Þjóðviljinn - 09.03.1962, Qupperneq 10

[ Skatfalöggjöfinn! breytt i þágu
; gróðafélaga og eigenda þeirra
Framhald af 7. síðu.
f.íármuna má afskrifa á yfir-
íeitt mun skemmri tíma en
raunverulegum endingartíma,
iimmtung hreinna tekna má
Jeggja í varasjóð en 4/5 þeirra
eru skattskyldar um 25° o til rík-
isþarfa og um allt að 30%i í
íormi útsvara. Áður en þessir
skattar eru á iagðir má svo
iyrirtækið borga eigendum sín-
um 8% eða meird en fuila
vexti af því fé sem þeir sjá.ifir
hafa iagt fram. Þ.e.a.s. að fyrir-
itækin hafa fulla möfuleiga á að
fá allan stofnkostnað greiddan
á skemmri tíma en endingar-
timi fjármunanna er og ef mið-
að er við stöðugt verðTag er þar.
jafnframt um að ræða endur-
nýjunarverð. Þetta fæst með
fyrningarafskriftunum einum
og án þess að grípa þurfi til
varasjóða eða annars gróða. Sé
vm verðhækkanir að ræða, þarf
hinsvegar að grípa til gróðans
ti,l þcss að íyrirtækið eigi fyrir
nýjum fjármunum í lok fym-
ingart’mans. enda þótt alTur
stofpkostnaður hafi unnizt upp
að fullu með fyrningarafskrift-
um. Nú er að því stefnt að i
lok fyrningartíma framleiðslu-
tækja sitji gróðafélögin uppi
með ný tilsvarandi tæki
og þau hófu starsemi sína með
Og eigi að auki ósnertan allan
gróða sinn frá sama tímabili
— þrátt fyrir allar verðhækk-
anir, sem á þessu tímabili
kunna að hafa orðið.
Ég held að ekki muni þurfa
mi.kið hugmyndaflug til að gera
sér grein fyrir því hvert risa-
skref hér er verið að stíga til
þess að hlaða undir auðfélögin
í landinu á kostnað launastétt-
anna — ef sú stefna, sem hér
er á ferðinni verður útfærð
éins og efnt er til, því hversu
nauðsynlegt sem það er að eðli-
leg endurnýjun geti átt sér stað
é framleiðslutækjum og nauð-
synleg uppbygging — verður þó
aldrei fram hjá því komizt, að
hlutur launamanna er alger-
lega háður því að gróðamynd-
uninni sé haldið í skefjum, og
er það mín skoðun að gildandi
skattalöggjöf gangi. ekki lengra
í iþá átt en eðliiegt geti talizt,
þótt margt megi að henni finna.
í nýlega útkomnu riti Fram-
kvæmdabanka lsJands „Úr þjóð-
arbúskapnum" er að finna töfl-
ur um aukningu þjóðarauðs ís-
Jendinga á tímabilinu 1945—
1957 eða á 13 á.rum. Þessar töfl-
ur sýna m. a. að miðað við
fast verðlag ársins 1954 hafa
verðmæti framleiðsluf jármuna
einna vaxið á þessum tíma úr
2.761 millj. kr. í 5.852 milljón
kr. eða meira en tvöfaldazt og
einkafjármunir hafa nær tvö-
íaldast, vaxið úr 3.1 í 5,3 millj-
arða og þjóðarauðurinn í
heild vaxið úr 7,6 millj. í 13,5
millj. Athyglisvert er að fram-
Jeiðslufjármunir hafa vaxið
mest, meira en einkafjármunir
og mun meira en opinberir
neyzlufjármunir. Þessar tölur
toenda tvímæJalaust ekki til
þess að skattar hafi verið svp
óhæfilegir að þeir útaf fyrir
Eig hafi hindrað eðlilegan vöxt
framleiðslutækja, þótt hitt sé
svo annað má'l, livort fjárfest-
ing haíi verið svo skynsamJeg
og hagkvæm sem æskilegt hefði
verið. Það er önnur saga. Þetta
■verður þó enn ljósara þegar
haft er í huga að öll gróðafélög
Jandsins eru hú komin niður í
það að greiða skatt til níkisins
sem samanlagður er innan við
49/(, af skattheimtu ríkisins allri.
En áhrif þeirrar grundvalJar-
breytingar sem nú á að gera á
fyrningarafskriftum nær, eins
og ég áður drap á, langt út fyr-
ir svið skattamálanna. Ég teJ
ekki vafa á að þessari reglu
eigi t. d. framvegis að beita
varðandi stórfyrirtæki sem veita
almenningi og atvinnurekstri
hina mikilsverðustu þjónustu,
fyrirtæki eins og raforkustöðv-
arnar og hitaveiturnar, enda
væri raunar annars ekki sam-
ræmi í hlutunum. Verðlag raf-
orku er nú alls staðar miðað
við kostnaðarverð að viðbætt-
um 5%. En það svarar nokkuð
tii fyrningar stofnkostnaðar á
eðlilegum tíma. Þessu verðúr nú
vafalaust breytt á sama hátt
og þegar hefur verið gert, ó-
löglega, með Áburðarverksmiðj-
una — þ.e.a.s., að farið verður
að miða fymingarafskriftir við
margfalt stofnkostnaðarverð
eða endurnýiunarverð eins og
það kann að vera áætlað á
hverium tíma.
AfJeiðingar slfkra aðgerða munu
ekki láta á sér standa. StórfeJJd-
ar hækkanir á þeirri þjónustu
sem bessi fyrirtæki veita sigla
í kjclfarið og ýta á hækkaðan
framJeiðsiukostnað og hækkað
almennt verðlag og hækkaðan
framfærslukostnað heimilanna
— algerlega að ástæðulausu.
Sama verður uppi á teningnum
varðandi iðnfyrirtækin og önn-
ur fyrirtæki, sem byggja á al-
mennri innanJandsneyzlu.
Hækkuð fyrningarheimild þeirra
leiðir óhiákvæmilega til hækk-
aðs verðlags á framleiðsluvör-
unum. Neytendumir, launa-
mennimir verða þannig látnir
greiðá fyrirtækin niður af laun-
um sínum í ríkara mæli en áð-
ur, jafnframt því sem skattar
þeirra hljóta að hækka JiTut-
fallslega um leið og þeim er
létt af gróðamynduninni.
Hv. fjármálaráðherra virðist
að vísu álíta og svo er raunar
um fleiri hv. stjórnarsinna, að
skatteftirgjafir til gróðafélag-
anna og margfaldaðar fyrning-
arafskriftir þeirra séu ekki af
neinum eða neins staðar teknar.
AlJir aðilar eiga að hagnazt á
þeim. Ríkissjóður mun alils
einskis í missa jafnvel hagnast,
fyrirtækin græða og almenning-
ur hagnast þó mest allra, því
aJlt er þetta fyrir hann gert.
Þannig er fundið upp skátta-
kerfj.,. sem ætJað er að skapa
voldugt einkafjármagn á ís-
landi án þess að nokkur finni
fyrir því og allir beri meira úr
býtum. Já, ekki er að undra
þótt uppfinningamennirnir séu
stoltir af afreki sínu.
En uppfinningin er ekki al-
veg ný. Nýju fyrningarreglurn-
ar hafa í smáum stíl verið not-
aðar síðu.stu árin í. einu stór-.
fyrirtæki þjóðarinnar, Áburðar-
verksmiðjurini. Vissulega hefur
hún grætt á því lögbroti að
ríkisstjómin hefur látið tillög í
fymingarsjóð miðast við end-
urkaupsýerð verksmiðjunnar í
staðinn fyrir kostnaðarverð eins
og sJíýlaus ilagafyrirmæli eru
um. En hvar hefur þessi gróði
verið. tekinn, hefur enginn
fundið fyrir því að skapa hann?
Hvað skyldi bændastéttin segja
um það? Jú, hún mundi geta
frætt okkur urn það, að gróðinn
væri fenginn með því að slcatt-
leggja hana með stórhækkuðu
áburðarverði um stórfelldar
upphæðir. Gróðinn fékkst með
þyí að lækka lífskjör bænda og
að nokkru neytenda landbúnað-
araíurða með hækkuðu verð-
Jagi þeirra, sem aftur hefur leitt
fil og hjálpað til að hækka al-
mennt verðlag og rýra gildi
gjaJdmiðilsins og stuðlað þann-
ig að enn hækkuðu endurnýj-
unarverði og þar af Jeiðandi
nýjum verðhækkunum af völd-
um hækkaðra afskxifta og síðan
koll af koJIi.
Aburðarversmiðjan er til-
tölulega ungt fyrirtæki og mis-
munurinn á stofnkostnaðarverði
og endurnýjunarverði er þar
því stómm minni en hjá fjöJ-
mörgum fyrirtækjum öðrum.
Það er því síður en svo að
dæmið um hinar breyttu fyrn-
ingarreglur hennar getfi dekkri
mynd. af þeim breytingum sem
nú á að Jogfesta en efni standa
til.
Kostnaðarverð Áburðarverk-
smiðjunnar var um 130 millj og
við ,þá upphæð voru fymingar
miðaðar þar til 1959. Þá var
_ farið að miða fymingarafskrift-
ina við endurkaupsverð 240—-250
miJilj. Þessi ráðstöfun hækaöi"
heildarverð áburðarins til
bænda um nálægt 8 millj. kr. j
á ári, eða nálægt 16°/(. Síðan
hefur endurkaupsverð verk- (
simiðjunnar auðvitað stórhækk-
að, m. a. af vöJdum gengisfell- .
in.garinnar sl. sumar svo hækk-
unin af þessum sökum verður
áreiðanlega mun meiri í ár.
15—20%, verðhæklvun á brýn-
ustu nauðsynjavöru Jandbúnað-;
arins sýnist álitlegur árangur (
af hinum nýja sið hjá einu
einasta fyrirtæki. Þessi hækkun
er auðvitað ekki aðeins sJcattur
á bændur heldur allan almenn-^
ing í Jandinu, sem landibúnað-
arafurðirnar kaupir hærra verði
en áður hans vegna. Þannig
hefur þessi ráðstöfun hjá einu
fyrirtæki aðeins vaJdið almennri
verðhækkun og auknum fram-
færslukostnaði hjá almenningi.
Þannig hefur þetta fyrirtæki í
rauninni fengið aðstöðu til að
skattleggja almenning og rýra
þannig Jífskjör hans.
En þegar nú hinn nýi siður,
sem á að Jögfesta sem almenna
reglu, gat valdið 15—20%j
hæklcun á brýnustu rekstrar-
vöru Jandbúnaðarins og síðan
hækkuðu afurðaverði búsafurða,
hverju fá þá hinar nýju reglur
valdið í verðhækkunarátt þeg-
ar þær hafa verið útfærðar i
rekstri og verðlagningu allra
fyrirtækja í Jandinu? Þegar
raforkuverin hækka rafmagns-
verðið á lílcan hátt, hitaveitura-
ar, skipafálögin, öll iðnfyrir-
tfækin og yfirJeitt allur sá rekst-
ur sem byggir á neyzlu al-
mennings fær verðlagningu
neyðzluvara og þjónustu reikn-
aða eftir hinum nýja sið.
Ég skal viðurkenna, að ég
er ekki fær um að svara þeirri
spurningu til hJítar. En hitt
fullyrði ég, að bér er stofnað til
stórfelldra verðhækkunarráð-
stafana, sem hljóta að bitna
þungt á almennum lífskjörum
í Jandinu — ekki aðeins í bráð
heldur og svo lengi sem hinar
nýju reglur koma til með að
gi.lda.
Hv. ríkisstjóm nægir ekki að
hafa Jæklcað laun almennings,
hækkað verðlag nauðsynja um
30°/y, lagt á þyn.gri almenna
skatta en nokkru sinni hafa
kúgað lálaunaíóik, heldur kór-
ónar hún þessa kjaraskerðing-
arstefnu sína með því raunveru-
lega að veita gróðafélögunum í
landinu heimild til enn nýrrar
og áður óþekktrar slcattlagn-
ingar á alþýðu manna.
Já, það þarf vissuJega óvenju-
Iggan kjark til þess að halda
því fram að þessar breytingar
séu fyrst og fremst gerðar fyrir
almenning í landinu.
Hin beina skattlækkun gróða-
félaganna, sem þó er vafalítið
smávægileg samanborið við þá
sem felst í hinum breyttu fyrn-
ingarreglum — er augljós og
óumdeilanleg. Skattur á félög-
um öðrum en útgerðarfyrirtækj-
um og samvinnufélögum lækkar
úr 20%, af hagnaði í 15%,- eða
um 25% ,en hinna síðarnefndu
úr 16,7%y í 15%, eða um 9%.
Að mínu viti er öll þessi lækk-
un órölcstudd og ástæðuJaus, en
eftirtektarvert er það engu að
siður, að verst er gert við þau
fyrirtæki sem hafa með að gera
áhættusamasta atvinnurelcstur-
inn og svo þau sem eru í al-
menningseign og sem ekki mega
skipta gróða sínum við félaga-
slit, þ.e.a.s. samvinnufélögin.
Gagnvart samvinnufélögunum
er þessi mismunur þeim mun
ósanngjamari sem þau fá ekki,
af skiljanlegum ástæðum, notið
sums þess annars hagræðis.
sem félögum á. að veita samkv.
þessu frumvarpi svo sem þess
sem felst í útgáfu jöfnunar-
hlutabréfanna.
Lest af sporinu —
ellefu létust
RAVENNA 8/3. m Ellefp menn
létu lífið og um það bil l’ÖO særð-
ust þegar farþegalest fór út af
sporinu nálægt Ravenna á Norð-
ur-ltalíu snemma í dag. 15 hinna
særðu munu vera í hættu,
Lestin var að koma frá Lecce
á Suðaustur-ítalíu og átti að fara
til Mílanó. 1 lestinni var einn
rafknúinn eimvagn og tíu far-
þegavagnar. Hraði Jestarinnar var
90 kílómetrar á klukkustund þeg-
ar hún fór út af spoorinu.
Lœkka vextl
LONDON 8/3 — Bankavextir i
Bretlandi voru í dag Jækkaðir úr
sex í fimm og hálft prósent.
Vextirnir hafa verið sex prósent
síðan í nóvember í fyrra. Þetta
er þriðja vaxtalækkunin síðan í
júlí síðasta árs en þá hækkaði
ríkisstjórnin vextina í sjö prósent.
Skattdögin
Framhald af 12. síðu.
skattalagaframkvæmdarinnar, að
skattaeftirlit, sem að haldi gæti
komið, vantaði raunverulega. I
stað þess að koma á skattaeftir-
liti sem dygði væru skattsvik
notuð sem átylla til að minnka
sem mest hlut beinu skattanna,
sem allir viðurkenndu þó með
vörunum að væru réttlátustu
skattarnir, en íþyngja almenn-
ingi þeim mun meira með ó-
beinum sköttum.
Eftir ýtarlega athugun á frum-
varpinu taldi Björn enga brýna
þörf á að afgreiða frumvarpið
að þessu sinni, og væri sæmi-
Jegra að afgreiða það nú með
rökstuddri dagskrá eins og hann
hefur Jagt til/. og framkvæma
endurbætur skattalaganna á þann
eðlilega hátt að fela hana þing-
kjörinni nefnd. Og með rök-
Glæsilegt met
Framh. af 9. síðu.
á 2.33.8. Þetta er í fyrsta sinn,
sem keppt er í þessari grein
hér.
í 50 m skriðsundi kvenna
s:graði Hr.afijhiJd.UL Guðmun.ds-
dóttir á 31.1. Larsson sigraði
aftur á móti í 100 m f’.ugsundi
kvenna á 1.16.2 en Hrafnhild-
ur varð önnur á 1.24,4.
í 50 m flugsundi drengja
setti Davíð Valgarðsso.n Í.B.K.
nýtt meta, syntj vegalengdina
á 30,8 sek.
Nánar verður sagt frá mót-
inu siðar.
studdu dagskránni „er að öðru
leyti stefnt að því að þessu frum-
varpi verði hafnað og snúið við
á þeirri braut sem gengin hefur
verið í skattamálunum síðustu
2—3 árin og Jeiða mundi út í
hreina ófæru með samþykkt
þessa frumvarps“, sagði Björn
að lokum.
Aðrir þingmenn sem töluðu
voru Jón Þorsteinsson, Ólafur
Björnsson og Sigurvin Einarsson.
... og eftir voru þrír
Framh. af 7. síðu.
ráðherrafundinum í Genf né
afvopnunarráðstefnunnj sem
hefst þar 14. marz. í orði.
kveðnu eiga utanríkisráðherr-
arnir að undirbúa afvopnunar-
ráðstefnuna, en enginn vafi er
á að ÞýzJcalandsmálin verða of-
arlega á baugi í viðræðum
þeirra.
Stjórnir Bretlands og Banda-
ríkjanna áttu uppástung-
una að því að utanríkisráð-
herrar sæktu afvopnunarráð-
stefnuna. Sovétstjórnin svaraði
með tillögu um að hún yrði
gerð að fundí æðstu manna. de
GauJJe vildi ekki af slíku vita,
en kvaðst geta fallizt á- fund
æðstu mapna kjarnorkuveldanna
4. Endirinn varð aðefntverður
til utanríkisráðherrafundar þar
sem Bandarikin, Bretland og
Sovétríkin taka e:n þátt, og
Kennedy og Macmillan hafa
svo gott sem heitið því að á
eftir skuli fara fundur æðstu
manna með vqrinu. Einkum
hefur Macmillan verið afdrátt-
. arlaus í svörum sínum við
bréfum Krústjoffs, látið í Jjós
þá skoðun að æðstu menn eigi
að h.ttast hvort sem utanrikis-
ráðherrarnir ná árangri á fund
sinum eða ekki. JBendir það
til að. brezki forsætisráðherr-
ann sé ekki með öUu afhuga
því að gerast mlligöngumaður
milli Bandaríkjanna og Sovét-
ríkjanna.
Astandið innan A-bandalags-
, ins er vægast sagt heldur
bágborið um þessar mundir.
Frakkland neitar að taka þátt
í viðræðum við Sovétríkin á-
samt bandamönnum sínum. Með
því að n-eita að senda Rusk til
Bonn hefur Kennedy hafnað
kröfu vesturþýzku stjórnarinn-
ar um að Þýzkalandsmálin og
afvopriun'armáljn verði undir
engum kr ngumstæðum tengd
saman í viðræðum þríveldanna.
Afstaða engiJsaxnesku stór-
veldanna bendir til að þau
kærí sig ekki um að bíða með
samninga við Sovétríkin eftir
þvi að meg:nlahdsrík;n, Frakk-
land og Vestur-Þýzkaland, eigi
meira undir sér en nú. Heppn-
ist de Gaú-lle að semja frið í
Alsír án þess að fil borgara-
styrjaldar komi i Frakklandi,
getur hann fyrr alvöru helg-
að sig stórveldisdraumum sín-
um, sem bygg.iast á nánu sam-
starfi Frakka -og Vestur-Þjóð-
verja. Macmillan og Kennedy
virðast telýa ráðJegt að ræða
mál'in við Krústjoff út af fyrir
sig áður en fransk-þýzku stór-
veldi vex fiskur um hrygg.
M. T. Ó.
QO) - ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 9. marz 1962