Þjóðviljinn - 22.07.1962, Blaðsíða 4

StaöarhtisM í SKálhoItf. Það gæti sem bezt verið embættis-
bústaður biskups sem settur yrði á staðinn.
Þorláksmessa á sumri.
Hve margir eru þeir nú
sem minnast þess aö 20.
júlí fyrir 764 árum voru
tekin úr jöröu bein Þor-
láks biskups Þórhalls-
sonar í Skálholti og skrín-
lögö. Uppfrá því fram
til siöaskipta var þessi
dagur hinn mesti hátíö-
isdagur í Skálholtsbisk-
upsdæmi. Heim á bisk-
upssetriö streymdi fólkiö
hvaöanæva, voldugir
höfðingjar með skart-
búnar frúr og vopnaöar
sveitir, tötrafólk og vol-
æðismenn sem hvergi
áttu athvarf og væntu
helzt aö fá hag sinn rétt-
an og mein sín bætt með
því aö sækja heim dýrl-
ing sinn.
Enn er runninn upp 20.
júlí, sólgiitrandi dagur, reglu-
legt Þorláterveður. Gestir eru
komnir í Skálllho,ltsstað, stí’ga
úr bíiuih við Staupastfin, lit-
ast um, klukikum er hringt,
gengið í kirikju.
Glerlistaverk Gerðar Helga.
dóttur varpa bjarma á nafcta
steinveggi, óslétt gólf, gteypu.
mót um kórbrep. Á staðnum
þar sem iskrýddir klerkar
sungu forðum Þorl-áikstíðir
þennan dag, stend-ur sá mað-
ur sem nú veitir forstöðu
þeirri stofnun sem um aida-
raðir gerð'j Skállholt að höfuð-
stað þrig-gja fjórðun-ga ís-
lands. Sigurbjörn Einarsson
biðkup hefur beðið frétta-
menn að koma með sér í
Sfcálihoit á Þorláfcsmessu.
Framtíð Sfcálholts er á dag-
skrá meðal lærðra og leikr'a.
Bislkupi-nn vill gera grein
fyrir sinni a-fstöðu.
Vígsla að ári
Við stönd-um hér í hálf-
byggðri kirkj-u, segir hann.
Hún Btendur á helga-sta
kirkjugrunni þessa land's. Ég
tek svo til orða, þótt erfitt
sé að stigbreyta þa-nn veru-
leika sem býr að bafci orðinu
heiilagur. Hér má vaifa-Iau-st
telja að kirkja hafi staðið
fr-á því árið þúsund. Hé-r var
Þorlákur, bænarimað-urinn,
isem síðar var helgur kallað-
ur. Hér var M'ka bænarmað-
urinn Brynjólfur, hér til
hægri frá a’-tarinu er Maríu-
stiúfca þar sem hann var löng-
um á bæn. Hér er Nýja teista.
menfið þýtt Qg hér vígði-st
Hallgrímur Pótursson. Á þeas-
-um stað er sam við horf-um-st
í augu. við liðnar kynslóðir
þessa landis með þ-ví skini og
þeirn cfciug-gum sem yfir þeim
ihivíla. Þessi staður er tákn
iþeirrar baráttu sem þjóðin
hiáði fyrir til-ver.u sinni.
Niú um skeið hefur staður-
inn verið — efcki gleymdur —
en afræktur. Hann var fyrir
atburðanna rás og manna
verk Iagður i rúst. Nú er að
ríisa hér kirkja, ein hin veg-
legasta á la-ndinu, og miun öil-1-
um þyikja hæfa. Vonir is-tanda
til að fcirkjan verði vígð
næ-sta su-mar. Enn vantar um
milljón króna í fjármunum
til að gera hana vígsluhæfa.
í bygginguna eru þegar komn.
ar þrjár og háM mililjón króna
af íslenzku fé. í aðrar fra-m-
kvæmdir, bóndatoæinn, pen-
íngisihús, hús hér á hlaðinu
sem bíður síns hlutvenfcs og
miklar ræktunarframfcvæmd-
ir, hafa verið lagðar all-s tíu
milljónir.
Kirkjulegur
lýðháskóli
Nú eru fra-mundan tíma-
mót, þegar iki-rfcjan verður
fuillbúin og vígð, heldur Sig-
-urbjörn toiskup áfram. Þá
verður sú spuming áleitin,
hvað tafci við. Hvaða hlu-t-
verk á Skál'holt að f-á? Ég
geri ðkki ráð fyrir að það
hafi va'kað fyrir nei.n.um að
þessi ihelgidómur standi eftir
sem minni-svarði einn. Það
hlýtur að vera á-lit alilrar
þjóðarinnar að við taiki lif-
rænt verkeíni fyrir þennan
stað. En hvert? Um það er
rætt, og eru ekki allir á eitt
sáttir.
Ekki er trútt um að í því
tali og skrifuim gæti nokík-urr-
Þar sem hln nýja Skálholtskirkja stendur mun klrkja hafa staðið allt frá árinu 1000.
ar óþolinmæði. Það e-r Skilj-
anlegt, og sömuleiðiis það að
no.kkurn tíma þurfi til um-
ræðna og að komaist að nið-
urstöðu.
Á þessari stun-du er ís-
Biskupinn ræðir íram-
tíð Skálholtsstaðar
lenz'ka þjóðkiifcjan að heita
m:á einhuga um eitt: Að hér
sk-uli riísa kirkjuleg mennta-
Stofnun. Undirbúningiur að
framkvæmd þess máis er þeg-
ar kominn á fuliain rekispöl.
Hvers eðlis verður sú
kirkj.ulega menntastofnun?
Hún á í fra-mtíðinni að verða
mjög víðtæk og fjölgreind.
Fyrsti þátturinn verður lýð-
háskóli. Um þá eru engar al-
gildar re-glur. Þeir eru frjáls-
ar stofnanir, sem byggjast á
því andlega atgervi sem þeir
hafa á að skipa hrverju sinni.
Prestaistefna 'hafði miálið á
dagsbrá og kaus nefnd til að
v-inna að framfcvæmdinni.
Biskup kv-að'st efcki ætla að
fjöly.rða uim gi-Mi lýðháiskól-a,
en minna vildi hann á eitt
atriði. Lýðháskólafólkið
damslka hefði æv-inlega lagt
í-slendingum lið í hundrað ára
baráttu þeirra, og nú sdða-st
í handritamiálinu.
Með stofnun lýðlháskóila i
Skálholti kemst í framkvæmd
eitt af istefnumiálum Skál-
holtsfélaigsinis, og hugmyndin
á mikliu fylgi að faigna á
Norðurlönd-um. Þa-r er að
myndast hreyfin-g meðal lýð-
háskólamianna ti'l að stuðla að
fraimfc-væmidinnþ og verður
þessi stcifnun því frá upphafi
í fengslum við önnur Norður-
lönd.
í iþessu isambandi fcvað-st
biskup minna á hinar mifc’u
gjafir isem Sfcállhoiltisikirkju
hafa borizt frá Norðurlöncl-
u-m. Kirkjufclukfcur eru frá
þeim ölilum fjórum, þar af
tvær frá S-víþjóð. Dan-ir ha£a
gefið glugga og o-rgel, Norð-
menn meStalila viðu í kirkj-
un-a, þafcskífur, góKflíisar, dg
enn fleiri gripir hafa kirkj-
unni borizt Norðunlö'ndum.
Ekki munu þó öll kur.1 komin
tiil grafar.
Biskupssetur?
Frá -stofnun sinni hefur
Skállholtsfélagið haft það á
'stefnuskrá sinni, sagði bisk-
up, að vígslubiakup Skláillholts-
biskupsdæmis -setji-st að í
Skállholti og fái verfcefni,: af; , .
marlkað starfasvið, sem geri
bæði eðlilegt o.g heppilegt að
hann sitj-i hér.
Biiskup kv-aðst hafa lagit
þetta til þegar hann kvaddi
-sér í fyrsta skipti hljóðs um
Skálholt í Víðförla 1947. Nú
hefði þess orð-ið vart að nokk-
urs misskilnings gætti um
hvað hann hefði lagt til um
embættisslkipan út frá hlut-
verki Skállholts. Hann kvaðst
hafa lagt ±il að vígslubiskup
fengi sit't bisfcupsdæmi 'og
ynn-i við biák-upsistarf.
Bi'Skup k-vað það rétt eftir
sér haíft nýlega í grein í blað-
inu Suðurlandi, að Skálholt
eigi að fá biskup sinn aftur.
En þess sé ekki getið að í
grein sinni bsetti hann við,
að hann ei'gi ekki við að bisk.
up íslandis fly.tjist úr Reykja-
vifc og setjist að í Sfcáfholti.
Hann kvaðat viilja taka fram
Framh. á 2. síðu
'4) — ÞJÖÐVILJINN — Sunnudagur 22. júlí 1962