helming hækkunarinnar
í sinn hlut, en hinn helming-
inn 1. kr. n. á hektólítir, var
ákveðið að Jeggja í sjóð til
verðjöínunar fyrir útgerðar-
menn og sjómenn , á milli
bræðslusíldar og saltsildar.
• Þjóðarbúskapur og
lýðræði
Hér á landi er glamrað mik-
ið um lýðræði og ágæti þess.
En í öllu þessu mikla glamri
gleymist oft sá grundvöllur,
sem lýðræðið verður að hvíla
á, svo það missi elíki gildi sitt.
í lýðræðisþjóðfélagi er það t.
d. talið nauðsynlegt og sjálf-
sagt, þegar hráefnisverð er á-
kveðið af opinberum eða hálf-
opinberum aðilum, að um leið
sé birt það heimsmárkaðs-
verð á fullunnum afurðum,
sem lagt hefur verið til grund-
vallar hráeínaverðinu. Þetta
á sér sjaldan eða jafnvel aldrei
stað hér, en á hinum Norður-
löndunum sem oft er vitnað
til, er þetta liinsvegar algild
regla. Menn þurfa því ekki að
vera í neinum vafa um. við
hvað er miðað þar hverju sinni
ef nýtt hráefnisverð er ákveð-
ið (af opinberum aðilum).
Þetta liggur allt ljóst fyrir, því
að um það er skrifað í blöð og
tímarit Þegar svona er á mál-
um haldið, þá á almenningur
hægara með að átta sig á
hlutunum, en í því er einmitt
gildi lýðræðisins fólgið. Þegar
Síldarverksmiðjur ríkisins á-
kváðu verðið á bræðslusíld nú
í sumar kr. 126,00 fyrir málið,
þá var ekki verið að skýra
fyrir almenningi hvaða verð á
síldarlýsi og miöli væri lagt
til grundvallar þessu hráefnis-
verði. Síldveiðimenn. bæði út-
gerðarmenn og sjómenn eiga þó
skýlausa kröíu á þvi að engin
launung sé höfð um þessa
verðlagningu. Undir réttu hrá-
efnisverði eiga þeir alla sína
hagsmuni. Vill eklci stjórn síld-
arverksmiðjanna skýra frá því
afurðaverði sem lagt var til
grundvallar bræðslusíldarverð-
inu nú í sumar? Sjómenn
og útgerðarmenn eiga heimt-
ingu á, að spilin séu þarna
lögð á borðið í allra augsýn og
engu leynt. Þá mun ltoma í
ljós, hvort um hreint okur er
hér að ræða frá hendi síldar-
verksmiðjanna, sem hyggjast
féfletta síldarútveginn í krafti
einokunaraðstöðu sinnar, eða
• Síldveiðar og
fyrirhyggja
Það má segja að norður-
landssíldveiðarnar hafi gengið
vel það sem af er. Síðustu
daga hefur síld veiðzt jöfnum
höndum út af Norður- og Aust-
urlandi. Á tímabili barst engin
síld frá vestursvæðinu og
telja sumir Siglfirðingar orsök-
ina vera vanrækslu síldarleit-
arinnar að kenna, og að jafn-
vel kenni hér hlutdrægni. Milí-
il óánægja hefur verið ríkjandi
út af þessu.
Austfirðingar virðast nú
vera að koma inn í samskonar
tímabil á sviði síldveiða og var
ríkjandi þar um aldamót, þegar
síldin óð jöfnum höndum fyrir
Austur- og Norðurlandi. Það
er ekki ósennilegt að Austfirð-
ingar komi til að upplifa upp-
gangstíma á sviði síldveiða á
næstu árum. Tunnuskortur
hefur verið ríkjandi á síldar-
söltunarstöðvum annað slagið
austan ' lands og hefur það
stundum háð söltuninni. Þá
verður að víta harðlega hvernig
síldarútvegsnefnd og ríkisstjórn
hafa hagað sér gagnvart sölu
á saltsíld, þar sem ekki voru
notaðir þeir möguleikar til sölu
á réttum tíma, er felast í við-
sliiptasamningnum við Sovét-
ríkin. Þó hefur það reynzt ör-
lítil úrbót að Rússar keyptu 50
þúsund tunnur þegar í ótíma
var til þeirra leitað.
1
Hverjum einstökum finnst kannski ekki
muna m:kið um sinn skerf í jafn stóiu
verkefni og Afmælishappdrætti Þjóð-
viljans er, En það hefur ætíð sannazt,
að sameinað átak allra stuðningsmanna
Þjóðviljans ei- mikils megnugt. Og það
er áriðandi að byrja söluna sem alli-a
_____________________________________
fyrst. Hefjizt því handa strax 'í dag.
Það er hægt
að koma á skrifstofu happdrættisirn,
Þórsgötu 1. Hún er opin kl_ 9—-
12 f. h. og 1—7 e. h.
að skrifa til Afmælishappdrættis Þjóð-
viljans, pósthólf 310, og tilgreina
hve margar blokkir hver og einn
vill fá.
að hringja í síma 22396 eða 17500, og
verða þá happdrættisblokkirn-
ar sendar hið fyrsta.
Al!ir til
starfea fyrir