Þjóðviljinn - 18.07.1962, Blaðsíða 4

íslenskra sjómanna
Engar kröfur gerðar um stöðeigSelkaútreikninga fiskiskipa
Fiskiskipst;órum ekki veittur nægiSegur tími tii náms
Ég þakka Hjálmari R. Bárð-
arsyni skipaskoðunarstjóra íyrir
skjót og greið svör við nokkrum
íyrirspurnum mínum í dagblöð-
um fyrir s. 1. helgi. Grein hans
er mjög fróðleg, og ég efa ekki,
að allt sé satt og rétt, sem hann
upplýsir. Hitt er svo annað mál,
að það ástand í öryggismálum
íslenzkra fiskimanna, sem skipa-
skoðunarstjóri lýsir — og liggur
ljósar fyrir almenningi nú en
áður — er engan veginn þess-
legt, að við það verði unað. Og
nokkur atriði er ég skipaskoð-
unarstjóra ósammála um eða
lít öðruví-si á en hann.
★
Áður en lengra er haldið, vil
ég strax segja það, að varla fer
milli mála — a. m. k. ekki í vit-
und almennings — hvað sem
líðúr' orðanna hljóðan í öllurrí
lögum og reglugerðum, að
Skipaskoðun ríkisins er sett á
stofn til þess að tryggja alhliða
sjóhæfni íslenzltra SKIPA og
láta einskis ófreistað í þeim
efnum. Á sama hátt má með
miklum sanni segja, að hlut-
verk Sjómannaskólans sé það,
að tryggja „sjóhæfni” íslenzkra
skipstjórnarMANNA. Veit ég,
að báðar þessar merku stofn-
anir lúta ákveðnum reglum og
fyrirmælum „að ofan” — en
hvort tveggja er, að aldrei verð-
ur allt sagt í eitt skipti fyrir
öll með neinni „forskrift”, enda
væri líka skörin tekin að fær-
ast óþægilega langt upp á bekk-
inn, ef skortur á lagabókstaf
einn saman stæði eðlilegri
gagnsemi þeirra lengi fjyrir
þrifum. En því segi ég þetta,
að mér finnst skipaskoðunar-
stjóri bera óþarflega mikla
„respekt” fyrir sumu því, sem
er á kostnað þess, sem óum-
deilanlega þarf að verða.
Ég endurtek með öðrum orð-
um, að það, sem okkur vantar,
er EKKI ANNAÐ HVORT
traust skip eða góðir sjómenn,
HELDUR HVORT TVEGGJA.
Hér er ekki um að ræða EITT
fyrirbæri, heldur TVÖ. Við get-
um ekki sett dæmið þannig
upp: að Iélegt sjóskip plús af-
burða sjómaður sé sama sem:
GOTT SKIP! -Ekki. frekar en
afburða sjóskip plús lélegur
sjómaður er GÓÐUR SJÓMAÐ-
UR! Þetta veit ég, að skipa-
skoðunarstjóri veit og skilur
manna bezt. En hvers vegna
mælir hann þá þessi furðulegu
orð: „Skipstjórnarmaður ræður
raunverulega miklu meira um
SJÓHÆFNI SIÍIPSINS Iieldur
en sá, er teiknaði og byggði
skipið.”*) Hvað á þá að segja,
þegar afburða skipstjórnarmað-
ur kveður „manndrápsbolla” og
miðiungsmaður eða þar fyrir
neðan tekur við? Hvert er þá
öryggi skipshafnar? Eða ef skip
vegna margháttaðra bilana
ihrekst stjórnlaust fyrir stórsjó
og stormi? Svona skjól finnst
*) Allar leturbreytingar gerðar
af mér. Svo var og í fyrri grein
minni.
B. Þ. Kr.
mér skipaskoðunarstjóri megi
sízt allra manna búa til fyrir
hæpna skipateiknara og skipa-
smiði að skriða í! Nóg er nú
samt.
Víkjum svo að öryggismálum
fiskiskipasjómanna í sambandi
við þá „sjóhæfni” skips og
stjórnanda, sem ég hefi fyrr
minnzt á, og gerum það í ljósi
nýgefinna upplýsinga skipa-
skoðunarstjóra.
„íslenzk lög og reglur krefj-
ast EKKI NEINNA stöðugleika-
útreikninga á öðrum skipum en
farþegaskipum.” Þetta upplýsir
skipaskoðunarstjóri. En ég spyr:
Hvers vegna ekki að krefjast
þess arna varðandi fiskiskipin
líka? Þrátt fyrir alla annmarka,
æi’inn vanda og mikla vinnu,
sem skipaskoðunarstjóri gerir
sjálfsagt réttilega mikið úr,
FRAMKVÆMA margar skipa-
smíðastöðvar þetta nauðsynja-
verk. T. d. fylgja „mjög góðir
útreikningar með öllum skipun-
um, sem byggð voru í Austur-
Þýzkalandi, sömuleiðis flestum
togaranna.” Þetta er þvi
HÆGT. Þess vegna á að GERA
það. Og þótt fátt eða ekkert sé
einhlítt, viðurkennir skipaskoð-
unarstjóri, að ákveðin dæmi
byggð á stöðugleikaútreikning-
um nægi til þess „að skipstjóri
geti umrciknað ástand skipsins
í hverju einstöku hleðsiuá-
standi”. Er ekki ómaksins vert
að skapa slík skilyrði? (miðað
við, að skipstjórum sem öðrum
gefist tími og tæki.færi til náms
í fagi sínu, hvað ekki virðisi
ennþá vera.)
En meðal annarra orða:
Hvernig sncrtir nú þessi mjög
svo umtalaði skortur á stöðug-
ieikaútreikningum fiskiskipa
sjálfan STARFSGRUNDVÖLL
skipaskoðunar ríkisins? Em-
bættið fær, segir skipaskoðunar-
stjóri, EKKI þau gögn í hend-
ur, að IIÆGT sé að reikna iíí
stöðugleika skipanna hér”.
Hversu geigvænleg hætta og
alvara er hér á ferð, sést bezí
á öðrum orðum hans sjálfs, en
þau eru þessi: „Breytingar á
sjóhæfni vcgna umsmíða á
skipi er ÞVl ADEINS HÆGT
að prófa, að FYRIR IIENDI
SÉU STÖÐUGLEIKAUTREIKN-
INGAR á skipinu fyrir breyt-
inguna. Svo mörg eru þau orð,
En nú spyr ég bara einfaldlega
í fávísi minni: IIVERNIG fer
skipaskoðun ríkisins AÐ í við-
ureigninni við allan þann fjölda
breytinga, sem hún leggur
blessun sína yfir á þorra fiski-
skipanna, sem engir stöðug-
leikaútreikningar fylgja? Það
er mér ráðgáta. Á HVERJU
byggir embættið afneitun sína
eða samþykki og blessunarlega
strangt eftirlit, þar sem „ekki
er hikað við að láta rífa niður
aftur eða stöðva hafið v.erk; ef
það getur ekki talizt nothæft
án breytinga”? Hver er FOR-
SENDA alls þessa? Er ekki fót-
festan hér ískyggilega tæp? —
að ekki sé dýpra teki.ð í ár-
inni. Það er að sjálfsögðu ckki
nóg að líta eftir því, að allt sé
byggt og endurbyggt sterkt og
áferðarfallegt, ef allt fer á bóla-
kaf, þegar á ílot er komið —
jafnvel áður cn virkilega á
reynir! Og hvaða ráð er við
öllu þessu annað en það, að
krefjast undantekningarlausi
stöðugleikaútreikninga fyrir öll
skip; skapa, þó að seinna sé en
skyldi, „jörð til að standa á”?
Að öðrum kosti fæ ég ekki bet-
ur séð, heldur en að flest i
kring um allt þetta sé feigt
fætt..
I : ★
Svo snúum við okkur þá að
lokum frá skipunum til skip-
stjórnarmannanna.
„Hvað stoðar að eiga sér styrk
og þor,
ef stigið er öfugt í blindni
hvert spor?”
Þannig spyr skáldið almennt.
En ég vildi að gefnu nokkru til-
efni draga þennan snjalla vís-
dóm fram sem ábendingu til
fiskiskipstjórnarmanna og Sjó-
mannaskólans okkar. „öfug
spor” geta verið dýr — einkum
á sjó — og stundum nægir til
falls meira að segja aðeins eitt,
sem getur í senn verið það
f.yrsta og síðasta, ef illa tekst
til . . .
Þó að ég vilji ekki ætla hæfi-
leikum skipstjórnarmanna að
koma í staöinn fyrir sjóhæfni
skipa, er öðru nær en ég hafi
tilhneigingu til þes's að draga
úr eða vanmeta þýðingu skip-
stjórnarinnar. Tek ég undir
öll verðskulduð og réttmæt orð
skipaskoðunarstjóra þar um,
Það er fyrst, þegar hann er
búinn að segja frá, að „nám-
skeið fyrir fiskiskipstjóra séu
í dag MJÖG STUTT og TÍMI
muni því NAUMUR nema til
að kenna ÞAÐ ALLRA NAUÐ-
SYNLEGASTA til daglegrar
notkunar”, að mér líkar ekki
viðhorf hans í næstu málsgrein.
Hún er svona:
„Það MUN því AFSAKAN-
LEGT eins og nú er ástatt, að
EKKI SÉ KENNT NEITT UM
STÖÐUGLEIKA SKIPA.”
Þessu er ég algjörlega ósam-
mála og vil fullyrða það gagn-
stæða: Þetta er EKKI AFSAK*
ANLEGT, einkum „eins og nú
ER ástatt”, hverju eða hverjum
sem um er að kenna! Ég sé
ekki nokkra ástæðu til þess að
„hespa af” skipstjórnarnám
fiskimanna.. öðru nær! Hvað
liggur fiskiskipstjórum á í námi
öðrum fremur? Mér er tjáð, að
það kosti fjögurra ára iðnnám
að ná í réttindi til þess að
raka og klippa mannshaus — <í>
ekki hættulegra eða viðurhluta-
meira fyrirtækis — að ógleymd-
um möguleika rakhnífsins!
Fkipstjórum er falið á við-
kvæmum stundum hættu og
hamfara að gæta lífs margra
manna á sjó og þýðingarmikila
þáttar lífshamingju ástvina
þeirra í landi, þegar „bilið er
mjótt” milli lífs og dauða. Það
segir sig þess vegna sjálft, hver
óumdeilanleg lífsnauðsyn það
er, að þessir menn, sem svö
þung ábyrgð ér lögð á herðar,
fái þá beztu fræðslu og þjálfun,
sem nokkur kostur er að veita
á hverjum tíma. Þar má einskis
láta ófreistað. Getum við þá
flokkað TÍMASKORT til náms
við Stýrimannaskólann undir ó-
yfirstíganlega örðugleika, sem
maður í auðmýkt og uppgjöf á
að „bugta” sig fyrir? Eða telja
einn þýðingarmesta þáttinn í
námi til þcss að halda skipi
sínu á réttum kili *— fræðsluna
um stöðugleika skipa — EKKI
til „hins allra nauðsynlegasta”.
Svo tekið sé dæmi um aðra
menn, sem einnig — þótt mjög
á aðra lund sé — eins og skip-
stjórum er ætlað það hlutverk
að gæta lífs og lima annarra
rpnn'-n — — er þeim
nú ætlað að fórna hvorki meira
né minna en V:: ti.1 */a stárfsæfi
sinnar til náms. Þeir þægju
sjálfsagt sumir að hafa þennan
aðdraganda til læknisréttinda
eitthvað styttri. Þeir eru bara
eðlilega .ekkert spurði.r að því.
þetta er talið nauðsynlegt og
því er það gcrt. Hvers vegna
ekki að hafa samskonar við-
horf í lærdómsmálum fiskiskip-
stjórnarmanna? Hvað liggur
þeim á umfram aðra menn?
Þeirra bíða þó yfirleitt góð lífs-
kjör í fjárhagslegu tilliti' —
sumra betri en nokkurra ann-
arra manna, og alltaf helmingi
og stundum margfalt meiri en
undirmanna þeirra. Þeir mega
því vel kosta talsverðu til náms
síns, og ég er ekkert í vafa um
vilja og getu þeirra sjálfra. Á
hverju þarf þá að standa?
Ekki vantar kennara við Sjó-
mannaskólann. Þeir eru fyrir
hendi og kenna öðrum nemend-
um umrætt nauðsynjafag vetur
hvern. Ekki stendur viðkoma
stéttarinnar tæpt, þannig. að
sérstaklega liggi á þess vegna.
Á nálega hverju fiskiskipi bíða
lærðir skipstjórnarmenn þess að
„komast í stöðu”. Það er því
sennilega nær „offramleiðslu”
heldur en hitt. Hví þá ekki að
fara sér hægar og læra betur?
Þótt gott sé að hafa sem flcsta
sæmilega búna undir sjó-
mennsku, er bctra að hafa
færri með 1. flokks skipstjórn-
armenntun.
Að síðustu ívitnuðum orðum
skipaskoðunarstjóra sögðum, er
eins og hann fái strax eftir-
þanka. Það væri ekki rétt að
láta þess ógetið. Hann segir þá:
„Þó finnst mér þetta atriði vera
MJÖG SVO AÐKALLANDI
VANDAMÁL . . .” Það lái ég
honum sannarlega ekki — og
ættu þau ummæli hans a:m.k.
að verða forráðamönnum Sjó-
Framhald á 10. síðu.
Ecns og kunnugt er ákváðu þrír bandarískir friðarsinnar að sigia seglbáti sínum inn á kjarnorku-
tilraunasvæði , .Bandaríkjamanna á Kyrrahafi. Yfirvöldin lögðu blátt bann við þessu, en eigi að síður
létu bátsverjar úr höfn. Þcir héldu þó ekki inn á sjálft bannsvæðið hcldur sigldu á mörkunum um-
hverfis- það.. «
I síðustu viku voru þeir svo dregnir fyrir rétt í San Francisco og dæmdir í sex mánaða fangclsi.
fyrir að virða fararbannið að vettugi. Sama dóm hlutu og tveir aðrir friðarsinnar er aðstoðað höfðu
leið.angursmenn. Á myndinni sést farkostur friðarsinnanna. Hið alþjóðlega merki kjarnasprcngju-
andstæðinga er málað á seglið.
4) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 18. júlí 1962