Þjóðviljinn - 10.07.1962, Blaðsíða 4

f”"”
Á togara á hafi úti.
Hvaða rök hníga að því, að
íslenzk fiskimannastétt þurfi
og verði að vera betur laun-
uð heldur en aðrar starfstétt-
ir í landinu? Á meðan ís-
lenzkur þjóðarbúskapur
grundvallast að stóru.m hluta
á sjósókn og fiskveiðum, þá
er líka nauðsynlegt að vald-
hafar ísiands á ölium tím-
um séu færir um að svara
þessari spurningu á raunhæf-
an hátt, en á því þykir mér
eft hafa orðið misbrestur, og
því tel ég tímabært að reiía
þetta mái.
Sjósókn við veiðar á ís-
iandsmiðum og yfirleitt í
norðiægum höfum verður, ef
hún að skila góðum árangri,
að byggjast á traustum, vel-
útbúnum veiðiskipum, ásamt
úrvals f’.skimannastétt. Sé
þetta ekki fyrir hendi hvort-
tveggja á öllum tímum, þá
veldur það þjóðfélaginu óhjá-
kvæmilega skaða, og iþví
stærri sem meira vantar á
að þessu sé fullnægt.
Fram á síðustu ár hafa ís-
lenzikir fiskimenn verið tald-
ir til duglegustu sjómanna
heims, enda afköst þeirra við
fiskveiðar svo frábær að
En við skulum gera okkur
það ijóst nógu snemma, að
sú íslenzka fiskimannastétt
sem hlotið hefur þessa viður-
kenningu, hún var hreint úr-
val ísienzkra æskumannna.
Enda hefur orðið sjómaður
verið virðingarheiti allt til
þessa dags.
Er hœffa-á
hreyfingu?
Er hætta þarna á breyt-
ingu? Það er ekki á því
minnsti vafi, að ef svo heldur
fram sem nú horfir og hefur
horft um nokku.rt skeið, þá
mun efcki. slíkt mannval skipa
ísienzka sjómannastétt sem
áður, og orsakirnar sem
til þess iiggja eru þessar:
Sjósckn er eins og; ég sagði
áðan hörð atvinna á íslands-
miðum, og verður af þeim
Siósókn
þjóðar-
bóskapur
sökum að vera brrguð mik-
ið betur en önnur atvinna,
ef mannval á að vera fyrir
hendi á öllum tímum til að
manna íslenzk fiskiskip. í
vaxandi. iðnaðarþjóðfélagi, þar
sem margvíslegar starfsgrein-
ar bjóða upp á þægilegri
vinnu og betri vinnutíma, á-
samt því að viðkomandi get-
ur notið margs þess, sem
fiski.mannninum er algjöriega
fyrirmunað starfs hans vegna,
er miki'l 'hætta á að fiskimanna-
stéttinni hraki smám saman,
ef ekki verða gerðar alveg
sérstckar ráðstafanir til að
fyrirbyggja það.
Sumir tala jafnvel um, að
nú þegar sé orðið vart þess-
nrar þróunar. En sé svo, þá
er mikil hætta á ferð fyrir
íslenzkt þjóðfélag. Ekkert er
áhr'.faríkara til að koma slíkri
þróun af stað cg ýta undir
að hann ber jafnvel minna úr
hana, heldur en ef störf sjó-
mannsins eru svo vanmetin
fjárhagslega af þjóðfélaginu
að hann ber jafnvel minna úr
býtum fyrir störf sín, heldur
en þeir sem léttari og á-
hættuminni. störf vinna.
T ogararnir
Tckum t d. togaraflotann.
Sé liti.ð á ár:kaup togarasjó-
manna á s.l. ári, kemur ó-
tvírætt í Ijós að meðaltekjurn-
ar sem þar birtast eru ekk-
ert eftirsóknarverðar, vegna
þeirrar einfölldu staðreyndar,
áð aðfar starfstéttir hafa
borið hluffeiiisiega meira úr
býtu.m fyrir áhættuminni og
léttari störf.
Hefur ekki líka verði kvart-
að og kveinað yfir því á und-
anförnum áru.m hve erfitt
væri að manna togarana með
ú.rvalsmönnum? Ég veit ekki
betu.r. Og bað er rétt, þetta
hefur stundum reynzt erfitt.
En þó er eins og ráðamenn
útgerðanna ásamt íslenzkum
valdhöfum séu algjörlega
blindir á hvað þarf að gera;
um það er ólýgnast vitni
verkfallið sem staðið hefur yf-
ir á togaraflotanum nú bráð-
um í fjóra mánuði. Nú á síð-
ustu árum hafa sjómenn
sótzt eftir skipsrúmum á vél-
bátaflotanum, vegna þess að
tekjurnar þar hafa stundum
orðið lífvænlegri. Það verður
engu bjargað með því að rýra
kjörin á vélbátaflotanum, því
væri aðeins þeirri hættu boð-
ið heim, að ekki væri völ
úrvalsmanna til þeirrar sjó-
sóknar.
Hvað sem afkomu togarút-
gerðanna líður, þá er það orð-
in nauðsyn að kjör togarasjó-
manna séu bætt. Hér eru ekki
taara í húfi hagsmunir þeirra
manna sem vinna hin erfið-
ustu störf á sjónum heldur
eru þetta engu síður hagsmun-
ir útgerðarinnar og þjóðfélags-
ins í heild, þó ýmsum þyki
það máske öíugmæli, ef hugs-
un þeirra er lítt gunduð. Því.
hvað verður um íslenzkan
sjávarútveg, ef stéttinni sem
taorið hefur uppi hróður
hans hrakar söku.m þess að
það er ekki lengur. eftirsókn-
arvert að vera duglegur sjó-
maður á íslandi?
LokaorS
Þegar ég var að ljúka þess-
um þætti, sökum stuttrar ferð-
ar úr bænum, þá kom fréttin
um að samningar væru lík-
lega að takast, þar sem búið
var að skrifa undir samnings-
uppkast, er leggjast skyldi fyr-
ir fundi í félögunum. Þó
hvíldi sá skuggi yfir þessari
frétt, að togarútgerðarmenn
klofnuðu í afstöðunni til
þessarar lausnar, að úrslit
þessa máls eru ennþá í nokk-
urri óvissu, þó vcnandi rætist
úr til betri vegar.
En þó togararnir haldi nú
til veiöa sem vonandi verður
þá hefur aðeins annar þátt-
ur þessa máls verið leystur,
sá þátturinn sem snýr að
skipverjunum.
Eítir er hinn þátturinn sem
ríkisstjórnin hefur verið að
kuðla í greip sinni, um langt
skeið og sem hefur orðið því
óásjálegri se m'hann hefur
verið meira þuklaður af þeim
vísdómsmönnum. Það er bezt
að tala engri tæpitungu hér
á ég við grundvöll sjálfrar
útgerðarinnar, en hann verð-
ur að laga, ef hér á að starfa
togaraútgerð til frambúðar.
Það lifir engin togaraútgerð
á þeirri sjálfsblekkingu vald-
hafanna, að það hafi einungis
verið aflaleysi skipanna sem
valdið hefur hinni slæmu af-
komu og taprekstri. Að
stærsta hluta hafa valdið því,
of lágt fiskverð, óhóflegir
vextir af rekstrarlánum á-
samt alltof háum útflutnings-
tollum. Fleira væri einnig
hægt að tína til, þó það sem
talið var hér að framan hafi
valdið mestu um afkomuna.
Það er enginn annar grund-
völlur til lagður af viti, held-
ur en sá að meðalafli sé fær
um að standa undir rekstr-
inum, og svo lengi sem ís-
lenzkir valdhafar og hagfræði-
legir ráðunautar þeirra skilja
ekki þennan einfalda sann-
leika, þá er ekki von á neinni
lausn í þessu máli.
Grundvöllur togaraútgerð-
arinnar verður að miðast við,
að megin afli skipanna sé
lagður hér á land til vinnslu,
því það er enginn grundvöllur
þó hægt sé að gera út skip-
in, yfir þann tíma ársins sem
mestur skcrtur er á fiski til
neyzlu í Bretlandi og Þýzka-
landi. Togaraútgerð á íslandi
lifir ekki til langframa á þeim
mörkuðum einu.m saman, það
þarf meira til. Erfiðleikar tog-
araútgerðarinnar eru ekki til-
komnir nema að litlu leyti
vegna aflatregðu, úr þeirri
aflatregðu sem gætt hefur
heíði að líkindum, mátt bæta
að stórum hluta með skipu-
legri fiskileit fyrir flotann. En
það hefur algjörlega verið
vanrækt í tíð núverandi ríkis-
stjórnar.
Það ber því allt að sama
brunni frá hvaða hlið sem
þetta mál er reifað, niðurstað-
an verður æfinlega hin sama,
sú að hér sé aðallega um
heimatilbúna kreppu að ræða
í þessum útvegi. En meðan
slíkt ástand ríkir hjá afkasta-
mestu framleiðslutækjum
þjóðarinnar, verður það að
kallast miðlungi góðlátlegt
grín, að tala um alhliða við-
reisn í íslenzkum þjóðarbú-
skap.
Mikil síld til
Noregs héðan
ÁLASUNDI 9/7. — VeruleguF
síldarafli hefur borizt til Norl'
egs um helgina frá miðunum við
ísland. Samtals munu hafa bor»
izt um 70.000 hektóllítrar, sem
var skipt á milli verksmiðj-
anna. í viðtali við Sunnmörpost-:
en segir einn af síldarskipstjór-
unum að afli norsku bátanná
hafi verið mjög góður.
í skeyti frá norska aðstoðar-:
skipinu Draug á mánudagsmorg-’
un var sagt að norsku skipin
hefðu fengið 100—600 hektólítrá
afla á sunnudag, sum þeirra þð
1.000—2.100 hl. Lítils háttaij
ihefði veiðzt aðfaranótt mánu-
dagsins, en veður væri gott á
miðunum fyrir austan.
Enn eitt forsætis-
ráðherraefni í
Brasilíu
RIO DE JANEIRO 9/7. — Goul-’
art, forseti Brasilíu, hfur falið
sósíaldemókratanum FranciscO
Broéhada da Rocha að myndá
stjórn, en stjórnarkreppa hefui}
nú verið í landinu í hálfan mán-í
uð.
Da Rocha sem er innanríkis-
ráðherra í fylklinu Rio Granda
del Sul er fjórði maðurinn sem
reynir að mynda stjórn á þess-
um hálfa mánuði.
Umsóknarfrestur
nra ftyrk fram-
lengdur 1
Menntamálaráðuneytið birti
fyrir nokkru tilkynningu um
styrki frá Atlanzhafsbandalaginuj
sem ætlaðir eru raunvísinda-
mönnum til rannsóknarstarfa eða
framhaldsnáms erlendis. Um-
sóknarfrestur var settur til 25.
júní s.l., en ákveðið hefur verið
að framlengja hann til 25. júlí
n.k. Umsóknum skal komið til
menntamálaráðuneytisins, Stjórn-
arráðshúsinu við Lækjartorg.
FISKÍMÁL - Eftir Jóhann J. E. Kuld
Stefán Jánsson
fréttamaður fær
heiðursverðiaun
Stefán Jónsson, fréttamaðufl
útvarpsins, hefur hlotið heiðurs-
verðlaun, silfurpening, úr Heið-
ursverðlaunasjóði Daða Hjörvar.
Stefáni Jónssyni eru veitt þessi
verðlaun með einróma samþykkii
dómnefndar.
„fyrir viðtöl við sjómenn og
alla aiþýðu um atvinnu og dag-
leg störf, fyrir að laða fram af
fáorðri íþrótt og með yfirburðum
það málfar fólksins og tungu-
tak, sem geymdist um aldir með
íslenzkum kynslóðum.“
Eldur kus í
Brunasteypunni
—)
Kl. 5.35 var slökkviliðið kvatt
að Brunasteypunni við Suður-
landsbraut, hafði kviknað þar í
út frá rafmagni og var tals-
verður eldur í þaki húsSins.
Fljótlega tókst að Mða niður-
lögum hans en dálitlar skemmd-
ir urðu á þakinu.
4) — ÞJÓDVILJINN -- Þriðjudagur 10. júlí 1962