Þjóðviljinn - 09.11.1962, Qupperneq 5

ÞJÓÐVILJINN
SÍÐA 5
JTöstudagur 9. nóvember 1062
Stefnubreyting Alþýðuflokksins:
ÞINCSIÁ Þ|ODVIL|ANS
Tekur upp valdboðs - og
gerðardómsstefnuna
í efri deild Alþingis var enn
rætt um gerðardómslög ríkis-
stjórnarinnar í gær og lauk
fyrstu umræðu, en atkvaeða-
geiðslu var frestað.
Emil Jónsson, sjávarútvegs-
Gerða rdómsráðherrann
málaráðherra, kvaðst hafa lagt
svo fyrir, áður en hann fór af
landi brott, að mál þetta yrði
ekki tekið fyrir fyrr en hann
kæmi aftur til landsins og vildi
hann ekki mæla sig undan á-
byrgð í þvi.
Mergurinn málsins væri sá.
að Alþýðuflokkurinn hefði
breytt um stefnu frá því sem
áður var varðandi gerðardóm
í vinnudcilum. Tæki hann þetta
sérstaklega fram, þar sem
Björn Jónsson hefði minnt á
það í ræðu sinni. að Alþýðu-
fiokkurinn hefði áður hiklaust
rofið stjórnarsamstarf til bes'
að mótmæla slíkum aðferðum
>á vék Emil. að mótmælum
síldarsjómanna gegn gerðar-
dómnum og taldi hann þau að
engu hafandi og marklaii1
þar sem greinilegt væri. að
„gengið hefði verið milli skipa
til kess að safna beím“. Þá
taldi hann að með gerðardómn-
um hefði áunnizt hækkuð kaun-
tryg.aina og 1% í sjúkrasjóð
félaganna.
Björn .Tónssou benti sérstak-
lega á yfirlýsinau ráðberræ-"
um breytta stefnu Alþýðu-
flokksins varðandi lausn vinnu-
dei’na. Flokk-
urinn hefði nú
'ínrikvæmt vf-
irlýsingu ráð-
herrans tekið
unn þá vald-
boðc_ oa serð-
"rdómsstefnu
spm ríkis.
sttórn i heild
hefur fvlgt. Sn
stefna væri raunar pðeins anai
af kaunlækkunarstefnu ríkis-
stiórnarinnar. í>á minnti Björn
á. að áður en rikisstjórn’n
setti aerðardóminn var fu1'4
samkomulag innan samninga-
nefndarinnar um kiör siómannp
pA jipaVV-a |fpi ir>t r-»rr«rfí n cm ocf +a','r'
unn siúkrasiðð. Fkki væri bv!
unnf að kalla betfa ávinninn
?erðardómsinc Deilan hef?(!
einuneis ctaflið un skiotakiö-
!n .— Varðandi mótmæb’n ~orn
eerðardómnum beindl Bíör-
beirri snuminvi; til ráðberran-
hvaðr ..vondir menn" hef*”
geng’ð um w safnað mótmæ’
um innan Siómannasamhandc
ins o<? Sambands ungra iafnad
__ TT’ri Vn iTnnr’ fVtarr'1
isvert. ad .beear búið væri að
hrekia rök útgerðarmanna um
..nauðsvn" kiararvrnunar vegnn
bættra veiðitækja. þá kæmu
Alþýðuflokksmenn og segðu, að
þeir hefðu miklu betrí rök en
útgerðarmenn í málinu: Þetta
stafaði fyrst og fremst a?
stækkun bátanna. Sýndi þetta
aðeins. hvar Alþýðuflokkurinn
stæði í þessu máji. — Björn
minnti enn á það, að þetta
væru önnur gerðardómslögin á
sama ári, sem ráðherrann set-
ur til að hindra samningsrétt
sjómanna. Hin fyrri voru um
fiskverðið i vetur. og þá hélt
ráðherrann því fram, að sió-
menn hefðu eftir sem áður
samningsréttinn. Þeir semdu
um skiptaprósentuna. Þennan
rétt hefði ráðherrann tekið af
sjómönnum með gerðardóms-
lögunum og þar með lokað
gerðardómshringnum um k.iör
sjómanna
Ólafur Jóhannesson (Frams.l
taldi að ríkisstjórnin hefði átt
r
að beita sér
fyrir sáttum í
deilunni j stað
þess að grípa
til valdboðs.
Þegar vitað
væri, að iit-
gerðarmenn
gætu vænzt
gerðardóms til þess að ákveða
kjörin hlyti það að spilla sam
komulagshorfum.
Jón Þorsteinsson (Alþfl.)
sagði, að tillaga sáttasemjare
nú um síldveiðikjörin sýndi
að sínar tillögur hefðu haft við
rök að styðjast!
Emil Jónsson ítrekaði fyrri
ummæli sín um nauðsyn gerð-
ardómsins og að afstaða Al-
þýðuflokksins væri brevtt frá
þvj sem áður var í þe„sum
efnum. Þó hefði flokkurinn
ekki enn tekið afstöðu til gerð-
ardóma almennt! En flokkur-
inn væri ekki „dogmatiskur“
flokkur, sem héldi alltaf fast
við sömu kenningarnar!
Sigurvin Einarsson (Frams.)
lagði áherzlu á. að hér væri
deilt um stefn-
ur: Annars
vegar gerðar-
dómsleið og
valdbeitingu
en hins vegar
frjálsa samn-
inga. — Hér
greip Emil
Jónsson framm í og spurði:
Hver er afstaða Framsóknar i
þessum málum? Sigurvin svar-
aði ráðherranum. að ef hann
hefði ekki þegar heyrt það af
umræðunum, myndi hann sjá
það við atkvæðagreiðsluna um
málið á eftir.
Islandi ber að skipa sér
í hóp hlutiausu þjóðauna
Aðalfundurartími neðri deild-
’ar' V gær ’fót' í 'f?dMhaldáum*
ræður um almannavarpir og
varð umræðunni enn ekki lok-
ið, . 4
Gísli Jónsson (íhald) tók
fyrstur til máls. Kvað hann það
stefnu Alþýðubandalagsins að
draga úr vörn-
um landsins til
þess að opna all-
ar gáttir fyrir
vinunum úr
austri! Það væri
gleggsta dæmið
um þetta, að Al-
þýðubandalagið
krefðist þess, að herinn væri
fluttur burt og hefði því ver-
ið skipt um stefnu frá 1941.
(Gísli virtist rugla algerlega
saman hervörnum og almanna-
vörnum, — eða loftvörnum.
eins og það var nefnt 1941 og
byggði hann allan málflutning
sinn á þessum hugtakarugl-
ingi). Sagði hann að íslandi
stafaði ekki árásarhætta af
vestrænum þjóðum. heldur frá
Rússlandi og væri tími til kom-
inn að „svipta blekkingarhjúpn-
um af kommúnistum. Væru
þetta svör við ræðu Hannibals,
en hann hefði ekki tíma til að
svara ræðu Einars Olgeirssonar.
Hannibal Valdimarsson (Al-
þýðubandal.) vék f.vrst nokkuð
að ræðu Bjarna Benediktsson-
ar. Minnti hann á, að ráðherr-
ann hefði ekki svarað einni
einustu spurningu sinni um það.
hvernig framkvæmdum lagaá-
kvæða þessa frumvarps yrði
háttað. Vildi
hann því enn
spyrja. að
hvaða leyti
gildandi heim-
ildir í lögum
væru ekki full-
nægjandi. og
hvað ríkis-
stjórnin hyggðist fyrir j fram-
kvæmdum Ekki væri annað
sýnilegt. en að hinar vi’ðtæku
heimildir. sem frumvarpið ger-
ir ráð fyrir, yrðu pappírsgagn
eitt í framkvæmd. 1 stað besr
að svara spurningum hefði ráð-
herrann hins vegar eytt mikum
tíma til þess að tala um Ind-
land og Kína. — Það fé sem
ætlað væri til almannavarna
hrykki skammt til þess að koma
upp nauðsynlegustu tækjum t.
d. við geislunarmælingar sem
víðást um land. Ta’.ið væri að
kostnaður við það mundi nema
um 520 þús. kr. o.g væri fróð-
legt að vita. hvort taka ætti
þá upphæð af einnar milljón
króna fjárveitingunni til al-
mannavarna. Þá vék Hannibal.
að þeirri fullyrðingu ráðherranc
að það væri aðeins tilvist
mannvirkja eins og Keflavikur-
flugvallar. sem dragi að sér
árásarhættu. Mætti enn minna
á álit Holtermanns hershöfð-
ingja. að af þessu svæði ætti
að f.iarlægja al’.t kvikt.. Sú
hætta stafaði af her-
stöðinni og kæmi það einnig
areinilesa í ljós í ummælum
hershöfðingjans um Hvalfjörð.
Það væri áreiðanlega ekki svo
mikil hætta á að sprengjum
vrði beitt á Keflavíkurfluevöll
ef þar væri ekki herstöð. —
Þá kvaðst Hannibal vil.ia beina
nokkum spurningum til ráð-
herrans og vænti hann bess að
beim vrði svarað undanbragða-
laust. Efnislega voru spurnins-
arnar á þessa leið:
1. Er ætlunin að gera áætl-
un um og undirbúa bvrgi fyrir
ríkisst.iórnina utan Reykia-
vikur?
2. Er ætlunin að byggja
varnarbyrgi t.d. á Suðurlandi
vegna brottflutnings fólks af
hættusvæðum suðvesturlands.?
3. Hvað köstar að gera byrgi
undir Arnarhól, samkvæmt
þeirri áætlun sérfræðinga, sem
þegar er til?
4. Hvaða opinber vamarbyrgi
eru fyrirhuguð í Reykjavík og
hve marga mundu þau rúma?
5. Ætlar ráðherra að gefa út
tilskipun um breytingu bygg-
ingarsamþykktar allra kaup-
staða á landinu með það fyrir
augum að varnarbyrgi verði
komið fyrir í hverju húsi?
Um þá fullyrðingu ráðherr-
ans, að hlutleysi væri gagn-
laust vegna þess að hlutlausar
þjóðir hefðu orðið fyrir árás.
sagði Hannibal, að á sama hátt
mætti fullyrða, að hcrvarnir
væru með öllu gagnslausar,
vegna þess að þjóðir gráar fyr-
ir járnum hefðu orðið fyrir á-
rásum.
Þó væri fullyrðing ráðherr-
ans um að samþykkt Alþingis
um brottflutning vamarliðsins
væri úr gildi fallin, vegna þess
að vinstri stjórnin hefði ekki
framkvæmt hana, út í
hött. Samþykktin væri ekki |
tímabundin og því væri hún í
íullu gildi, meðan Alþingi hefði j
ekki gert aðra samþykkt, sem
gengi í aðra átt.
Um ræðu Gísla Jonssonar
sagði Hannibal, að hann teldi
fai'a vel á því, að Gísli eyddi
því sem eftir væri ævi sinnar I
til þess að berjast gegn „heims- r
kommúnismanum" á sama hátt
og hann hefði gert í ræðu
sinni, ef hann teldi Morgun-
blaðinu hafa orðið helzt til lítið
ágengt í því efni. — Hlutlaus-
um þjóðum hefði stöðugt verið
að vaxa fiskur um hrygg und-
anfarið og væm þær nú orðnar
fjölmennasta „blokkin“ innan \
Sameinuðu þjóðanna. Þetta I
væri vafalaust „þjónkun við I
heimskommúnismann" að áliti I
Gísla.
Að lokum kvaðst Hannibal
vilja víta sérstaklega frétta-
flutning útvarpsins af þessu
máli. Meðal annars hefði síð-
asti kafli nefndarálits síns ver-
ið lesinn í þingfréttatímanum, en
úr honurn sleppt heilum setn-
ingum og málsgreinum án þess
að þess væri að nokkru getið.
Kvaðst hann telja, að ríkis-
stjómin hefði tæpast svo
slæma aðstöðu í máli þessu, að
grípa þyrfti til slíkra árása á
lýðræðislegan rétt þingmanna
og jafnrétti í fréttaflutningi, —
enda teldi hann vist, að það
væri ekki að undirlagi ríkis-
stjórnarinnar sem slíkt væri
gert.
Bjarni Benediktsson dóms-
málaráðherra, vék sér undan
að svara þeim fyrirspumum,
sem Hannibal hafði lagt fyrir
hann og sagði, að almanna-
vamastjóri ynni að athugunum
á þessu máli. Ákvarðanir um
tramkvæmdir yrðu teknar síðar.
Sagði hann r(kisstjórnina engan
þátt eiga í slæmum fréttaflutn-
ingi af þessu máli. En hann
sæi ástæðu til þess að fara
iram á leiðréttingu þess, að í
Þjóðviljanum í dag (þ.e. í gær)
væri talið, að hann vildi flytja
fólk upp í „auðnir og óbyggðir“.
Hann heíði ekki minnzt einu
orði á þetta í ræðu sinni, en
aftur á móti hefði Einar Ol-
geirsso.n vikið að þessu og taldi
Bjarni að hér væri málum
blandaft.
Ctgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sóslalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson. Magnús Torfi ÓLafssorp
Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttaritstjórar: Ivar H. Jónsson. Jón Bjamason.
Ritstjóm. afgreiðsla, auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17-500 (5 linur)! Áskriftarverð kr. 65.00 á mánuði.
kenning
gú er aðferð stjórnarblaðanna að klifa í sífellu
á ósönnum staðhæfingum í þeirri trú að
hægt sé að breyta firrum í staðreyndir 1 huga
almennings séu þær endurteknar nógu oft. Al-
gengasta kennisetningin af þessu tagi er sú að
launþegar eigi sök á verðbólgunni, eða eins og
Morgunblaðið segir Bjarna Benediktsson hafa
komizt að orði á fásóttum Varðarfundi: „Verð-
hækkanirnar eru fyrst og fremst afleiðing kaup-
hækkana, sem hafa verið meiri en efnahagur
þjóðarinnar gat staðið undir.“ Þetta er kenning
sem gengur í berhögg við veruleikann.
piokkar þeir sem að ríkisstjórninni standa hófu
síðasta valdaskeið sitt á því að lækka allt
kaupgjald í landinu með lagasetningu í árs-
byrjun 1959 með þeirri átyllu að verið væri að
ráðast gegn verðbólgunni. Þessi kauplækkun
snerti. kjöv. alrpennipg.s mjög tilfinnanlega, en
engu að síður létu launþegasamtökin þessa að-
gerð y-fir sig ganga. Ríkisstjórnin hafði því engar
nýlegar kauphækkanir að yfirvarpi þegar hún
framkvæmdi stórfelldustu gengislækkun í sögu
þjóðarinnar snemma árs 1960. Með þeirri geng-
islækkun var hrundið af stað þróun, sem Jónas
H. Haralz efnahagssérfræðingur ríkisstjórnar-
innar nefnir óðaverðbólgu. Enn sýndu verk-
lýðssamtökin ótrúlega stillingu og gripu ekki til
sinna ráða fyrr en hverjum einasta launamanni
var orðið ljóst hverjir báru ábyrgð á dýrtíðar-
skriðunni. Kauphækkanir þær sem launþegar
sömdu um 1961 voru afleiðing dýrtíðar en ekki
orsök hennar, og jafnvel atvinnupólitíkusar ættu
ekki að leyfa sér að halda fram hinu gagnstæða.
Kauphækkanir þær sem fengust 1961 ógu aðeins
upp hluta af þeim verðhækkunum sem dunið
höfðu yfir og í þeim fólust því engar nýjar
byrðar fyrir framleiðslukerfið í heild. Engu að
síður framkvæmdi ríkisstjórnin aðra gengis-
lækkun sem magnaði verðhækkanirnar til mik-
illa muna á nýjan leik. Og enn hafa komið nýir
kjarasamningar í kjölfar þessara aðgerða, en því
fer mjög fjarri að kaupgjaldsákvæðin haldi í
við verðlagið. Almennur kauptaxti Dagsbrúnar-
manna er til að mynda aðeifis örlítið hærri að
krónutölu en hann var í ársbyrjun 1959. þótt
verðlag og þjónusta hafi hækkað um rúm 40%
á því tímabili.
Jjetta árabil hefur það verið óvenjulega skýrt
hvar upptaka verðbólgunnar var að leita. En
þróunin hefur verið á sömu lund alia tíð síðan
styrjöldinni lauk; kauphækkanir hafa ævinlega
komið sem afleiðing verðhækkana en ekki öf-
ugt. Þetta má meðal annars marka af þeirri ein-
földu staðreynd að kaupmáttur tímakaupsins er
nú mun lægri en hann var 1947, raunverulegt
kaup hefur þannig lækkað, þótt þjóðartekjurn-
ar hafi aukizt mjög verulega. — m.