Þjóðviljinn - 08.08.1962, Blaðsíða 4

Öngþveitið í síldarsölunni
Viðreisnin og
markaðsmál^n
!
Á nýlega höldnum aðalfundi
síldarsaltenda hér suðvestanl.,
létu fundarmenn í ljós miklar
áhyggjur yfir hinu ískyggilega
útliti um sölu á suðurlandssíld
nú á þessu ári. Ástæðan fyrir
þessum ótta síldarsaltenda er sú,
að viðskiptastefna ríkisstjórnar-
innar er að loka fyrir allar
sölur á suðurlandssíld til beztu
markaðslandanna, sem eru
Austur-Þýzkaland, Pólland,
Tékkóslóvakía og Rúmenía. öll
þessi lönd skulda nú íslandi,
sökum þess hve lítið hefur ver-
ið flutt inn þaðan. En sala til
þessara landa byggist á því að
við þau sé ski.pt, öðruvísi er
hún ekki möguleg. Þá búast
síldarsaltendur sunnanlands við
því að einnig taki fyrir sölu
suðurlandssíldar til Rússlands
sökum hinnar góðu síldveiði á
Norður- og Austurlandi, en
Rússarnir hafa alltaf heldur
viljað fá héðan norðurlandssíld
hafi ihún verið fáanleg, upp í
það magn sem þeir kaupa ef
af samningum verður.
Vegna þessa ískyggilega út-
lits var tillaga svohljóðandi
samþykkt á fundinum og send
ríkisst j órninni:__________
,,Aðalfundur F.S.S. haldinn í
Reykjavík 12. júlí 1962, sam-
þykkir að skora á ríkisstjóm-
ina að gera allt, sem í henn-
ar valdi stendur til þess að
greiða fyrir sölu á suðurlands-
síld nú og framvegis".
Hér blasa staðreyndirnar við,
röng stefna í viðskiptamálum
er að loka fyrir okkur dýr-
mætum síldarmörkuðum, án
þess að nokkrir aðrir sambæri-
legir markaðir séu útvegaðir í
staðinn. Dæmi ríkisstjórnin út-
gerðina hér sunnanlands til þess
að veiða síld í bræðslu, sem
hægt hefði verið að selja fyr-
ir tvöfallt verð til manneidis,
ef viðskiptamálunum hefði
verið stjórnað af viti, þá þýð-
ir það stórkostlega lífskjara-
skerðingu, sem beinlínis er til-
búinn af ríkisstjórninni og ráðu
nautum hennar. Allir góðir
menn og sannsýnir vona, að úr
þessu slæma útliti rætist betur
en til hefur verið stofnað. En
þvílík stjórn sem þetta er víti
til varnaðar.
Sumarsíldveiðarnar
Ég sagði hér í þættinum um
Fiskimál í fyrrasumar, að
margt benti til þess, að í upp-
siglingu væri nú uppgangstíma-
bil í síldveiðunum fyrir Aust-
fjörðum, líkt og þegar Wathne-
bræður hófu síldveiðar frá
Seyðisfirði um síðustu aldamót.
Eftir síldarfréttunum frá Aust-
urlandi nú, þá er fullt útlit
fyrir að þessi spádómur ætli
strax að rætast, og er þá vel
ef svo heldur áfram sem nú
horfir í þeim málum. Til hins
er svo sárt að vita, hve enn er
lítið notað af þessu dýrmæta
hráefni til manneldis, hiutfails-
lega miðað við það magn sem
veiðist á hverjum tíma. Þrátt
fyrir margvíslegar framfarair,
og tæknibyltingu á flestum
sviðum þá er það staðreynd,
að við nýtingu á síldinni hér
hefur verið kyrrstaða í marga
áratugi,, Hér ier þó hráefni sem
getur verið undirstaða fyrir
dýrmætum matvælaiðnað ef
rétt er á málum haldið. Iðn-
aði sem væri fær um að auka
þjóðarframleiðsiuna, ekki bara
um 5% á ári næstu árin fram-
undan, eins og sérfræðingar rík-
isstjómarinnar telja nauðsyn-
legt heldur um margfalda þá
upphæð. Ungir menn á Islandi
sem settir hafa verið í ábyrgð-
arstöður sem leiðbeinendur, sjá
ekki svo augljósa staðreynd
sem þetta er. En þess í stað
stinga þeir uppá að þjóðarfram-
leiðslan verði aukin með því
að láta erlendum auðfélögum
í té allskonar fríðindi, gegn
því að þau kaupi af okkur
raforku og noti íslenzkt vinnu-
afl til að græða á. Svo illa er
komið trúnaði á íslenzka getu.
Saltsíldarsalan og
ílfnahagsbandalaglð
. Mönnum þykir að vonum
útlitið á sölu saltsíldarinnar,
harla slæmt ein-s og stendur,
og er það að vonum, þar sem
alröng viðskiptastefna lokar
góðum mörkuðum eins og bent
heíur verið á hér að framan.
En hvernig yrði ástandið í
þessum þýðingarmiklu málum
fyrir okkur Islendinga, eftir að
ísland hefði ánetjazt Efnahags-
bandalaginu eins og sumir vilja
nú óðfúsir? Þá stæðu að lík-
indum fyrir utan bandalagið
allar þær þjóðir sem síld
kaupa héðan tii manneldis nú,
að undanskildum Vestur-Þjóð-
verjum, en það magn sem þeir
kaupa héðan, er svo hverfandi
lítið að það bjargar okkur ekki
eitt saman. Myndaðist svo
tollastrið á mi.lli bandalagsins
og þeirra landa sem fyrir utan
stæðu, sem vel gæti orðið, þá
gæti svo farið að okkur þætti
hagsmunum okkar illa kom-
ið innan Efnahagsbandalagsins,
jafnvel þó í okkur væri kastað
giafafé til að láta okkur tóra.
Eitt er víst, með slíkri inn-
göngu eða ánetjun við Efna-
hagsbandalagið, værum við
ekki að tryggja þá sildarmark-
aði til manneldis, sem við
höfum haft og gætum þó
tryggt okkur í ríkara mæli, ef
vel og skynsamlega væri á
okkar markaðsmálum haldið
af opinberri hálfu.
Og vilja ekki okkar góðu hag-
fræðingar reikna út þá lífskjara
skerðingu sem hér mundi
verða, bara á sviði síldveið-
anna einna, ef svo færi sem
gæti skeð, að, síld yrði i vax-
andi mæli veidd í bræðslur,
þar sem svo auðhringar Vest-
ur-Evrópu skömmtuðu verðið
úr hnefa fyrir lýsi og mjöl,
án nokkurrar samkeppni frá
öðrum þjóðum.
Þetta er bara ein af þeim
mörgu myndum sem Islending-
ar ættu að draga upp í huga
6ér, á meðan enn er tími til
að snúast til varnar, gegn þeim
óíslenzku öflum sem hér hafa
byrjað að kyrja sinn Grótta-
söng eins og Fenja og Menja
forðum daga.
★
Síldársalan
í ólestri
Þegar ég skrifaði þáttinn hér
að framan, sem hefur orðið að
bíða nokkuð sökum pappírs-
skorts blaðsins, þá datt mér
ekki í hug að síldarsölumálin
í heild væru í slíkum ólestri
sem raun ber vitni.
Síðan hefur það skeð, að síld-
arútvegsnefnd hefur bannað-s>
söltun á allri sumarsíld bæði
norðanlands og austan, vegna
þess eins og’ segir, að búið sé
að salta í alla fyrirfram gerða
samninga.
Þegar síldarútvegsnefnd var
stofnuð lágu þau tildrög til
þeirrar stofnunar, að öngþveiti
hafði ríkt í síldarsölunni með
hinni frjálsu samkeppni, mörg
undanfarin ár, sem olli milljória
íjóni. Úr þessu átti síldarút-
vegsnefnd að bæta. Þegar nú
síldarútvegsnefnd stöðvar a-lla
söltun síðustu daga júlímánaðaf
iþá er von að margur spyrji
hvort síldarútvegsnefnd hafi
ekki hér algjörlega brugðizt
hlutverki sínu. Eitt er víst: að
þetta atferli síldarútvegsnefnd-
ar veldur milljóna tjóni í síld-
arframleiðslunni, þó á annan
hátt sé, en þegar saltsíldin iláj
óseld í tunnunum á dögum'
hinnar algjörlega frjálsu sam-
keppni.
Allt í lagi?
Þegar síldarsölumálin eru
igrandskoðuð niður í kjölinn, þá
er varla hægt að skella alilri
skuldinni á síldarútvegsnefnd í
iþessu máli, því að sjálfsögðu
markar markaðsmálastefna nú-
verandi ríkisstjórnar þarna leið-
ina, og veldur mestu um
hvernig kornið er. Ég geri t.d.
ráð fyrir að síldarútvegsnefnd
beri eklki ein þá sök hve seint
samningar um síldarsölu voru
teknir upp við Rússana, eða
ekki fyrr en undir mánaðamót-
in júní-júií eins og fram hef-
ur komið í fréttum af þessu
máli. Þá má benda á þá stað-
reynd að markaðsmálastefna
ríkisstjórnarinnar og efnahags-
sérfræðinga hennar hefur eins
og stendur lokað sölumöguleik-
um til allra Mið-Evrópulanda
bæði hvað viðkemur norður- og
suðurlandssíld. En einmitt í
Póllandi, Tékkóslóvakíu og
austurhéruðum Þýzkalands var
mikiil markaður fyrir déttverk-
aða síld á árunum milli heims-
styrjaldanna eftir að Magnús
Andrésson stórkaupmaður opn-
aði þann markað fyrir Islend-
inga. Þegar þessar staðreyndir
eru skoðaðar hleypidómalaust
þá verður það að segjast, að
markaðsmálastefna ríkisstjóm-
arinnar ber stærstu sökina á
því hvernig komið er þessum
málum.
Allt gert sem
gera þurfti?
En hefur þá síldarúivegs-
nefnd gcrt allt sem gera
þurfti?
Um það má svo sjálfsagt
deila hvort síildarútvegsnefnd
hefur gert allt sem í hennar
valdi stóð tii markaðsöflunar
undangengin ár. Ég fyrir mitt
leyti held, að á meðan sildar-
leysið ríkti hér á miðunum, hafi
einnig verið of mikil kyrrstaða
í því að afla nýrra markaða.
Markaðir koma sjaldnast af
sjálfu sér. Það verður að vinna
þá upp, kynna vöruna og aug-
lýsa hana í viðkomandi landi.
Vig geturn ekki ætlazt tii þess,
að aðrar þjóðir gerí þetta fyrir
okkur, og við getum svo lötrað
þeirra slóð, án þess að ryðjá
nokkursstaðar vegarspotta á
þessu sviði. Það er hér sem
ég á'lít fyrst og fremst, að síld-
arútvegsnefnd hafi ekki gert
allt sem hægt hefði verið að
gera á undangengnum árum.
Mér finnst t.d. varla vera
hægt að hugsa um það kinn-
roðalaust, að Islendingar skulí
ekiki ennþá hafa lært að éta
síld svo neinu nemi. Hér ætti
þó að vera innanlandsmarkaður
fyrir 30—40 þús. tunnur af
norðurlandssíld á ári ef alilt
væri í lagi í íþessum málum.
Hér hefur síldarútvegsnefnd og
aðrir opinbérir aðilar sem um
þetta mál hafa fjailað bókstaf-
iega ekkert gert, til að kynna'
þessa hollu og tiltölulega ódýru
fæðu miðað við næringargildi.
Oc á mcðan ástandið er jafn
hörmulegt sem raun ber vitni
hér innanlands í þessu málij
þá þari varla að búast við stóru
landnámi í síildarsölu. Enda er
staðreyndin sú, að við höfum
aðeins selt síld til landa að
undanförnu, þar sem harðsnún-
ar síldarætur hafa krafizt að
fá hana ikeypta af okkur. En
eins og ég hef bent á hér að
framan, þá er markaðsmála-
stefna núverandi ríikisstjórnar
ýmist að minnka þessa markaði
í ýmsum löndum, eða þegar
verst lætur algjörlega loka
þeim .
Er þetta máski forboði þess
sem koma skal? Sjálfsagt ef
núverandi markaðsmálastefna
heldur velli, öðruvísi gæti það
varla orðið. Það er orðið meirá
en tímabært að allir íslending-
ar sem eru andstæðir þessari
markaðsmálastefnu sameinist
gegn henni.
FISKIMÁL - Eftir Jóhann J. E. Kúld
pr i frönsku
ahersveitinni
Útlendingahersveitin, sem mála hjá Frökkum. Síðastliðin ár
Frakkar stofnuðu fyrir .131 ári hafa flestir meðlimir sveitarinnar
til þess að leggja Alsír undir verið Þjóðverjar eða Slavar.
sig, neyðist nú til að yfirgefa
Alsír. Höfuðstöðvar þessa iíil-
ræmda hers hafa tii þessa ver-
ið í Sídi-bel-Abbes. 1500 manna
lið ihefur nú verið sen-t til Kor-
síku og inú mun annar álíka
hópur vera á leiðinni til hinna
nýju höfuðstöðva í Aubagne,
sem er ein útborg Marseiile.
Er þetta í fyrsta sinn sem lið
úr útlendingahersveitinini er
staðsett í Frakkilandi á friðar-
tímum.
mikið samsafn af æfintýrarriþnn
um og landshornalýð sem af
ýmsum ástæðum hafa gengið á
Nú þegar nýlenduveldi Frakka
'ér ikomið fram á grafar.bakkann
virðist útlendingahersveitin vera
orðin úrelt, enda hafa Frakkar
einkum beitt henni ,til að berja
niður frelsishreyfingar i ný-
lendunuim. Flutningarnir frá
Sidi-bel-A'bbes hafa leitt til
þess að mun færri sækja nú
uim. inngöngu í hersveitina en
verið hefur. Það er ekki að
undra, því að eins og einn fyrr-
verandi liðsmaður í hersveitinni
sagði, „gengu menn í útlendinga-
i 1 æfintýraþtó',' f;t$l
rriönn- að sjá úlfalda, gíraffa og fram-
gkki úthverfiri í
andi stúlkur —
Marseille".
4) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 8. ágúst 1962