Þjóðviljinn - 13.03.1962, Qupperneq 4

Jón Ivarsson:
AMarverzlunin m lök’
Eftir því sem norska blaðið
Fiskarcn upplýsir eru nú
Rússar byrjaðir að fi-ska á
kafbátum, bæði í Barentshafi
og Norður-Atlanzhafi. Ennþá
munu þó þessar veiðar vera á
tilraunastigi. Blaðið upplýsir,
að Rússarnir hafi þá aðferð að
dæla fiskinum inn í kafbátana
gegnum víðar gúmmíslöngur,
af allt að 170 feta dýpi'. Slöng-
urnar eru með Ijósaútbúnaði
við neðra op. Fiskaren segir,
að þessar rússn. tilraunir með
fiskveiðar á kafbátum hafi
gengið svo vel að undan-
förnu, að nú sé farið að tala
um að smíða fleiri slíka kaf-
báta til fiskveiða.
^:iiðiBaL»i<iiaii»ii.
VlSir III
norsku blaSi
Skip Guðmundar á Rafn-
kelsstöðum Víðir II. undir
stjórn hins landskunna afla-
manns Eggerts Gíslasonar
vekur athygli meðal erlendra
þjóða fyrir frábært aflamagn.
í blaðinu Fiskaren 14. febrúar
sl. er frétt undir heitinu „Den
islandske toppfisker“. í þess-
ari frétt er sagt að Víðir II.
sem fyrir tveimur árum var
smíðaður í Skipasmíðastöð
Gravdais á Sunda, hafi árið
1961 veitt hvorki meira né
minna en 90.000 hektólítra af
síld, auk 450 smálesta af öðr-
um fiski. Blaðið segir að verð-
mæti þessa afla í útflutningi
sé fjórfalt verð bátsins þegar
hann var smíðaður í Noregi.
Ennfremur upplýsir Fiskaren
að Víðir II. hafi kastað nót
sinni 600 sinnum á árinu og
að dagveiði til jafnaðar hafi
verið 25 smálestir, alla 365
daga ársins. Fréttin af hinu
íslenzka aflaskipi endar á því
að segja að þetta frábæra
aflaskip sé aðeins með 11
manna áhöfn.
MóSurskipin
hirSa pokann
1 febrúarmánuði var hópur
austurþýzkra togara að veið-
um undan strönd Noregs, á-
samt móðurakipd. í>að
vakti athygli norskra fiski-
manna á þessum slóðum, að
Austur-Þjóðverjarnir höfðu nú
tekið upp alveg ný vinnu-
brögð á sjónum.
Þegar togararnir voru bún-
ir að hala inn vörpuna, þá
losuðu þeir pokann frá net-
inu og skildu hann eftir á
sjénum með fiskinum í. Að
vörmu spori kom svo móður-
skipið á vettvang og hirti pok-
ann. Norðmönnunum virtist
þetta allt ganga með mjög
skj.tum hætti, þannig að auð-
séð væri að festing pokans
við vörpuna hlyti að vera með
Eggert Gíslason um borð í
skipi sínu.
alveg sérstökum útbúnaði, sem
fljótlegt væri að losa um. A.
þessum togurum var sögð 25
manna skipshöfn.
Semja af sér
sildartoll
Samkvæmt ákvörðun Efna-
hagsbandalagsins gekk í gildi
6% tollur á nýrri síld sem
flutt er á markaði í Vestur-
Þýzkalandi. 1 samningunum
við Vestur-Þ j óðver j a sem
Svíar gerðu í febrúar er það
skýrt fram tekið að Svíar
skuli ekki greiða þennan toll.
Þetta samkomulag gildir frá
15. febrúar til 15. júní n.k.
Ennfremur telja Svíar sig
hafa vilyrði fyrir að þetta
samkomulag verði framlengt
að samningstímanum loknum.
Sagt er að þessi samningur
hafi verið gerður vegna fyr-
irsjáanlegs skorts á síld,
handa þýzkum niðursuðuverk-
smiðjum.
Skuttogarinn
Hans Egede
Ég hef áður sagt frá tveim
ur stórum skuttogurum, sem
útgerðarfélag í Harstad í Nor-
egi er að láta smíða í skipa-
smíðastöð Biekmers í Brem-
erhaven í Vestur-Þýzkalandi
Nú hefur öðrum þessara tog-
ara verið hleypt af stokkunum
og hlaut hann í skírninni
nafnið Hans Egede eftir hin-
um norska heittrúarpresti sem
á sínum tíma gerðist trúboði
á Grænlandi. Það er gert ráð
fyrir að þessi togari verði af-
hentur útgerðarfélaginu í apríl
mánuði n.k. Þessi togari ,.er
smíðaður samkvæmt nýjum
reglum Norske Veritas um
fullkomnustu fiskiskip til
veiða á öllum heimshöfum.
Þessi skip eru sérstaklega
styrkt miðað .við að þau
stundi Veiðar í Norðurhöfum
innan um ís. Stærð þessara
togara er 720 lestir brúttó.
Þeir eru búnir 1960 hestafla
Deuts víselvél og er gang-
hraði þeirra áætlaður að
meðaltali 14,75 sjómílur.
Fiskilest er ca 374 rúmmetr-
ar að stærð, og til viðbótar er
lest.fyrir frystitæki og frysti-
geymslur að stærð 170 rúm-
metrar. Sérstakur frystiút-
búnaður er til að frysta fisk
í heilu lagi með loftfrystiút-
búnaði (frá Drammens Jern
& Kværnerbruk). Fiskimjöls-
verksmiðja togarans á að
geta unnið úr 20 smálestum
■af hráefni á sólarhring og er
smíðuð í vélaverksmiðjunní
Stoi'd við Björgvin. Fisk-
þvottavélin er þýzk, svo köll-
uð Walker vél frá Losested
skammt frá Bremerhaven.
ISnsýning
Fjórða alþjóða fiskiðnaðar-
sýningin verður haldin í
Kaupmannahöfn, dagana 14.
til 23. apríl n.k. Fyrirtæki frá
fjórtán löndum taka þátt í
sýningunni, og nú þegar hafa
tilkynnt komu sína á sýning-
una hópar frá þrjátíu og
þremur þjóðum, þar á meðal
frá Suður-Ameríku og Japan.
Hver verður hlutur Islend-
inga 1 þessari sýningu?
Vantar menn
Mikill skortur hefur verið
að undanförnu á togarasjó-
sjómönnum í Vestur-Þýzka-
landi. Til að bæta úr þessari
vöntun voru 24 Spánverjar ný-
lega ráðnir á togara fré Brem-
erhaven.
SildarverS
Svíar hafa nýlega samið við
Þjóðverja um fast síldarverð.
Samningurinn gildir til mán-
aðamóta júní og júlí n.k. og
er verðið 17 pfenningar fyrir
hvert -hálft kg. I ísl. kr. 3,65
hvert kg.
Kvikmynd af
fiskveiSum
Esso hefur ákveðið að láta
gera kviikmynd af veiðum
Norðmanna. Kvikmyndatakan
hófst með því að kvikmyndað-
ar voru síldveiðar við Sunn-
mæri í síðastliðnum mánuði.
Þaðan ,var svo ákveðið að
halda norður í Lófót til kvik-
myndatöku þar. I vor og sum-
ar á svo að kvikmynda veiðar
Norðmanna við ísland og sel-
veiðar í Norður-Ishafinu.
Að síðustu er svo búizt við,
að kvikmyndatökumennirnir
haldi á Grænlandsmið og
kvikmyndi þorskveiðar Norð-
manna þar.
ir Jóhcmn J. E. Kútd
• Morgunblaðið hefur birt
ræðu þá, er Ingólfur Jónsson
ráðherra flutti við setningu
búnaðarþings fyrir fáum dög-
um.
í ræðu þessari minnist hann
á, að Áburðarverksmiðjunni
hafi ver.'ð „falið að annast
innflutning á eriendum áburði
og sjá um dreiiingu hans og
leysa áburðareinkasöluna af
hólmi.“
Þetta sem ráðherrann segir
þarna, er ekki í samræmi við
það sem hann segir í bréfi til
Áburðarverksmiðjunnar h.f.
hinn 30. okt. fyrra árs. Þar
seg'r ráðherrann, að hann vilji
,,fela verksmiðjunni, að reka
Áburðarsölu ríkisins“. sem
hlýtur að merkja það, að verk-
smiðjan reki hana sem sjálf-
stæða stofnun, gcri sérstök
reikningsskil fyrir hana og
blandi fjárreiðum *hennar ~ á
engan hátt saman við fjárreið-
ur verksmiðjunnar.
Á meðan lög þau, sem gilt
hafa um e'nkainnflutníng og
verzlun með tilbúinn áburð eru
ekki afnumin, getur ráðherra
ekki leyst einkasöluna af
hólmi né falið neinum hlut-
verk hennar, og sem kunnugt
er getur Alþingi eitt bæði sett
lög og afnumið þau. Að vísu
getur rikisstjómin gefið út
bráðabirgðalög mjlli þinga, en
það gerði ráðherrann ekki.
Löggjöfin er enn óbreytt um
þau atriði, sem hér um ræðir.
Ráðherrann segir um breyt-
ingu áburðarverzlunarinnar:
„Þessi ráðstöfun var gerð vegna
þess að verksvið áburðareinka-
sölunnar er of lítið til þess
að halda henni uppi sem sér-
stöku fyr'rtæki.“ Út af þessari
staðhæfingu ráðherrans, er á-
stæða til að gera þess nokkra
grein, hvert hefur verið verk-
svið Áburðarsölu riks'nsins.
Hún hefur á fjórða tug ára
annazt kaup og innflutning
alls þess áburðar, sem flutt-
ur hefur verið til landsins. Hún
hefur á sama tima haft á
hendj alla heildsölu hans og
einnig á öllum þe'm áburði,
sem unninn er í Áburðarverk-
smiðjunni síðan hún tók til
starfa, að undanskildum tveim
síðustu árunum. Áburðarmagn-
ið, sem flutt liefur verið til
landsins og sá áburður sem
unninn hefur verið í Gufunesi,
hefur numið samtals 30—40
þúsund smálestuúi og að verð-
mæti 80—90 millj. króna alls.
Þá hefur Áburðarsalan orð-
ið að fylgjast vel , með og
kynna sér gaumgæfilega hve
mikinn áburð þyrfti til not-
kunar á hverju vori og sjá
um að hann sé kominn nógu
snemma um allt land. Þarf oft'
fyrirhyggju til að hvergi verði
mistök.
Er ekki þetta, sem hér hef-
ur verið nefiit, nægt verkefni
fyrir sérstaka stofnun? Senni-
lega munu fáir, sem kynna sér
þcssi mál ólilutdrægt, svara
þeirri spurningu neitandi.
Ráðherrann segjr ennfremur:
„Ráðstöfunin, var einnig og
ekki síður gerð vegna þess að
með þessum hætt; er unnt að
spara talsverða fjárhæð, sem
getur komið bændunum til
góða“.
í hverju er sparnaðurinn
fólginn? Það nefnir ráðherr-
ann ekki á nafn. Þess er held-
hr ekki að vænta, því sparn-
aðurinn er enginn og verður
enginn.
Breytingin með áburðar-
verzlunina mun valda stór-
hækkuðum kostnaði í verzlun-
arrekstrinum, sem kemur fran*
í hækkuðu áburðarverði. Vit-
anlega stendur þó Áburðar-
verksmiðjan við sitt tilboð, en
það gildir aðeins fyrir inn-
fluttan áburð á þessu ári.
Kjarnaáburðurinn var ekkl
ncfndur í tilboðinu.
Mönnum er kunnugt, að
reist hefur verið núna í haust
og í svartasta skammdeginu
stórhýsi í Gufunesi vegna þess
að ráðherrann fól verksmiðj-
unni að reka Áburðarsölu rik-
isins og vegna þess, að þeir
sem hana tóku til reksturs
(meirihluti verksmiðjustjórn-
arinnar) létu þá firru henda
sig, að ákveða að flýtja _nær
allan útlenda áburðinn tií
Guíuness í vetur og vor, laus-
an og til sekkjunar þar. Vegna
þess varð að reisa hið stóra
hús á þeim tima er verst
gegndi og með þvi ofurkappi,
Framhald á 10. síöu.
Ófær leið að láta___
Framhald af 1. sfðu.
ir til þess að hægt væri að
frysta aflann fyrri hluta veiði-
ferðar og reikna með að geta
verið um mánaðartíma í veið:-
för en ekki 10—12 daga. Hefðu
ýmsir gert það með allgóðum
árangri.
★ Hjálp til sjálfshjálpar
Hjálpin við togaraútgerðina
hefði fyrst og fremst átt að m;ð-
ast við að koma bar á heilbrigð-
um rekstri. Rétt væri að að-
stoða togaraútgerð.na við að fá
réttlátara verð fyrir aflann inn-
anlands en verið hefur. íslend-
ingar gætu borgað sambærilegt
fiskverð og Norðmenn, en á það
skorti mik;ð að bað sé gert.
Auðvelt væri að létta af vinnu-
stöðvunutn álögum, sem hvergi
ættu sinn líka meðal fiskveiða-
þjóða heims, svo sem háu út-
flutnngsgjaldi og okurvöxtum.
Það væri skammvinnt að grípa
til fjárfúlgu og afhenda togara-
útgerðinni, hitt yrði að gera að
koma rekstri togaranna á hag-
kvæmari grundvöll.
★ Bátarnir eiga ekki að
kosta togaraútgerð
Lúðvík lýsti því hvernig rík-
isstjórnjn hygðist nú taka
hlutatryggingasjóð bátaflotans
traustataki í því skyni að
styrkja togaraútgerðina. Hluta-
tryggingasjóðurinn hefði verið
engöngu fyrir bátaflotann, og
haldið aðskildum almennisdeild
og síldvelðideild. Nú ætti að
bæta við togurunum og auk
þess taka helming af öllu sem
inn kæmi af útflutningsgjöld-
um í jöfnunardeild, sem eins
og nú stæð; yrði notuð til að
styrkja togaraútgerðina.
Áherzla hefði verið lögð á
það hingað til að reka hluta-
tryggingasjóðinn þannig að ekki
Framhald á 5. síðu,
Jj) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 13. marz 1962