Þjóðviljinn - 30.10.1962, Blaðsíða 3

ÞJQÐVILJINN
Þriajtidftgur 30. október 1962
SÍÐA 3
ndaríkin neydd til að skuldbinda
sig til að
ekki innrás á Kúbu
MOSKVU, WASHINGTON og NEW YORK 29/10 — Hættunni á
nýrri heimsstyrjöld hefur verið bægt frá. Bréfaskipti leiðtoga Sovét-
ríkjanna og Bandaríkjanna um helgina leiddu til þess að allar vonir
standa nú til þess að algert samkomulag muni takast um lausn
Kúbudeilunnar. Meginatriði þeirrar lausnar eru að Bandaríkin hætti
hafnbanni sínu og skuldbindi sig til þess að sjá svo um að ekki verði
gerð innrás á Kúbu, en Sovétríkin fallist á að flytja burt öll þau
vopn frá Kúbu, sem Bandaríkjamenn telja sér stafa ógnun af, enda
myndu Kúbumenn ekki hafa lengur þörf fyrir þau vopn, þegar þeir
hafa fengið tryggingu fyrir því að ekki verði gerð árás á land þeirra.
Umskiptin í Kúbumálinu um getum ekki látið okkur á sama
helgma urðu mjög snögg. Á standa um þetta og sovétstjórn-
laugardaginn halöi Krústjoff for- in er því staðráðin í að láta
sætisráðherra sent Kœnnedy for- Kúbu í té aðstoð; hún hefur lof-
eeta bréf þar sem h*nn bauðst að að láta landið fá vopn til
til að fjarlaagja vopn þau á landvarna, vopn til að verjast
Kúbu, setn Bandarikjastjórn teldi árás.
sér hættuleg. gcgn því að lagð- Við höfum sent Kúbu vam-
ar vaeru niður flugskortjxstöðvar arvopn, sem þér kallið árásar-
Bandaríkjanna i Ty*Mandi. Tals- vopn. Við höfum sent þau til
maður Kenneoys foraeta hafn- að koma í veg fyrir að gerð
aði þessu boði umsvifalaust, en yrði árás á Kúbu, til að ekki yrði
sjálfur sendi hann Krústjott bréf rasað um ráð fram.
seinna á laagandaginn. Ég virði og ber traust til þeirr-
ar yfirlýsingar sem felst í boð-
Trygging gegn innrás á Kúbu skap yðar frá 27. október 1962
í bréfi sínu sagði Kennedy að um að ekki muni verða gerð
ef Sovétríkin vildu fallast á að nein innrás á Kúbu, hvorki af
flytja burt „árásarflugskeyíi” sín hálfu Bnadaríkjanna né af
frá Kúbu .undir eftirliti SÞ og hálfu annarra landa í vestur-
skuldbinda sig til að senda ekki álfu.
þangað fleiri slík skeyti, myndu En um leið eru úr sögunni
forsiendurnar fyrir því að við
létum Kúbu slíka aðstoð í té.
Það er þess vegna að við höf-
um gefið foringjum okkar fyr-
irmæli — og eins og ég hef
sagt yður áður eru þéssi vopn
í höndunum á sovézkum for-
ingjum — um að gerk naúðsyn-
Jegar xáð&tafanir.. iil að hætta
uppsetningu þeirra, taka þau
niður og koma þeim aftur til
Sovétrikjanna“.
Bandaríkin að sínu leyti fallast
á aö
1. hætta hafnbanni sínu á
Kúbu
2. ' gefa tryggingu fyrir því að
elrk-j yrði gerð innrás á Kúbu.
Síðasta sáttaboð Krústjoffs
Á sunnudaginn svaraði Krúst-
joff bréfi Kennedys og gerði hon-
uxn þá það sáttaboð, að sovézku
vopnin yrðu flutt burt frá Kúbu
gegn því að Bandaríkin ábyrgð-
ust að ekki yröi gerð innrás á
Kúbu, eins og Kenneay hafði
reyndar boðizt til að gera.
Krústjofí sagði í uppiiafi bréfs
BÍns, eftir að feafa þafckað for-
setanum fyrir þann ...ckilning og
sanngirni“ aem bréf hans hefði
borið vitni »m:
„Til þess að hægt verði að
setja s-em fyrst niður þær deilur
sem ógna friðnum, til þess að i HAMBORG 29/10 — Ritstjórar
glæöa vonir aiira þeirra sem þrá
friðinn og til þess að bægja ótt-
anum frá dyrum hinnar banda-
risku þjóðar, sem ég þykist viss
um að þrái friðinn engu síður
en þjóðir Sovétríkjanna, hefur
sovétstjómin gefið fyrirmæli um
að taka niður þau vopn sem þér
kallið árásarvopn, setja þau í
umbúðir og senda þau aftur til
Sovétríkjanna”.
Krústjoff ítrekar síðan fyrra
tilboð sitt um að eftirlitsmenn
frá SÞ fylgist mieð því að um-
rædd vopn verði tekin niður.
Hann segir svo:
„Með hliðsjón af þeim full-
vissunum sem þér hafið gefið
mér ætti með þessu að skap-
ast skilyrði fyrir því að hægt
verði að binda algeran enda á
þau átök sem komið hafa upp“.
Krústjoff lætur í ljós von um
að lausn þessa deilumáls geti
auðveldað lausn annarra á-
greiningsmála stórveldanna:
„Það er í allra þágu, að
friðurinn sé varðveittur. Það er
þess vegna að við, sem höfum
tekið á okkur mikla ábyrgð og
njótum trausts margra, getum
ekki leyft okkur að láta and-
stæðurnar magnast svo, að
hætta á kjarnorkustríði verði
yfirvofandi".
Kennedy svarar og tekur
boðinu
Krústjöff segir ,að sovétstjóm-
in sé fús til að taka upp við-
ræður við Bandaríkjastjórn um
^fPUböPcþð á. millj. Atlanzhafs-
bandalagsins og Ýarsjárbanda-
lagsins, en á það hafi Kennedy
minnzt í sínu bréfi. Þá sé sov-
étstjómin einnig reiðubúin að
hefja viðræður um bann við
kjamasprengingum, um almenna
afvopnun og öll önnur mál sem
valda viðsjám í heiminum.
Kennedy svaraði bréfi Krúst-
joffs strax og hann hafði heyrt
um innihald þess eftir útvarps-
fréttum og áður en hann hafði
veitt því viðtöku, vegna þess
„hve mikla áherzlu ég legg á
að fundin sé leið til að leysa
Kúbudeiluna", eins og hann
komst að orði. Hann sagðist
fagna boðskap Krústjoffs ogjfyrir, svo að Bandaríkin gætu
telja hann „mikilvægan skerf i
þágu friðarins“.
Kennedy sagðist telja að í
bréfi hans frá því á laugardag
og svari Krústjoffs við því
hefðu þeix tekið á sig . skuld-
bindingar sem ríkisstjórnir
beggja ættu að sjá um að kæm-
ust til framkvæmda. Hann
kvaðst því vona að nauðsynleg-
ar ráðstafanir yrðu gerðar á
vegum Sameinuðu þjóðanna,
eins og Krústjoff hafði gert ráð
aflétt hafnbanninu. í lok bréfs
síns sagði Kennedy:
„Eg er yður sammála um að
við verðum að gefa afvopnunar-
málinu alveg sérstakan gaum,
þar sern það mái snertir allan
heiminn, og þó einkum þau
svæði, þar rem óstandið er við-
sjárvert. Kaunski fer svo, að
við getum saman náð árangri á
þessu mikilvæga sviði, einmitt
nú þegar hættan sem yfir okk-
ux vofði er að líða hiá“.
Ritst jorar Spiegels
eru enn í fangelsi
Sovéiríkin standa við hlið Kúbu
Þessu næst segir svo í bréfi
Krústjofís:
i,Ég vil ítreka það sem ég hef
sagt í fyrrj bréfum mínum, aö
sovétstjómin hefur látið Kúbu-
stjóu* í té bæði efnahags- og
hemaðaraðctoð, vegna þess að
yfir þjóð Kúbu hsfur stöðugt
vofað haatian á innrá^’. Krúst-
joff minaBr á í þessu sambandi
að sjaraaningjawiiip bafi skoöð á
Havana cf á friAaöm kampöir
við Kteti o*í idðtt hafl cfcfci
aö átt aór *tað án vtsurvdar
bandarisfcra st>6marv»Ma. Síðan
segir hann:
yJCúbumesm vflja lifa stmi ete-
in lííi án erlendrar íhlutunar.
Þeir hafa rétt til þess og engtnn
getur Afellst þá fyrir að vilja
vera bemar í sínu eágin l»odi og
njóta ávaxia erflöis síns.” En
friðsan»l«ííu srérii þeátra hefnr
verið Agnoð og þeir haf» btHÖ
viO stBðuga hættu á innrás, sef-
inr Kráatjoff og bættr við-.
Höfmn seut vamarvcsm
„Herra forsetL Eg vil segja
það skýrt og skorinort að við
og útgefandi vesturþýzka viku-
ritsins Der Spiegel, sem hand-
teknir voru á laugardaginn,
sakaðir um landráð, skjalafais-
anir og mútugjaflr, v«tp»a þess
að þeir hafa sagt frá ýmsu scm
miður fer í vörnum landsins,
sitja enn í fangelsi.
læir sem voru handteknir eru
útgefandinn, Rudolf Augstein,
annar aðalritstjórinn, Claus
Jacobi, og hermálaritari blaðs-
ins, Conrad Ahlers. Lögmenn
þeirra hafa farið fram á að
þeim verði sleppt úr varðhaldi,
og mun vesturþýzki sambands-
dómstóllinn úrskurða hvort
veröa skal við þeim tilmoclum.
Ýms vesturþýzk blöð hafa
gagnrýnt aðförina að Ber Spie-
Olíustöðvor
í Venezúela
sprengdar
gel. Óháða blaðið Der Mittag í
Dusseldorf segir þannig að hún
sýni að „siðgæði og ráðvendni
sé ekki upp á marga fiska í
vesturþýzkum stjórnmálum.
Stjómmálamennirnir hugsi um
það eitt að fela ódæðisverk sín“,
og mun þar fyrst og fremst átt
við Strauss landvamaráðherra,
en Der Spiegel hefur ljóstrað
upp um mörg hneyksli sem hann
hefur verið við riðinn.
Nikita Krústjoff
Fidel Castro
John F. Kennedy
MálaEokum Kúbud@ilunr.ar
LONDON 29/10
málalok Kúbudeilunnar sem virðast vís eftir bréfa-
skipti þeirra Krústjoffs og Kennedys um helgina
hefur verið fagnað um allan heim og þeir þjóð-
arleiðtogamir hafa fengið árnaðaróskir hvaðanæva
og þakkir fyrir „hyggindi sín, hófsemi og stjórn-
vizku“, eins og fréttastofa Reuters orðar það.
Fréttin um þau friðsamlegu stórveldanna muni nú
auðveldari en aður var‘.
Blöðum ber að sjálfsögðu ekíki
saman um hverjum beri fyrst
og fremst að þakka að betur fór
en á horfðist, en jafnvel blöð á
vesturlöndum viðurkenna að svo
farsællega hefði ekki tekizt til,
ef Krústjoff forsætisráðherra
hefði ekki sýnt fádæma stíliingu
og sáttfýsi í öllum viðbrögðum
sínum tíl þessa viðkvæma vanda-
máls.
Þótt um það sé deilt hwr
þeirra Krústjoffs og Kennedys
geti fremur hrósað sigri eftír
þau málaiok sem deilan hefur
fengið, dylst engum að sigurveg-
arinn er fyrst og fremst Castro,
forsætísráðherra Kúbu, og þjóð
hans, sem nú virðist munu fá
tryggingu fyrir því að‘ hún getí
í friði unnið að uppbyggingu

i
I CARACAS 29/10 — I gaer
* voru fjórar olíustöðvar í
• cigu bandaríska auðhringsins
; Standard Oil í Venezúcla
: sprengdar i Ioft upp. Þctta
á sfcennmdarvcrk mnn draga
; atóringa tkr olíuvinnslu Esso
> í Vmiúcla á næstunni a-m.
j k., cn ffiagið kvaðst þó ciga
; sro oildar birgAir otin að
I það myndi geta faUnægt gerð-
[ wn pöntunum.
Þ jóðaratkvæðagrei ðslan
DeGaulle fékk rúm
60 prós. atkvæ&a
PARiÍS 29/10 — De Gaulle er
harðánægður með úrslitin í þjóð-
aratkvæðagreiðslunni í gær, en
tillaga hans um að forseti lands-
ins skuli framvegis kjörinn
beinum kosningum hlaut 62,1
prósent greiddra atkvæða. Kosn.
ingaþátttakan var 74,9 prósent,
og var það þannig tæpur helm-
ingur (46,5 prósent) kjósenda
á kjörskrá sem lýstu stuðningi
við de Gaulle.
Hann hafði fyrir atkvæða-
greiðsluna látið liggja orð að því
að hann myndi ekki sætta sig
vió minna en .að rúmur helm-
ingur atkvæðisbærra manna
fylgdu honum að málum, en
bann hefur nú að sögn Frey inn-
anríkisráðherra sagzt vera
ánægður með úrslitin, og hann
mun því ekki gera alvöru úr
hótun sinni að segja af sér
embætti.
Úrslitin komu ékki á óvart
(skoðanakönnun rétt fyrir helg-
ina leiddi í ljós að de Gaulle
myiidi fá 63 prósent atkvæða),
en andstæðingar de Gaulle
benda á að þetta sé versta hlut-
fall sem hann befur fengið í
nokkurri þjóðaratkvæðagreiðsiu
siðan hann kom til va]da.
Þant
sóisáalismans £ landi sínu, þar
sem Bandaríkjastjóm hefur nú
skuldbundið sig tíl þess að sjá
svo um að ekki verði gorð irm-
rás á Kúbu.
Von um frekari samninga
Blöð viða á vesturiöndum,
ekki sízt brezku blöðin, láta 1
ljós mikia von um að lausn
Kúbudeilunnar muni auðvelda
stórveldunum samninga um önn-
ur dedlumál þedrra á miiUi.
Sænska borgarablaðið Dagens
Nyheter teiur lfka að „rauniiæf-
ir samningar usn henstöðvaáterfi
Málgagn sænskra sósíaidemó-
krata, Stockholms-Tidningen, seg-
ir að „Krústjoff hafi sýnt frá-
bæra leikni við að losna úr
þeirri klípu sem hann hafi verið
kominn í eða sem ýmsir telji að
hann hafi komið sér í af ásettu
ráði“, og á blaðið þar augsýni-
lega við að Sovétríkin hafi kom-
ið upp flugskeytum á Kúbu í
þeim tilgangi að neyða Banda-
rikin til að hætta við allar fyr-
irætianir um innrás á eyna, en
það er einmitt höfuðatriði bess
samkomuiags sem nú er í bí-
gerð.
Mikiisvert hlutverk t) Þants
öll blöð eru sammála um að
hæda Ú Þant f ramkvæmdastj óra
fyrir aðgerðir hans í málinu.
Hlutvérki hans er þó ekki lokið,
heldur mun það hvíla á hanum
fyrst og fremst að ganga frá
formlegum samningum um það
samkomulag sem orðið hefur
milli stjómarleiðtoganna.
Hann fer til Havana á, morg-
un, þriðjudag, í boði Castros
forsætisráðhcrra og mun senni-
lega dveijast þar í tvo-þrjá daga.
Castro kcwnst svo að orði 1 bréfi
sínu til Ú Þanls í gær:
„Alger virðdng íyrir fullvéldi
Kúbu er mikilvægt skilyrði fyrir
því að Kúba hafi samvinnu við
SÞ. Við rrvunum ganga til siíkr-
ar samvinnu af fyilstu einlægni
og ekki hafna neinum aðgerðum
sem gætu orðið til að leysa mál-
ið og sú viðleitni tengir Kúbu
öllum þjóðum sem berjast fyrir
friðnum í heiminum. Kúba mun
gera allt sem af henni verður
krafizt, að því einu undanskildu
að hún mun eJdci afsaia sér
neinum þeim réttindum sem
hver fullvalda þjóð he£ur“.
Castro hélt ræðu á stmnudag-
inn og settí þar fram kröfnr
þjóðar sinnar: Að flotastöð
Bandarikjanna í Gnantanamo
á Kúbu yrði lögð niður, að gagn-
byitingarmenn yrðu afvopnaðir
og að kornið yrði á aftur eðlli-
legu viðskiptasambandi milU
Bandaríkjanna og Kúbu.
4