Þjóðviljinn - 22.07.1962, Blaðsíða 6

PJÓÐVIUINN
Otgefandi Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb.) — Fi’éttaritstjórar: fvar H. Jónsson, Jón
Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson. — Rit-
stjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 55.00 ó mánuði.
i
Iimlimunarmenn sverja
Ráðherrarnir eru komnir á svardagastigið í innlimunar-
málinu. Það er hættulegt stig, þá er þróun málsins langt
komið, ríkisstjórnin hefur þegar tekið ákvarðanir sínar í sam-
ráði við erlenda valdamenn um afsal íslenzkra landsréttinda
og sjálfstæðis. Efúr er það eitt að smeygja fjötrinum á þjóð-
ina, he1zt éð láta hana gera það sjálfa, einmitt svardagarnir
eiga að n&gja til þess að Islendingar bíði aðgerðalausir og
andvaraleusir fram að fokaþætti málsins, hryggilegum sjón-
leik á Álþingi, þar sem þingmenn eru beittir þumalfingurs-
skrúfum flckkavaldsins til að samþvkkja innlimun íslands í
Efnahagsbandalagið, ljá fyrirfram gerðum og fullgerðum á-
kvörðunum innlimunarmanna yfirskin löglegra athafna. Þannig
hefur verið farið að í hinum örlagaríkustu málum undanfarna
áratugi. j
U’n svardagarnir sýna einnig að ríkisstjórnin hefur neyðzt
til að elá undan í orði kveðnu vegna sívaxandi þunga and-
spyrnunnar gegn innlimun Islands í Efnahagsbandalagið. Rík-
isstjórnin ætlaði sér að hafa meiri hraða á aðgerðum í þessu
máli, og C-ylfi Þ. Gíslason, Gunnar Thoroddsen og Birgir
Kjaran hefðu sjálfsagt haft aðra og hraðari innlimunartilburði,
ef þeir hefðu einir fengið að ráða ferðinni. En aðrir ráða-
menn stjórnarflokkanna vita betur hve artdstaðan gegn inn-
limun er rík með þjóðinni og þeir hafá ráðið því að ékki
er hlaupið yfir svardagastigið, enda þótt einnig þeir ætlist
til að það verði næstsíðasta stig innlimunarundirbúnings. Það
hefur kom'ð ríkisstjóminni illa að áhrifamesti stjórnmála-
maður Efnshagsbandatógsms, Adenauer, skuli nú oftar en
einu sinni hafa talað þartnig um væntanlega aðild Islands
að band-dagínu, að augljóst er, að hann telur ákvörðun um
innlimun ísiands afráðið mál í rejmd, enda þótt formleg og
opinber umsókn sé ekki fram komin. Adenauer talar þannig
eftir að ráðherrar Islands og fylgimenn þeirra hafa verið eins
og útspýtt hundskinn um öll ríki Efnahagsbandalagsins og
blaðrað við valdamenn þeirra allra um Islandsmál. Kanslarinn
hefur hvað eftir annað tndanfarið talað opinskátt um mál
sem samstarfsríkisstjómir Vestur-Þýzkalands hafa ætlazt til
að lægju í þagr.argildi og talsmenn hans sveitzt við að „út-
skýra” að kanslarinn hafi ekki sagt þáð sem hann sagði og
því síður meint það sem hann sagði, en mönnum kemur ekki
saman um hvort það er elli eða þýzk ósvífni sem veldur
lausmæigi hens.
Það er því hvovt tveggja í senn dálítið barnalegt og furðu-
íegi ósvifið að Gylfi Þ. Gísláson skuli einmitt nú hefja
upp eindregnustu svardag.-.na um aðgerðaleysi og jafnvel skoð-
analeysi ríkisstjórnarinnar í innlimunarmálinu, heimkominn
úr einni ískyggilegustu landsölureisu sem nokkur íslenzkur
valdamaður hefur farið fyrr og síðar. Og að sjálfsögðu fer
hann í ríkísútvnrpið og kryddar hinn venjulega áróður um
nauðsyti inrílimunar af viðskiptaástæðum með þeirri yfir-
lýsingu aö í öllum samanlögðúm viðræðum íslenzkra ráða-
rhanna við valdumenn Efnahagsbandalágsins' „hafa af íslands
hálfu engar tillögur verið gerðar um tengsl Islands við banda-
lagið, og engar skoðanir verið látnar í ljós um það hvernig
Islendingar telda viðskiptahagsmuni sina Verða bezt tryggða.”
Fróðlegt væri að vita hverjum sé ætlað að trúa slíkri yfir-
lýsingu. ’ r
/^ylfi er látinn sverja, eins og Ólafur Thors, að ekki sé
” „tímabært” að taka ákvarðanir í innlimunarmálinu fyrr
, en fengvn sé í meginatriðum niðurstaða í viðræðum annarra
ríkja sem mi haía sótt um aðild að Efnahagsbandalaginu. „Enn
er of snem.mt að segja hvenær það getur prðið.” Áður hefur
Gylfi látið hafu eítir sér að ákvörðunar Álþingis væri að
vænta ,,i haust’. Aðalblað Alþýðuflokksins hefur lýst því
yfir að erfit.t muni að koma innlímunarmálinú fram án þess
að takist að „múta Framsókn”. Óhugnanlegu ljósi bregður á'
málstað inriimunarmanna af þeirri hugmynd, að múta þurfi
heilum stjórnmálaflokki til þess að málið komist gegnum
Alþingi. Enda er innlimun Islands í Efnahagsbandalagið and-
stæð málstnð íslands, andstæð frelsi og sjálfstaeði' íslénzku
þjóðarinnar Með innlimun Islands væri ófrelsi búið börnum
okkar engu síður en þeím sem nú eru fu$j:j$g ji Islandi og
enn geta aístýrt óhæfuverkínu. — s.
Rœtt víð Pól Bergþórsson
veðurf rœðing um veðurfar
á íslandi ó liðnum ðldum
og ferð til Kiettafjalla
Fréttamaður Þjóðviljans
komist nýlega að því, að Pá'.l
Bergþórsson veðurfræðingur
væri nýikominn úr heimsókn til
Bandaríkjanna af ráðstefnu
veðurfræðinga. Fór fréttamað-
ur að forvitnast um dvöl Páis
í þvísa landi, um þau á-hrif,
siem Nýja Jórvík toefði haft á
hann — og ef til vill uro til-
raunir hans að hafa þar áhrif:
steypa löglegri stjórn Banda-
ríkjanna frá völdum.
En Ráll ihefur nokkurn að-
draganda að frásögn sinni og
segist fyrst ætla að sýna frétta-
manni mynd.
,s— H.vað er hægt að lésa úr
þessari mynd?
— Þetta er línurit. Sjáðu til
dæmis það neðista, ■ yfir hafís-
inn írá landnámsöld til okkar
tíima. Við getum hugisað ókk-
ur, að það xýni hafísspangirn-
ar, sem teygja sig á hverjum
tima isuður úr mieginísnum, i
áttina ti'l okkar. Stúndum var
ísinn úti í hafsauga, en stund-
Hið volduga, iharða, hel-
iþrönga þand
tengir- hugi og vonir á sól-
dögurn, 'köldum og löngu'm.
—■ Það hafa verið daprir
dagar.
— Já, það vom dauflegir
dagar, þegar ihafísinn sýndi
ekkert fararsnið. En gvo var
það betra á milli, mörg ár og
jafnvel áratugi. Sérðu hvað í's-
ínn heifiur verið lítill upp úr
1650? Þá var nú rounur að
lif-a. Ætli bað hafj ekki verið
þá, sem Stefán Ólafsson orti
Vorveðráitt?
Góð veðrtátta gengur,
geri eg mér Ijóð af þvi;
þetta er fagur fengur,
fjölgá grösin ný;
. fiskur er kominn í fjörð,
færir mörgum verð;
ikýrnar ta.ka að trítia út,
tróðjúgra er hjörð,
tskepnur a’lar -akarta
við skinið sólar bjarta.
Hugsaðu þér innileikann i
þessum vorfögnuði, þetta hefðu
ekki „hitaveituim.enn og raf-
magns’jóisa” getað ort. Stefán
var uppaLinn í miklum harð-
indum. Sérðu hvað ísinn var
miikiíl fram undir 1640?
'— En má eg nú sPyrja þig
einnar spumingar? Ætlarðu að
halda hví fram, að nægilegar
-heiimildir séu .til þess að teikna
isvona lánurit yfir haíísinn frá
landiniám'söld til þeissa dags?
— Ekki segi ég það. Og þær
iit.'u heimi’.dir, sem til eru,
verður að dæma með ýtrustu
varúð, annars getur maður
farið flatt á þeim. Til dæmiis
er ekki getið u-m neinn hafís
við landið árin 1743, 1744,
1746—1749, 1752 og 1753. Eig-
um við að draga aí því þá
áiyktun, að þá ha-fi verið
íslaust? Nei, -hreint ekki. Árið
1758 er þeisis getið að enginn
ís hafi isézt það ár, og það hafi
varla komið fyrir í manna
mimnum. Svona verður að vega
og meta. En með því held ég
líka, að megi koimast lengra en
margir þora að vona.
— En ég sé, að þú hefur ekski
aðeinis teiiknað línurit ytfir hatf-
ísinn. Hvaða jökull er þetta á
miðri myndinni?
— Þetta er ekki jökull. En
við getum isagt, að það sé visi-
tala jöklanna í landinu, reiton-
uð eftir loftslaginu að öðru
leyti. Ef við ferðumist með
jaðri þessa útreiknaða jök-
■uls frá vinstri til hægri á
—< Eftir hvaða heimildum er
þetta þá teifenað?
— Fyrst og fremst eftir hita-
máelingumi frá .míðri: 19. oid;
Svo hef ég farið etftir hafísn-
um alílt frá því fyrir 1600, og
svo eftir hungiurfelli’sárum.
Mestu íislárin, þegar ísinn rak
allt tál Vestimannaeyja, eru
Eka afar þýðingarmifeil fyrr á
öldum, þau komu aðeins á
lengri harðindaskeiðu'm.
— En ihungurfellisárin, ihvað
Segja þ'2u um hitann?
— Þau eru nær undantekn-
ingarlaust afleiðing langvar-
andi harðinda og segja því
talsvert um meðalhita margra
ára. Því þétitari sem þau eru,
þvá ka’.dara er að jafnaði. Þetta
er rfömul og dýrkeypt reynsla
Í3len.dinga, en ,að sjálísögðu er
erfitt fyrir útliendinga að skilja
það. Ein aðalakýringin er sú,
að loftsiagssýeiiflur eru miklu
meirj lhér en víðast annars
staðar, hitabreytingar frá ári
til árs eru þrisvar sinnum
meiri en þd. í Englandi. Þeir
sem búa á á'íka harðbýlum
héruðum annarra landa, geta
líka o.ftast leitað til betri staða
ef verulega harðnar í ári. En
hvert eigum við að f’.ýja, nema
siuður í Atlankhafið? Mjög þýð-
ingarmikið er, að hér var ekki
síður treyst á vetrarbeit en
heyskap að sumrinu. Þess
vegna lagðist kuldi sumars og
um, að minnsta kosti hafa
göngur hans truflaist þess
vegna. Allt er þetta nokfcuð
sérstætt fyrir ísland.
— Er þá hitalínuritið efst á
mynidinni byggt á þassum sömu
heimildum?
— Já, ég hef notað hitamæ!-
ingar, is og hungurfelli til þess
að skapa samræmda mynd af
breytingum hafíss, jökla o,g
hita. Það eru sveiflurnar í með-
a’ihita Stykkiisíhólms og Teiga-
horns í Berufirði, sem. hita-
íínuritið á að sýna, frá twerj-
um áratug til annars.
— Hefurðu notað þér þá
vitneskju, sem jökllamennirnir
olckar hafa aflað sér um breyt-
ingar jöklanna gegnum aldirn-
ar?
— Ekki til þess að teikna
þeasi iínurit. En ,hún er afar
þýðin'garmikil sem prótfsteinn
á það, hvort þessar niðurstöð-
ur eru isennilegar.
— Og hvernig standast þær
prófið? Er t.d. Hklegt,- að jök‘1-
ar Ihafi vaxið svona frá byrjun
16. aldar til loka 17. aldar?
Það er nokkurn vegimn ví-st
að þeir gengu fram. Oddur
biskup lEinarsson segir í ís-
landslýsingiu sínni í lok 16.
aldar að snjór í fjöllum vaxi
ár frá ári, og ef. til v'ill má
taka þetta sem bendingu um
almenna auknlngu jök’a síðari
hluta aldarinnar. Og úm 1700
ganga jöklar lengra fram en
þeir höfðu gent frá landnáms-
öld. Þá fer landnlámsbærinn
Fjall á Breiðamörk undir ís.
— Ég sé, að jöklavísi'tala
þín Ihækkar mjög á 13. öld.
Geta jöklamenn staðfest það?
—, Því miður. ekki hér á
land'i. En þó að þetta væri rétt,
eru líikur til, að síðari fram-
rás jöklanna á 17. og 18. öld
hefði náð lengra og því skafið
burt flestar mínjar um jpkul-
öldur 13. og 14. aldar. Kannski
eiga þær þó eftir að finríast.
Svo mikið er þó víst, að bæði
í Alaska og AlpafjöIIum gengu
jöklár fram á svipuðum tíma,
bæ’du jafnvel undir sig garnla
skóga. Léifar þeirra hafa fund-
ízt undir jöku’.urðunum.
— Nakkur önnúr viírípskja
um þessa kólnun á 13. Öld?
— Það mætti nefná. að korn-
vetrar á eitt. þeear harðindi yrkju virðfet'hafá hrákað veru.
gengu. Fleira mætti telja, svo lega hér á þefan tíima. Og hver
sem það, að fiskurinn virðist veit uema efnalhagsvandræði
oft hafa lagzt fná í hörðustu og huneur af val'dum harðinda
árum, þorskurinn hetfur hrein- og siglingateppu hafi að nokikru
lega fbrðazt ikuldann i sjón- leyti knúð ■í’SÍéntíinga' til sjálf-
um luikti ,hann landið . í greip
sinni að heita mátti. Þá mátti
segja með Einari Beu:
myndinni, eigium við að £á hug-
mynd um, hvernig jöklar juk-
uist og eyddust á hverri öld
síðan um landniáim.
— ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 22. júlí 1962