Þjóðviljinn - 13.05.1962, Blaðsíða 10

| Viðtgl við Valgerði Gísladóttur
Framhald af bls. 4.
—■ Lýstu íyrir mér vorverk-
um í sveit fyrir hálfri öld.
— Það var náttúrulega að
vinna á túnunum. Það var oft-
ast búið að bera á völlinn) en
það var gerl í skítakláfum sem
svo voru kallaðir, en sumstað-
ar, þar sem tœknin var meiri,
var það gert í hjólbörum. Svo
var slóðadregið, það er áburð-
urinn mulinn, það var aðallega
gert með gaddavírsdrassum.
Svo var að raka af túninu, á-
burðinn sem ekki gekk niður
í jörðina. Það var verk okkar
kvennanna að raka saman í
smáhrúgur og láta upp í kláfa
eða hjólbörur.
Austanfjalls var oft farið út
á kvöldin til að tína hrossa-
tað í eldinn og seinni hluta
sumars var oft dásamlegt að
fara út í haga til að tína
hrossatað og fylgjast með
fuglalífinu.
Svo komu fráfærur, og þá
jukust inniverkin, þá var skyr-
gerð og smjörgerð. Svo rembd-
ist maður við að vera búinn
með ■ ullarþvottinn fyrir slátt.
Þá var ullin venjulega þvegin
úr keitu, nei, engin sápa notuð,
en síðan skolað úr rennandi
vatni.
Svo kom slátturinn, og það
var engin kaupakona sem
lékkst í sveit nema hún fengi
loforð fyrir 8 vikna vinnu,
venjulegi tíminn var 8—10 vik-
ur. Það þótti mikill kostur á
kaupakonu ef hún gat bæði
mjólkað og brugðið fyrir sig að
slá, því þá vár allt slegið með
orfi og Ijá.
— Vinnutíminn?
— Það var alltaf staðið úti,
hvemig sem viðraði) frá kl. sjö
til hálftíu, að frádregnum mat-
ar- og kaffitímum. Það var
ailtaf frúkostur á morgnana
og matur aftur seinna um dag-
inn; matartímar voru venju-
lega 1 klst. en kaffitímar stutt-
ir.
— Var frúkostur venjulegt
mál austanfjalls?
— Já, það var alltaf taiað
um frúkost austanfjalls og hér
í Reykjavík. Dönskuslettur
voru yfirleitt notaðar í Reykja-
vík þá. Það var t.d. aldrei talað
um gangstéttir heldur fortov,
ekki um skóhlífar heldur galo-
síur, regn'hlíf hét þá paraplý
— og hér í Reykjavík þótti
ekki fínt að nota orðið eldhús
h.eldur kokkhús! En ég hef
samt ekki fengið betri lummur
bakaðar í kokkhúsi en ég bak-
aði á hellu í hlóðaeldhúsum, —
en það hefur kannski verið
eins og hjá Káinn að sulturinn
hafi gert þær sætar.
— Voru hlóðaeldhús í Rvík
þá?
— Ég man ekki eftir neinu
hér í Reykjavík, en þau voru
algeng austanfjalls. Þar voru
þó víða komnar eldavélar og
hlóðaeldhúsin þá notuð til slát-
ursuðu, reykinga o.þ.h.
— Hvernig var að vera
kaupakona?
— Ef við gengum eingöngu
út, einsog það var kallað.
þurftum við ekki að þjóna nema
okkur sjálfum — það gerðum
við á sunnudögum. Hér á Suð-
u.rland.i mun ekki hafa verið
siður að fá kaupakonum fólk
til að þjóna, en það mun hafa
verið gert í Borgarfirði. Þar
var mér bæði ætlað að þjóna
smalanum og vinnumanninum
— en ég skilaði því af mér eft-
ir viku; þar sem ég hafði ekki
nema næturnar til að þjóna
sjálfri mér sagðist ég ekki
þjóna fleirum. — Á þeim bæ
held ég að ég hafi orðið þreytt-
ust um ævina.
Réði maður sig til að vera
heima á málum þá fór sú
kaupakona ekki út í heyskap
fyrr en farið var með morg-
unmatinn út á engjar, hún fór
þá með sinn mat líka, því að
sitja bæði heima og úti á engj-
um náði vitanlega engri átt! —
Ég réði mig alltaf til að vera
heima á málum svo ég gæti
mjólkað . . . Já, mér þótti gam-
an að mjólka, sérstaklega. ær,
það átti vel við mig að elta
tvævetlur um allar kvíar og sjá
hvað þær voru brellnar. Heim
til að mjólka var oftast farið
kl. að ganga 9, til þess að hafa
lokið mjöltum og matargerð
þegar fólkið kom heim. Svo
var að ganga frá öllu á eftir,
ef ekki var mikið af börnum
á heimilinu hjálpaði húsmóð-
irin við það, eftir því sera hún
hafði tíma, annars gat verið
seint háttað.
Kaupavinnunni á ég það að
þakka hve mikið ég kann af
ljóðum, því ég stytti ' mér
stundir við raksturinn við það
að fara með öll ljóð sem ég
kunni.
Þeir sem voru eins settir og
ég, að eiga sæmilega efnaða og
góða foreldra, fengu að vera
heima á vetrum, en þá vann
maður kauplaust heima. Það
þótti mjög góð meðferð að láta
mig halda sumarkaupinu cg
vinna fyrir mat á vetrum.
Fyrsta sumarið sem ég fór
í kaupavinnu var kaupið 16
kr. á viku, en síðasta sumarið
60 kr. Það hækkaði allt á
stríðsárunum og eftir stríðið.
Þá gekk ég á íslenzkum bún-
ingi, og þegar kaupið var orð-
ið svona hátt fannst mér ég
vera rík, en það varð býsna
A SKOFATNAÐI
stendur yfir nœstu
Mikið úrval af
skófatnaði
karla, kvenna og
barna selst á
mjög hagstæðu
verði.
daga
ALLT
FYRSTA
FLOKKS
VARA.
V0 Ws^rt/mm4fét éeZt,
» f* tk-
lítið úr því þegar ég fór út
að kaupa föt, því þá þurftu
kaúpmennirnir að hækka vörú
"áíha ríflega, ekki síður en nú,
— auðvitað sögðust þeir alltaf
vera-. „að tapa“4 eins og þeir
segja enn í dag. En samt hefur
mér alltaf fundizt það svo að
sá sem hefur eitíhvað að selja,
annað en vinnu sína, hann
stendur uppúr í okkar rotna
þjóðfélagh
— Þótti þér gott að vera í
sveit?
— Mér finnst ég hafa grætt
mjög mikið. á því að vera í
sveit á sumrin öll mín upp-
vaxtarár. Það voru vitanlega
þar ekki siður en hér, gerðar
mir.ni kröfur til lífsins þá en
nú. Sem kaupakona svaf ég
alltaf í baðstofu ásamt öðru
heimilisfólki; þá sváfu allir í
baðstofu. Seinna kom svo það
sem kallað var „hjónakames".
Ég varð svo fræg að sandskúra
skarsúðarbaðstofu. Ég minnist
þess ekki að hafa verið ánægð-
ari með hreina uppmubleraða
stofu, eins og það er kallað nú
til dags, en súðarbaðstofuna
þegar ég hafði sandþvegið hana
— og átti ég þó ekkert í henni.
1 þá daga þótti ungu fólki
gaman að skemmta sér, engu
síður, en nú. En ég held. að
unga fólkið hafi vitað það þá,
að til að skemmta sér þarf
maður að vinna fyrir því.
Maður vann með glöðu geði
alla vikuna til að fá að fara
í útreiðartúr á sunnudegi
ef þá varð ekki að vera í þurr-
heyi. Fátt hefur mér þótt
skemmtilegra um dagana en
þeysa á góðum hesti.
— Já, þú hefur vanizt hest-
um í sveitinni.
— Ég vandist þeim snemma.
því þegar bændurnir komu
hingað í lestarferðum á haust-
in fór ég niður að Sláturfélagi
og sagði:
Þarftu ekki að láta vatna;
manni?
Ég ætlaði nú að láta strák
gera það, svaraði einn.
En ég get verið strákur,
sagði ég.
Þekkirðu ekki einhvern strák
sem ég get fengið í sveit næsta
sumar?
Nei, en ég get komið til þín
í staðinn fyrir strák.
Þegar ég var unglingur í
sveit vildi ég aldrei vera inni
hjá húsmóðurinni og passa
börn, en að reka kýr og sækja
hesta og fara á milli var mitt
eftirlæti.
— Það hafa enn verið farnar
lestarferðir hingað á þeim ár-
um, — hvar vötnuðuð við svo
hestunum?
— Við gerðum það í vatns-
þrónni á Hlemmtorgi, steyptri
þró með rennandi vatni. Kæmi
maðu.r sér reglulega vel fékk
maður að fara með bændunum
með hestaná á hága. Það var
farið í Norðurmýri cg Kringlu-
mýri. Þá lærði ég af einum
toóndanu.m að hefta hest.
— Þótti ekki langt inn í mýr-
arnar?
— Jú. Berjaland okkar Reyk-
víkinga var þarna innfrá. Þeg-
ar farl.ð var ákaflega langt og
verið allan daginn var farið
inn að Lækjarhvammi og þar
þvert yfir í öskjuhlíð. Ég hef
ailtaf ..fundið ákaflega mikið
til þess að við sem erum alin
upp í Reykjavík eigum .engar
bernskustöðvar. Þegar við lít-
um yfir hcltin eru komin þar
hús og öllu umturnað. Ég hef
öfundað það fólk sem getur
fundið bernsku.lautina sína aft-
ur. Ég fór eitt sinn með manni
mínum austur fyrir fjall og
hann skoðaði mannvirki sem
hann gerði með félaga sínum
þegar hann var drengur. Ég
man hvað hann ljómaði, þegar
hann var að skoða gamla
stífiuhausinn sem þeir höfðu
hlaðið.
Enn eigum við Valgerður
eftir margt að spjalla, og gef-
um það líka síðar, en að síð-
ustu spurði ég hvernig henni
líkaði þjóðfélagið sextugri.
— Frá mínum bæjardyrum
séð, svaraði hún, hefur þjóð-
félagið fyrst og fremst gengið
fram á við fyrir baráttu undir-
stéttanna. Þau kjör sem við bú-
um við hafa sannarlega ekki
dottið niður í höfuðið á okkur
eidra fólkinu, við uilum að
vinna fyrir þeim hörðum hönd-
um með mikiili baráttu.
En ég hef mikla trú á 5>ví að
það fólk sem nú er að vaxa
upp verði nýtir og góðir þjóð-
féiagsþegnar, svo framarlega
sem auðvaldið skellir ekki á
okkur einni heimsstyrjöidinni
enn. En frjálsir verðum við
fslendingar aldrei fyrr en her-
inn er farinn úr landinu og sú
smán þurrkuð burt.
Valgerður hefur verið full-
trúi Kvenfélags sósíalista í
stjórn Kvenréttindafélags ís-
lands, átt sæti í Barnavernd-
arnefnd o.g verið formaður
Kvenféiags sósíalista, svo
nefnd séú nokkur af trúnað-
arstörfum þeim sem hún hefur
gegnt.
Þjóðviljinn þakkar Valgerði
baráttu. hennar fyrir betra
mannlífi og óskar henni til
hamingju með sextugsafmælið.
J.B.
Iþrótfir
Framhald af 4. síðu.
vetrarskáli) sem standi við dá-
samlegt skíöaland, þar sem yf-
irleitt er öruggt með snjó. Þeir
gera ráð fyrir, að þangað muni
flestir ferðamenn koma, sem
eru á skemmtiferðalagi um Ak-
ureyri. Þeir gera því ráð fyrir
að hann verði notaður sem
gististaður á sumrum, og að
að hann verði starfræktur allt
árið, nema þá sízt desember og
janúar.
Það er því gert ráð fyrir að
ferðamenn gisti þarna, og að
þarna komi til aukið gistihús-
næði, sem stundum hefur vant-
að á Akureyri.
Eftir er að ganga frá bæði
kjallara og eins á lofti, og
vinnst þar mikið húsnæð þegar
það er tilbúið.
Þess má geta, að í námunda
við húsið á að koma stór skíða-
lyfta og gefur það staðnum
mjög aukið gildi sem vetrar-
dvalarstað fyrir skíðafólk og
keppnismenn.
Hnupl og slys
Framhald af 12. síðu.
Laugavegi 52. Stolið var all-
miklu magni af ýmiskonar
klæðnaði úr báðum verzlunun-
um.
í fyrradag voru börn að leika
sér að því að lyfta bílflaki á
móts við Bústaðablett 12. Bíi-
flakið datt ofan á 6 ára dreng
og er talið að hann ha£i lær-
brotnað. .
HÚSEIGENDAFÉLAG
EEYKJAVÍKUR
|]QJ — ÞJÓÐVILJINN -- Sunnudagur 13. maí 1962